Τα λέμε…
Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου Μια πρόταση διδασκαλίας στους τρόπους επικοινωνίας – Μέρος τρίτο: στο facebook και στο twitter
Βασιλική Σταμάτη Φιλόλογος
Στόχοι
Αναμένεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να:
αναγνωρίζουν πληροφορίες που αφορούν το περιεχόμενο, το επικοινωνιακό πλαίσιο, την οργάνωση, το είδος, τη γλώσσα ενός κειμένου, τις προθέσεις του πομπού και τους τρόπους με τους οποίους αυτές υπηρετούνται, να μετασχηματίζουν κειμενικά στοιχεία, να αξιολογούν και να προσεγγίζουν κριτικά τα κείμενα, να συγκρίνουν διαφορετικά κείμενα, να περιγράφουν τις στρατηγικές κατανόησης που ακολούθησαν, να κατανοούν τα ζητούμενα ενός θέματος, να λαμβάνουν υπόψη τους το γένος λόγου, το κειμενικό είδος και την επικοινωνιακή περίσταση, να εξασφαλίζουν τη συνοχή και τη συνεκτικότητα, να αναπτύξουν δεξιότητες ώστε να γράφουν και να μιλούν κατάλληλα και αποτελεσματικά.
Μετά τις διδακτικές ενότητες τις αφιερωμένες στο τηλεγράφημα και στην επιστολή, δείχνουμε στο διαδραστικό πίνακα τη σελίδα που είχαμε αποθηκεύσει κατά την πρώτη διδακτική ενότητα που αφιερώθηκε στο τηλεγράφημα με τις μορφές επικοινωνίας που τα ίδια τα παιδιά είχαν καταγράψει με τη μορφή της ιδεοθύελλας και ζητάμε να μας πουν ποιες είναι οι συνηθέστερες σύγχρονες μορφές. Αναμένουμε να μας μιλήσουν για τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το facebook, το twitter και το instagram. Μπορεί να γίνει μια μικρή συζήτηση για το ποιο από αυτά προτιμούν περισσότερο και γιατί. Είναι πολύ πιθανό οι περισσότεροι/ες να μιλήσουν για το instagram, το οποίο φαίνεται να έχει μεγαλύτερη απήχηση στους νέους. Σε αυτό το σημείο θα ήταν ίσως ενδιαφέρον να προκύψει ένας νέος διάλογος, αναζητώντας τις αιτίες αυτής της προτίμησης και στα χαρακτηριστικά της εποχής μας, όπως η ελλειπτικότητα του λόγου, η εικονική επικοινωνία, η κυριαρχία και η θεοποίηση της εικόνας (εξεικονισμός του πολιτισμού μας – αποστροφή του βαθύτερου, απαιτητικότερου, δυσκολότερου, μακροσκελέστερου), ο ναρκισσισμός (όχι μόνο των νέων) κ.α.
Στη συνέχεια ενημερώνουμε την τάξη ότι θα ασχοληθούμε με τις δημοσιεύσεις στο facebook και στο twitter. Δείχνουμε στο διαδραστικό πίνακα μερικές από το κάθε μέσο και ακολουθεί συζήτηση για το θέμα, την περίσταση επικοινωνίας (όπου είναι αυτό εφικτό) την πρόθεση/στόχο του πομπού και τους τρόπους με τους οποίους ο πομπός προσπαθεί να αποδώσει το μήνυμά του. Θα μπορούσε η τάξη να έχει χωριστεί σε ομάδες, οι δύο από αυτές να μελετήσουν τις δημοσιεύσεις του φβ και οι δύο του twitter και μετά η καθεμιά να παρουσιάσει τα συμπεράσματά της στις άλλες. Όποιος τρόπος κι αν επιλεγεί, καλό θα ήταν να καταγραφούν τα γενικά χαρακτηριστικά σε έναν πίνακα, ο οποίος θα μπορούσε να λειτουργεί και βοηθητικά όχι μόνο στην παραγωγή λόγου, αλλά και στην αυτο/ετερο-αξιολόγηση
Δημοσιεύσεις στο facebook
6 Αύγουστος στις 11:29 π.μ. ·
Ο Β' ΠΠ είχε τελειώσει, ο κόσμος είχε καθαρίσει από το "κακό" αλλά ένας ποιητής βλέπει και τι μπορεί να κάνει και ο "καλός" της ιστορίας.
