| Ταυτότητα και
Υλικά Σεναρίου |
||
| Τίτλος
σεναρίου |
«Είμαστε έτοιμοι να “φτιάξουμε” τις… Ιθάκες μας;» | |
| Δημιουργός | Τοπαλίδου Σοφία, Φιλόλογος ΠΕ02 | |
| Γνωστικό Αντικείμενο | Νέα Ελληνικά (2η Ενότητα: Οι ανησυχίες των νέων) | |
| Τάξη | Β’ Λυκείου ΕΠΑ.Λ. | |
| Εκτιμώμενη διάρκεια | 2 διδακτικές ώρες | |
| Χώρος | σχολική αίθουσα | |
| Στόχοι σεναρίου/
Μαθησιακά αποτελέσματα
|
Οι μαθητές[1] αναμένεται: | |
| • να ασκηθούν στον ψηφιακό γραμματισμό μέσω της εξοικείωσής τους με νέου τύπου κείμενα, ψηφιακά κείμενα, πλοήγηση στο διαδίκτυο και δραστηριότητες στον Η/Υ
• να χρησιμοποιήσουν ψηφιακά εργαλεία ως μέσα πρακτικής ψηφιακού γραμματισμού • να μπορούν να αξιοποιούν ποικίλους σημειωτικούς πόρους και σύμβολα για να μετασχηματίζουν ένα ψηφιακό κείμενο • να κατανοήσουν τι είναι το πολυτροπικό κείμενο και τις δυνατότητες που έχει • να αιτιολογούν τις επιλογές τους όταν δημιουργούν ένα ψηφιακό πολυτροπικό κείμενο • να συνειδητοποιήσουν την έννοια της ρευστότητας σε ένα ψηφιακό κείμενο • να κρατούν σημειώσεις και να εξάγουν συμπεράσματα με τη μορφή σύντομων φράσεων • να καταγράψουν τους κανόνες που διέπουν ένα ψηφιακό πολυτροπικό κείμενο • να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα (κριτικός γραμματισμός) • να ασκηθούν στην συνεργαστική μάθηση εργαζόμενοι σε ομάδες |
||
| Μέθοδος/Οργάνωση
Διδακτική μεθοδολογία |
• μοντέλο συνδιδασκαλίας (εφαρμογή του προγράμματος Νέα Αρχή στα Ε.ΠΑΛ.)
• ομαδική/σύγχρονη διδασκαλία, διδασκαλία σε σταθμούς • ατομικές και ομαδικές εργασίες ενεργητικού, συνεργατικού, διερευνητικού, ανακαλυπτικού και βιωματικού χαρακτήρα |
|
| Εκπαιδευτικό υλικό | • 2 Φύλλα Εργασίας (σε έντυπη και ψηφιακή μορφή)
• σχολικό εγχειρίδιο για τα Νέα Ελληνικά, Β’ Λυκείου Ε.ΠΑΛ. |
|
| Τεχνολογικά μέσα | • Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, διαδραστικός πίνακας, προβολέας (projector), | |
| Ψηφιακά μέσα | • google και άλλες μηχανές αναζήτησης, συνεργαστικά έγγραφα google, παρουσιάσεις google, e-mail | |
| Σύντομη
περιγραφή |
Με αφορμή ένα ποίημα που αναφέρεται στην αναζήτηση στόχων στην ζωή οι μαθητές αναπτύσσουν, μέσα από ποικίλα κειμενικά είδη και δραστηριότητες, την κριτική τους ικανότητα, την ικανότητα συνεργασίας, τους κειμενικούς και ψηφιακούς γραμματισμούς. | |
[1] Επιλέχθηκε οι αναφορές να γίνονται στο αρσενικό με βάση το γραμματικό γένος [ο μαθητής, ο εκπαιδευτικός] για λόγους ομοιογένειας και ροής του κειμένου.
| Σχεδιασμός και Περιεχόμενο σεναρίου | |
| Δραστηριότητες | Υλικό – Κείμενα αναφοράς |
| 2η ώρα
Εισαγωγή (1-2 λεπτά) • Οι εκπαιδευτικοί ενημερώνουν την ολομέλεια για το πώς θα εργαστούν στη συνέχεια και ότι ο στόχος είναι να δημιουργήσουν υλικό για μια «ψηφιακή γραμματική» για τα πολυτροπικά κείμενα, η οποία θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλες τις τάξεις. • Χωρισμός σε ομάδες (κατά προτίμηση όχι ίδιες με της προηγούμενης ώρας).
