YλΙΚΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΓΕΛΙΟ

Της Έρης Ναθαναήλ*

Κείμενο

Υπάρχουν τόσοι ορισµοί του γέλιου όσοι και άνθρωποι. Υπάρχει, για παράδειγµα, ο ορισµός του λεξικού. «Γέλιο (το) η ταυτόχρονη σύσπαση των µυών (των χειλέων και των παρειών) σε έκφραση ευχαρίστησης, ευθυµίας, ειρωνείας, χλευασµού, καθώς και οι ηχηρές εκπνοές που τις συνοδεύουν». Κατά µία έννοια, ακόµα και αυτός ο ορισµός µπορεί να προκαλέσει γέλιο.  Διότι εξηγεί τη λέξη, αλλά χάνει το νόηµα.  Το γέλιο, σηµειώνει ο Ζαν Μπερνµπόµ, είναι µια έκφραση ελευθερίας. Γι’αυτό και µπορούµε να γελάµε µε όλα αλλά όχι και µε τον οποιονδήποτε, κυρίως όχι µε τους εχθρούς της ελευθερίας σύµφωνα µε τη διάσηµη ρήση του µεγάλου κωµικού και συγγραφέα Πιερ Ντεσπρόζ.

Το χιούμορ από την άλλη, όπως επισημαίνει ο γιατρός κ. Αλέξανδρος Λουπασάκης,  υπάρχει στο DΝΑ κάθε ανθρώπου.  Τι είναι όμως το χιούμορ; Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η ανάγκη του ανθρώπου να διακωμωδήσει καταστάσεις. «Και φυσικά μέσα από το χιούμορ ο καθένας από εμάς εκθέτει ένα μέρος του εαυτού του. Συνήθως διασκεδάζουμε με τις ατυχίες των άλλων και με τα ευτράπελα που συμβαίνουν σε κάποιον που γνωρίζουμε. Ενισχύεται το αίσθημα ανωτερότητας που έχουμε, αφού θεωρούμε ότι μία τέτοια αστεία κατάσταση ποτέ δεν θα συνέβαινε σε εμάς».

Όλοι, όπως συμπληρώνει, έχουν χιούμορ, ωστόσο αυτό που διαφοροποιείται από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι το «κατά πόσον το εκφράζουμε. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δύο φύλα. Οι γυναίκες έχουν χιούμορ, ωστόσο επειδή η κοινωνία μας τις θέλει πιο μετρημένες φοβούνται να εκτεθούν. Σε αντίθεση με τους άνδρες, οι οποίοι θεωρούνται η ψυχή μιας παρέας». Παρ΄ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια το… χιουμοριστικό σκηνικό αλλάζει, αφού όλο και περισσότερες γυναίκες εκφράζουν το χιούμορ τους ελεύθερα. Η κοινωνία δεν απαιτεί πλέον από τις γυναίκες να είναι «σεμνές» και συγκρατημένες στις εκφράσεις τους. «Η γυναίκα σήμερα δεν έχει ανάγκη να ακολουθήσει το κοινωνικό στερεότυπο που τη θέλει λιγομίλητη και σοβαρή σε μία παρέα. Έτσι, “ξεκλειδώνεται” και μπορεί ακόμη και να εκθέσει τον ίδιο της τον εαυτό κάνοντας χιούμορ».

Για να αξίζει το όνοµά του, το γέλιο πρέπει να σπάει τις αλυσίδες της ανθρώπινης ύπαρξης, να δυναμιτίζει τις βεβαιότητές µας, να κλονίζει την ταυτότητά µας ακριβώς τη στιγµή που αυτή απειλεί να παγ(ι)οποιηθεί. Μια τέτοια δόνηση δεν µας αφήνει ποτέ άθικτους, ενσωματώνει στην καθηµερινότητά µας την έκπληξη, το άνοιγµα, τη συνάντηση, σχεδιάζει το περίγραµµα µιας κοινότητας, χαιρετίζει την ανάκτηση µιας αμοιβαίας αναγνώρισης, µιας πιθανής κοινής εµπειρίας, χειραφετεί.

Ο Βολταίρος, βέβαια, προειδοποιούσε πως «όσοι αναζητούν µεταφυσικά αίτια στο γέλιο δεν έχουν πλάκα». Ο συγγραφέας Ντοµινίκ Νογκέζ προτείνει µια διαφορετική προσέγγιση του γέλιου: «Είτε πρόκειται για µια έκφραση συνενοχής ή ρήξης µε τον κόσµο, είτε για µια έκφραση µοναχική ή βαθιά συλλογική, το γέλιο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο µε την ευχαρίστηση. Είναι ασφαλώς ένας µικρός “οργασµός”, πολύ µικρός, λιγότερο ισχυρός, λιγότερο βίαιος, περισσότερο ελεγχόµενος ενδεχοµένως. Δεν υπάρχει όµως χιούµορ –ούτε καν, παραδόξως, µακάβριο χιούµορ  χωρίς αυτό το ζεστό ρίγος της απόλαυσης που προστίθεται στο κρύο ρίγος του τρόµου. Η απόλαυση, πρώτα και πάνω από όλα, να αψηφάς την αντιξοότητα, να αφαιρείς κάτι από το βάρος της µε αυτή τη στρατηγική».