Ο Rasul Gamzatovich Gamzatov το 1965 ταξιδεύει από την Μόσχα στην Χιροσίμα και ανάμεσα στα άλλα επισκέπτεται το Πάρκο Ειρήνης της πόλης. Εκεί του κάνει εντύπωση ένα μνημείο που δείχνει ένα κορίτσι να κρατάει ψηλά στα χέρια της ένα πουλί.
Μαθαίνει λοιπόν ποιο είναι αυτό το κορίτσι.
Ήταν η Σαντάκο Σασάκι, το κορίτσι σύμβολο της Ιαπωνίας που όταν οι βόμβες έπεσαν στην Χιροσίμα ήταν μόλις 2 ετών.
Στα 12 της χρόνια οι συνέπειες της ραδιενέργειας την χτυπούν αλύπητα με πρώτη διάγνωση την λευχαιμία.
Σύμφωνα με έναν ιαπωνικό μύθο, όποιος διπλώσει 1000 γερανούς οριγκάμι, θα του πραγματοποιηθεί μια ευχή.
Η Σαντάκο άρχισε να φτιάχνει χάρτινους γερανούς.
Πρόλαβε να φτιάξει 644 γερανούς πριν ο καρκίνος την αποδυναμώσει εντελώς. Οι φίλοι της έφτιαξαν τους υπόλοιπους.
Δεν θα μάθουμε ποτέ ποια ήταν η ευχή της μικρής Σαντάκο αλλά από το 1958 που Ιάπωνες πολίτες μάζεψαν χρήματα για να στηθεί το μνημείο κάθε χρόνο παιδιά στέλνουν χάρτινους γερανούς στην βάση του αγάλματος, που γράφει πάνω:
"Αυτή είναι η φωνή μας, αυτή είναι η προσευχή μας ειρήνη στον κόσμο".
Ο ποιητής έγραψε μετά από αυτή την ιστορία που τον συγκλόνισε στην μητρική του γλώσσα δηλαδή στα αβαρικά, τους στίχους του ποιήματος που μετέπειτα έγινε τραγούδι του οποίου οι στίχοι αποδόθηκαν σε πολλές γλώσσες.
Για την ιστορία ο Gamzatov έχασε δύο αδέλφια που πολέμησαν την απάνθρωπη λαίλαπα. Μια ανάλογη λαίλαπα είχε πάρει και την ζωή της Σαντάκο.
"Μου φαίνεται πολλές φορές ότι οι ιππείς
που δεν επέστρεψαν από τα αιματοβαμμένα εδάφη
δεν θάφτηκαν σε αδελφικούς τάφους
αλλά έγιναν λευκοί γερανοί..."
https://www.youtube.com/watch?v=5aa42h0408A
Πηγή: https://www.facebook.com/PhyssaeiAdiaphoriaKoinonikopolitikaThemata
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Τα αθώα θύματα των πολέμων.
Περίσταση επικοινωνίας: Η δημοσίευση έγινε στις 6 Αυγούστου. Στις 6 Αυγούστου 1945 είχε γίνει η ρίψη της ατομικής βόμβας από τους Αμερικανούς.
Σκοπός: Να καταδειχτούν οι ολέθριες συνέπειες του πολέμου.
Τρόποι: Γραπτό κείμενο (λεκτικό σημειωτικό σύστημα), εικόνες (οπτικό σημειωτικό σύστημα), τραγούδι (ηχητικό σημειωτικό σύστημα). Στο γραπτό κείμενο αξιοποιείται η ιστορική αφήγηση μέσα στην οποία εγκιβωτίζεται η ιστορία του κοριτσιού. Η χρήση του ιστορικού ενεστώτα δίνει ακόμα μεγαλύτερη δραματικότητα στην αφήγηση. Οι λυρικοί στίχοι του ποιήματος μέσα σε εισαγωγικά αποσκοπούν στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση. Οι εικόνες που επιλέχτηκαν είναι ρεαλιστικές και απεικονίζουν το ειδικότερο δράμα του κοριτσιού και το ευρύτερο όλων των θυμάτων του πολέμου. Η μπαλάντα ολοκληρώνει με την τρυφερότητά της την στόχευση του πομπού.