1η Δραστηριότητα στην ολομέλεια (περίπου 30 λεπτά) • Ζητάμε από τις ομάδες να συζητήσουν και να καταγράψουν αξιοποιώντας όσα έμαθαν και κατέγραψαν την προηγούμενη ώρα τι πρέπει να περιλαμβάνει η «γραμματική» του πολυτροπικού κειμένου (π.χ. τον ορισμό του πολυτροπικού κειμένου, τον ρόλο και τη μορφή του γλωσσικού κειμένου και του χρώματος, τον ρόλο της εικόνας, του υπερσυνδέσμου ή της κίνησης κλπ.). Επίσης, θα συζητήσουν και θα αποφασίσουν τι μορφή θα έχει αυτή η “γραμματική” (π.χ. σοβαρή, πιο παιχνιδιάρικη, τι σημειωτικούς πόρους θα χρησιμοποιήσουν κλπ.) • Η κάθε ομάδα θα καταγράψει τις ιδέες και τους κανόνες της με τη μορφή σύντομων φράσεων σε bullets σε ένα συνεργατικό έγγραφο της google, κοινό για όλες τις ομάδες (για να αξιοποιηθεί στην τελική εργασία στο σπίτι). • Δίνεται το Φύλλο Εργασίας 2(3) έντυπο και παράλληλα στέλνεται στα μέιλ των μαθητών. Η κάθε ομάδα θα εργαστεί σε ένα laptop.
2η Δραστηριότητα στην ολομέλεια (15 λεπτά) • Ο εκπρόσωπος της κάθε ομάδας, με τη βοήθεια του προτζέκτορα, παρουσιάζει στην ολομέλεια την εργασία της ομάδας του και ακολουθεί ανατροφοδότηση. • Στο τέλος η ολομέλεια αποφασίζει ποια στοιχεία είναι κατά τη γνώμη της τα κατάλληλα για να περιληφθούν στην «γραμματική» τους και τι μορφή θα έχει αυτή. • Στόχος και πάλι είναι να ανταλλάξουν τις ιδέες τους, να κατανοήσουν τη ρευστότητα των ψηφιακών κειμένων αλλά και την ύπαρξη «κανόνων» για τα κείμενα αυτού του είδους και να καταλήξουν στη μορφή και στους «κανόνες» της δικής τους γραμματικής.
3η Δραστηριότητα για το σπίτι Η ολομέλεια της τάξης θα δημιουργήσει μία τελική παρουσίαση google βασισμένη σε όλα αυτά που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν στην τάξη. Η παρουσίαση, αφού παρουσιαστεί στους εκπαιδευτικούς και πάρει ανατροφοδότηση και από αυτούς, θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου.