Από την αρχαιότητα o Ηράκλειτος, όσο περισσότερο συνειδητοποιούσε αυτό τον αλληλοσπαραγµό στον κόσµο τόσο περισσότερο µελαγχολικός γινόταν. Έκλαιγε. Γιατί δεν άντεχε την καταστροφή των µορφών. Ο Δηµόκριτος, από την άλλη, γελούσε. Επειδή γι΄αυτόν δεν υπήρχαν µορφές, παρά µόνο άτοµα πυκνότερα εδώ και αραιότερα εκεί. Ο Δηµόκριτος γελούσε συχνά, γελούσε µε την τρέλα των ανθρώπων, θεωρούσε την ευθυµία σπουδαίο αγαθό. Το γέλιο βρήκε από την πρώτη στιγµή τη θέση του στη φιλοσοφία, άργησε όµως πολύ να βρει µια θέση στην επιστήµη της Ιστορίας. Και σήµερα ακόµα οι ιστορικοί αρνούνται να το πάρουν στα σοβαρά, το αντιµετωπίζουν µε συγκατάβαση. Εντούτοις, σηµειώνει ο Αντουάν ντε Μπεκ, το γέλιο, όπως και ο φόβος ή ο θάνατος, είναι µια κοινωνική πρακτική, στέκεται ανάµεσα στην απεικόνιση του εγώ και του άλλου, ο ρόλος του στην κοινωνία προσδιορίζει µια ανθρωπολογία των χειρονομιών και των τελετουργιών, επιτρέπει τη µελέτη των ατόµων όπως και της οµάδας. Στη σημερινή κοινωνία, για παράδειγμα, δύο είναι τα µεγάλα ερωτήματα όσον αφορά το γέλιο: Μπορούµε να γελάµε µε όλα; Και πόσο κακό έχει κάνει στο γέλιο η εμπορευματοποίηση του;

«Μπορούµε να γελάµε µε τα πάντα» «Η φιλοσοφία», σηµειώνει ο κωµικός σεναριογράφος, ηθοποιός και χρονογράφος Φρανσουά Ρολάν, «συνίσταται στο να κοιτάζεις τα πράγµατα από λίγο πιο κοντά. Το χιούμορ, στο να τα κοιτάζεις από λίγο πιο µακριά, ώστε να αποκτάς και µια διαφορετική οπτική. Μοναδική διέξοδος από όλα … το γέλιο.  Το αυθόρµητο, πηγαίο, προσωπικό γέλιο. Ένα πρώτο συµπέρασµα,: το γέλιο είναι αναφαίρετο δικαίωµα. Και, στις εποχές που ζούµε, σωτήριο.

Το χιούμορ και το γέλιο, σύμφωνα με πολλές μελέτες, επιδρούν θετικά στην καθημερινότητα. Όπως λένε οι επιστήμονες, κυρίως βοηθούν τον άνθρωπο να αποδεχτεί μια δύσκολη κατάσταση αλλά και να κάνει την επικοινωνία και τον διάλογο πιο εύκολο. Παράλληλα, διευκολύνουν στο να εκφραστούν τα άγχη και οι φοβίες.  Τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, έδειξαν πως όσοι αντιμετώπιζαν θετικά και με χιούμορ τη ζωή έχουν έως και τρεις φορές λιγότερες πιθανότητες να κρυολογήσουν. Πάντως, «μυστήριο» επικρατεί όσον αφορά τη σχέση που έχουν οι ηλικιωμένοι με το χιούμορ. Σε ποσοστό 50% οι έρευνες δείχνουν ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος γελά περισσότερο γιατί και η αίσθηση του χιούμορ αυξάνεται με τις εμπειρίες. Άλλη πάλι θέλει τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας να αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να γελάσουν με κάποιο αστείο, αφού τους «προδίδουν» οι νοητικές ικανότητες και η ασθενής μνήμη.

