Μπορεί μικροί- μεγάλοι να ξέρουμε απ΄έξω και ανακατωτά τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, καθώς άλλοι έχουν περάσει από την θέση του ερμηνευτή και άλλοι από του ακροατή, αλλά πόσοι έχουν καθίσει να ερμηνεύσουν τα λόγια τους;
Κι αν τα φέρουμε στο μυαλό μας και τα σιγοτραγουδήσουμε από μέσα μας, γρήγορα θα καταλάβουμε πως τα λόγια τους είναι κάπως ασυνάρτητα.
Γιατί ο «Άγιος Βασίλης έρχεται και δεν μας καταδέχεται»; Τι είναι το «Ζαχαροκάντυο ζυμωτή» και από που και ως που λέμε «Ψηλή μου δεντρολιβανιά» στα κάλαντα;
Ας δούμε λοιπόν πώς εξηγείται αυτή η ασυναρτησία που όλοι γνωρίζουμε, αλλά ελάχιστοι καταλαβαίνουμε.
Η ιστορία για τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς διαδραματίζεται στο Βυζάντιο και πρόκειται για μία ιστορία αγάπης.
Εκείνα τα χρόνια, λοιπόν, οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες-τισες, παρά μόνο σε γιορτές, όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.
Κάποιος νεαρός λοιπόν, ταπεινής καταγωγής, ήταν ερωτευμένος με μια αρχοντοπούλα.
Επειδή όμως δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό να την πλησιάσει, παρά μόνο σε περίοδο εορτών για να της απευθύνει ευχές, αποφάσισε ανάμεσα στα κάλαντα του Μεγάλου Βασιλείου, να εντάξει και ένα ερωτικό ποίημα, που είχε συνθέσει.
Αρχίζει λοιπόν και βάζει ενδιάμεσους στίχους ανάμεσα στις ευχές, με σκοπό να εκδηλώσει με αυτόν τον πρωτότυπο τρόπο τον έρωτά του για εκείνη.
Με αυτόν τον τρόπο και τα κάλαντα θα έλεγε, ακολουθώντας τους κοινωνικούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα θα «παίνευε» την καλή του.
Έτσι λοιπόν την αποκάλεσε ψηλή, σαν δεντρολιβανιά.
Επειδή φορούσε ένα από τα ψηλά τα κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με τ’ Άγιος θόλος (θόλος εκκλησίας).
Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (παρ΄όλο που έρχεται ο Άγιος Βασίλης) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.
Τέλος κλείνει με όμορφα λόγια.
Την λέει ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά (δες και με το παλικάρι).
Στοίχοι:
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,
ψηλή μου δενδρολιβανιά,
κι αρχή καλός μας χρόνος,
εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνο.
Αρχή που βγήκε ο Χριστός,
άγιος και πνευματικός,
στη γη να περπατήσει,
και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος Βασίλης έρχεται,
και όλους μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
σ’ εισ’ αρχόντισσα κυρία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί,
ζαχαροκάντιο ζυμωτή,
χαρτί και καλαμάρι,
δες και με το παλικάρι.
Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα μου την έγραφε,
και το χαρτί ομίλει,
Άγιέ μου καλέ Βασίλη.
Και νέον έτος αριθμεί
την του Χριστού περιτομή
και η μνήμη του Αγίου
Ιεράρχου Βασιλείου.
Του χρόνου μας αρχή καλή
και ο Χριστός μας προσκαλεί
την κακία ν’ αρνηθούμε
μ’ αρετές να στολιστούμε.
Να ζούμε βίον τέλειον
κατά το ευαγγέλιον
με αγάπη με ειρήνη
και με τη δικαιοσύνη.
Χρόνια πολλά και ευτυχή
με καθαρά κι αγνή ψυχή
με χαρά και με υγεία
και με θεία ευλογία.
Δεν βρήκα βίντεο που να το τραγουδάνε ολόκληρο:
Υπέροχο άρθρο!!