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Το μπούλινγκ
Σκοπός: Η ευαισθητοποίηση εναντίον της κακοποίησης παιδιών.
Τρόποι: Εικόνα με ενσωματωμένο κείμενο. Αξίζει να προσεχτούν το βλέμμα του παιδιού, η γωνία λήψης της φωτογραφίας, η λευκή πόρτα ως φόντο και ο προτρεπτικός λόγος του κειμένου.
Η […] βρίσκεται στην τοποθεσία […].
3 Αύγουστος στις 3:29 μ.μ. · Αθήνα ·
Εάν κάποιος από τους εργαζόμενους στο […] ο μη γένοιτο σωριαστεί κάτω με κανένα έμφραγμα από τη ζέστη, να τους δω μετά να τρέχουν. Εδώ στέκονται ώρες όρθιοι - σε θερμοκρασίες καύσωνα γιατί το υπόγειο δεν έχει κλιματισμό και βράζει. Η δουλειά τους είναι να τσεκάρουν στο κομπιούτερ ποιος μπαινοβγαίνει στο εμπορικό κέντρο. Κάτι που γίνεται ΑΝΕΤΑ και χωρίς να ξεροσταλιάζουν κάθιδροι από το πρωί ως το βράδυ. Ένα ψηλό σκαμπό, μια καρέκλα με πλάτη, κάτι ανθρώπινο, δεν αντέχεται αυτό το πράγμα.
Η […] βρίσκεται στην τοποθεσία […].
Χθες στις 3:51 μ.μ. · Αθήνα ·
Χαρά μεγάλη πήρα σήμερα η καταθλιπτικιά. Με απασχολούσε το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στο υπόγειο του […] στέκονταν ώρες ορθοστασία χωρίς μια καρέκλα να ξεκουράζονται. Έκανα δυο αναρτήσεις γι’ αυτό το θέμα και σήμερα το πρωί πετάχτηκα να δω αν άλλαξε κάτι.
Ε ναι λοιπόν, άλλαξε. Οι υπεύθυνοι επιτέλους έβαλαν καρέκλες για τους ανθρώπους. Γύρισα σπίτι με ένα πλατύ χαμόγελο πίσω από τη μάσκα. Μπράβο στην επιχείρηση που ανταποκρίθηκε άμεσα προφανώς για να...γλιτώσει απ’ τη γκρίνια μου.
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Ανθρώπινες συνθήκες εργασίας
Περίσταση επικοινωνίας: Ο πομπός επικοινωνεί την αρνητική εντύπωση που είχε από την επίσκεψή του σε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο.
Σκοπός: Να επιτύχει μέσα από τη δημοσιοποίηση του θέματος καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους ενός τμήματος του εμπορικού κέντρου.
Τρόποι: Καθημερινός λόγος και προφορικότητα (σωριαστεί, να τσεκάρουν, ξεροσταλιάζουν, πετάχτηκα), καθώς και το θέμα αφορά την τρέχουσα καθημερινότητα / η περιγραφή δραματικών γεγονότων (με κανένα έμφραγμα από τη ζέστη), τα κεφαλαία γράμματα που τονίζουν ότι είναι πολύ εύκολο να προστατευτούν οι εργαζόμενοι / το ασύνδετο σχήμα (Ένα ψηλό σκαμπό, μια καρέκλα με πλάτη, κάτι ανθρώπινο, δεν αντέχεται αυτό το πράγμα) που απαριθμεί διάφορες εύκολες λύσεις / ο αυτοσαρκασμός του πομπού / η έκφραση των συναισθημάτων του πομπού / η πιθανολόγηση όταν αναφέρεται στις αιτίες που οδήγησαν στη βελτίωση των συνθηκών (προφανώς για να...γλιτώσει απ’ τη γκρίνια μου).
Ενδεικτική – αναμενόμενη απαντήσεις
Θέμα: Η πνευματική ανεκτικότητα και η αξία της ανθρώπινης καλοσύνης
Περίσταση επικοινωνίας: Κρούσματα μίσους και φοβίας προς το διαφορετικό
Σκοπός: Να πείσει ότι οι άνθρωποι, αν και είναι διαφορετικοί, μπορούν να ζήσουν αρμονικά σαν μια οικογένεια, αρκεί να στηρίζονται στις στέρεες βάσεις της καλοσύνης.