Για τον Ρολάν, το πρόβληµα µε το χιούµορ σήµερα έγκειται στην εµπορευµατοποίησή του, στην απόλυτη εκµετάλλευσή του από την αγορά. Οι διαφηµιστές κάνουν χιούµορ, οι επιχειρήσεις µισθώνουν κλόουν. Το χιούµορ χάνει την ιδιαιτερότητα που του δίνουν αυτή η ελαφρότητα, η ποίηση, η ρήξη, και κυρίως η ελευθερία. Η εµπορική του χρήση το στερεί από την πρωταρχική του λειτουργία, αυτή της χειραφέτησης, της απελευθέρωσης. Το ηχηρό, βροντερό, σαρκαστικό γέλιο του γελωτοποιού σήµαινε «δεν συμφωνώ µαζί σας, δεν σκέπτοµαι όπως εσείς. Αλλιώς θα έπρεπε να είναι τα πράγµατα». Το γέλιο που περιγράφουν οι φιλόσοφοι είναι ένα εργαλείο ελευθερίας, µια βίαιη κλωτσιά στην καθεστηκυία τάξη. Σήµερα, οι περισσότεροι επαγγελματίες του γέλιου προσποιούνται ότι ενοχλούν, αλλά δεν το κάνουν. Στέλνουν τα παραδοσιακά σηµάδια του γέλιου, αλλά στην πραγματικότητα αναισθητοποιούν τον κόσµο. «Αθετούν την υπόσχεση που δίνουν και µαζί κάνουν την εξουσία να τρίβει τα χέρια της».

(Κείμενο διασκευασμένο από συνδυασμό των άρθων: Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΓΕΛΙΟΥ, LΕ ΜΟΝDΕ, 06/11/2010)

 

****

«Το γέλιο και το χιούμορ σε περίοδο κρίσης»

Γράφει η Κατερίνα Φωτιάδου

Διαχρονικά, η χρήση του χιούμορ και του γέλιου είναι ευρεία στις δυσχερείς καταστάσεις της ζωής των Ελλήνων, χωρίς σχεδόν καμία διαφορά από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η αέναη προσπάθεια του ανθρώπου ανά τους αιώνες να επιβιώσει, σε ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές της ιστορίας, είτε με τον σοβαρό είτε με τον αστείο τρόπο τον οδηγεί στη σάτιρα και τον αυτοσαρκασμό. Αποτελεί παράγοντα ανακούφισης του πόνου, του φόβου και μας κάνει να βλέπουμε τα πράγματα από ένα πιο θετικό πρίσμα.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολύ καλή αίσθηση του χιούμορ, και αυτό φαίνεται σε όλη την Ελληνική Γραμματεία που διασώθηκε. Πίστευαν ότι ο Γέλωτας, μαζί με τον Πόθο και την Ηδονή, ήταν δώρα της θεάς Αφροδίτης προς τους ανθρώπους. Ο Λυκούργος είχε ιδρύσει στη Σπάρτη ναό, όπου λατρευόταν ο Γέλωτας. Ναός του Γέλωτα υπήρχε επίσης και στην πόλη των Αινιάνων Υπάτων της Θεσσαλίας. Μάλιστα, μια φορά τον χρόνο τελούσαν και δημόσιους αγώνες προς τιμή του. Ο Ιπποκράτης πίστευε στην θεραπευτική αξία του γέλιου!

Από το χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων καταλαβαίνει κανείς πόσο κοντά αισθάνονταν τη χαρά με τη λύπη, την ευτυχία με τη δυστυχία, τη ζωή με το θάνατο. Χωρίς να «απωθούν» τον θάνατο, χαίρονταν τη ζωή. Από το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα δημιουργήθηκαν συγχρόνως η τραγωδία και η κωμωδία, καταλαβαίνει κανείς και το χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων. Επιγραμματικά το εκφράζει αυτό το ωραίο απόφθεγμα: «η τραγωδία και η κωμωδία γράφονται με τα ίδια γράμματα». Σε κανέναν άλλο πολιτισμό δεν υπήρχε η έννοια του «χιούμορ» (εκ του χυμού, δηλαδή απόσταγμα ευφυίας), παρά μόνο στα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων. Για παράδειγμα, η Δημοκρατία της αρχαίας Ελλάδας θεωρείται ότι ενισχύθηκε μέσω έργων κωμωδίας που χρησιμοποιούσαν την σάτιρα, για να διακωμωδήσουν αρνητικά στοιχεία της κοινότητας.

Για μας το χιούμορ θα είναι πάντα καρπός αυτογνωσίας, γνώστης των ανθρωπίνων σχέσεων αλλά και της ιστορίας της ίδιας. Δεν επιθυμούμε να στοχεύει στο να πλήξει τον άλλο λοιδορώντας τον ή διακωμωδώντας τον˙ την «εργασία» αυτή ας την αναλάβουν ειδικότεροι, οι ανεκδοτολόγοι.

Για μας το χιούμορ θα είναι πάντα η βαθύτερη έκφραση της πίκρας μας. Ο υπαινιγμός για το πώς θα μπορούσε να είναι η ζωή μας σε σχέση με τα κακώς κείμενα εντός του οποίου κατοικούμε .

