ΒΙΒΛΙΟ 2.

KΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ 16-28

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

[16]Οι Αθηναίοι όμως έχοντας ως ορμητήριο τη Σάμο, έβλαπταν τη χώρα του βασιλιά και έπλεαν εναντίον της Χίου και της Εφέσου και προετοιμάζονταν για ναυμαχία και εκτός από τους υπάρχοντες εξέλεξαν επιπλέον στρατηγούς το Μένανδρο, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτο.

[17]Εξάλλου ο Λύσανδρος έπλευσε από τη Ρόδο παραπλέοντας τα παράλια της Ιωνίας, προς τον Ελλήσποντο και για να εμποδίσει την αναχώρηση των πλοίων και για να υποτάξει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από αυτούς. Ταυτόχρονα και οι Αθηναίοι εξέπλεαν από τη Χίο πλέοντας στο ανοιχτό πέλαγος΄ διότι η Ασία ήταν χώρα που διέκειτο εχθρικά απέναντί τους.

[18] Ο Λύσανδρος από την Άβυδο έπλεε κατά μήκος της παραλίας προς τη Λάμψακο, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων΄ και οι Αβυδηνοί και οι άλλοι ακολουθούσαν δια ξηράς΄ αρχηγός τους ήταν ο Θώραξ ο Λακεδαιμόνιος.

[19]Και αφού επιτέθηκαν εναντίον της πόλης την κυρίεψαν με έφοδο και οι στρατιώτες την λεηλάτησαν, η οποία ήταν πλούσια και γεμάτη από κρασί και στάρι και άλλα τρόφιμα. Ο Λύσανδρος όμως απέλυσε όλους τους ελεύθερους πολίτες.

[20]Οι Αθηναίοι από την άλλη μεριά, ακολουθώντας από κοντά, αγκυροβόλησαν στον Ελαιούντα της Χερσονήσου με εκατόν ογδόντα πλοία.

[21]Εκεί λοιπόν, ενώ αυτοί γευμάτιζαν, ήλθε αγγελία γι’αυτά που συνέβησαν στη Λάμψακο και αμέσως απέπλευσαν για τη Σηστό΄ από εκεί αφού στα γρήγορα εφοδιάστηκαν με τρόφιμα, έπλευσαν στους Αιγός ποταμούς, απέναντι από τη Λάμψακο΄ είχε πλάτος ο Ελλήσποντος στο σημείο αυτό περίπου 15 στάδια. Εκεί λοιπόν δειπνούσαν.

[22]Ο Λύσανδρος λοιπόν την επόμενη νύχτα, κατά τα ξημερώματα, έδωσε σήμα στους στρατιώτες να μπαίνουν στα πλοία αφού γευματίσουν, και όταν προετοίμασε τα πάντα για τη ναυμαχία και κρέμασε στα πλευρά των πλοίων τα παραπετάσματα, παρήγγειλε κανείς να μην κινηθεί από την παράταξή του ούτε να εξέλθει στο πέλαγος.

[23]Και οι Αθηναίοι όταν ανέτειλε ο ήλιος παρατάχθηκαν στο στόμιο του λιμανιού σε μακρά μετωπική γραμμή για ναυμαχία. Αλλά επειδή ο Λύσανδρος δεν έπλευσε εναντίον τους και ήταν πλέον αργά, επέστρεψαν πάλι στους Αιγός ποταμούς.

[24]Ο Λύσανδρος τότε διέταξε τα ταχύτερα από τα πλοία του να ακολουθούν τους Αθηναίους, και όταν βγουν οι Αθηναίοι στη στεριά, αφού παρατηρήσουν προσεκτικά τι κάνουν αυτοί, και να επιστρέψουν και να τον πληροφορήσουν. Και δεν επέτρεψε στους στρατιώτες να αποβιβαστούν στην ξηρά από τα πλοία πρωτύτερα παρά αφού επέστρεψαν εκείνα. Και αυτά τα έκανε επί τέσσερις ημέρες και οι Αθηναίοι έπλεαν εναντίον τους.

[25]Ο Αλκιβιάδης λοιπόν βλέποντας καθαρά από τα τείχη ότι οι Αθηναίοι ήταν αραγμένοι σε αμμώδη παραλία και όχι κοντά σε κάποια πόλη και ότι πήγαιναν και μετέφεραν τα τρόφιμα από τη Σηστό, που απείχε 15 στάδια από τα πλοία, και ότι οι εχθροί ήταν μέσα σε λιμάνι κα ότι είχαν τα πάντα κοντά σε πόλη, τους είπε ότι είναι αγκυροβολημένοι σε μη κατάλληλο μέρος και τους συμβούλευε να μετακινήσουν τα πλοία κοντά στη Σηστό και σε λιμάνι και σε πόλη ευρισκόμενοι εκεί τους είπε θα ναυμαχήσετε, όταν θελήσετε.

[26]Αλλά οι στρατηγοί, και προπάντων ο Τυδέας και ο Μένανδρος, τον διέταξαν να φύγει γιατί του έλεγαν ότι αυτοί τώρα είναι στρατηγοί και όχι εκείνος. Και αυτός έφυγε.

[27]Ο Λύσανδρος λοιπόν, όταν ήταν πια η πέμπτη μέρα, αφότου οι Αθηναίοι άρχισαν να πλέουν κατά του Λυσάνδρου, παρήγγειλε σε αυτούς που εστάλησαν με δική του εντολή για να παρακολουθούν (τους Αθηναίους), όταν τους δουν να έχουν αποβιβαστεί στην ξηρά και να είναι διασκορπισμένοι στη Χερσόνησο(πράγμα το οποίο έκαναν πολύ συχνότερα από ημέρα σε ημέρα, και επειδή αγόραζαν από μακριά τα τρόφιμα και επειδή περιφρονούσαν πλέον τον Λύσανδρο, διότι δεν έπλεε κι αυτός εναντίον τους), αφού επιστρέψουν πάλι πίσω προς αυτόν να υψώσουν ασπίδα στο μέσο του πλου. Και αυτοί εξετέλεσαν αυτά, όπως παρήγγειλε.

[28]Και ο Λύσανδρος αμέσως τότε διέταξε με τη σάλπιγγα να πλέουν ολοταχώς, ενώ συγχρόνως με αυτούς πορευόταν δι ξηράς και ο Θωραξ έχοντας το πεζικό. Και ο Κόνων βλέποντας ότι τα πλοία έρχονται εναντίον τους έδωσε το σήμα με τη σάλπιγγα να τρέξουν αμέσως στα πλοία. Επειδή όμως οι άνθρωποι είχαν διασκορπιστεί, άλλα από τα πλοία βρέθηκαν με κωπηλάτες για δύο σειρές κουπιών, άλλα για μια σειρά κουπιών και άλλα τελείως άδεια. Το πλοίο μόνο του Κόνωνα και άλλα επτά που ήταν πλησίον του με τα πληρώματά στη θέση τους, καθώς και η Πάραλος, βγήκαν όλα μαζί στο ανοιχτό πέλαγος και ο Λύσανδρος συνέλαβε όλα τα άλλα κοντά στην παραλία. Περιμάζεψε δε τους περισσότερους άνδρες στην ξηρά, ενώ μερικοί κατέφυγαν στα μικρά οχυρά (της Σηστού).

[29] Και ο Κόνων φεύγοντας με τις εννέα τριήρεις, επειδή διαπίστωσε ότι είχε καταστραφεί η δύναμη των Αθη­ναίων, αφού προσορμίστηκε στην ΑΒαρνίδα, το ακρωτήριο της Λαμψάκου, πήρε από εκεί τα μεγάλα πανιά των πλοίων του Λυσάνδρου-και ο ίδιος   με οκτώ πλοία κατευθύνθηκε στην Κύπρο προς τον Ευαγόρα, ενώ η Πάραλος στην Αθήνα, για να αναγγείλει τα συμβάντα.

[30] Και ο Λύσανδρος μετέφερε στη Λάμψακο και τα πλοία και τους αιχμαλώτους και όλα τα άλλα και αιχμαλώτισε από τούς στρατηγούς μεταξύ των άλλων και το Φιλοκλέα και τον Αδείμαντο. Την ίδια μέρα κατά την οποία είχε αυτές τις επιτυχίες έστειλε στη Σπάρτη το Θεόπομπο το Μιλήσιο πειρατή, για να αναγγείλει τα γεγονότα, ο οποίος, αφού έφτασε [στη Σπάρτη] μετά από τρεις μέρες ανήγγειλε [τα γεγονότα].

[31] Μετά απ’ αυτά λοιπόν ο Λύσανδρος, αφού συγκέντρωσε τους συμμάχους, έδωσε εντολή να ανταλλάξουν απόψεις και να αποφασί­σουν για τους αιχμαλώτους. Τότε λοιπόν διατυπώνονταν πολλές κατηγορίες εναντίον των Αθηναίων και για εκείνα τα εγκλήματα πολέμου που είχαν ήδη διαπράξει και για όσα είχαν αποφασίσει με ψηφοφο­ρία να κάνουν αν νικούσαν στη ναυμαχία, δηλαδή να κόψουν το δεξί χέρι όσων θα συλλαμβάνονταν ζωντανοί, και ότι, όταν [κάποτε] συνέλαβαν δύο τριήρεις, μια από την Κόρινθο και μια από την Άν­δρο, πέταξαν στη θάλασσα απ’ αυτές όλους τους άνδρες [τους].

[32] Και μάλιστα Φιλοκλής ήταν ο στρατηγός των Αθηναίων ο οποίος τους θανάτωσε [δηλ. αυτός που έδωσε διαταγή, για να θανατωθούν]. Λέγονταν, επίσης, κι άλλα πολλά και [στο τέλος] αποφασίστηκε να σκοτώσουν όσους από τους αιχμαλώτους ήταν Αθηναίοι, εκτός από τον Αδείμαντο, γιατί μόνος αυτός ήταν αντίθετος στο ψήφισμα στη συνέλευση του λαού για την αποκοπή των χεριών κατηγορήθηκε όμως από μερικούς ότι πρόδωσε τα πλοία. Κι ο Λύσανδρος, αφού πρώτα ρώτησε το Φιλοκλή, ο οποίος πέταξε από τα πλοία στη θάλασσα τους ναύτες από την Άνδρο και την Κόριν­θο, ποια τιμωρία άξιζε να πάθει, αφού πρώτος άρχισε να παρανομεί σε βάρος των Ελλήνων, [τον] έσφαξε.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Παρ. 16-19

• Η Σάμος έμεινε πιστή στους Αθηναίους μέχρι το τέλους του πολέμου.
• την βασιλέως: εννοείται πόλιν. = Περσία

Μετά τους περσικούς πολέμους ο βασιλιάς της Περσίας ονομαζόταν από τους Έλληνες απλά βασιλευς.  Αυτός, λοιπόν, τώρα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο βοηθούσε οικονομικώς τους Σπαρτιάτες και κατά συνέπεια οι Αθηναίοι είχαν δύο μέτωπα να αντιμετωπίσουν : τους Σπαρτιάτες και τους Πέρσες. Γι’αυτό  και λεηλατούσαν τώρα την πόλη του βασιλιά, δηλαδή την Περσία.

• Η Χίος και η Έφεσος ήταν αγκυροβόλια του στόλου των Πελοποννησίων, δηλαδή των Σπαρτιατών.
• Παρεσκευάζοντο προς ναυμαχίαν : οι Αθηναίοι είχαν ήδη πετύχει κάποιες νίκες σε βάρος των Σπαρτιατών και εξαιτίας αυτού είχαν αναπτερωμένο ηθικό και περιφρονούσαν τις ναυτικές δυνάμεις των Σπαρτιατών.
• Εκπλει … τον έκπλουν: ο Λύσανδρος πλέει προς τον Ελλήσποντο για να αποκόψει τις εμπορικές οδούς των Αθηνών και για να εμποδίσει την μεταφορά σίτου στην Αθήνα, προκειμένου να αποδεκατιστούν οι Αθηναίοι από την έλλειψη των απαραίτητων τροφίμων και να αναγκαστούν να παραδοθούν.
• Προσβαλόντες : ο Λύσανδρος επιτέθηκε κατά της Λαμψάκου από τη θάλασσα και ο Θώραξ από την ξηρά, με αποτέλεσμα να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους Αθηναίους η κατάσταση στην περιοχή αυτή, καθώς είχε περικυκλωθεί από τους εχθρούς.

Παρ. 20-21

• Επισιτισάμενοι : όλοι οι Αθηναίοι στρατιώτες όφειλαν να αγοράζουν οι ίδιοι τα τρόφιμά τους από την τοπική αγορά. Δηλαδή οι ίδιοι οι στρατιώτες ήταν υπεύθυνοι για την σίτισή τους, πράγμα το οποίο αποδείχθηκε ολέθριο για τους ίδιους, αφού, όπως θα μας πει και στη συνέχεια ο Ξενοφώντας, λόγω αυτού του τρόπου επισιτισμού των Αθηναίων ο πόλεμος έληξε με τελική ήττα των τελευταίων.