Τρόποι: Αφήγηση με αυτοβιογραφικά στοιχεία και περιγραφή που δίνουν αυθεντικότητα και αληθοφάνεια στην ανάρτηση, ευθύς λόγος που κάνει το λόγο ζωντανό και δραματικό, γλώσσα λιτή και κοφτή που διευκολύνει την πρόσληψη του θέματος.
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Οι συνέπειες του ρατσισμού
Περίσταση επικοινωνίας: Ο θάνατος του Τζωρτζ Φλόιντ
Σκοπός: Να προβληθεί η ανάγκη της καταπολέμησης του ρατσισμού στον σύγχρονο ελεύθερο κόσμο.
Τρόποι: Εικόνα – σκίτσο με φόντο τους αμερικανικούς ουρανοξύστες και σε πρώτο πλάνο το άγαλμα της ελευθερίας, που συμβολίζει τον σύγχρονο δυτικό κόσμο, το οποίο όμως στηρίζεται σε λανθασμένα πόδια, αυτά της βίας, που δεν ανέχονται το διαφορετικό και το σκοτώνουν / Η φράση “the death of a black” συνοδεύει την εικόνα / χαρακτηριστική η πρώτη απάντηση με σκίτσο πάλι, όπου η ευθύνη επιρρίπτεται άμεσα στην ιδεολογία του ρατσισμού και η δεύτερη που στηρίζεται στην περιγραφή της συναισθηματικής αντίδρασης μιας έφηβης, στις ψυχολογικές συνέπειες του γεγονότος, στα λυπημένα emoticons.
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Γνωρίσματα της δεκαετίας του ‘50
Περίσταση επικοινωνίας: Κριτική δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς
Σκοπός: Η σάτιρα
Τρόποι: Γραπτό κείμενο και εικόνα / Στο κείμενο αξιοποιούνται η περιγραφή των ηθών της δεκαετίας του ’50, το χιούμορ / η εικόνα επιβεβαιώνει το γραπτό κείμενο
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Η αντιμετώπιση του θανάτου
Περίσταση επικοινωνίας: Η μαρτυρία μιας καθημερινής σκηνής
Σκοπός: Να καταδειχτεί η ποικιλία και το χιούμορ με το οποίο η ελληνική γλώσσα αντιμετωπίζει το θέμα του θανάτου
Τρόποι: Γραπτό κείμενο με αφήγηση μιας καθημερινής ιστορίας, διάλογο, χιούμορ, προφορικότητα, λιτότητα
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Οι ανάγκες της παιδικής ηλικίας
Περίσταση επικοινωνίας: Η μαρτυρία μιας καθημερινής σκηνής
Σκοπός: Να προβληθούν σύγχρονα κοινωνικά θέματα, όπως η ασυνεννοησία, η έλλειψη επικοινωνίας, η φτώχεια, η εγκατάλειψη, η μοναξιά
Τρόποι: Γραπτό κείμενο / η αφήγηση και το α’ πρόσωπο δίνουν βιωματικό χαρακτήρα στο λόγο / ο διάλογος μεταξύ του παιδιού και της μητέρας που καταλήγει σε αδιέξοδο / το καθημερινό λεξιλόγιο που προσδίδει οικειότητα / η λογοτεχνικότητα που υποστηρίζεται από τη χρήση της ερώτησης, την επανάληψη, το λεκτικό παιχνίδι ανάμεσα στο χτες, το σήμερα και το αύριο / ο αυτοσαρκασμός / έμμεση κοινωνική κριτική (φτηνό ενοίκιο) / Η πομπός δηλώνει άμεσα «σκεφτική» στην αρχή της ανάρτησης και στο τέλος εντοπίζεται το emoticon της σκοτεινής και φωτεινής πλευράς της σελήνης, ίσως σε αναλογία με την ψυχολογία της
Δημοσιεύσεις στο Twitter
@...
May 15
Σεβασμός απόλυτος σε γονείς, θείους, παππούδες με γραμματικές γνώσεις του δημοτικού και αν, τους ταπεινούς μεροκαματιάρηδες του χωραφιού και του γιαπιού, του χωριού και της φτωχογειτονιάς, που θεωρούσαν ως τον απεχθέστερο ξεφτίλα όποιον σηκώνει χέρι ενάντια σε γυναίκα.