Στην Ελλάδα συμβαίνει το παράδοξο ότι ενώ θα έπρεπε να πλημμυρίζουμε στο χιούμορ λόγω της Αριστοφανικής παράδοσης μας, παραδοθήκαμε στην αστειότητα, στην απλή λοιδορία, στη χαιρεκακία ενίοτε για την αστεία θέση του διπλανού μας. Αυτό συμβαίνει γιατί ,πιθανώς, μας στέρησαν τη γνώση και τη δυνατότητα της αυτογνωσίας μας. Το χιούμορ περιορίστηκε σε λίγους ευφυείς συγγραφείς και σε ακόμη πιο ελάχιστους καλλιτέχνες, σε ό, τι αφορά την αντιστασιακή του δομή και την ανατρεπτικότητα του.

Το ανατρεπτικό χιούμορ περιορίστηκε σε παρέες. Το χιούμορ ή θα είναι ανατρεπτικό ή δεν θα υφίσταται ως χιούμορ. Δεν γίνεται να γελάμε ανώδυνα με το τίποτα! Δεν μπορούμε να γελάμε με την κατάσταση των διπλανών μας.

Το χιούμορ δεν έχει κατά ανάγκην σχέση με το γέλιο, αλλά με ένα καθαρό γέλιο, με αυτό που βυθίζεται στην πικρία και ρέει άφθονο στο πρόσωπο: στη βαθυστόχαστη ματιά, στις όμορφες ρυτίδες, στο ωραίο χαμόγελο και στο τρανταχτό γέλιο.

Το χιούμορ το αντιλαμβανόμαστε σαν την ακονισμένη ευαισθησία του παρατηρητικού αναλυτή, του πολίτη, του καλλιτέχνη, του ποιητή, των εργαζομένων, όλων όσων δεν έπαψαν να συμμετέχουν στα κοινά και να αρθρώνουν λόγο, να κρατούν στάση απέναντι στα δρώμενα και στις καταπιεστικές και ανελεύθερες αποφάσεις αλλά και στο λαϊκίστικο λόγο.

Δεν λυτρώνει το χιούμορ αλλά ενεργοποιεί. Διατηρεί ενεργό τον «κάτοχό» του και τον επιφορτίζει με υποχρεώσεις. Δεν λυτρώνει αλλά ζωογονεί, πυρώνει και είναι η θρυαλλίδα της εξέγερσης.

Η εξουσία ουδέποτε φοβήθηκε το «οξύ» και «καυστικό» χιούμορ των γελοιογράφων. Αλλά και η σκιτσογραφία και η ποίηση και ο λόγος των πνευματικών ανθρώπων, παρα τον πλούτο της πολιτικής επικαιρότητας έχει βουτηχτεί στην αδράνεια και στη αφωνία. Γλυκανάλατες σούπες παντού και ανώδυνες επιθεωρησιακές προσεγγίσεις.

Αλλά πώς να αναδυθεί το χιούμορ, όταν οι διανοούμενοι και οι κάθε λογής καλλιτέχνες που σιτίζονται από το κράτος δεν τολμούν να υψώσουν ένα μέτωπο κατά της βίας που θα σπάσει τη σιωπή και να αντισταθούν στον εκφασισμό της κοινωνίας αλλά και να στηρίξουν αληθινές μεταρρυθμίσεις σε σύγκρουση με τον λαϊκισμό και το μεταμφιεσμένο πρόσωπο της συντήρησης!

Tο γέλιο και το χιούμορ είναι κυρίαρχο στη ζωή των Ελλήνων, στην εποχή της οικονομικής κρίσης. Παρόλο που οι Έλληνες είναι γεμάτοι θλίψη, άγχος και οργή, επιλέγουν με τη χρήση του χιούμορ και της σάτιρας να ξεσπάσουν, να αντιδράσουν, να αμυνθούν. Πολυάριθμες είναι οι σατιρικές – χιουμοριστικές εκπομπές που κατακρίνουν τους πολιτικούς ηγέτες και τις πράξεις τους και προσπαθούν μέσα από τα αστεία να προβάλλουν την θλιβερή πραγματικότητα και να παροτρύνουν τον κόσμο να μην μένει απαθής, αλλά να διεκδικεί τα ανθρώπινα δικαιώματα του.

Λειτουργεί δηλαδή και ως ένστικτο αυτοσυντήρησης των ανθρώπων, ως αμυντικός μηχανισμός για να μην καταλήξουν να κάνουν κακό στον ίδιο τους τον εαυτό και για να ξεφύγουν από το μέλλον που προβλέπεται δυσοίωνο.

Αν κάτι μας κρατάει ζωντανούς, είναι η ικανότητά μας να γελάμε ακόμα.

