Την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε την επεξεργασία του συναισθήματος του θυμού. Διαβάσαμε το παραμύθι "Μια θυμωμένη τίγρη" (εκδόσεις Σαββάλας). Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης η νηπιαγωγός έθετε ερωτήσεις στα παιδιά όπως: Γιατί νομίζεις ότι είναι θυμωμένη; Πώς νιώθουν τα άλλα ζώα; Γιατί τα ζώα απομακρύνθηκαν από κοντά της; Τι θα μπορούσε να κάνει διαφορετικό η τίγρης; κλπ. Οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου έδωσαν τη δυνατότητα στα παιδιά να αναστοχαστούν πάνω στην ιστορία, να μπουν στη θέση της ηρωίδας και των συμπρωταγωνιστών της αλλά και να σκεφτούν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης του συναισθήματος του θυμού που να μην πληγώνουν/τρομάζουν τους άλλους. Στη συνέχεια, τα παιδιά ζωγράφισαν ελεύθερα κάτι που τους έκανε εντύπωση από την ιστορία που διαβάσαμε και την επόμενη μέρα ζωγράφισαν κάτι που τους προκαλεί θυμό.
Το συναίσθημα του θυμού μας απασχόλησε και τις επόμενες μέρες. Στα παιδιά έκανε πολύ εντύπωση η επόμενη δραστηριότητα στην οποία συμμετείχαν πολύ ενεργά και με μεγάλη συγκέντρωση. Τους έφερα δύο μήλα στην τάξη. Τους ζήτησα να φροντίσουν και να μιλούν με τρυφερά λόγια στο ένα μήλο.
Στη συνέχεια τους είπα ότι το άλλο μήλο μας έχει θυμώσει και να του φερθούμε απότομα και θυμωμένα. Το περικυκλώσαμε, του φωνάζαμε, το χτυπήσαμε πάνω στο τραπέζι και τα παιδιά έβγαλαν αρκετή ένταση ακολουθώντας την οδηγία που τους δόθηκε.
Στη συνέχεια, έκοψα τα δύο μήλα στη μέση και συγκρίναμε την εμφάνισή τους. Το ένα είχε μαυρίσει και είχε ζαρώσει. Τότε τους εξήγησα ότι αν φερόμαστε απότομα και εκφράζουμε βίαια το θυμό μας οι άνθρωποι μέσα τους "μαυρίζουν" σαν το μήλο, παρόλο που δεν φαίνεται.
(Κατευθύνσεις ΔΕΠΠΣ: Παιδί και γλώσσα (ακρόαση, ομιλία), Παιδί, δημιουργία και έκφραση.)
Το συναίσθημα του θυμού είναι άρρηκτα συνδεμένο με τις συγκρούσεις μεταξύ συνομιλήκων. Παρατηρείται συχνά μέσα στην ημέρα τα παιδιά να διαφωνούν για κάτι, να ενοχλούνται από τον/την διπλανό/ή τους, να δυσκολεύονται να μοιραστούν τα παιχνίδια τους και να ζητούν βοήθεια στην επίλυση της διαφωνίας/σύγκρουσης από την εκπαιδευτικό. Στόχος του σχολείου είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν τις κοινωνικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες, να μπορούν να επιλύουν μη βίαια τις διαφωνίες τους, να βάζουν τα όριά τους, να προστατεύουν τον εαυτό τους και οποιονδήποτε άλλο/η αδικείται, να εκφράζουν με ήπιο τρόπο τα συναισθήματά τους ώστε να αποκτήσουν τα εφόδια εκείνα που χρειάζονται για να αναπτύσσουν υγιείς σχέσεις αλληλοσεβασμού.
Έχοντας τους παραπάνω στόχους στο μυαλό υλοποιήθηκαν οι παρακάτω δραστηριότητες ενώ πρόκειται και μετά το πέρας του προγράμματος αυτού να γίνονται συχνές αντίστοιχες δράσεις ώστε τα παιδιά να αναπτύσσουν ακόμη παραπάνω τις συγκεκριμένες δεξιότητες.
Τοποθετήθηκαν στο έδαφος 3 κόκκινα στεφάνια που ονομάστηκαν "τα καζάνια του θυμού". Τα παιδιά διαδοχικά έπρεπε να μπουν στο καζάνι και να αφήσουν το θυμό να "κοχλάσει" δείχνοντας με το σώμα τους πώς είναι όταν είμαστε πολύ θυμωμένοι/ες. Συμμετείχαν πολύ πρόθυμα και παρακολουθούσαν με μεγάλο ενθουσιασμό τους συμμαθητές/τριες τους καθώς "έβραζαν από το θυμό τους". Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να πάρετε μία γεύση από τα καζάνια μας.
Στη συνέχεια, δραματοποιήσαμε διαφορετικές περιπτώσεις συγκρούσεων, είτε φανταστικές είτε πραγματικές από εκείνη την ίδια μέρα. Φανταστικές συγκρούσεις: Τι θα έκανες αν ο Α. είχε χαλάσει το παιχνίδι σου 5 φορές; Τι θα ένιωθες; Πώς θα του εξηγούσες ότι αυτό που κάνει σε στεναχωρεί; Εσύ, Α, πώς θα αντιδρούσες αν σου έβαζε τις φωνές; Τα παιδιά απαντούσαν στις ερωτήσεις και "έπαιζαν" μεταξύ τους τους διαλόγους με κάποιο δισταγμό όμως. Τους φάνηκε λιγάκι δύσκολο να αυτοσχεδιάσουν αλλά αυτό είναι αναμενόμενο τις πρώτες φορές που κάποιο παιδί συμμετέχει σε αντίστοιχες δραστηριότητες γι'αυτό κι εγώ βοηθούσα με τις ερωτήσεις και με προτεινόμενες απαντήσεις.
Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, κάποια μαθήτρια (Α) αποκάλυψε πως στο διάλειμμα της έσφιξε το χέρι με δύναμη μία φίλη της γιατί την πείραξε που δεν έπαιζε μαζί της αλλά προτίμησε να παίξει με κάποια άλλη συμμαθήτριά τους. Η Β απάντησε πως έχουν μέρες να παίξουν μαζί και πως γι'αυτό της έσφιξε το χέρι. Ξεκινήσαμε να συζητάμε περισσότερο για το τι έγινε και τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Αναπαραστήσαμε το περιστατικό και εγώ ανέλαβα να παίξω τον ρόλο της μίας από τις δύο. Έγινα η Β και είπα στην Α ότι μου έλειψε κι ότι θέλω να παίξουμε μαζί και οι 3. Ότι νιώθω στεναχωρημένη που δεν έχουμε παίξει τόσες μέρες. Η Α συμφώνησε να παίξουμε όλες μαζί. Στη συνέχεια ζήτησα από τα δύο κορίτσια να ξαναπαίξουν τη σκηνή όπου επιλύεται η μεταξύ τους σύγκρουση επειδή η Β εξηγεί πώς νιώθει και η Α την κατανοεί. Το πιο ωραίο είναι ότι μία μέρα μετά ήρθαν και μου είπαν πολύ χαρούμενες ότι έπαιξαν μαζί και δεν μαλώσαν καθόλου.
Το άλλο πολύ ενδιαφέρον που συνέβη είναι ότι κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, δύο παιδιά σπρωχτήκανε και φωνάξαν το ένα στο άλλο γιατί το Γ ένα είχε πιάσει περισσότερο χώρο στο παγκάκι και το Δ αντέδρασε απομακρύνοντας απότομα το χέρι του Γ. Παίξαμε και αυτή τη σκηνή αναπαριστώντας το περιστατικό και μία δεύτερη φορά παίζοντας τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, πώς θα μπορούσε δηλαδή το Δ παιδί να εξηγήσει στο Γ ότι πρέπει να πάει λίγο πιο εκεί γιατί δεν νιώθει άνετα.
Δύο μέρες μετά επαναλάβαμε την ίδια άσκηση δραματοποίησης με άλλα φανταστικά θέματα συγκρούσεων όπως πχ. το να διεκδικούν δύο παιδιά το ίδιο παιχνίδι, παίζοντας την "κακή" εκδοχή που μας θυμώνει αλλά και την ήρεμη εκδοχή που μιλάμε και εξηγούμε ο ένας στον άλλον πώς νιώθουμε. Πώς μπορούμε να βρούμε μία λύση; Αυτή τη φορά όλα τα παιδιά ήταν πιο εξοικειωμένα με τη διαδικασία και αυτοσχεδίασαν με μεγάλη ευκολία μιλώντας άνετα και χρησιμοποιώντας πολλά επιχειρήματα.
{Κατευθύνσεις ΔΕΠΠΣ: Παιδί και γλώσσα (ακρόαση, ομιλία), Παιδί, δημιουργία και έκφραση, (δραματική τέχνη)}
Μια άλλη δραστηριότητα που υλοποιήσαμε ήταν η συλλογική δημιουργία του "Μεγάλου θυμού". Φτιάξαμε μαζί ένα τερατάκι, τον Μεγάλο Θυμό, ο οποίος κατέληξε να έχει 6 αυτιά, 3 μάτια, 2 φρύδια, δύο στόματα, μία μαύρη γλώσσα και κάτι πράσινο στα δόντια. Τα παιδιά αποφάσιζαν μόνα τους τι θα προσθέσουν στο Μεγάλο Θυμό για να τον κάνουν ακόμη πιο τρομακτικό.
Στη συνέχεια συζητήσαμε τρόπους για να μικρύνουμε το θυμό και να μπορούμε να τον διαχειριζόμαστε πιο εύκολα. Τις ιδέες μας τις καταγράψαμε σε ένα πίνακα. Μερικές από αυτές είναι: Να εκφράζω τα συναισθήματά μου. Να εξηγώ ήρεμα τι με ενοχλεί. Να σηκώνω το χέρι μπροστά και να λέω τη φράση "Σταμάτα με ενοχλείς". Να μετράω μέχρι το 10. Να παίρνω ανάσες. Να πηγαίνω κάπου ήσυχα για να ηρεμήσω.
{Κατευθύνσεις ΔΕΠΠΣ: Παιδί και γλώσσα (ακρόαση, ομιλία, γραπτός λόγος), Παιδί, δημιουργία και έκφραση, (εικαστική τέχνη)}
Διαβάστε και τις υπόλοιπές μας περιπέτειες στα επόμενα άρθρα.
Μη μου στεναχωριέσαι… (3) – ζεστό μπισκότο (e-me.edu.gr)
🙂
*Οι δραστηριότητες για το συναίσθημα του θυμού αποτελούν μέρος του προγράμματος συναισθηματικής νοημοσύνης που πραγματοποιείται στο νηπιαγωγείο Μήθυμνας. Το πρόγραμμα αυτό σχεδιάστηκε με βάση τις αρχές του ΔΕΠΠΣ (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το νηπιαγωγείο) του ΥΠΑΙΘ και παίρνοντας έμπνευση από το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ του Κέντρου Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.