Η Διεθνής Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (γαλλικά: Fédération Internationale de Football Association, FIFA, μεταγραφή: ΦΙΦΑ)[1] είναι ο οργανισμός που διοικεί παγκόσμια το ποδόσφαιρο και αποτελεί τον μεγαλύτερο αθλητικό οργανισμό στον κόσμο. Η έδρα της είναι στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Η FIFA έχει την ευθύνη για τη διεξαγωγή των κυριοτέρων διεθνών ποδοσφαιρικών διοργανώσεων, από τις οποίες το πιο γνωστό είναι το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που διεξάγεται από το 1930.
Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός οργανισμού που θα οργάνωνε το ποδόσφαιρο σε παγκόσμια βάση έγινε εμφανής στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι διεθνείς ποδοσφαιρικές συναντήσεις άρχισαν να γίνονται πολύ δημοφιλείς. Η αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία προσπάθησε να συντονίσει τη συζήτηση για δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού, αλλά δεν επιτεύχθηκε ουσιαστική πρόοδος. Ήταν επτά άλλες ευρωπαϊκές χώρες που τελικά σχημάτισαν την ομοσπονδία αυτή. Η FIFA ιδρύθηκε στο Παρίσι στις 21 Μαΐου 1904, και το γαλλικό όνομα και ακρωνύμιο επικρατούν μέχρι και σήμερα, ακόμη και στις μη γαλλόφωνες χώρες. Ο πρώτος πρόεδρός της ήταν ο Ρομπέρ Γκεράν.
Η FIFA ανέλαβε την πρώτη της διεθνή διοργάνωση το 1906, αλλά χωρίς πολλή επιτυχία ή συναίνεση. Αυτό, σε συνδυασμό με οικονομικούς παράγοντες, οδήγησε στη γρήγορη αντικατάσταση του Γκεράν από τον Ντάνιελ Μπέρλεϊ Γούλφολ από την Αγγλία, η οποία εν τω μεταξύ είχε γίνει μέλος του συνδέσμου. Η επόμενη διοργάνωση που έγινε κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908 στο Λονδίνο είχε περισσότερη επιτυχία, παρά την παρουσία επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, κάτι που ήταν αντίθετο με τις ιδρυτικές αρχές της FIFA.
Η FIFA πέρασε τα σύνορα της Ευρώπης με την αίτηση της Νότιας Αφρικής το 1909, της Αργεντινής και της Χιλής το 1912 και των Ηνωμένων Πολιτειών το 1913.
Μεγάλο πλήγμα στη FIFA και στο διεθνές ποδόσφαιρο έφερε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν πολλοί ποδοσφαιριστές στάλθηκαν να πολεμήσουν και η δυνατότητα για ταξίδια για σκοπούς διεθνών συναντήσεων περιορίστηκε πάρα πολύ. Μετά τον πόλεμο, και μετά τον θάνατο του Γούλφολ, η ομοσπονδία έπεσε στα χέρια του Ολλανδού Καρλ Χίρσμαν και διασώθηκε από διάλυση μεν, αλλά με τα τέσσερα μέλη του Ηνωμένου Βασιλείου - την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία - να αποσύρονται λόγω του ότι δεν ήθελαν να συμμετέχουν σε διεθνείς διοργανώσεις με τους πρόσφατους εχθρούς τους στον Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η συλλογή της FIFA βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Ποδοσφαίρου
Η FIFA είναι ένας σύνδεσμος που εγκαθιδρύθηκε βάσει της ελβετικής νομοθεσίας. Η έδρα της είναι στη Ζυρίχη.
Το ανώτατο σώμα της FIFA είναι η Συνέλευση (Congress), η οποία απαρτίζεται από έναν εκπρόσωπο από κάθε κρατική ομοσπονδία που είναι μέλος της συνομοσπονδίας. Η Συνέλευση συνέρχεται σε τακτικές συνεδρίες μία φορά τον χρόνο, ενώ από το 1998 γίνεται και μία έκτακτη συνεδρία κάθε χρόνο, καθώς και όταν ζητηθεί. Μόνο η Συνέλευση μπορεί να εγκρίνει τροποποιήσεις εσωτερικών κανονισμών της FIFA.
Η Συνέλευση εκλέγει τον Πρόεδρο της FIFA, τον Γενικό Γραμματέα και τα άλλα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής. Ο Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας είναι οι κύριοι αξιωματούχοι της FIFA και έχουν την ευθύνη για την καθημερινή διοίκηση, την οποία επιτελεί η Γενική Γραμματεία, με προσωπικό 207 άτομα.