 

****

Γέλιο και Κωμικό Στοιχείο Σχεδιάγραμμα

Γέλιο είναι η αυθόρμητη έκφραση της ευχάριστης διάθεσης, που εκδηλώνεται με συσπάσεις των μυών του προσώπου, κυρίως στην περιοχή του στόματος, και συνοδεύεται συνήθως από ηχηρές εκπνοές.

Χιούμορ είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς την πραγματικότητα με εύθυμη διάθεση, παρουσιάζοντας τις διάφορες καταστάσεις με φαινομενική σοβαρότητα και αδιαφορία, πίσω από τις οποίες κρύβεται η σάτιρα και η άκακη ειρωνεία.

Σάτιρα είναι λογοτεχνικό είδος που διακωμωδεί με δηκτικό τρόπο τα δημόσια ή ιδιωτικά ήθη, χαρακτήρες ανθρώπων και τα κακώς κείμενα μιας κοινωνίας.

Σημασία Γέλιου

Στον πνευματικό τομέα:

  • Αποκαλύπτει, αλλά και καλλιεργεί τον πνευματικό κόσμο του ανθρώπου. Για να γίνει κατανοητό το χιούμορ και το αστείο, απαιτείται υψηλό πνευματικό επίπεδο. Διαφορετικά, καταλήγει σε παρεξήγηση.
  • Κάνει οικείο το απλησίαστο, αποδεικνύει τη γελοιότητα του σοβαροφανούς και γενικότερα απομυθοποιεί τα πράγματα.
  • Αποδεικνύει την εσωτερική ελευθερία του ανθρώπου, γιατί καθίσταται μια αυθόρμητη και ανυπόκριτη έκφραση.
  • Προβάλλει τον κόσμο υπό διαφορετικό πρίσμα και διευκολύνει την αντιμετώπιση δύσκολων στιγμών.
  • Το χιούμορ φανερώνει καλόβουλα κίνητρα και συμβάλλει στην επιτυχία της κριτικής.
  • Με τις διάφορες λαϊκές ή καλλιτεχνικές μορφές του (ανέκδοτο, κωμωδία, διήγηση) ενεργοποιεί και ερεθίζει τη φαντασία.
  • Αποτελεί άριστη παιδαγωγική μέθοδο στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινωνία.

Στον ψυχολογικό τομέα:

  • Το γέλιο, ή έστω ένα απλό χαμόγελο, αποκαλύπτει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου.
  • Αποδιώχνει το άγχος, τονώνει την αισιοδοξία, ενισχύει την ψυχική δύναμη του ανθρώπου.
  • Εκφράζει την ξεγνοιασιά και την ανεμελιά.
  • Ο γελαστός είναι άνθρωπος καλοσυνάτος, ανοιχτός στη ζωή, συγκαταβατικός, άνθρωπος της προσφοράς.

Στον κοινωνικό τομέα:

  • Εκφράζει και υλοποιεί την κοινωνικότητα του ανθρώπου, γιατί σπάνια γελά κανείς μονάχος του.
  • Με τη σάτιρα και το σαρκασμό επαναφέρει στην τάξη εκείνον που ενεργεί αντικοινωνικά.
  • Το γέλιο αποτελεί συλλογική διαδικασία, ενισχύει τη διαπροσωπική επικοινωνία και περιορίζει τάσεις εγωισμού.
  • Η ευαισθησία και το κατάλληλο κλίμα που διαμορφώνεται με το γέλιο συντελούν στην επιτυχέστερη και ευκολότερη προσέγγιση των ανθρώπων.
  • Καθιστά το άτομο πιο αγαπητό και ευχάριστο, γιατί καταργεί τις κοινωνικές τυπικότητες και αγκυλώσεις.
  • Με το γέλιο, τα πράγματα αντιμετωπίζονται ευχάριστα και πιο αποτελεσματικά, οι άνθρωποι γίνονται ευδιάθετοι, περισσότερο συμμετοχικοί και πρόθυμοι.

Στον καλλιτεχνικό τομέα:

  • Το γέλιο αποτελεί μέσο και χώρο σημαντικής καλλιτεχνικής δημιουργίας (σάτιρα, κωμωδία, θεατρική επιθεώρηση, μίμος, κ.λπ.).
  • Η εκδοχή του ποικίλλει στις διάφορες μορφές της τέχνης (θέατρο, κινηματογράφος, σκίτσο, λογοτεχνία, κ.λπ.).

Στον ηθικό τομέα:

  • Συνυπάρχει με την καλοσύνη, την αγάπη, την ανιδιοτέλεια, την πραότητα, την αισιοδοξία, στοιχεία που σηματοδοτούν μια ηθικά υγιή στάση ζωής.
  • Εξαγνίζει τον άνθρωπο από τα πάθη και τις κακίες.
  • Με τον αυτοσαρκασμό, ο άνθρωπος φτάνει στην αυτογνωσία και συμφιλιώνεται με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες του.