5η Δραστηριότητα - εργασία Αξιολόγησης (5 λεπτά) • Στέλνεται στα μέιλ των μαθητών ένα ερωτηματολόγιο(4), το οποίο καλούνται να απαντήσουν μέσω του κινητού τους τηλεφώνου και αφορά τις δραστηριότητες στο σύνολό τους και τα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποίησαν. • Η δραστηριότητα αυτή θα δοθεί όταν ολοκληρωθεί η εργασία της τάξης. |
1. Φύλλο Εργασίας 2 (βλ. Παράρτημα, σελ. 7)
2. Ερωτηματολόγια ανατροφοδότηση https://docs.google.com/forms/ερωτηματολόγιο-ανατροφοδότησης |
| Χρήσιμες Σημειώσεις | |
| Ρόλος εκπαιδευτικού | Ο εκπαιδευτικός σε όλη τη διάρκεια είναι υποστηρικτικός και ενθαρρύνει την οικοδόμηση της γνώσης. Παρακολουθεί την εργασία στις ομάδες και ίσως χρειαστεί να είναι διακριτικά καθοδηγητικός (π.χ. να θέσει κάποιο ερώτημα για προβληματισμό), εμψυχώνει και υποστηρίζει τη συνεργασία (π.χ. θυμίζοντας τους κανόνες του εποικοδομητικού διαλόγου), βοηθά, αν χρειαστεί, στη χρήση των ψηφιακών μέσων. Επίσης, συντονίζει τη συζήτηση στην ολομέλεια – αν και όποτε χρειάζεται – και δίνει ανατροφοδότηση στις δραστηριότητες των μαθητών. |
| Ρόλος μαθητή | Οι μαθητές είναι δημιουργικοί και αναλαμβάνουν να σχεδιάζουν κείμενα και όχι να απαντούν σε βαρετές ερωτήσεις. Αξιοποιούν μέσα που γνωρίζουν καλά – το κινητό και το laptop – και γνωρίζουν και νέα ψηφιακά εργαλεία – τα συνεργατικά έγγραφα και τις παρουσιάσεις της google – που έχουν ομοιότητες με τα εργαλεία ενός office. Αναζητούν και δημιουργούν διάφορα κείμενα (γλωσσικά και μη) και έτσι εξοικειώνονται σε νέες μορφές έκφρασης. Κυρίως, οικοδομούν τη γνώση μόνοι τους, αναζητώντας και επιλέγοντας οι ίδιοι το υλικό τους, πειραματιζόμενοι, παίρνοντας αποφάσεις, ανταλλάσσοντας απόψεις και αποκτούν αυτοπεποίθηση και νέες δεξιότητες. Έρχονται σε επαφή με έναν άλλο κόσμο ψηφιακό. Εξασκούν τις συνεργατικές δεξιότητες σε μικρότερες και μεγαλύτερες ομάδες. Η σχέση τους με τον εκπαιδευτικό είναι δημιουργική και δεν τον βλέπουν σαν κάποιον που τους καθοδηγεί αλλά σαν κάποιον που τους στηρίζει στη διαδικασία της μάθησης. |
| Αξιοποίηση ΤΠΕ | Οι μηχανές αναζήτησης λειτουργούν ως εποπτικά μέσα στην διερευνητική προσέγγιση των ομάδων, ενώ τα κινητά τηλέφωνα και τα laptop τόσο ως εποπτικά μέσα όσο και ως εργαλεία επικοινωνίας και καταγραφής των σκέψεων των παιδιών. Τα συνεργατικά εργαλεία της google επιλέχθηκαν ως μέσο πρακτικής ψηφιακού γραμματισμού, γιατί, ενώ έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ποικίλους σημειωτικούς πόρους, είναι εύκολα στην χρήση της και προσφέρονται για συνεργατικές δραστηριότητες, καθώς οι μαθητές μπορούν να περιηγηθούν σε αυτά χωρίς την επέμβαση του εκπαιδευτικού. |
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 – Δραστηριότητα σε ομάδες
Θα «παίξουμε» με το ποίημα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη «Ιθάκη». Είναι ένα ποίημα διδακτικό και συμβολικό. Δεν πρόκειται για ένα ποίημα επιστροφής – όπως ήταν το ταξίδι του Οδυσσέα – αλλά ένα ταξίδι πηγαιμού. Ο ταξιδιώτης εδώ δεν επιστρέφει στην Ιθάκη αλλά ξεκινά προς την Ιθάκη. Ευχή του είναι να έχει μεγάλη διάρκεια αυτό το ταξίδι και να είναι γεμάτο με περιπέτειες και γνώσεις. Γιατί η Ιθάκη είναι ο στόχος που θέτει κανείς και γι’ αυτό δεν υπάρχει μόνο μια Ιθάκη, αλλά πολλές, όπως πολλοί είναι και οι στόχοι που θέτουμε στη ζωή μας. Ο στόχος μας δίνει κουράγιο να ξεπερνάμε τις δυσκολίες και να συνεχίζουμε τις προσπάθειες. Η Ιθάκη είναι ο προορισμός, ωστόσο αυτό που έχει να μας προσφέρει είναι το ταξίδι που κάνουμε για να φτάσουμε σε αυτήν. Μόνο και μόνο γι’ αυτό αξίζει κάθε προσπάθεια και όλη μας την αφοσίωση, και την ευγνωμοσύνη…
Κι εσείς – σαν τον Καβάφη – θα αναζητήσετε μια νέα «Ιθάκη» αποκτώντας κατά τη διάρκεια της εργασίας σας πολλές εμπειρίες και γνώσεις όχι μόνο για τα ψηφιακά κείμενα αλλά και για τις δυνατότητες που έχετε ως άτομα και ως ομάδα.