Παρ. 22-24

• Εν μετώπω : οι Αθηναίοι παρατάχθηκαν σε μακρά μετωπική γραμμή έτοιμη να συγκρουστούν με τους Πελοποννησίους.
• Το μεγάλο λάθος των Αθηναίων ήταν ότι ανάγκασαν τον Αλκιβιάδη να αυτοεξοριστεί, σε μια στιγμή που ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη για τους Αθηναίους παρόλο  που αυτός ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να νικήσει τον πανούργο Λύσανδρο.

Παρ. 25-26

• Αυτοί γάρ … ουκ εκείνον: η προσβλητική στάση των Αθηναίων απέναντι στον Αλκιβιάδη δικαιολογείται καθώς ο ίδιος είχε διαπράξει πολλά αδικήματα σε βάρος των Αθηναίων και κατά συνέπεια οι Αθηναίοι είχαν κάθε λόγο να τον θεωρούν ανεπιθύμητο και να απορρίπτουν με περιφρόνηση τις προτάσεις του. Άλλωστε εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, πέρα από τα παραπάνω, οι Αθηναίοι στρατηγοί ήξεραν ότι σε περίπτωση επιτυχίας όλοι θα θεωρούσαν υπεύθυνο τον Αλκιβιάδη, ενώ αντίθετα σε περίπτωση αποτυχίας ως μόνοι υπεύθυνοι θα κατηγορούνταν οι ίδιοι, πράγμα που τους ώθησε στο να απορρίψουν αμέσως τις προτάσεις του.
• Αλκιβιάδης : Ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς και στρατιωτικούς της αρχαίας Ελλάδας [450-404 π.Χ.]. Ήταν συγγενής του Περικλή, ο οποίος είχε αναλάβει την κηδεμονία του επειδή απέμεινε ορφανός σε ηλικία 5 ετών, και μαθητής επίσης του Σωκράτη, Η φύση τον προίκισε με έξοχα σωματικά και πνευματικά χαρίσματα, αλλά όλα αυτά προκάλεσαν την συμφορά του ίδιου και της πατρίδας του εξαιτίας του υπερτροφικού εγωισμού του, ο οποίος τον εξώθη­σε στην προδοσία της πατρίδας μολονότι δεν υστερούσε σε φιλοπατρία. Αυτός συνασπίζει όλους σχεδόν τους Πελοποννήσιους εναντίον της Σπάρτης, η οποία παρά λίγο να είχε καταστραφεί στην μάχη της Μαντινείας- αυτός συλλαμβάνει το μεγαλεπήβολο σχέδιο της εκστρατείας εναντίον της Σικελίας, το οποίο και θα πετύχαινε πιθανότατα, εάν οι άφρονες συμπολίτες του τον άφηναν εκτελεστή του, οπότε ο Πελοποννησιακός πόλεμος θα είχε αντίθετη έκβαση και τα ελληνι­κά πράγματα θα είχαν πολύ διαφορετική εξέλιξη μέχρι σήμερα. Όμως ο εγωι­στής πνίγει την φιλοπατρία του και τίθεται οτη διάθεση της Σπάρτης. Στη συνέ­χεια προδίδει και την Σπάρτη καταφεύγοντας στους Πέρσες σατράπες, μέχρι που δολοφονείται στη Φρυγία, από στρατιώτες του Φαρνάβαζου, το 404 π.Χ.
• Στα ενδιάμεσα χρονικά διαστήματα οι Αθηναίοι και τον ανακάλεσαν και την στρατηγία του ανέθεσαν σε στιγμές απόγνωσης και εκείνος είχε συνέλθει και αισθανόταν τύψεις και να αποζημιώσει την γενέτειρα για όσα κακά της είχε προξενήσει φαινόταν αποφασισμένος. Αλλά ήταν πλέον αργά.
• έκ τών τειχών: Τα τείχη αυτά βρίσκονταν κοντά στην Πακτύη και τα είχε αποκτήσει το 410-409 π.Χ., όταν υπέταξε τις κυριότερες πόλεις του Ελλησπόντου και της Προποντίδας.
• έν αιγιαλώ: αυτό λέγεται σε αντίθεση προς το εν λιμένι. Το μεγάλο μειονέκτημα για τους Αθηναίους ήταν ότι αγκυροβόλησαν στους Αιγός Ποταμούς που ήταν απλά μια ακτή, χωρίς να υπάρχει εκεί κοντά λιμάνι και πόλη για ανεφοδιασμό.
• εκ Σηστού: η πρόταση του Αλκιβιάδη ήταν απόλυτα λογική. Αφού “τα επιτήδεια” δεν μπορούσαν να τα προμηθευτούν στους Αιγός ποταμούς και ο επισιτισμός από τη Σηστό δεν ήταν εύκολος, επειδή απείχε 15 στάδια [: 2274,5 μ.], ήταν σαφές ότι έπρεπε να μετακινηθούν και να αλλάξουν όρμο.
• παρήνει: Οι παραινέσεις του Αλκιβιάδη ήταν πράγματι πολύ σωστές, και θα απέφευγαν οι Αθηναίοι την τραγική ήττα στους Αιγός ποταμούς αν τις είχαν προσέξει.
• όταν βούλησθε: η υπόδειξη του Αλκιβιάδη να μεταφερθούν οι Αθηναίοι στη Σηστό, όπου υπήρχε λιμάνι και πόλη, ήταν ορθή, γιατί εκεί θα είχαν κοντά τους την πηγή των εφοδίων και πράγματι θα ναυμαχούσαν όποτε αυτοί ήθελαν.
• Οι δε στρατηγοί, μάλιστα δέ Τυδευς και Μένανδρος, άπιέναι αυτόν έκέλευσαν: από τα τείχη του ο Αλκιβιάδης έρχεται έφιππος στους Αθηναίους στρατηγούς και τους συμβουλεύει να μετακινηθούν στη Σηστό. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μάλιστα αναφέρει ότι ο Αλκιβιάδης υποσχόταν στους Αθηναίους και βοήθεια από τους Θράκες βασιλείς, οι οποίοι ήταν φίλοι του. Οι Αθηναίοι, όμως, τον απέπεμψαν διότι νόμιζαν πως σε περίπτωση αποτυχίας αυτοί θα έφεραν την όλη ευθύνη, ενώ σε περίπτωση επιτυχίας όλοι θα θεωρούσαν τον Αλκιβιάδη ως τον κύριο συντελεστή της νίκης. Η αλαζονική συμπεριφορά των ναυάρχων του αθηναϊκού στόλου προς τον Αλκιβιάδη πληρώθηκε, όπως είναι γνωστό, πολύ ακρίδα.
• αυτοί γάρ νυν στρατηγειν, ουκ εκεινον: ο Αλκιβιάδης, στο παρελθόν, είχε διαπράξει τόσα πολλά αδικήματα σε βάρος των Αθηναίων, ώστε να δικαιολογείται κατά ένα μέρος η στάση των στρατηγών απέναντι του. Τόσο πολύ ανεπιθύμητη τους ήταν η παρουσία του, ώστε καθόλου δε συζήτησαν τις λογικές προτάσεις του και τις απέρριψαν με τέτοιο περιφρονητικό τρόπο.

Παρ.27

• έπιπλέουσι τοις Άθηναίοις: οι Αθηναίοι έβγαιναν με το στόλο τους και προκαλούσαν σε ναυμαχία το Λύσανδρο. Αυτός, όμως, τους απέφευγε συστηματικά ακο­λουθώντας τη δική του τακτική, χωρίς υα παρασύρεται από τους Αθηναίους.
• τοις παρ’ αύτου έπομένοις: σ’ αυτούς που κατά διαταγή του Λύσανδρου είχαν σταλεί για να κατασκοπεύουν και να παρακολουθούν τους Αθηναίους.
• Οπερ έποίουν πολύ μάλλον καθ’ έκάστην ήμέραν: Βλέποντας οι Αθηναίοι, ότι ο Λύσανδρος δεν έπλεε εναντίον τους, είχαν τόσο αποθρασυνθεί ώστε έφευγαν από τα πλοία τους και ετρέποντο σε αναζήτηση τροφίμων. Και αυτό γινότανε πολύ συχνότερα από ημέρα σε ημέρα.
• καί καταφρονουντες δή του Λυσάνδρου, οτι ούκ άντανήγεν: καθώς ο Λύσανδρος δίσταζε να επιτεθεί στο παρατεταγμένο στόλο των Αθηναίων, εκείνοι άρχι­ζαν να τον χλευάζουν και να τον περιφρονούν πως τάχα δεν έχει το σθένος να συγκρουστεί μαζί τους. Όμως το σχέδιο του Λύσανδρου ήταν να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση στους αντιπάλους του, ότι είναι δήθεν ανώτεροι, ώστε να χαλαρώσουν τα μέτρα περιφρούρησης και να τους επιτεθεί αιφνιδιαστικά την ώρα που εκείνος θα επέλεγε.
• άραι ασπίδα: δίνω ναυτικό σήμα [σινιάλο], σηκώνοντας ψηλά μια ασπίδα.

F Ο Ξενοφώντας αφηγείται το στρατήγημα του Λυσάνδρου με σαφήνεια και παραστατικότητα, χρησιμοποιώντας μακροπερίοδο λόγο και δευτερεύουσες προτάσεις που σε συνδυασμό με τις μετοχές  και το απαρέμφατο αραι παρουσιάζουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης και αποκαλύπτουν τις στρατηγικές ικανότητες και αρετές του δημιουργού του.

Παρ.28-29

• έσήμανε: Ο Λύσανδρος είχε δώσει αυστηρή εντολή στους ναύτες των κατασκοπευ­τικών του πλοίων, μόλις δουν τους Αθηναίους να βγαίνουν στην ξηρά και να διασκορπίζονται προς αναζήτηση τροφίμων, να επιστρέψουν αμέσως πίσω και στα ενδιάμεσα του πλουνα σηκώσουν συνθηματικά μια ασπίδα. Όταν υψώθηκε η ασπίδα από τα κατασκοπευτικά πλοία, ο Λύσανδρος αμέσως έδωσε σήμα [έσήμανε] με τη σάλπιγγα να επιτεθούν εναντίον των Αθηναίικων πλοίων.
• τήν ταχίστην πλειν: ο Λύσανδρος για να φτάσει από το Λιμάνι της Λαμψάκου, που ήταν η Βάση του, στους Αιγός ποταμούς, δεν χρειαζόταν πάνω από 20 λεπτά ή και λιγότερο ακόμη αν ο άνεμος ήταν ευνοϊκός.
• Κόνων: αθηναίος ναύαρχος και στρατηγός ο οποίος καταγόταν από πλούσια οικογένεια και διακρίθηκε για τις στρατηγικές και διπλωματικές του ικανότητες. Από την αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου είχε ξεχωρίσει και, μετά την απαλλαγή του Αλκιβιάδη από τη στρατηγία, διορίστηκε ναύαρχος του Αθηναϊκού στόλου. Στην αρχή νικήθηκε στη Μυτιλήνη από το Σπαρτιάτη ναύαρχο Καλλικρατίδα-στη συνέχεια όμως, κατατρόπωσε τους Σπαρτιάτες στη ναυμαχία των Αργινουσών. Επακολούθησε η καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποτα­μούς απ όπου κατάφερε να σωθεί μαζί με τα πληρώματα άλλων εννεά τριήρεων. Κατόπιν, στρέφεται προς τους Πέρσες και καταφέρνει να τον βοηθήσουν για τη δημιουργία ενός αξιόλογου στόλου. Με το στόλο αυτό ο Κόνων επεκράτησε στη θάλασσα και πέτυχε να περιορίσει τη δύναμη της Σπάρτης. Αντέδρασε όμως στην Ανταλκίδεια ειρήνη, κι αυτό έγινε αφορμή να χάσει το κύρος του στην Αθήνα Τέλος καταφεύγει κοντά στο Βασιλιά της Κύπρου Ευαγόρα για να τον ενισχύσει στους αγώνες του εναντίον των Περσών, και πεθαίνει εκεί το 389 π,Χ.
• Κόνων δε ίδών τόν επίπλουν: ο Πλούταρχος στο βίο του Λύσανδρου αναφέρει ότι και ο Κόνων είχε βγει στη ξηρά και πρώτος αυτός αντιλήφθηκε το στόλο των Πελοποννησίων να έρχεται εναντίον τους.
• δίκροτοι ήσαν, αι δε μονόκροτοι, αι δέ παντελώς κεναί: μέσα στον πανικό, που επακολούθησε από την αιφνιδιαστική επίθεση των Σπαρτιατών, καμία τριήρης δεν βρέθηκε πλήρης, δηλαδή τρίκροτος. Οι περισσότερες ήταν τελείως άδειες, άλλες με μια σειρά κουπιών και ελάχιστες με δύο.
• ή δέ Κόνωνος και αλλαι περί αυτόν επτά πλήρεις: Επειδή ο Κόνων, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, μόλις είχε βγει στη ξηρά, μπόρεσε να επιβιβαστεί αμέσως και να επανδρώσει άλλα οκτώ πλοία που βρίσκονταν πλησίον του. Τα υπόλοιπα 171 πλοία τ α κατέλαβε ο Λύσανδρος μέσα στο λιμάνι.
• Πάραλος: ένα από τα τρία ιερά πλοία των Αθηναίων- τα άλλα δύο ήταν η Σαλαμινία και η Δηλιάς. Τα πλοία αυτά τα χρησιμοποιούσαν για ιερές ή δημόσιες αποστο­λές. Για παράδειγμα, οι Αθηναίοι το 415 π,Χ. έστειλαν τη Σαλαμινία στη Σικελία με διαταγή να ανακληθεί ο Αλκιβιάδης, προκειμένου να δικαστεί σαν ερμοκοπίδης.
• εις τά τειχύδρια: εννοεί τα τείχη μικρών πόλεων κατά μήκος του δρόμου προς τη Σηστό, όπου οι ναύτες του αθηναϊκού στόλου κατέφευγαν για να διασωθούν.
• τά πράγματα των Αθηναίων διεφθαρμένα: δεν ήταν δύσκολο για τον Κόνωνα να καταλάβει, πως η καταστροφή αυτή του αθηναϊκού στόλου σήμαινε και το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Επιπλέον, ο Λύσανδρος ο οποίος δεν είχε κα­μιά απώλεια, ούτε σε πλοία ούτε σε στρατιώτες, επαινέθηκε για τη νίκη αυτή, πως τάχα έθεσε τέρμα στην εμφύλια διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων.
• τά μεγάλα ιστία: ο Λύσανδρος, για να είναι τα πλοία του ευέλικτο την ώρα της ναυμαχίας, είχε αφαιρέσει τα μεγάλα ιστία [πανιά], Ο Κόνων τα πήρε, για να μην μπορεί ο Λύσανδρος να τον καταδιώξει. Η ενέργεια αυτή δείχνει αξιοθαύ­μαστη προνοητικότητα και εμπειρία ναυάρχου που γνωρίζει, έστω κι αν είναι αργά, τι πρέπει να κάνει.
• παρ΄ Εύαγόραν εις Κύπρον: ο Ευαγόρας ήταν ηγεμόνας της Σαλαμίνας της Κύπρου και προσωπικός φίλος του Κόνωνα, ο οποίος απέφυγε να επιστρέψει στην Αθήνα φοβούμενος την οργή του λαού.