Στον πολιτικό τομέα:

  • Η αποκαλυπτική και ανατρεπτική δύναμη του κωμικού στοιχείου καθίσταται όπλο αντιμετώπισης του δογματισμού και του αυταρχισμού.

Στο βιολογικό τομέα:

  • Το γέλιο χρησιμοποιείται ως μέθοδος θεραπείας (γελωτο-θεραπεία) με αξιοσημείωτα αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα:

  • αυξάνει την πρόσληψη οξυγόνου.
  • ενισχύει την αντοχή της καρδιάς και των πνευμόνων.
  • χαλαρώνει τους μυς.
  • βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος.
  • ευνοεί τον ήρεμο και χαλαρό ύπνο.

Ρόλος Σάτιρας Σε Κοινωνική Ζωή και Διαπροσωπικές Σχέσεις

Θετικές συνέπειες:

  • Η εποικοδομητική και καλοπροαίρετη σάτιρα βοηθά τον άνθρωπο στην απόκτηση αντικειμενικής άποψης για τον εαυτό του.
  • Το άτομο ή το κοινωνικό σύνολο κατανοεί τις ειλικρινείς προθέσεις του σατιρικού, δεν παρεξηγείται και προβαίνει στη διόρθωση των κακώς κειμένων.
  • Η πολιτική και κοινωνική σάτιρα γίνεται αφορμή για κοινωνικοπολιτικές βελτιώσεις.
  • Αυτός που ασκεί τη σάτιρα ωφελείται επίσης, διότι υποχρεώνεται να τηρεί τα όρια μεταξύ σάτιρας και προσβολής. Παράλληλα, ο σατιρικός αυτοσαρκάζεται και οδηγείται με αυτόν τον τρόπο στην αυτογνωσία.

Αρνητικές συνέπειες:

  • Ενέχει αρκετή δόση κακίας, η οποία οδηγεί σε προκλητική και προσβλητική συμπεριφορά εις βάρος των άλλων.
  • Εστιάζει σε αδυναμίες και προσωπικά ελαττώματα με τρόπο καυστικό και με στόχευση όχι τη βελτίωση, αλλά την προσβολή. Αυτού του είδους η σάτιρα χαρακτηρίζεται κακόβουλη και φανερώνει το χαμηλό πνευματικό επίπεδο του ανθρώπου που την ασκεί.
  • Η ευθυμία του σατιρικού πηγάζει ενίοτε από μία αποκρουστική αντίληψη υπεροχής και ναρκισσισμού, η οποία τον καθιστά τελικά αντιπαθή.

Για Ποιους Λόγους οι Άνθρωποι Σήμερα Γελούν Όλο και Λιγότερο;

Το γέλιο στην εποχή μας λιγοστεύει σταδιακά ή μεταβάλλεται η ποιότητα και η σκοπιμότητά του:

  • Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από ατομικισμό και εσωστρέφεια, στοιχεία που δεν προωθούν το γέλιο.
  • Το γέλιο του αλλοτριωμένου σύγχρονου ανθρώπου είναι ο σαρκασμός για τη δυστυχία του άλλου.
  • Το κωμικό στοιχείο κακοποιείται στα πλαίσια της κακής, λαϊκίζουσας, μαζοποιημένης και βιομηχανοποιημένης ψυχαγωγίας των ΜΜΕ και του εμπορικού θεάτρου.
  • Η έλλειψη ολοκληρωμένης παιδείας, η οποία ευαισθητοποιεί το άτομο, ενισχύει τη βάναυση πρόκληση του γέλιου και τη χαμηλής ποιότητας κωμωδία.

Νομίζετε ότι το χιούμορ αποτελεί θετικό στοιχείο για το σχολικό περιβάλλον ή, αντίθετα, θεωρείτε ότι το γέλιο καθίσταται ανάρμοστο και ανατρεπτικό για τη σχολική πράξη και πειθαρχία;

Το χιούμορ νοείται ως θετικό στοιχείο για τη σχολική ζωή, γιατί:

  • διαμορφώνει ευχάριστο κλίμα, απαραίτητο για τη διαδικασία της μάθησης.
  • υποστηρίζει τη σύναψη φιλικών σχέσεων μεταξύ των μαθητών.
  • συσφίγγει τις σχέσεις διδασκόντων και διδασκομένων. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για δημιουργικό διάλογο και αποτελεσματική συνεργασία.
  • επιτυγχάνει τη συνειρμική σύνδεση του ευχάριστου με τη γνώση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ζωηρότερη εντύπωσή της στη μνήμη του μαθητή.
  • σε στιγμές κούρασης και υπερβολικής έντασης αποφορτίζει την κατάσταση και συνεπικουρεί στην ομαλότερη πορεία του μαθήματος.
  • η αίσθηση του χιούμορ θεωρείται ένδειξη ευφυΐας και αισθητικής αγωγής.
  • ως μέσο παρατήρησης και σωφρονισμού καθίσταται η πλέον αβλαβής και αποτελεσματική μέθοδος. Αρκεί, βέβαια, να μην πάρει τη μορφή προσβολής, αν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψη μας τους υπερβολικά ευαίσθητους νέους.