- Ο σκοπός της δραστηριότητας είναι να τροποποιήσετε σε συνεργατικό έγγραφο google το ποίημα «Ιθάκη» που σας δίνεται και να δημιουργήσετε ένα «νέο» ψηφιακό κείμενο. Στόχος είναι μετατρέποντας ένα συμβατικό κείμενο σε πολυτροπικό να κατανοήσετε πώς το γραμμικό κείμενο αποκτά ρευστότητα.
- Θα εργαστείτε χωρισμένοι σε ομάδες. Προκειμένου να υλοποιήσετε την δραστηριότητα να ακολουθήσετε τον υπερσύνδεσμο της ομάδας σας, όπως σας δίνεται παρακάτω:
https://docs.google.com/document/ομάδα_1
https://docs.google.com/document/ομάδα_2
https://docs.google.com/document/ομάδα_3
- Αφού, λοιπόν, μελετήσετε το ποίημα μπορείτε να κάνετε κάτι από τα παρακάτω ή και όλα τα παρακάτω:
- να χρωματίσετε (με επισήμανση ή με χρώμα γραμματοσειράς) λέξεις – φράσεις που αποτυπώνουν τα συναισθήματα ή τις σκέψεις του ποιητή με το χρώμα που νομίζετε ότι ταιριάζει.
- να αλλάξετε το μέγεθος κάποιων λέξεων (μικρά-κεφαλαία, έντονα, πλάγια, εκτεταμένα) που θέλετε να ξεχωρίσουν ή θεωρείται ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία.
- να εισαγάγετε εικόνες της επιλογής σας που θεωρείτε ότι αναδεικνύουν – προεκτείνουν το περιεχόμενο του ποιήματος.
- να βάλετε υπερσυνδέσμους σε στίχους του κειμένου που θα οδηγούν σε ιστοσελίδες της επιλογής σας με επιπλέον πληροφορίες (π.χ. πληροφορίες για πρόσωπα, περιοχές, αντικείμενα κλπ που αναφέρονται).
- να «ντύσετε» μουσικά το ποίημα με μουσική της επιλογής, εισάγοντας τον κατάλληλο υπερσύνδεσμο.
- να βάλετε υπεσυνδέσμους με ποιήματα που «συνομιλούν» με την Ιθάκη του Καβάφη.
- Για να διευκολυνθείτε και να εργαστείτε πιο γρήγορα, μπορείτε να μοιράσετε μεταξύ σας τις αρμοδιότητες. Μπορείτε για τις αναζητήσεις σας να χρησιμοποιήσετε και τα κινητά σας τηλέφωνα. Διαλέξτε με προσοχή τις πηγές σας!
- Σε όλη τη διάρκεια να κρατάτε σημειώσεις (με τη μορφή bullets) σε χαρτί ή στο κινητό κάποια σχόλια για τη λειτουργία όλων αυτών των σημειωτικών πόρων που θα χρησιμοποιήσετε.
- Έχετε στη διάθεσή σας 20 λεπτά. Την εργασία σας θα την παρουσιάσετε στην ολομέλεια της τάξης.
Θα κυκλοφορούμε ανάμεσά σας και θα είμαστε στη διάθεσή σας.
Είμαστε σίγουροι ότι θα δημιουργήσετε εξαιρετικά πολυτροπικά κείμενα!
Καλή διασκέδαση!