Παρ.30-32

• τάς τε ναυς και τους αιχμαλώτους: η αιφνιδιαστική επίθεση του Λύσανδρου εναντίον του Αθηναϊκού στόλου είχε σαν αποτέλεσμα να κυριευθούν χωρίς καμιά αντίσταση όλα τα πλοία των Αθηναίων. Επομένως, από τα 180 πλοία του αθη­ναϊκού στόλου, ο Λύσανδρος κατέλαβε τα 171. Σχετικά με τον αριθμό των αιχμαλώτων ήταν, κατά τον Πλούταρχο, τρεις χιλιάδες και κατά τον Παυσανία τέσσερις. Όμως, ασφαλώς, θα ήταν μεγαλύτερος, αφού κάθε αθηναϊκή τριήρης περιελάμβανε διακόσιους άνδρες και επομένως το σύνολο των πληρωμάτων του αθηναϊκού στόλου θα υπερέβαινε τις 35.000. Απ’ αυτούς λίγοι σώθηκαν με τον Κόνωνα και μερικοί άλλοι που βρήκαν καταφύγιο στα τείχη της Σηστού και στα υπόλοιπα φρούρια της περιοχής.
• τάλλα πάντα εις Λάμψακον άπήγαγεν: ο Λύσανδρος μεταφέρει πλοία, αιχμαλώτους και λάφυρα στη Λάμψακο, γιατί αυτή την πόλη, αφού την κυρίεψε, την είχε καταστήσει ως βάση των πολεμικών του εξορμήσεων.
• έπεμψε Θεοπομπον τόν Μιλήσιον ληστήν εις Λακεδαίμονα, άπάγγελουντα τά γεγονότα: ο Λύσανδρος ήταν υποχρεωμένος να ενημερώσει την πολιτική ηγε­σία της Σπάρτης για το αποτέλεσμα της ναυμαχίας. Η επιλογή αυτή δεν ήταν καθόλου τυχαία διότι ο Θεόπομπος, ως έμπειρος πειρατής και ναυτικός, θα έφτανε πιο γρήγορα και με ασφάλεια. Αξίζει επίσης να σημειωθεί, πως η συνερ­γασία του πειρατή Θεόπομπου με το Λύσανδρο δεν ήταν εθελοντική αλλά αποτέλεσμα οικονομικής συναλλαγής, αφού οι Σπαρτιάτες με τα άφθονα περσι­κά χρήματα μπορούσαν να επιστρατεύσουν, ως μισθοφόρο, κάθε πρόσωπο που θα τους ήταν χρήσιμο.
• α τε ηδη παρενενομηκεσαν: οι Αθηναίοι, στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, είχαν διαπράξει πολλές παρανομίες εναντίον πόλεων που ήταν ουδέ­τερες ή αποστατούσαν από την αθηναϊκή συμμαχία. Εδώ, συγκεκριμένα. Βλέ­πουμε να στήνεται ένα δικαστήριο για εγκληματίες πολέμου και για παρανομίες οι οποίες αναφέρονται όχι στην παράβαση γραπτών νόμων ή συμφωνιών μετα­ξύ των εμπολέμων, αλλά οιην παραβίαση άγραφων νόμων για την τύχη ομή­ρων και αιχμαλώτων.
• την δεξιάν χειρα αποκόπτειν των ζωγρηθέντων: η απόφαση αυτή, πάρθηκε στην εκκλησία του δήμου με το σκεπτικό πως, επειδή οι περισσότεροι άντρες ήταν δεξιόχειρες, θα γίνονταν ανίκανοι και ακίνδυνοι στον πόλεμο. Άλλες πηγές, όπως ο Πλούταρχος, αναφέρουν ότι οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει να κόψουν όχι το χέρι αλλά τον αντίχειρα του δεξιού χεριού, ώστε να μην μπορούν να ξαναπιάσουν δόρυ, επομένως να μην μπορούν πλέον να πολεμήσουν, αλλά να μπορούν τουλάχιστον να κρατούν το κουπί, ώστε να χρησιμοποιούνται ως κωπη­λάτες στα αθηναϊκά πλοία.
• Κορινθίαν καί Άνδρίαν: τόσο μεγάλο μίσος υπήρχε ανάμεσα στους Αθηναίους και στους κατοίκους της Κορίνθου και της Άνδρου ώστε οι πρώτοι να πετάξουν στη θάλασσα τα πληρώματα δύο πλοίων, το ένα από τα οποία ανήκε στους Κοριν­θίους και το άλλο στους Ανδρίους, Αυτό μάλιστα έγινε με διαταγή του Φιλοκλή, τον οποίο τώρα ο Λύσανδρος έχει συλλάβει αιχμάλωτο.
• Φιλοκλης: αυτός έκανε πρόταση στην εκκλησία του δήμου να αποκόψουν το δεξί χέρι των αιχμαλώτων στην ναυμαχία. Όμως, αιχμάλωτος τώρα του Λύσανδρου, θα πεθάνει άδοξα, κρατώντας για το τέλος μια ένοχη υπερηφάνεια: “μη με κατηγορείς με γενναιότητα για ζητήματα στα οποία δεν υπάρχει δικαστής. Πά­ντως, σαν νικητής που είσαι, κάνε ό,τι θα πάθαινες εσύ αν ήσουν ηττημένος”.
• όσοι ήσαν Αθηναιοι: σύμφωνα με υπολογισμούς των μελετητών του Ξενοφώντα και με βάση τις αρχαίες πηγές, φαίνεται ότι ο αριθμός των εκτελεσθέντων Αθηναίων ήταν τουλάχιστον τρεις χιλιάδες. Οι άλλοι, που προέρχονταν από συμμαχικές πόλεις ή ήταν μισθοφόροι, αφέθηκαν ελεύθεροι να γυρίσουν στις πόλεις τους.
• πλην Αδειμάντου: ο Αδείμαντος ήταν ο μόνος που απέφυγε τη πρόταση του ακρωτηριασμού των αντιπάλων. Η πραγματική όμως αιτία για τη διάσωση του ίσως να ήταν αποτέλε­σμα προδοσίας. Από τον Πλούταρχο μαθαίνουμε πως ο Αλκιβιάδης είχε υπο­πτευθεί προδοσία από τους στρατηγούς [Τηδέα – Μένανδρο και Αδείμαντο] οι οποίοι απέρριψαν την υπόδειξη του και τον απέπεμψαν μάλιστα με τρόπο προ­σβλητικό.

• Παρατηρήσεις σχετικές με τη δομή του κειμένου:
  1. Η αφήγηση είναι απλή και κατανοητή και ακολουθεί ομαλή πορεία.
  2. Λείπουν οι δευτερεύουσες προτάσεις που κάνουν πιο σύνθετο το λόγο, ενώ οι προτάσεις που υπάρχουν είναι μικρές και περιεκτικές.
  3. Υπάρχουν πολλοί εμπρόθετοι προσδιορισμοί και πολλά επιρρήματα προκειμένου να δοθούν ακριβείς πληροφορίες και για τις δύο παρατάξεις.
  4. Οι χρόνοι των ρημάτων που επικρατούν είναι ο ιστορικός ενεστώτας (ζωντάνια, ζωηρότητα) και ο παρατατικός(διάρκεια της κίνησης).
  5. Παρατηρείται πολυσύνδετο και ασύνδετο σχήμα, τα οποία σε συνδυασμό με το συνεχή χρήσης του συνδέσμου δε συμβάλλουν στη συνέχεια της ιστορικής αφήγησης.
  6. Δίνονται παράλληλα οι κινήσεις και των δύο αντιπάλων. Έτσι ο ιστορικός μας δίνει με παραστατικότητα και ζωντάνια μια πλήρη εικόνα για τους εμπόλεμους ενώ παράλληλα με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η μονομέρεια. Όταν οι ίδιες κινήσεις των αντιπάλων επαναλαμβάνονται για πολλές  ημέρες έχουμε τη χρήση του παρατατικού προκειμένου να δηλωθεί αυτή η διάρκεια.

Λύσανδρος : ρεαλιστής, υπομονετικός, γνώστης της ανθρώπινης ψυχολογίας, ορθολογιστής, έμπειρος στρατηγός, μετριοπαθής, ικανός, μεθοδικός, οργανωτικός, πανούργος, αποφασιστικός, θαρραλέος, πραγματικός ηγέτης, σκληρός, εκδικητικός, ευφυής, επινοητικός, εφευρετικός, οξυδερκής, ετοιμοπόλεμος, εύστροφος, προνοητικός.

ΜΕΤΑ ΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

(Β, Ι Ι, 1 – 4)

           [1]Αφού ο Λύσανδρος ρύθμισε την κατάσταση στη Λάμψακο, έπλευσε εναντίον του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας. Οι κάτοικοι (αυτών των πόλεων) τον δέχτηκαν, αφού άφησαν να φύγουν με επίσημη συμφωνία οι φρουροί των Αθηναίων¨  αυτοί, πάλι, που παρέδωσαν με προδοσία στον Αλκιβιάδη το Βυζάντιο, τότε κατέφυγαν πρώτα στον Πόντο, ύστερα στην Αθήνα και έγιναν Αθηναίοι πολίτες.

[2]Ο Λύσανδρος και τους φρουρούς των Αθηναίων και οποιονδήποτε άλλον Αθηναίο έβλεπε κάπου, τους έστελνε στην Αθήνα δίνοντας ασφάλεια σε αυτούς που μόνο για εκεί έπλεαν και όχι για άλλο μέρος, γιατί γνώριζε ότι, όσο περισσότεροι θα συγκεντρωθούν στην πόλη της Αθήνας και στον Πειραιά, (τόσο) γρηγορότερα θα προκύψει έλλειψη των εφοδίων. Και αφού άφησε ως αρμοστή στο Βυζάντιο και στην Καλχηδόνα το Σθενέλαο το Λάκωνα, ο ίδιος επέστρεψε στη Λάμψακο και άρχισε να επισκευάζει τα πλοία του.

[3]Όταν η Πάραλος έφτασε νύχτα στην Αθήνα, διαδιδόταν η συμφορά, και ο θρήνος έφτανε από τον Πειραιά μέσα από τα μακρά τείχη στην πόλη, καθώς ανήγγελλε (την είδηση) ο ένας στον άλλον¨  έτσι, εκείνη τη νύχτα κανένας δεν κοιμήθηκε, γιατί θρηνούσαν όχι μόνο όσους είχαν χαθεί, αλλά πολύ περισσότερο ακόμα οι ίδιοι τους εαυτούς τους, γιατί νόμιζαν ότι θα πάθουν σαν και αυτά που έκαναν στους κατοίκους  της Μήλου, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων, αφού τους νίκησαν με πολιορκία, και στους κατοίκους της Ιστιαίας και της Σκιώνης και της Τορώνης και της Αίγινας και σε πολλούς άλλους Έλληνες.

[4]Την επόμενη μέρα, ωστόσο, έκαναν συνέλευση του λαού στην οποία αποφάσισαν να φράξουν με επιχωμάτωση την είσοδο στα λιμάνια, εκτός από ένα, να επισκευάσουν τα τείχη, να εγκαταστήσουν φρουρές και να ετοιμάσουν την πόλη για όλα τα άλλα σαν για πολιορκία.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

“κατεστήσατο τα πράγματα”

Κάθε στρατηγός μετά την κατάληψη μιας πόλης επέβαλε σε αυτήν το πολίτευμα της χώρας του, γιατί ακριβώς ο Πελοποννησιακός πόλεμος ήταν άμεσα συνδεδεμένος με την επικράτηση του δημοκρατικού ή του ολιγαρχικού πολιτεύματος. Το ίδιο κάνει και ο Λύσανδρος μετά την κατάληψη της Λαμψάκου: διορίζει δεκαρχίες και εξασφαλίζει την κατοχή της Λαμψάκου.