Η Εκτελεστική Επιτροπή της FIFA, της οποίας προεδρεύει ο Πρόεδρος, είναι το σώμα που παίρνει αποφάσεις εκ μέρους του οργανισμού στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των Συνελεύσεων. Η διεθνής οργανωτική δομή της FIFA περιλαμβάνει επίσης διάφορα άλλα σώματα, τα οποία είναι υπό τη δικαιοδοσία της Εκτελεστικής Επιτροπής ή δημιουργούνται από τη Συνέλευση ως νομοπαρασκευαστικές επιτροπές. Μεταξύ αυτών είναι η Οικονομική Επιτροπή, η Πειθαρχική Επιτροπή και η Επιτροπή Διαιτησίας.
Εκτός από τους παγκόσμιους θεσμούς της (προεδρία, Εκτελεστικό Συμβούλιο, Συνέλευση, κλπ), η FIFA έχει δημιουργήσει συνομοσπονδίες οι οποίες διοικούν το ποδόσφαιρο σε περιφερειακό επίπεδο. Είναι οι κρατικές ομοσπονδίες και όχι οι περιφερειακές συνομοσπονδίες που είναι μέλη της FIFA. Για τις περιφερειακές συνομοσπονδίες προνοούν οι διατάξεις της FIFA. Οι κρατικές ομοσπονδίες οφείλουν να κάνουν αίτηση τόσο στη FIFA όσο και στην περιφερειακή συνομοσπονδία της γεωγραφικής τους περιοχής για να μπορούν να συμμετέχουν στις διοργανώσεις της FIFA (με λίγες γεωγραφικές εξαιρέσεις οι οποίες αναφέρονται πιο κάτω):
- AFC – Asian Football Confederation
-
- Η Αυστραλία είναι μέλος της AFC από το 2006
-
- CAF – Confederation of African Football
- CONCACAF – Confederation of North, Central American and Caribbean Association Football
-
- Γαλλική Γουϊάνα, Γουϊάνα και Σουρινάμ είναι μέλη της CONCACAF αν και βρίσκονται στη Νότια Αμερική. Η Γαλλική Γουιάνα είναι μέλος της CONCACAF, αλλά όχι της FIFA.
-
- CONMEBOL – Confederación Sudamericana de Fútbol
- OFC – Oceania Football Confederation
- UEFA – Union of European Football Associations
-
- Ομάδες που εκπροσωπούν διηπειρωτικά έθνη, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία, το Καζακστάν, η Ρωσία και η Τουρκία είναι μέλη της UEFA, αν και το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους τους είναι εκτός της ηπειρωτικής Ευρώπης. Το Ισραήλ είναι επίσης μέλος της UEFA. Το Μονακό και το Βατικανό δεν είναι μέλη της UEFA ή της FIFA, ενώ το Γιβραλτάρ είναι μέλος μόνο της UEFA.
-
Κράτη τα οποία με επικράτεια τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία κατά κανόνα έχουν το δικαίωμα επιλογής συνομοσπονδίας. Ως αποτέλεσμα αυτού, πολλές τέτοιες ομοσπονδίες επέλεξαν να ενταχθούν στην UEFA, παρά τη μεγάλη έκτασή τους στην Ασία (η Ρωσία, η Τουρκία, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Το Ισραήλ, παρόλο που βρίσκεται εξ ολοκλήρου στην Ασία, εντάχθηκε στην UEFA το 1994, μετά από δεκαετίες απομόνωσης από πολλές μεσανατολικές χώρες. Το Καζακστάν ήταν η τελευταία χώρα που έφυγε από την AFC για να ενταχθεί στην UEFA, το 2002.
Η Γουιάνα και το Σουρινάμ ήταν εξ αρχής μέλη του CONCACAF, παρά το ότι είναι χώρες της Νότιας Αμερικής.
Η Αυστραλία έφυγε από την OFC και εντάχθηκε στην AFC το 2006. Από την OFC καμιά ομάδα δεν προκρίνεται αυτόματα στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Στις τελευταίες διοργανώσεις του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ο νικητής της OFC έπαιζε αγώνες μπαράζ με κάποιαν ομάδα από την CONMEBOL. Από το Κύπελλο του 2010, ο νικητής του OFC θα παίρνει αυτόματα θέση στον όμιλο χωρών που προκρίνονται του AFC.
Συνολικά, η FIFA αναγνωρίζει 207 κρατικές ομοσπονδίες και τις εθνικές τους ομάδες ανδρών, καθώς και 129 γυναικείες εθνικές ομάδες (βλ. Κατάλογος ανδρικών εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου και τους αντίστοιχους κωδικούς χωρών της FIFA). H Παγκόσμια Κατάταξη της FIFA ενημερώνεται σε μηνιαία βάση και κατατάσσει κάθε ομάδα βάσει των επιδόσεών της σε διεθνείς διοργανώσεις, προκριματικούς αγώνες, καθώς και φιλικούς αγώνες. Υπάρχει επίσης η Παγκόσμια Κατάταξη της FIFA για το γυναικείο ποδόσφαιρο, η οποία ενημερώνεται τέσσερις φορές τον χρόνο.