Ιθάκη
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
- Αξιοποιώντας όσα μάθατε στην προηγούμενη εργασία με το ποίημα «Ιθάκη» θα γίνετε «συγγραφείς» και θα φτιάξετε μια «ψηφιακή γραμματική» των πολυτροπικών κειμένων, η οποία θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου μας. Έτσι, θα προσφέρετε στη σχολική μας κοινότητα - και όχι μόνο - ένα χρήσιμο εργαλείο για το μάθημα των Νέων Ελληνικών που θα είναι δημιούργημα των μαθητών και όχι κάποιων καθηγητών.
- Θα εργαστείτε και χωρισμένοι σε ομάδες και όλοι μαζί. Τα ψηφιακά εργαλεία που θα χρησιμοποιήσετε είναι τα συνεργατικά έγγραφα και οι παρουσιάσεις της google. Θα χρησιμοποιήσετε και πάλι τα laptop που έχουμε και τα κινητά σας - αν χρειαστεί.
1η Δραστηριότητα – εργασία σε ομάδες (περίπου 30 λεπτά)
- Να συζητήσετε και να καταγράψετε τι κατά τη γνώμη σας πρέπει να περιλαμβάνει μια «γραμματική» (π.χ. ποιος μπορεί να είναι ο ορισμός του πολυτροπικού κειμένου, από τι αποτελείται και τι προσφέρει, τι μορφή μπορεί να έχει το γλωσσικό κείμενο και ποιος είναι ο ρόλος του, ποιος ο ρόλος του χρώματος, της εικόνας, του υπερσυνδέσμου ή της κίνησης κλπ.). Να αποφασίσετε, δηλαδή, τα «κεφάλαια» της γραμματικής σας.
- Παράλληλα, να αποφασίσετε τι μορφή θα δώσετε στην γραμματική σας (π.χ. σοβαρή, πιο παιχνιδιάρικη, τι σημειωτικούς πόρους θα χρησιμοποιήσετε; μόνο γλωσσικά κείμενα; θα έχει χρώματα και εικόνες; εξώφυλλο; κλπ)
- Να καταγράψετε τους κανόνες της με τη μορφή σύντομων φράσεων σε bullets στο παρακάτω συνεργατικό έγγραφο της google. Το έγγραφο είναι κοινό για όλες τις ομάδες:
https://docs.google.com/document/γραμματική-πολυτροπικών-κειμένων
- Να ορίσετε στο τέλος έναν εκπρόσωπο για την παρουσίαση στην ολομέλεια.
2η Δραστηριότητα – εργασία στην ολομέλεια (15 λεπτά)
Ένας εκπρόσωπος της κάθε ομάδας θα παρουσιάσει στην ολομέλεια της τάξης του κανόνες που κατέγραψε η ομάδα του και θα γίνει ανατροφοδότηση από την ολομέλεια. Οι όποιες αλλαγές να περαστούν στο συνεργατικό έγγραφο.
3η Δραστηριότητα για το σπίτι
Η ολομέλεια της τάξης να δημιουργήσει μία παρουσίαση google με τους κανόνες της γραμματικής που έχετε καταγράψει και διαμορφώσει στο συνεργατικό έγγραφο. Η παρουσίαση είναι μια καλή ευκαιρία να εφαρμόσετε τους κανόνες που καταγράψατε. Η παρουσίαση αυτή, αφού παρουσιαστεί στους εκπαιδευτικούς και πάρει ανατροφοδότηση και από αυτούς, θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου μας.
4η Δραστηριότητα (5 λεπτά)
Παρακαλούμε να απαντήσετε το ερωτηματολόγιο που θα σας σταλεί στα mails σας και αφορά τη συνεργασία σας και το ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιήσατε. (Το ερωτηματολόγιο θα σταλεί, όταν ολοκληρωθεί η δημιουργία της “γραμματικής” σας και είναι έτοιμη για δημοσίευση).
Θα συνεχίσουμε να κυκλοφορούμε ανάμεσά σας και να είμαστε στη διάθεσή σας.
Θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι θα δημιουργήσετε εξαιρετικά έργα!
Ευχόμαστε να περάσετε καλά!