“Οι δε αυτόν υπεδέχοντο”

Οι κάτοικοι του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας υποδέχτηκαν το Λύσανδρο με ενθουσιασμό, σα σωτήρα. Πρόκειται για τους ολιγαρχικούς κατοίκους των πόλεων, οι οποίοι είχαν καταλάβει την πολιτική εξουσία μετά τη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς.

“τους των Αθηναίων φρουρούς υποσπόνδους αφέντες”

υπόσπονδος ® ηττημένος που παραδίδεται στους νικητές ή νεκρός, που, επειδή οι συντοπίτες του παραδέχτηκαν την ήττα τους, οι νικητές τους άφησαν να πάρουν το πτώμα και να το θάψουν. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρά τις διαφορές του οι δυο αντιμαχόμενοι σέβονται πανελλήνια καθιερωμένους θεσμούς, οι οποίοι συνήθως περιβάλλονται και από θρησκευτική αίγλη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε κάθε επίσημη συμφωνία τελούνταν σπονδές προς τιμήν των θεών που τους καλούσαν ως μάρτυρες.

“θαττον των επιτηδείων ένδειαν έσεσθαι”

Ο Λύσανδρος δρώντας μεθοδικά αποσκοπεί στη συνέχιση της πολιορκίας της Αθήνας και από τη θαλάσσια δίοδο με απώτερο σκοπό την πλήρη εξαθλίωση των Αθηναίων πολιτών και τη χωρίς όρους συνθηκολόγηση των τελευταίων.

“οια εποίησαν … και Αιγινήτας”

Οι Αθηναίοι κατά το παρελθόν, είχαν προβεί σε βιαιότητες εναντίον και των εχθρών αλλά και των συμμάχων τους σε περίπτωση αποστασίας εφαρμόζοντας το δίκαιο του ισχυροτέρου. Είναι, λοιπόν, εύλογος τώρα ο φόβος τους ότι όλοι αυτοί τους οποίους αδίκησαν θα κινηθούν εναντίον τους και θα ζητήσουν την πιο άγρια τιμωρία τους.

Εκκλησία του δήμου

• Κύριο νομοθετικό όργανο της αθηναϊκής δημοκρατίας
• Δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι οι γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες που είχαν συμπληρώσει το 21^ο έτος της ηλικίας τους.
• Συνεδρίαζε περίπου 40 φορές το χρόνο αλλά και σε κάθε περίπτωση που κρινόταν αυτό απαραίτητο
• Τόπος συνεδρίασης ήταν η Πνύκα.
• Ο κήρυκας διάβαζε τα “προβουλεύματα” και όποιος πολίτης επιθυμούσε μπορούσε να υποβάλλει στην κρίση των πολιτών τις απόψεις του. Πρώτοι άρχιζαν οι ηλικιωμένοι, ενώ πολλές φορές οι νεώτεροι δεν έπαιρναν το λόγο ως δείγμα σεβασμού προς τους μεγαλύτερους.
• Αρμοδιότητες: αποφάσιζε για πόλεμο και ειρήνη, θέσπιζε νόμους, εκδίκαζε αποφάσεις ιεροσυλίας και πολιτικής αποκατάστασης.

FΑξιοσημείωτη είναι η στάση που εφαρμόζουν οι Αθηναίοι: αρχικά, ως άνθρωποι πανικοβάλλονται, στη συνέχεια όμως αναπτύσσουν δράση για την υπεράσπιση της πατρίδας τους, ακολουθώντας πάντα δημοκρατικές διαδικασίες.

Ιδεολογικά στοιχεία

Η επιβολή πολιτικού καθεστώτος σε κατεχόμενη πόλη εδραιώνει και την υποταγή της.

Η προδοσία δε μένει ποτέ ατιμώρητη.

Ο πόλεμος δεν καταλύει την ηθική τάξη, αν συμφωνούν οι αντιμαχόμενοι.

Η πολιορκία επισπεύδει την παράδοση μιας πόλης.

Η συνείδηση δρα καταλυτικά στον άνθρωπο και του δημιουργεί τύψεις  και το φόβο της τιμωρίας.

Ο άνθρωπος σε περίπτωση κινδύνου αναπτύσσει πρωτοβουλίες, που πιθανότατα δε θα μπορούσε καν να τις φανταστεί.

Ο θρήνος είναι πάντα ανάλογος της επικείμενης συμφοράς και είναι ίδιος για όλους τους ανθρώπους.

BΙΒΛΙΟ Β. ΙΙ, 16-23

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

[16]Ενώ έτσι είχαν τα πράγματα, ο Θηραμένης είπε στην εκκλησία του δήμου ότι, αν θέλουν να στείλουν αυτόν τον ίδιο στο Λύσανδρο, θα επιστρέψει γνωρίζοντας αν οι Λακεδαιμόνιοι επιμένουν για την κατεδάφιση των τειχών, επειδή θέλουν να υποδουλώσουν την πόλη, ή για να έχουν εγγύηση. Όταν, λοιπόν, τον έστειλαν, έμενε κοντά στο Λύσανδρο τρεις μήνες και περισσότερο καιροφυλαχτώντας πότε οι Αθηναίοι επρόκειτο εξαιτίας της παντελούς έλλειψης των τροφίμων να συμφωνήσουν σε ό,τι κάποιος θα τους πρότεινε.

[17]Όταν γύρισε τον τέταρτο μήνα, ανακοίνωσε στην εκκλησία του δήμου ότι τάχα ο Λύσανδρος τον κρατούσε αιχμάλωτο έως τότε και έπειτα τον διέταζε να μεταβεί στη Σπάρτη¨  γιατί (του έλεγε) ότι δεν ήταν αρμόδιος αυτός για όσα τον ρωτούσε αλλά οι έφοροι. Ύστερα από αυτά (ο Θηραμένης) εκλέχτηκε, μαζί με άλλους εννιά, ως πρεσβευτής με απόλυτη εξουσιοδότηση για τη Σπάρτη.

[18](Στο μεταξύ) ο Λύσανδρος έστειλε στους εφόρους μαζί με άλλους Λακεδαιμόνιους τον Αριστοτέλη, που ήταν εξόριστος Αθηναίος, για να αναγγείλει ότι αποκρίθηκε στο Θηραμένη πως εκείνοι ήταν αρμόδιοι για ειρήνη και για πόλεμο.

[19]Ο Θηραμένης και οι άλλοι πρέσβεις, όταν βρίσκονταν στη Σελλασία, καθώς τους ρωτούσαν για ποιο λόγο/ με ποιες προτάσεις είχαν έρθει, απάντησαν ότι (είχαν έρθει) με απόλυτη εξουσιοδότηση για την ειρήνη¨  ύστερα από αυτά οι έφοροι πρόσταξαν να τους φωνάξουν.Όταν (οι Αθηναίοι πρέσβεις) έφτασαν στη Σπάρτη, (οι έφοροι) συγκάλεσαν συνέλευση (των συμμάχων τους), στην οποία οι Κορίνθιοι και κυρίως οι Θηβαίοι αλλά και πολλοί άλλοι Έλληνες αντιπρότειναν να μη συνθηκολογήσουν με τους Αθηναίους αλλά να τους αφανίσουν.

[20]Οι Λακεδαιμόνιοι όμως είπαν ότι δε θα υποδουλώσουν μια πόλη ελληνική που είχε προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στους πολύ μεγάλους κινδύνους που απείλησαν την Ελλάδα¨ για αυτό δέχτηκαν να κάνουν ειρήνη με τον όρο (οι Αθηναίοι), αφού γκρεμίσουν τα μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά, παραδώσουν τα πλοία τους εκτός από δώδεκα και επαναφέρουν τους εξόριστους, να ακολουθούν τους Λακεδαιμόνιους και στη ξηρά και στη θάλασσα, όπου τους οδηγούν αυτοί, έχοντας τον ίδιο (με αυτούς) εχθρό και φίλο.

[21]Ο Θηραμένης και οι συμπρέσβεις του μετέφεραν αυτούς τους όρους στην Αθήνα.

Όταν έμπαιναν στην πόλη, τους περικύκλωσε πολύς λαός, γιατί φοβούνταν μήπως γύρισαν άπρακτοι¨ γιατί δε χωρούσε πια άλλη αναβολή, επειδή πολλοί πέθαιναν από την πείνα.

[22]Την επόμενη μέρα οι πρέσβεις ανακοίνωσαν με ποιους όρους οι Λακεδαιμόνιοι δέχονταν να συνάψουν την ειρήνη¨ ο Θηραμένης μιλώντας εξ ονόματος των πρέσβεων έλεγε ότι πρέπει να υπακούσουν στους Λακεδαιμόνιους και να γκρεμίσουν τα τείχη. Επειδή λίγοι του έφεραν αντίρρηση, αλλά πολύ περισσότεροι συμφώνησαν μαζί του, αποφάσισαν να δεχτούν την ειρήνη.

[23]Ύστερα από αυτά και ο Λύσανδρος κατέπλευσε στον Πειραιά και οι εξόριστοι επέστρεφαν στην πατρίδα τους και άρχισαν να γκρεμίζουν τα τείχη πολύ πρόθυμα, ενώ οι αυλητρίδες έπαιζαν τον αυλό τους και τραγουδούσαν, επειδή νόμιζαν ότι εκείνη η μέρα ήταν για την Ελλάδα η αρχή της ελευθερίας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Παρ.16: Η κατάσταση στην πόλη της Αθήνας έχει γίνει απελπιστική εξαιτίας της σιτοδείας. Λόγω της κατάστασης αυτής οι Αθηναίοι στέλνουν το Θηραμένη ως πρεσβευτή στη Σπάρτη με την πρόταση να κατεδαφιστούν μερικώς τα τείχη σε έκταση δέκα σταδίων.

Ο ρόλος του Θηραμένη είναι προδοτικός για την πατρίδα του και καταλυτικός για τις εξελίξεις. Χρονοτριβεί στη Σπάρτη με στόχο η κατάσταση στην Αθήνα να γίνει ανυπόφορη και οι Αθηναίοι να συμφωνήσουν με ό,τι τους προτείνει ο Λύσανδρος. Ο Θηραμένης ως γνήσιος ολιγαρχικός επιδιώκει την παράδοση της Αθήνας, ώστε να επιτευχθεί η αλλαγή καθεστώτος και να οικειοποιηθεί ο ίδιος μερίδιο της εξουσίας.

Παρ. 17:

• ΄Εφοροι : ανώτατη πολιτική εξουσία της Σπάρτης. Οι έφοροι ήταν πέντε, εκλέγονταν από όλους τους πολίτες και η εξουσιά τους διαρκούσε ένα χρόνο. Είχαν τα εξής καθήκοντα: σύγκληση της Γερουσίας και Απέλλας, διαπραγμάτευση με ξένους πρέσβεις, φροντίδα για την αγωγή των παιδιών, συγκράτηση σε υποταγή τους είλωτες και εφαρμογή της ξενηλασίας.
• Οι Αθηναίοι λανθασμένα ορίζουν το Θηραμένη πρεσβευτή – αυτοκράτορα, δηλαδή με απόλυτη εξουσιοδότηση, και από αυτό φαίνεται η επιρροή που ασκούσε ο Θηραμένης στον Αθηναϊκό λαό.

Παρ. 18: Ο Λύσανδρος στέλνει τον Αριστοτέλη, ο οποίος ήταν εξόριστος των Αθηναίων στην αποστολή προς τους εφόρους, γιατί γνωρίζει ότι θα εξυπηρετήσει επαρκώς τα συμφέροντά του. Ο Αριστοτέλης αργότερα έγινε ένας από τους τριάκοντα τυράννους.

Παρ.19: Η δεκαμελής πρεσβευτική αποστολή των Αθηναίων φτάνει στη Σπάρτη ύστερα από πρόσκληση των εφόρων.

Παρ. 20: Οι έφοροι συγκαλούν συνέδριο με τους εκπροσώπους της Πελοποννησιακής συμμαχίας για να αποφασιστεί η τύχη της Αθήνας. Οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι προτείνουν τον ανδραποδισμό της Αθήνας¨  οι μεν εξαιτίας του οικονομικού ανταγωνισμού, ενώ οι δε απειλούνταν από την επεκτατική πολιτική της Αθήνας. Με τη μεσολάβηση των Φωκέων η πρότασή τους απορρίπτεται και οι Σπαρτιάτες (προς τιμήν τους) θα σώσουν την Αθήνα με ιδιαίτερα σκληρούς όρους, που ισοδυναμούν με πλήρη υποταγή της Αθήνας.