Επιφυλάξεις:

Αναμφισβήτητα, το γέλιο δεν αποτελεί επιδίωξη της σχολικής τάξης, αλλά το μέσο για την επίτευξη του στόχου της μάθησης. Συγκεκριμένα, είναι ωφέλιμο:

  • να συνδέεται το χιούμορ με την παιδαγωγική πράξη.
  • να χρησιμοποιείται το γέλιο για τη στιγμιαία μόνον αποφόρτιση, καθώς για την ξεκούραση προβλέπεται το διάλειμμα.
  • να αποθαρρύνεται η προσπάθεια ορισμένων μαθητών να καταστρατηγήσουν τη διαδικασία του μαθήματος με κωμικές σκηνές και τη συνακόλουθη πρόκληση του γέλιου.

Η Σοβαρότητα Πρέπει να Συνδέεται με το Βλοσυρό Ύφος;

Η βλοσυρότητα δεν ισοδυναμεί με σοβαρότητα. Συνεπώς, ούτε η σοβαρότητα δεν είναι ανάγκη να συνδέεται με τη βλοσυρότητα, διότι:

  • Η σοβαρότητα έχει να κάνει με τη συγκρότηση της προσωπικότητας του ανθρώπου.
  • Είναι στοιχείο του εσωτερικού κόσμου, εκφράζει μια φιλοσοφία και ένα σταθερό τρόπο αντιμετώπισης των καταστάσεων στη ζωή.
  • Εκδηλώνεται με την επιμέλεια και την υπευθυνότητα στην εκτέλεση ενός έργου, καθώς και με την αξιοπρέπεια της συμπεριφοράς.
  • Αποσπά το σεβασμό και την αναγνώριση των άλλων.
  • Το βλοσυρό ύφος αποτελεί στιγμιαία, εξωτερική και προσποιητή έκφραση. Δεν εκφράζει εν γένει τον εσωτερικό κόσμο, παρά το στιγμιαίο συναίσθημα της οργής.
  • Δεν αποσπά το σεβασμό. Αντίθετα, μπορεί να γίνει αφορμή αρνητικών σχολίων και χλευασμού.

Πώς Μπορεί να Ασκηθεί μια Αγωγή του Γέλιου στο Σχολείο;

  • Με τη διδασκαλία συγκεκριμένων χιουμοριστικών και σατιρικών κειμένων (αποσπάσματα κωμωδιών, ευθυμογραφήματα, χρονογραφήματα κ.λπ.).
  • Μέσω της ειδικότερης ενασχόλησης των μαθητών με το θέμα της επίδρασης του κωμικού στοιχείου και του γέλιου στη ζωή των ανθρώπων.
  • Με την αξιοποίηση του χιούμορ μέσα στην τάξη, κατά τη διαδικασία της διδασκαλίας.
  • Μέσω της παρακολούθησης ή της παρουσίασης από τους ίδιους τους μαθητές κωμικών θεατρικών παραστάσεων
  • Επιστημονικές μελέτες αναφέρουν ότι, χρειάζεται να γελάμε συνεχόμενα, το λιγότερο 5 με 10 λεπτά για να έχουμε τα οφέλη του γέλιου. (Πνευματικά, Ψυχικά και Σωματικά) Συνήθως γελάμε για κάποια δευτερόλεπτα. Με την Εμπειρία Γέλιου γελάμε, όσο θέλουμε. Έτσι διενεργούνται οι φυσιολογικές και βιοχημικές αλλαγές στο σώμα μας.
      • Πνευματικά οφέλη:
        το γέλιο καλλιεργεί την θετική σκέψη

    • Η επιλογή του να γελάμε και να σκεφτόμαστε θετικά, μας μαθαίνει να ζούμε σε αρμονία και ειρήνη με τον εαυτό μας, τους άλλους, και το περιβάλλον μας στην καθημερινότητά μας
    • Δημιουργεί μια νέα προοπτική, ενισχύοντας τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων
      • Ψυχικά οφέλη:
        το γέλιο χαλαρώνει και βελτιώνει την ψυχική διάθεση

    • Τονώνει την αυτοπεποίθηση και ενισχύει την αυτοέκφρασή και την αίσθηση του χιούμορ
    • Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Δρ. ΓΟΥΪΛΙΑΜ Φ.ΦΡΑΪ, «το γέλιο, οδηγεί το σώμα μας στην παραγωγή ενδορφινών (ορμόνες χαράς) »
    • Βοηθά στην καταπολέμηση της κατάθλιψης, της νευρικότητας και των ψυχοσωματικών διαταραχών
      • Σωματικά οφέλη:
        το γέλιο είναι επιστημονικά αποδεδειγμένος σύμμαχος στην ίαση