Παρ. 21-23: Η πρεσβεία της Αθήνας μεταφέρει τις προτάσεις – όρους των Σπαρτιατών και ο Θηραμένης παρακινεί τους Αθηναίους να δεχτούν τους όρους του Λυσάνδρου. Μετά από διαβουλεύσεις οι Αθηναίοι αποφασίζουν να “υπακούσουν” στο Λύσανδρο. Ο ίδιος ο Λύσανδρος καταπλέει στην Αθήνα κάνοντας έτσι αισθητή την παρουσία του και την κυριαρχία του στην Αθήνα.

Το κεφάλαιο κλίνει με την εικόνα του γκρεμίσματος των τειχών της Αθήνας, τα οποία ισοδυναμούσαν με την αίγλη και τη δύναμή της. Οι Έλληνες πίστευαν ότι εκείνη τη μέρα θα απελευθερώνονταν από την κυριαρχία των Αθηναίων και θα ζούσαν ελεύθεροι. Το μέλλον, όμως, τους διέψευσε και οι Σπαρτιάτες αποδείχτηκαν σκληρότεροι τύραννοι από τους Αθηναίους.

ΒΙΒΛΙΟ Β΄. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ. 11-16

Πραγματολογικά  –  Ιδεολογικά-  Πολιτισμικά

Παρ.11-13

1. Οι δε τριάκοντα: έτσι ονομάστηκαν οι τριάντα άρχοντες που ανέλαβαν τη διακυβέρνηση της Αθήνας ύστερα από την πτώση της και από το γκρέμισμα των τειχών. Με την προστασία του Λύσανδρου και της Σπάρτης κυβέρνησαν την Αθήνα για οκτώ περίπου μήνες και ονομάστηκαν Τύραννοι, για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη, επειδή εφάρμοσαν σκληρή πολιτική με θανατικές καταδί­κες, δημεύσεις περιουσιών, εξορίες αντιφρονούντων, κ,λπ. Οι πιο σκληροί και αδιάλλακτοι απ’ αυτούς, ήταν ο Κριτίας, ο Χαρικλής και ο Πείσων. Ο Κριτίας μάλιστα καταδίκασε σε θάνατο με το κώνειο και το Θηραμένη, που ήταν ένας από τους τριάντα, αλλά διακρινόταν για την μετριοπάθεια του και αντιδρούσε στα σκληρά μέτρα των άλλων. Την εξουσία τους ανέτρεψαν οι εξόριστοι δημο­κρατικοί Αθηναίοι με αρχηγό το Θρασύβουλο [403 π.χ.]
2. ηρέθησαν: το ρήμα ηρεθησαν φανερώνει τον δημοκρατικό τρόπο με τον οποίο εγκαταστάθηκαν οι Τριάκοντα. Δημοκρατικό βέβαια μόνο και’ όνομα, αφού οι Αθηναίοι αποκλεισμένοι από το Σπαρτιατικό στόλο, με τα τείχη τους γκρεμισμέ­να και τους δημοκρατικούς τους αρχηγούς νεκρούς ή εξόριστους, αναγκάστη­καν, από το φόβο της πείνας και υπό την απειλή της βίας, να δεχτούν στην εκκλησία του δήμου – όπου παρών ήταν και ο Λύσανδρος – δέκα άτομα που πρότεινε ο Κριτίας, δέκα που πρότεινε ο Θηραμένης και να εκλέξουν δέκα ανάμεσα στους παρόντες.

3…….τα μακρά τείχη καί τά περί τόν Πειραιά καθηρέθη: πότε ακριβώς κατεδαφί­στηκαν τα μακρά τείχη και τα τείχη γύρω από τον Πειραιά δεν είναι σίγουρο- το πιο πιθανό είναι ότι η κατεδάφιση έγινε το Σεπτέμβριο του 404 π.χ. Η κατεδά­φιση τους σημειώνει αυτόματα και τη διακοπή της λειτουργίας του δημοκρατι­κού πολιτεύματος.

4.με τον όρο να συντάξουν σύνταγμα : οι Τριάκοντα εγκαθίστανται στην Αθήνα με σκοπό να θεσπίσουν νόμους. Αυτή είναι και η πρώτη υπόσχεση στο λαό. Με τους νόμους αυτούς θα καθορίζονταν νέες σχέσεις ανάμεσα σ’ αυτούς που κυβερνούν και στους κυβερνημένους.

5. όλο ανέβαλλαν τη σύνταξη : κανονικά οι Τριάκοντα θα έπρεπε να συγκροτήσουν τη βουλή, να εγκαταστήσουν τις άλλες αρχές και να θεσπίσουν νόμους, τους οποίους είχαν υποσχεθεί και συστηματικά ανέβαλλαν τη σύνταξη και τη δημοσιοποίηση τους. Οι υποσχέσεις παρέμειναν υποσχέσεις και διακρίνο­νται από μια συνεχόμενη αναβολή. Αντίθετα διοργανώνουν την βουλή και τις άλλες εξουσίες, όπως τους συμφέρει, με μόνιμο στόχο την εδραίωση της εξου­σίας, χωρίς ωοτόσο να συγκρουστούν με τη Σπάρτη.
6. και τη δημοσίευσή του : προφανώς οι Τριάκοντα, έχοντας κατά νου να παρατείνουν την εξουσία τους, ανέβαλλαν την δημοσίευση των νέων νόμων, διότι η κοινοποίηση τους θα ήταν απολύτως δεσμευτική, ενώ εκείνοι επεδίωκαν να κερδίσουν χρό­νο, επιφέροντας σύγχυση και αποδιοργάνωση, γεγονός απαραίτητο για την εδραίωση μιας δικτατορικής κυβέρνησης.
7. 7. και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί: Οι Τριάκοντα τακτο­ποίησαν τις αρχές όπως τους συνέφερε, τοποθετώντας σε διάφορες θέσεις πρόσωπα, που τους ήταν ιδιαίτερο έμπιστα και συνήθως επαναπατριζόμενοι εξό­ριστοι.
8. τον καιρό της δημοκρατίας είχαν κάνει τη συκοφαντία επάγγελμα : στο τέλος του 5ου π.χ. αιώνα η συκοφαντία είχε καταντήσει επάγγελμα. Αρχικά σήμαινε την καταγγελία σε βάρος αυτού που έκλεβε σύκα από ιερές συκιές, αφιερωμένες σε θεούς- επίσης σήμαινε τη μήνυση για λαθραία εξαγωγή σύκων από την Αττική. Στη συνέχεια, η λέξη συκοφαντία, δήλωνε μεταφορικά τον εκ6ιαστή που απειλούσε με ψεύτι­κες καταγγελίες ευκατάστατους πολίτες, για να αποσπάσει χρήματα από αυ­τούς. Έτσι, όσοι ήταν άεργοι και αδίστακτοι, έκαναν κερδοφόρο επάγγελμα τη συκοφαντία, που αποτέλεσε κοινωνική μάστιγα στα χρόνια της δημοκρατίας.
9. καλοις κάγαθοις: ήταν το πρότυπο ζωής στην κλασσική Αθήνα το καλός αναφέρεται στην εμφάνιση, δηλαδή τέλειος στο σώμα, ενώ το αγαθός στο πνεύμα, το οποίο οι Αθηναίοι ήθελαν έξυπνο και καλλιεργημένο.
10. τους παραπέμπουν σε θανατική καταδίκη: οι Τριάκοντα με το πρόσχημα να απαλλαγούν από τους συκοφάντες, κατορθώνουν να εκκαθαρίσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Έτσι με τη δικαιολογία της ηθικής αποκατάστασης της κοινωνίας, ξεκαθαρίζουν τους κομματικούς λογαριασμούς του παρελθόντος.
11. με ευχαρίστηση : η απάθεια του λαού, η έλλειψη ευαισθησίας και κυρίως η αδυναμία αντίδρασης είναι ολοφάνερη, Ο κάθε πολίτης, τη δύσκολη αυτή περίοδο, ενδιαφερόταν μόνο για το πως θα σώσει τον εαυτό του.
12. να επιβάλουν την ανεξέλεγκτη κυριαρχία τους στην πόλη : κύριο μέλημα των τριάκοντα είναι η διοίκηση και η διακυβέρνηση της πόλης, αφού πρώτα εδραιώσουν την παράνομη εξουσία τους. Όταν λοιπόν άρχισαν να σκέφτονται με ποιο τρόπο θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν την πόλη, το κράτος, όπως θα ήθελαν, τελείως ανεξέλε­γκτοι προσφεύγουν στην ένοπλη βία.
13. Αισχίνη καί Αριστοτέλη: και οι δυο τους ήταν μέλη των Τριάκοντα τυράννων, που αποστέλλονται στη Σπάρτη για να ζητήσουν, από τους εφόρους, φρου­ρούς κατοχής στην πόλη τους. Ο Αριστοτέλης μάλιστα, που ήταν από τους πιο φανατικούς ολιγαρχικούς, χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις σκοτεινές αποστολές στη Σπάρτη.
14. έπεισαν το Λύσανδρο να τους δώσει φρουρά: το να ενισχυθούν οι Τριάκοντα και οι οπαδοί τους, εναντίον των άοπλων δημοκρατικών, με 700 φρουρούς Σπαρτιάτες δείχνει το αίσθημα ανασφάλειας των τυράννων. Επειδή το αίτημα αυτό θα το απέρριπτε η επίσημη κυβέρνηση της Σπάρτης, δηλ. οι έφοροι. οι τριάκοντα ζητούν από τον Λύσανδρο να συμπράξει παρασκηνιακά ώστε να πετύχουν το στόχο τους. Η ενέργεια τους αυτή, τους καθιστά προδότες της πατρίδας τους, αφού ουσιαστικά παραδίνουν την πόλη τους σε ξένα στρατεύματα κατοχής.
15. τα κακά στοιχεία : η λέξη πονηρός έχει πολιτικό περιεχόμενο και αναφέρεται στους ικανούς δημοκρατικούς, που είχαν κοινωνική υπόσταση και δύναμη και ήταν επικίνδυνοι για την ανατροπή του ολιγαρχικού καθεστώτος.
16. υπόσχονταν να συντηρούν αυτοί : οι τριάκοντα υπόσχονταν ότι οι ολιγαρχικοί της Αθήνας θα αναλάμβαναν ακόμη και τη δαπάνη διατροφής και συντήρησης της φρουράς των Λακεδαιμονίων.
17. εκείνος πείσθηκε : η χρονική μετοχή πεισθείς δηλώνει τις πιθανές αντιρρήσεις που μπορεί να είχε ο Λύσανδρος για βοήθεια προς τους Αθηναίους. Ο Αισχίνης και ο Αριστοτέλης πιθανόν να επιχειρηματολόγησαν για να πεισθεί ο Λύσανδρος, διαδικασίας κάπως απίθανη, αφού είναι γνωστό πως, όποιες πόλεις κυρίευε, εγκαθιστούσε αμέσως ολιγαρχικό πολίτευμα και αρμοστή που διοικούσε την υποτελή πόλη.

Παρ.14

1.άρχισαν να καλοπιάνουν τον Καλλίβιο με κάθε τρόπο : οι τριάκοντα κολάκευαν με κάθε τρόπο τον Καλλίβιο για να εξασφαλίζουν όχι μόνο τη συναίνεση του στις αυθαι­ρεσίες τους, αλλά και για να τους παρέχει φρουρούς στη σύλληψη διαφόρων πολιτών.

2. τους βοηθούσαν να συλλάβουν όχι μόνο τα κακά στοιχεία και ασήμαντα πρόσωπα : με την υποστήριξη του Καλλίβιου οι τριάκοντα προχωρούν, χωρίς προσχήματα, στη σύλληψη όχι των κακών και αυτών που είχαν ασθενές λαϊκό έρεισμα αλλά κυρίως πολιτών εύπορων, που είχαν ακόμη κύρος και δύναμη ώστε να αντισταθούν στο επιβεβλημένο καθεστώς.

Επομένως οι τριάκοντα έκαναν ό,τι ακριβώς κάνουν οι τύραννοι όλων των εποχών για να στηρίξουν την εξουσία τους- εξόντωση δηλαδή όλων των πολιτι­κών προσωπικοτήτων, που δεν θα ανέχονταν τον παραγκωνισμό τους και θα αντιδρούσαν σε τυχόν αυθαιρεσίες.

&Ο Ξενοφών οργανώνει τον λόγο του, ώστε να φανεί η χρονική κλιμάκωση των εξελίξεων αλλά και η αλληλεξάρτηση τους- πως δηλαδή από τις φαινομενικά δημοκρα­τικές διαδικασίες τελικά το καθεστώς έφτασε στην απροκάλυπτη ομολογία του αυθαί­ρετου χαρακτήρα του.

Παρ.15-16

1. Κριτίας: πολιτικός και ρήτορας, ένας από τους τριάντα τυράννους, ονομαστός για τη σκληρότητα του, τη ματαιοδοξία του και για την πολιτική αουνέπειά του. Ήταν μαθητής των σοφιστών και του Σωκράτη. Προς το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου οι δημοκρατικοί τον εξόρισαν από την Αθήνα και η περιπέτεια του αυτή τον έκανε φανατικό ολιγαρχικό. Όταν ξαναγύρισε το 404, ανέλαβε τον αγώνα κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος. Κατόρθωοε να βρεθεί στην εξουσία ίων τριάντα τυράννων κι έγινε ο πιο σκληρός και αδίστακτος απ’ όλους. Σκοτώθηκε στο Πειραιά το 403 π.χ. από τους δημοκρατικούς επαναστάτες.

Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του ήταν αθεϊσηκές, αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τις ρητορικές του ικανότητες, ούτε βέβαια και ης ποιητικές, διόπ συνέ­γραψε περίφημα ελεγειακά κι επικά ποιήματα καθώς επίσης και πεζά.

2.ήταν φίλος στην αρχή με το Θηραμένη : ο Κριτίας με το Θηραμένη, μόνο κατά το πρώτο χρονικό διάστημα είχαν ταύτιση ιδεών και απόψεων. Αργότερα όμως, ο Κριτίας, θα επιβληθεί με τον πιο ανήθικο και κυνικό τρόπο εις Βάρος των Αθη­ναίων πολιτών που θα του σταθούν εμπόδιο. Αυτή η σκληρή και ανάλγητη συμπεριφορά του Κριτία, μπορεί να οφείλεται στην εξορία του η οποία του γέννησε και του αύξησε το μίσος εναντίον των δημοκρατικών.

3.είχε διάθεση να σκοτώσει πολλούς: ο αιμοχαρής Κριτίας, με τη δύναμη που η εξουσία του παρέχει, ζητά το ξεκαθάρισμα παλαιών λογαριασμών με αποτέλε­σμα να εμφανίζεται ακόμα πιο αντικοινωνικός και απάνθρωπος. Η διδασκαλία του φιλοσόφου Σωκράτη ελάχιστα φαίνεται να επηρέασε την ψυχή και το χαρα­κτήρα του.

4. εξορίστηκε από τους δημοκρατικούς : δεν είναι γνωστό για ποιο συγκεκριμένο λόγο εξορίστηκε ο Κριτίας. Επανήλθε όμως στην Αθήνα μετά τη συνθηκολόγηση των Αθηναίων, η οποία μεταξύ άλλων όριζε την επιστροφή των εξόριστων.
5. Ο Θηραμένης εναντιωνόταν : ο Θηραμένης αντιδρά στην απεχθή συμπεριφορά του Κριτία, προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι δεν είναι δίκαιο να θανατώνεται όποιος δεχόταν τιμές από του λαό και δεν προξενούσε κανένα κακό στους πολίτες. Για να εδραιώσει το επιχείρημα του φέρνει ως παράδειγμα τον εαυτό του και του Κριτία, σχετικά με τα όσα είπαν για να γίνουν αρεστοί στην πόλη.
6. τους καλούς κάγαθούς: έτσι συνήθιζαν οι ολιγαρχικοί να αποκαλούν τους εαυτούς τους, ενώ τους δημοκρατικούς τους ονόμαζαν πονηρούς καί ολίγου άξιους.
7. Κι αν φαντάζεσαι … είσαι ανόητος: το κεφάλαιο κλείνει με τη θέση που εκπροσωπεί ο Κριτίας καθώς επίσης και την δέσμευση των τριάκοντα για τη μέθοδο τρομοκρατίας που εφαρμόζουν. Ο Κριτίας απαιτεί έτσι τη συλλογική ευθύνη των τυράννων για να κρατήσουν την εξουσία τους και να τη διατηρήσουν.
8. ευήθης: το επίθετο αυτό σήμαινε στην αρχή αυτόν που είχε καλό ήθος. Αργότερα, κατ’ ευφημισμό δήλωνε τον ηλίθιο.

& Η κατάσταση, όσο περνάει ο καιρός, γίνεται πιο πολύπλοκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι και ο λόγος του συγγραφέα γίνεται από περίοδο σε περίοδο πολυπλοκότερος. Η τελευταία περίοδος είναι η μακρότερη και η συνθετότερη, με ανάμειξη ευθέος και πλαγίου λόγου και επιπλέον με συντακτική ανωμαλία.

Επίσης η δολιότητα των τυράννων, η απάνθρωπη συμπεριφορά τους προς τους συμπολίτες τους, η δουλοπρέπεια προς τους συμμάχους τους από το εξωτερικό, τα σχέδια και οι ενέργειες τους εκφράζονται με πολιτικούς όρους και λέξεις με πολιτικό περιεχόμενο.

ΒΙΒΛΙΟ Β΄. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ. 50-56

Μετάφραση 50-51

[50]Όταν τέλειωσε [ο Θηραμένης το λόγο του], αφού είπε αυτά, και η Βουλή έγινε φανερή ότι [τον] επιδοκίμασε, ο Κριτίας, επειδή κατάλαβε ότι [ο Θηραμένης] θα γλίτωνε, αν επέτρεπε στη Βουλή να αποφασίσει με ψηφοφορία γι’ αυτόν και επειδή θεώρησε αυτό ανυπόφορο, αφού πλησίασε και συζήτησε κάτι με τους τριάκοντα βγήκε έξω [από τη Βουλή] και διέταξε τους οπλισμένους με τα ξιφίδια να σταθούν φανερά στη Βουλή κοντά στα ξύλινα κιγκλίδωμα της Βουλής.

[51]Και αφού ξαναμπήκε [στη Βουλή] είπε· “Εγώ, Βουλευτές, νομίζω ότι είναι έργο ενός πολιτικού ηγέτη τέτοιου, όπως πρέπει να είναι, αν Βλέπει ότι οι φίλοι του εξαπατώνται να μην [το] επιτρέπει. Και εγώ λοιπόν αυτό θα κάνω. Γιατί και αυτοί εδώ που έχουν σταθεί [κο­ντά στο κιγκλίδωμα] λένε πως δε θα μας επιτρέψουν, αν αφήσουμε [ή αθωώσουμε] ένα άνδρα που καταστρέφει φανερά το ολιγαρχικό πολίτευμα. Υπάρχει εξάλλου διάταξη στους νέους νό­μους

να μη καταδικάζεται κανένας σε θάνατο απ’ αυτούς βέβαια που ανήκουν στους τρεις χιλιάδες χωρίς την δική σας ψήφο, αυτούς όμως που δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο οι τριάκοντα να έχουν το δικαίωμα να καταδικάζουν σε θάνατο. Εγώ λοιπόν, είπε, διαγράφω αυτόν εδώ το Θηραμένη από τον κατάλογο με τη σύμφωνη γνώμη όλων μας [των τριά­κοντα. Και  αυτόν είπε, εμείς καταδικάζουμε σε θάνατο”.

Πραγματολογικά

1. έπαύσατο: ο Θηραμένης τελειώνει την απολογία του με την οποία προσπάθησε να αντικρούσει τις κατηγορίες, που προηγούμενα του είχε προσάψει ο Κριτίας. Έτσι αντιστρέφει το εις Βάρος του κατηγορητήριο, επηρεάζοντας ευμενώς τη βουλή και τους δικαστές.
2. ευμενώς έπιθορυβήσασα: οι δουλευτές, που δεν ήταν εκλεγμένοι αλλά τοποθετημένοι από τους τριάκοντα, φαίνεται ότι πείστηκαν από τα επιχειρήματα του Θη­ραμένη και δεν είχαν πια την πρόθεση να τον καταδικάσουν σε θάνατο.
3. επιτρέψοί: δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κριτίας είναι ο επικεφαλής των τριάκοντα και των βουλευτών που παρευρίσκονται στη Βουλή. Το ρήμα που χρησιμοποιεί εδώ ο Ξενοφών δηλώνει ότι ο Κριτίας, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είχε τον πρώτο λόγο, γι’ αυτό και παρεμβαίνει στην εξέλιξη της δίκης του Θηραμένη η οποία καταντά παρωδία.
4. ου βιωτόν: για τον Κριτία θα ήταν πράγματι αφόρητο να απαλλαγεί ο Θηραμένης και να συνεχίσει την αντιπολιτευτική τακτική του. Η λέξη είναι χαρακτηριστική της εμπάθειας και του μίσους που τρέφει ο Κριτίας, αφού κρίνει ότι δε θα άξιζε να ζει αν ο αντίπαλος του δεν καταδικαζόταν.
5. έξηλθε: ο Κριτίας και οι άλλοι τριάκοντα ήταν καθισμένοι στα έδρανα που προορίζονταν για τους πρυτάνεις, δηλαδή στις πρώτες σειρές του Βουλευτηρίου. Σηκώ­θηκε λοιπόν από τη θέση του, συνομίλησε με τους άλλους τυράννους και αφού ζήτησε τη συγκατάθεση τους βγήκε έξω από το βουλευτήριο. Αυτό σημαίνει ότι, μέχρι εκείνη την ώρα, οι οπλισμένοι με τα ξιφίδια δεν ήταν μέσα στην αίθουσα της βουλής.
6. καί έπιστηναι έκέλευσε τους τά εγχειρίδια έχοντας φανερώς τη Βουλη έπί τοις δρυφάκτοις: από το σημείο αυτό και εφεξής η δίκη του Θηραμένη γίνεται παρωδία: δεν έφτανε η φανερή ψηφοφορία που είχε επιβληθεί στους Βουλευτές για να τους επηρεάσουν, τώρα εκδηλώνεται και απροκάλυπτη τρομοκρατία με την παρουσία οπλισμένων παρακρατικών. Αυτοί στάθηκαν κοντά στο κιγκλίδω­μα κρατώντας μικρά ξίφη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνονται από τους ψηφο­φόρους βουλευτές.
7. έπί τοις δρυφάκτοις: δρύφακτοι ονομάζονταν τα ξύλινα [δρύινα] κιγκλιδώματα που χώριζαν τις θέσεις των δικαστών από το χώρο του ακροατηρίου. Εκεί μπροστά στάθηκαν οι νεαροί μαχαιροφόροι για να είναι ορατοί από τους Βουλευτές.
8. οίδε οι έφεστηκότες: πρόκειται για τους οπλισμένους νεαρούς μέσω των οποίων ο

Κριτίας προσπαθεί να τρομοκρατήσει τους Βουλευτές.

9. έν τοις καινοις νόμοις: οι τριάκοντα είχαν θεσπίσει κάποιους νέους νόμους που απλώς εξυπηρετούσαν τα παράνομα σχέδια τους. Βέβαια κύριος νομοθέτης ήταν η ψυχή της τυραννίας, ο Κριτίας.
10. 10. κατάλογος: ο κατάλογος αυτός περιλάμβανε τα ονόματα τριών χιλιάδων ολιγαρχικών που ήταν έμπιστοι οπαδοί των τριάκοντα. Σύμφωνα με το νόμο των τριά­κοντα, κανένας από τους τρεις χιλιάδες δεν μπορούσε να καταδικαστεί σε θάνα­το χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Βουλής.

Μετάφραση 52-53

[52] Μόλις άκουσε αυτά ο Θηραμένης, πήδησε στο βωμό της Εοτίας και είπε·

“Εγώ, είπε, άνδρες, [σας] ικετεύω σ’ ό,τι πιο δίκαιο υπάρχει, να μην έχει ο Κριτίας το δικαίωμα να διαγράφει [από τον κατάλογο] ούτε εμέ­να ούτε όποιον τυχόν θέλει από σας, αλλά σύμφωνα μ’ αυτόν [το νόμο], να δικαζόμαστε και εσείς και εγώ τον οποίο ακριδώς νόμο αυτοί θέσπισαν  γι’ αυτούς που περιλαμβάνονται στον κα­τάλογο.

[53]Δεν αγνοώ βέβαια, είπε, μα τους θεούς και τούτο, ότι δηλαδή αυτός εδώ ο βωμός δε θα με ωφελήσει καθόλου, αλλά θέλω να αποδείξω και αυτό, ότι δηλαδή αυτοί είναι όχι μόνο πάρα πολύ άδικοι προς τους ανθρώπους αλλά και πάρα πολύ ασεβείς προς τους θεούς. Απορώ όμως με σας, είπε, άνδρες καλοί και έντιμοι, αν δε βοηθήσετε τους εαυτούς σας, και μάλιστα ενώ γνωρίζετε ότι το δικό μου όνομα δε εξαλείφεται καθόλου πιο εύκολα απ’ ότι [όνομα] του καθενός από σας”.

Πραγματολογικά Σχόλια

• άνεπήδησεν έπί την έστίαν: στο βουλευτήριο υπήρχε εστία στην οποία ορκίζονταν οι βουλευτές. Πρόκειται για μαρμάρινο βωμό στον οποίο κατέφυγε ο Θη­ραμένης ως ικέτης, για να σωθεί, όταν κατάλαβε τι τον περίμενε.
• μη έπί Κριτία είναι έξαλείφειν: ο Θηραμένης, ικετεύοντας τους βουλευτές, συνιστά να μην αναγνωρίσουν στον Κριτία το δικαίωμα της διαγραφής κάποιου από τον κατάλογο των τρισχιλίων. Επίσης τονίζει πως αν ο Κριτίας, αυτή τη στιγμή, παρανομεί και καταδικάζει σε θάνατο μια εξέχουσα προσωπικότητα, στο μέλλον δε θα διστάσει να πράξει το ίδιο και σε κάποιον που δε διαθέτει καλή φήμη και δεν έχει το μεγάλο όνομα του Θηραμένη. Ουσιαστικά προειδοποιεί τα μέλη της βουλής ότι τους περιμένει η ίδια τύχη, αν δεν αντισταθούν δυναμικά στις παράνομες ενέργειες των τριάκο- ντα και ιδίως του Κριτία.
• ουδέν μοι αρκέσει όδε ό βωμός: είναι πασίγνωστος ο σεβασμός για τους ικέτες, που έχουν καταφύγει σε κάποιο 6ωμό ή ιερό. Η παραβίαση του ασύλου θεωρεί­ται μεγάλη ασέβεια που μολύνει ολόκληρη την κοινότητα. Ο Θηραμένης όμως, που ήξερε όσο κανένας άλλος τον Κριτία, αισθάνεται ότι δεν πρόκειται να τον σώσει αυτή η ικεσία, αφού σ’ αυτή τη πόλη έχουν πλέον καταλυθεί τα πάντα.