    • Βελτιώνει την αναπνοή
    • Εξασκεί τους κοιλιακούς μύες και το διάφραγμα
    • Μας παρέχει σημαντικές φυσικές άμυνες ενάντια στην ασθένεια καθώς δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
    • Κατά τον Δρ. Φράϊ απεδείχθει ότι «20 δευτερόλεπτα έντονου γέλιου, ακόμα και προσποιητού, μπορεί να διπλασιάσουν τους παλμούς της καρδιάς για τρία μέχρι πέντε λεπτά. Ο Δρ. Φράϊ απέδειξε ότι το πρόσχαρο γέλιο αποτελεί μια καλή άσκηση και μειώνει τις πιθανότητες επιμόλυνσης του αναπνευστικού συστήματος»
    • Είναι αντιγηραντικό. Αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος στο πρόσωπο, και τρέφει το δέρμα κάνοντάς το να λάμπει
    • Δρά ώς προληπτική και συμπληρωματική ιατρική
    • Συμβάλει στην διατήρηση της καλής υγείας
      • Το γέλιο έχει άμεση επίδραση στο αμυντικό σύστημα του ανθρώπου.
        Επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα με δύο τρόπους :

    • Αυξάνει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στο αίμα
    • Αυξάνει τη συγκέντρωση των λευκών αιμοσφαιρίων, που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική καταπολέμηση των λοιμώξεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός γίνεται απρόσβλητος, όμως σίγουρα βελτιώνεται η άμυνά του.
      • Γυμναστείτε γελώντας!

    Όλοι ξέρουμε ότι το γέλιο μας κάνει να αισθανόμαστε καλά. Ο καθηγητής ψυχιατρικής στο Stanford University , William Fry, ανακάλυψε ότι αρκετά λεπτά έντονου γέλιου δημιουργούν στον οργανισμό μας αποτελέσματα συγκρίσιμα με δέκα έως δεκαπέντε λεπτά άσκησης σε στατική ποδηλασία ή κωπηλασία. Περίπου εκατό γέλια δημιουργούν στον οργανισμό αποτελέσματα ανάλογα με δέκα λεπτά αεροβικής άσκησης. Στην εμπείρια γέλιου επιτυγχάνουμε την διάρκεια του γέλιου με αξιοσημείωτη θετική επίδραση στην υγεία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ανθρώπους που δεν γυμνάζονται τακτικά.

      • Κοινωνικά οφέλη:
        Το γέλιο ενώνει τους ανθρώπους

    • Συμβάλλει στην καλές ανθρώπινες σχέσεις που βασίζονται στην επικοινωνία και την συνεργασία
    • Ενισχύει την δημιουργικότητα και την φαντασία
      • Το οξυγόνο του γέλιου

    Με το γέλιο «βαθαίνει» η αναπνοή μας. Είναι μια υπέροχη οξυγονοθεραπεία . Όταν γελάμε 400.000 .000 πνευμονικές κυψελίδες μπαίνουν σε λειτουργία, δηλαδή τρεις φορές περισσότερες σε σχέση με αυτές που ενεργοποιούνται όταν αναπνέουμε συνήθως!

      • Το μασάζ του γέλιου

    Φυσικά δεν θα πρέπει να αμελούμε και τα υπόλοιπα συστήματα του οργανισμού μας, όπως το πεπτικό και το μυϊκό. Το γέλιο και μάλιστα το ξεκαρδιστικό, κινητοποιεί τον πεπτικό σωλήνα. Είναι πολύ αποτελεσματικό για την αεροφαγία και τη χώνεψη. Μας προσφέρει ένα καταπληκτικό εσωτερικό μασάζ στη σπλαχνική κοιλότητα. Καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα. Το γέλιο αναζωογονεί επίσης το πάγκρεας , με συνέπεια την καλύτερη λειτουργία του.

      • Το γέλιο δεν είναι πολυτέλεια

    Είναι ανάγκη ζωής! Πολλοί από εμάς σκεφτόμαστε ότι με τα προβλήματα που έχουμε, δεν μας κάνει καρδιά να γελάσουμε. Μπορούμε να χα-μο- γελάμε, ακόμα και άνευ λόγου! Τότε η εσωτερική βιοχημεία του οργανισμού θα αλλάξει, ωθώντας και τη σκέψη μας να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με αισιοδοξία.

    H εικόνα είναι παρμένη από το pixabay

    https://laughterexperience.gr/giati-to-gelio-einai-simantiko/

    SCHOOLTIME.GR

 

Leave a Reply