Μετάφραση 54-56

[54]Μετά απ’ αυτό ο  κήρυκας των τριάκοντα κάλεσε τους ένδεκα να συλλάβουν το Θηραμένη. Μόλις λοιπόν εκείνοι μπήκαν μέσα μαζί με τους Βοηθούς τους, έχοντας επικεφαλής τους το Σάτυρο, που ήταν και ο πιο θρασύς, και ο πιο αδιάντροπος, τότε ο Κριτίας είπε: “Σας παραδίνουμε, είπε, αυτόν εδώ το Θηραμένη που έχει καταδικαστεί σύμφωνα με το νόμο.  Σεις λοιπόν [οι ένδεκα], αφού τον συλλάβετε και τον οδηγήσετε εκεί όπου πρέπει, κάνετε τα περαιτέρω”.

[55]Μόλις λοιπόν είπε αυτά [ο Κριτίας], ο Σάτυρος από τη μια τραβούσε [το Θηραμένη] από το βωμό, κι από την άλλη [τον] τραβούσαν και οι βοηθοί. Και ο Θηραμένης, όπως ήταν φυσικό, καλούσε και θεούς και ανθρώπους να βλέπουν αυτά που γίνονταν. Και οι βουλευτές δεν αντιδρούσαν, επειδή έβλεπαν κι αυτούς κοντά στο κιγκλίδωμα [ότι ήταν] όμοιοι με το Σάτυρο και το χώρο μπροστά από το βουλευτήριο γεμάτο από φρουρούς και επειδή δεν αγνοούσαν ότι στέκονταν εκεί οπλισμένοι με ξιφίδια.

[56]Αυτοί λοιπόν έσυραν τον άνδρα μέσω της αγοράς, ενώ με πολύ δυνατή φωνή φώναζε όσα πάθαινε. Λέγεται ακόμα ένας λόγος και αυτός δικός του. Όταν ο Σάτυρος [του] είπε ότι θα θρηνήσει, αν δε σωπάσει [αυτός του] απάντησε ρωτώντας [τον]: Αν λοιπόν σωπάσω, είπε, άραγε δε θα θρηνήσω;” Και όταν βέβαια ήπιε το κώνειο, γιατί τον οδηγούσαν δια της βίας στο θά­νατο, έλεγαν ότι είπε αυτός, αφού πέταξε μακριά ό,τι είχε μείνει στο ποτήρι-“αυτό ας είναι για τον ωραίο Κριτία”. Και βέβαια δεν αγνοώ αυτό, ότι δηλαδή αυτά τα λόγια δεν [είναι] αξιόλογα-όμως θεωρώ θαυμαστό, το ότι δηλαδή δεν του έλειψε ούτε η αυτοκυριαρχία ούτε το χιούμορ, αν και ο θάνατος ήταν κοντά του.

 Πραγματολογικά Σχόλια

• τους ένδεκα: ήταν όργανα της εκτελεστικής εξουσίας που υπήρχε ως θεσμός από την εποχή του Σόλωνα. Κάθε φυλή εξέλεγε με κλήρο έναν και ο’ αυτούς προστίθετο ένας γραμματέας, ενώ τώρα είχαν διοριστεί από τους τριάκοντα και ήταν όλοι ακραίοι ολιγαρχικοί. Φρόντιζαν για την εκτέλεση των ποινικών αποφάσεων και ήταν υπεύθυνοι για τις θανατικές ποινές.
• Σατύρου του θρασυτάτου: ήταν Βουλευτής, ίσως και γραμματέας των Ένδεκα, γνωστός για τη θρασύτητα του, τόσο, που οι τριάκοντα τον χρησιμοποιούσαν σε ανάλογες περιπτώσεις. Ο Θηραμένης είχε πιαστεί από τον βωμό και ο Σάτυρος με τους υπηρέτες των τριάκοντα τον έσερναν, τον τράβαγαν για να τον απομακρύνουν.
• ειλκεμεν άπό του βωμού ό Σάτυρος, είλκον δέ οί υπηρέται: ο Σάτυρος και οι βοηθοί του τράβηξαν τον Θηραμένη που είχε πιαστεί από το βωμό της βουλής. Η ίδια λέξη επαναλαμβάνεται δύο φορές για να υποδηλώσει ένταση και πάθος.
• ήσυχίαν είχεν: όταν ο Σάτυρος και οι βοηθοί του απέσπασαν βίαια το Θηραμένη από το Βωμό της βουλής, στον οποίο είχε καταφύγει ως ικέτης, οι υπόλοιποι βουλευτές μόνο παρακολουθούσαν τα συμβάντα έντρομοι και σιωπηλοί.
• μεγάλη τη φωνή δηλούντα: οι κραυγές του Θηραμένη δε οφείλονταν σε φόβο και δειλία αντίθετα προσπαθούσε, να εξεγείρει το λαό με το θάνατο του εναντίον των τριάκοντα και των παράνομων ενεργειών τους.
• κωνειον: παχύρρευστη ουσία με δυσάρεστη οσμή που παρασκευαζόταν από τα φύλλα του ομώνυμου φυτού. Επέφερε αργά και ανώδυνα την παράλυση και το θάνατο του καταδικασμένου.
• αποκοτταβίσαντα: το ρήμα παράγεται από τη λέξη “κότταβος” που ήταν νεανικό παιχνίδι στα συμπόσια. Οι παίχτες σημάδευαν από μακριά μια λεκάνη πετώντας μέσα το κρασί, που είχε απομείνει στο ποτήρι τους, προφέροντας συγχρόνως το όνομα του αγαπημένου προσώπου. Έτσι ο Θηραμένης, την τελευταία στιγμή της ζωής του, κάνει πνεύμα καθώς δοκιμάζει με το υπολειπόμενο κώνειο – την αγάπη του Κριτία.
• μήτε τό φρόνιμον μήτε τό παιγνιώδες άπολιπειν έκ της ψυχής: εντύπωση προκαλεί η αυτοκυριαρχία του Θηραμένη στις τελευταίες στιγμές της ζωής του, ο οποίος δεν έχασε το χιούμορ του μπροστά στον επερχόμενο θάνατο. Η ετοιμολογία και το λογοπαίγνιο του, κάνουν τον αναγνώστη να λησμονεί την προηγούμενη προδοτική του στάση εναντίον της πόλης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24^ο

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Έχοντας λοιπόν οι Κορίνθιοι αφορμές για όλα αυτά έστελναν με ευχαρίστηση τη βοήθεια στην Επίδαμνο, προτρέποντας και όποιον ήθελε ως άποικος να πάει εκεί και διατάζοντας να τους συνοδεύσει φρουρά από Αμπρακιώτες και Λευκάδιους και δικούς τους.

Πήγαν από τη στεριά (με τα πόδια) στην Απολλωνία, που ήταν αποικία των Κορινθίων, από φόβο των Κερκυραίων, μήπως εμποδιστούν από αυτούς, αν πήγαιναν στον προορισμό τους από τη θάλασσα.

Οι Κερκυραίοι όμως, όταν έμαθαν ότι είχαν έρθει και οι άποικοι και οι φρουροί στην Επίδαμνο και ότι η αποικία είχε παραδοθεί στους Κορίνθιους, εξοργίζονταν¨ και αφού έπλευσαν αμέσως με είκοσι πέντε πλοία και με άλλο στόλο αργότερα παρακινούσαν με περιφρονητική συμπεριφορά και τους εξόριστους να δέχονται [γιατί οι εξόριστοι Επιδάμνιοι ήρθαν στην Κέρκυρα, δείχνοντας (υπενθυμίζοντας) και τους τάφους (των προγόνων τους) και τη συγγένεια, την οποία προβάλλοντας ζητούσαν να τους επαναφέρουν από την εξορία στην πατρίδα] και τους φρουρούς που έστειλαν οι Κορίνθιοι  και τους αποίκους να τους διώξουν.

Οι Επιδάμνιοι όμως τίποτε από αυτά δε δέχτηκαν και τότε (και για αυτό) οι Κερκυραίοι εκστρατεύουν εναντίον τους με σαράντα πλοία μαζί με του εξόριστους με σκοπό να τους επαναφέρουν από την εξορία, έχοντας ως συμμάχους και τους Ιλλυριούς.

Και αφού πολιόρκησαν την πόλη διακήρυξαν εκ των προτέρων σε όποιον ήθελε από τους Επιδαμνίους και στους ξένους να φύγουν απείραχτοι¨ διαφορετικά θα τους θεωρούσαν εχθρούς.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Η Επίδαμνος είναι μια πόλη που βρίσκεται στα δεξιά καθώς μπαίνει κανείς στον Ιόνιο κόλπο¨  και πλησίον της κατοικούν οι βάρβαροι Ταυλάντιοι, φύλο ιλλυρικό.

Αυτήν την ίδρυσαν ως αποικία οι Κερκυραίοι, αρχηγός όμως της αποικίας ήταν ο Φαλίος, ο γιος του Ερατοκλείδη, από την Κόρινθο, απόγονος του Ηρακλή, που είχε βέβαια προσκληθεί από τη μητρόπολη σύμφωνα με την αρχαία συνήθεια. Στον αποικισμό μετείχαν και μερικοί Κορίνθιοι και άλλοι Δωριείς.

Με την πάροδο του χρόνου η στρατιωτική ισχύς των Επιδαμνίων έγινε μεγάλη και η πόλη είχε πολλούς κατοίκους¨

Και αφού ενεπλάκησαν σε εμφύλιες διαμάχες για πολλά χρόνια, όπως λέγεται, καταστράφηκαν εξαιτίας κάποιου πολέμου με τους γειτονικούς βαρβάρους και έχασαν τη μεγάλη τους δύναμη.

Τέλος, πριν από αυτόν εδώ τον πόλεμο, οι δημοκρατικοί των Επιδαμνίων έδιωξαν τους ολιγαρχικούς, αυτοί όμως κάνοντας επιθέσεις μαζί με τους βαρβάρους λεηλατούσαν τους κατοίκους της πόλης και από τη στεριά και από τη θάλασσα.

Οι Επιδάμνιοι που ήταν μέσα στην πόλη, επειδή βρίσκονταν σε δύσκολη θέση στέλνουν πρέσβεις στην Κέρκυρα, επειδή ήταν μητρόπολή τους, παρακαλώντας να μην ανεχθούν να τους βλέπουν να καταστρέφονται, αλλά να τους συμφιλιώσουν με τους εξόριστους και να σταματήσουν τον πόλεμο των βαρβάρων.

Και αυτά (οι πρέσβεις) τα ζητούσαν καθισμένοι ως ικέτες στο ναό της Ήρας. Όμως οι Κερκυραίοι δε δέχτηκαν την ικεσία και τους έστειλαν πίσω άπρακτους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25^ο

Όταν λοιπόν οι Επιδάμνιοι κατάλαβαν ότι καμιά βοήθεια δεν υπήρχε για αυτούς από την Κέρκυρα, είχαν βρεθεί σε αδιέξοδο να διευθετήσουν την παρούσα κατάσταση, και ρώτησαν το θεό, αφού έστειλαν ανθρώπους στους Δελφούς, αν θα παρέδιδαν την πόλη στους Κορινθίους, επειδή ήταν ιδρυτές της, και αν θα προσπαθούσαν να πετύχουν κάποια βοήθεια από αυτούς. Και ο θεός τους αποκρίθηκε να παραδώσουν σε αυτούς την πόλη και να τους αναγνωρίσουν ως ηγέτες.

Και όταν οι Επιδάμνιοι ήρθαν στην Κόρινθο τους παρέδωσαν την αποικία σύμφωνα με το χρησμό του μαντείου και, αφού απέδειξαν ότι ο ιδρυτής την πόλης τους ήταν από την Κόρινθο και αφού ανακοίνωσαν το χρησμό, παρακαλούσαν ακόμη να μην ανεχθούν να τους βλέπουν να καταστρέφονται, αλλά να σπεύσουν σε βοήθειά τους.

Και οι Κορίνθιοι υποσχέθηκαν να στείλουν βοήθεια σύμφωνα με το δίκαιο, γιατί πίστευαν ότι η αποικία δεν ήταν λιγότερο δική τους από ότι των Κερκυραίων και συγχρόνως από μίσος κατά των Κερκυραίων, επειδή τους παραμελούσαν, αν και ήταν άποικοί τους.

Πράγματι, ούτε στα κοινά πανηγύρια τους έδιναν τις συνηθισμένες τιμές ούτε άρχιζαν τις θυσίες με τιμητική προσφορά σε Κορίνθιο, όπως ακριβώς έκαναν οι άλλες αποικίες, αλλά τους περιφρονούσαν και επειδή από την άποψη των χρημάτων ήταν την εποχή εκείνη στην ίδια θέση με τους πιο πλούσιους Έλληνες και πιο ισχυροί ως προς τον πολεμικό εξοπλισμό και μερικές φορές επειδή καυχιόνταν ότι πολύ υπερείχαν ως προς το ναυτικό και επειδή (οι Φαίακες) είχαν δόξα όσον αφορά στη ναυτική τέχνη, γιατί οι Φαίακες είχαν εγκατασταθεί πριν από αυτούς στην Κέρκυρα ( για αυτό και πιο πολύ οργάνωναν το ναυτικό και ήταν πολύ δυνατοί γιατί αυτοί είχαν εκατόν είκοσι πολεμικά πλοία όταν άρχισαν να πολεμούν).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26^ο

Έχοντας λοιπόν οι Κορίνθιοι αφορμές για όλα αυτά έστελναν με ευχαρίστηση τη βοήθεια στην Επίδαμνο, προτρέποντας και όποιον ήθελε ως άποικος να πάει εκεί και (διατάζοντας να τους συνοδεύσει) φρουρά από Αμπρακιώτες και Λευκαδίους και δικούς τους.

Πήγαν από τη στεριά στην Απολλωνία, που ήταν αποικία των Κορινθίων, από φόβο των Κερκυραίων, μήπως εμποδιστούν από αυτούς, αν πήγαιναν στον προορισμό τους από τη θάλασσα.

Οι Κερκυραίοι όμως, όταν έμαθαν ότι είχαν έρθει και οι άποικοι και οι φρουροί στην Επίδαμνο και ότι η αποικία είχε παραδοθεί στους Κορινθίους, εξοργίζονταν¨  και αφού έπλευσαν αμέσως με είκοσι πέντε πλοία και με άλλο στόλο αργότερα παρακινούσαν με περιφρονητική συμπεριφορά και τους εξόριστους να δέχονται [γιατί οι εξόριστοι Επιδάμνιοι ήρθαν στην Κέρκυρα, δείχνοντας και τους τάφους των προγόνων τους και τη συγγένεια, την οποία προβάλλοντας ζητούσαν να τους επαναφέρουν από την εξορία στην πατρίδα]  και τους φρουρούς που έστειλαν οι Κορίνθιοι και τους αποίκους να διώξουν.

Οι Επιδάμνιοι όμως τίποτε από αυτά δε δέχτηκαν και τότε οι Κερκυραίοι εκστρατεύουν εναντίον τους με σαράντα πλοία μαζί με τους εξόριστους με σκοπό να τους επαναφέρουν από την εξορία, έχοντας ως συμμάχους και τους Ιλλυριούς.

Και αφού πολιόρκησαν την πόλη διακήρυξαν εκ των προτέρων σε όποιον ήθελε από τους Επιδαμνίους και στους ξένους να φύγουν απείραχτοι¨ διαφορετικά, θα τους θεωρούσαν εχθρούς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27^ο

Επειδή όμως δεν υπάκουαν, οι Κερκυραίοι άρχισαν να πολιορκούν την πόλη και οι Κορίνθιοι, όταν τους ήρθαν αγγελιαφόροι από την Επίδαμνο (λέγοντας) ότι πολιορκούνται, άρχισαν προετοιμασίες για εκστρατεία και συγχρόνως ανακοίνωναν την αποστολή αποίκων στην Επίδαμνο με ισότητα πολιτικών δικαιωμάτων για όποιον ήθελε να πάει¨ αν όμως κάποιος δε θέλει βέβαια να μετέχει στην εκστρατεία αμέσως, επιθυμεί όμως να μετέχει στην αποικία, (διακήρυτταν ότι) μπορούσε να μείνει, αφού καταβάλλει πενήντα κορινθιακές δραχμές. Πράγματι ήταν πολλοί αυτοί που μετείχαν στην εκστρατεία και αυτοί που κατέθεταν χρήματα.

Ζήτησαν ακόμη και από τους Μεγαρείς να τους συνοδεύσουν με πλοία, αν τυχόν εμποδίζονταν στον πλού από τους Κερκυραίους¨  αυτοί, λοιπόν, ετοιμάζονταν να ξεκινήσουν μαζί τους με οκτώ πλοία, και οι Κεφαλλονίτες Παλείς με τέσσερα. Ζήτησαν βοήθεια και από τους Επιδαύριους, που τους έδωσαν πέντε πλοία, οι Ερμιονείς ένα και  οι κάτοικοι της Τροιζήνας δύο, οι Λευκάδιοι δέκα και οι Αμπρακιώτες οκτώ. Από τους Θηβαίους όμως και τους Φλειασίους ζήτησαν χρήματα, ενώ από τους Ηλείους πλοία χωρίς πληρώματα και χρήματα. Ετοιμάζονταν βέβαια τριάντα πλοία και τρεις χιλιάδες στρατιώτες από τους ίδιους τους Κορίνθιους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ   28^ο

Όταν λοιπόν οι Κερκυραίοι πληροφορήθηκαν την προετοιμασία, αφού ήρθαν στην Κόρινθο με Λακεδαιμόνιους και Σικυώνιους πρέσβεις, τους οποίους πήραν μαζί τους, απαιτούσαν από τους Κορινθίους να αποσύρουν τη φρουρά και τους αποίκους από την Επίδαμνο, γιατί τάχα δεν είχαν αυτοί κανένα δικαίωμα επέμβασης στην Επίδαμνο.

Αν όμως διεκδικούν κάτι, ήταν πρόθυμοι να δεχτούν διαιτησία στην Πελοπόννησο από πόλεις για τις οποίες θα συμφωνούσαν και οι δύο¨ και σε όποιον από τους δύο επιδικαστεί η αποικία αυτός να την κρατά. Δέχονταν ακόμη να αφήσουν την υπόθεση στην κρίση του μαντείου των Δελφών.

Όμως πόλεμο δεν άφηναν να κάνουν¨ διαφορετικά είπαν ότι και αυτοί θα αναγκαστούν, κάτω από την πίεση της ανάγκης, να κάνουν φίλους άλλους από εκείνους που έχουν τώρα, τους οποίους δε θέλουν για να προστατέψουν τα συμφέροντά τους.

Οι Κορίνθιοι τότε τους απάντησαν ότι θα σκεφθούν την πρότασή τους, αν οι Κερκυραίοι αποσύρουν και τα πλοία και τους βαρβάρούς από την Επίδαμνο¨ πριν όμως δεν θα ήταν σωστό εκείνοι να πολιορκούνται, ενώ αυτοί να δικάζονται.

Σε απάντηση οι Κερκυραίοι έλεγαν ότι θα κάνουν αυτά, αν απομακρύνουν και εκείνοι τους δικούς τους που βρίσκονταν στην Επίδαμνο¨ και έλεγαν ότι είναι πρόθυμοι και με τον όρο να μείνουν και οι δυο στις θέσεις που είχαν ως τότε, και να κάνουν ανακωχή μέχρι που να τελειώσει η διαιτησία.

ΚΕΙΜΕΝΟ  29^ο

Οι Κορίνθιοι όμως τίποτε από αυτά δεν αποδέχτηκαν, αλλά, όταν τα πλοία ετοιμάστηκαν για αυτούς και οι σύμμαχοι ήταν παρόντες, αφού έστειλαν μπροστά κήρυκα για να κηρύξει πρωτύτερα πόλεμο κατά των Κερκυραίων, αφού απέπλευσαν με εβδομήντα πέντε πλοία και με δύο χιλιάδες οπλίτες, έπλεαν στην Επίδαμνο, για να πολεμήσουν εναντίον των Κερκυραίων¨ και αρχηγοί του στόλου ήταν ο Αριστέας, ο γιος του Πελλίχου, και ο Καλλικράτης, ο γιος του Καλλία, και ο Τιμάνωρ, ο γιος του Τιμάνθη, και στο πεζικό ο Αρχέτιμος, ο γιος του Ευρυτίμου, και ο Ισαρχίδας, ο γιος του Ισάρχου.

Και όταν έφτασαν στο Άκτιο, που είναι στην περιοχή του Ανακτορίου, όπου βρίσκεται ο ναός του Απόλλωνα, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, οι Κερκυραίοι τους έστειλαν μπροστά κήρυκα με μια μικρή βάρκα για να τους αποτρέψει από το να πλεύσουν εναντίον τους και συνάμα επάνδρωναν τα πλοία, αφού ενίσχυσαν με δοκάρια τα καταστρώματα των παλαιών πλοίων, ώστε να είναι κατάλληλα για θαλάσσιο ταξίδι, και αφού επισκεύασαν τα άλλα.

Και όταν ο κήρυκας γύρισε και δεν έφερε καμιά φιλειρηνική απάντηση από τη μεριά των Κορινθίων και τα πλοία, που ήταν ογδόντα, είχαν επανδρωθεί από αυτούς, αφού και αυτοί ανοίχθησαν στο πέλαγος και αφού παρατάχθηκαν, ναυμάχησαν¨

Και οι Κερκυραίοι νίκησαν εμφανώς και βούλιαξαν δεκαπέντε πλοία των Κορινθίων. Και την ίδια μέρα συνέβη σε αυτούς και αυτοί που πολιορκούσαν την Επίδαμνο να καταφέρουν να παραδοθεί σε αυτούς με συμφωνία με τον όρο να πουληθούν ως δούλοι οι ξένοι, ενώ οι Κορίνθιοι να κρατηθούν φυλακισμένοι, μέχρις ότου πάρουν κάποια άλλη απόφαση για αυτούς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ  30^ο

Μετά από τη ναυμαχία οι Κερκυραίοι, αφού έστησαν τρόπαιο στη Λευκίμμη, το ακρωτήριο της Κέρκυρας, εφόνευσαν τους άλλους που συνέλαβαν αιχμαλώτους, ενώ κρατούσαν φυλακισμένους τους Κορίνθιους.

Και κατόπιν, όταν οι Κορίνθιοι και οι σύμμαχοί τους νικημένοι αναχώρησαν με τα πλοία για την πατρίδα τους, οι Κερκυραίοι κυριαρχούσαν στη θάλασσα σε όλη εκείνη την περιοχή και, αφού έπλευσαν στη Λευκάδα, που ήταν αποικία των Κορινθίων, έκοβαν τα δέντρα και έκαψαν την Κυλλήνη, το επίνειο των Ηλείων, γιατί έδωσαν στους Κορινθίους πλοία και χρήματα.

Και τον περισσότερο χρόνο μετά τη ναυμαχία κυριαρχούσαν στη θάλασσα και κάνοντας επιθέσεις με πλοία προκαλούσαν φθορές στους συμμάχους των Κορινθίων, μέχρις ότου οι Κορίνθιοι το επόμενο θέρος, αφού έστειλαν πλοία και στρατό, επειδή υπέφεραν οι σύμμαχοί τους, έστησαν στρατόπεδο στο Άκτιο και στο Χειμέριο της Θεσπρωτίας για προστασία της Λευκάδας και των άλλων πόλεων, όσες ήταν φιλικές σε αυτούς.

Εξάλλου, και οι Κερκυραίοι στρατοπέδευσαν απέναντι στη Λευκίμμη με στόλο και στρατό. Κανένας όμως από τους δυο δεν επιχειρούσε επίθεση κατά του άλλου, αλλά, αφού στρατοπέδευσαν απέναντι στον αντίπαλο κατά το θέρος αυτό, επέστρεψαν και οι μεν και οι δε στην πατρίδα τους, όταν πλέον ήταν χειμώνας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31

Και καθ’ όλο το έτος το μετά τη ναυμαχία και κατά το επόμενο οι Κορίνθιοι οργισμένοι για τον πόλεμο εναντίον των Κερκυραίων ναυπηγούσαν τα πλοία και προετοίμαζαν μ’ όλες τους τις δυνάμεις ναυτική εκστρατεία, συγκεντρώνοντας κωπηλάτες και από την ίδια την Πελοπόννησο και από την υπόλοιπη Ελλάδα, προσπαθώντας να τους προσελκύσουν με μισθό.

Όταν οι Κερκυραίοι πληροφορούνταν την προετοιμασία τους, φοβούνταν, (γιατί δεν ανήκαν σε καμιά συμμαχία Ελλήνων και δε φρόντισαν να γραφτούν ούτε στο συνασπισμό των Αθηναίων ούτε στη συμμαχία των Λακεδαιμονίων) και αποφάσισαν, αφού έρθουν στην Αθήνα, να γίνουν σύμμαχοι και έτσι να προσπαθήσουν να βρουν κάποιο κέρδος απ’ αυτούς.

Και οι Κορίνθιοι, όταν πληροφορήθηκαν αυτά, ήρθαν και αυτοί στην Αθήνα για να διαπραγματευτούν, με σκοπό να μην τους γίνει εμπόδιο να διευθετήσουν τον πόλεμο όπως θέλουν, αφού προστεθεί στο ναυτικό των Κερκυραίων και το ναυτικό αυτών.

Αφού λοιπόν κλήθηκε σε συνέλευση η εκκλησία του δήμου, μίλησαν ο ένας εναντίον του άλλου και οι Κερκυραίοι είπαν τα εξής περίπου.