#Τοπαλουδη
https://twitter.com/hashtag/%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B7
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Η βία εναντίον των γυναικών
Περίσταση επικοινωνίας: Ο βιασμός και η δολοφονία της φοιτήτριας στη Ρόδο
Σκοπός: Να καταδικαστεί η βιαιότητα των αντρών
Τρόποι: Γραπτό κείμενο, αξιοποίηση του ασύνδετου σχήματος που δίνει έμφαση στα χαρακτηριστικά των ανδρών παλαιότερων εποχών που σέβονταν τις γυναίκες / χρήση της απόλυτης σύγκρισης για να τονιστεί η βαρύτητα του εγκλήματος /καθημερινό λεξιλόγιο / συντομία
@...
Jun 29, 2019
Όλη η αστική δικαιοσύνη σε ένα σκίτσο
https://twitter.com/gesta_res/status/1144933972163616768
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Η απόδοση δικαιοσύνης
Περίσταση επικοινωνίας: Οι ελαφρές ποινές όσων είχαν κατηγορηθεί για μπούλινγκ του νεαρού Γιακουμάκη
Σκοπός: Η καταγγελία της δικαιοσύνης
Τρόποι: Εικόνα (η δικαιοσύνη βγαίνει πληγωμένη από τις δικαστικές αποφάσεις)/ μια σύντομη φράση επιβεβαιώνει το σκίτσο
@ …
Aug 7
Μήπως είναι ώρα να αφήσουμε τους εγωισμούς, να κλειστούμε σπίτι μας κ να αφήσουμε τους τουρίστες να κάνουν τις διακοπές τους με ασφάλεια?
#καραντίνα #λοκνταουν #lockdown
https://twitter.com/hashtag/%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B1
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Ο τουρισμός στην εποχή του κορωνοϊού
Περίσταση επικοινωνίας: Οι συστάσεις για αποστασιοποίηση
Σκοπός: Η σάτιρα των συστάσεων για τήρηση των αποστάσεων από τον ντόπιο πληθυσμό
Τρόποι: Σύντομο γραπτό κείμενο με αξιοποίηση της ρητορικής ερώτησης
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Η φυσική ομορφιά
Σκοπός: Η προβολή της ανάγκης της προστασίας των παραλιών από την εμπορική εκμετάλλευση
Τρόποι: Εικόνα μιας ανεκμετάλλευτης εμπορικά παραλίας που αναδεικνύει την ομορφιά της φύσης που συνοδεύεται από σύντομη φράση που τονίζει την αναγκαιότητά της (έπρεπε)
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Ο κορωνοϊός
Σκοπός: Η προειδοποίηση για την επικινδυνότητα του ιού
Τρόποι: Σύντομη προειδοποιητική φράση – λογοπαίγνιο (κατά το «ο σκύλος δαγκώνει»)
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Αυτοχαρακτηρισμός
Σκοπός: Προβολή των γνωρισμάτων του πομπού
Τρόποι: Μικρό γραπτό κείμενο που αξιοποιεί το ασύνδετο σχήμα για να δώσει έμφαση στα προβαλλόμενα στοιχεία του χαρακτήρα
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Επιδείνωση των καιρικών συνθηκών
Περίσταση επικοινωνίας: Ανακοίνωση Ε.Μ.Υ.
Σκοπός: Προειδοποίηση πολιτών
Τρόποι: Γραπτό κείμενο και εικόνα / στο γραπτό κείμενο έχουμε παράθεση τεκμηρίων (πρόβλεψη της ΕΜΥ)και χρήση του α πληθυντικού προσώπου σε μια προσπάθεια να καταδειχτεί ότι η προφύλαξη αφορά όλους μας / στην εικόνα απεικονίζεται ένας δασικός δρόμος και με κείμενο πάνω σε αυτή εξηγείται τι είναι οι ιρλανδικές διαβάσεις και συνιστάται η προσεκτική αντιμετώπιση αυτών με την λέξη «προσοχή» στην αρχή και τις εγκλίσεις της προστακτικής και της υποτακτικής στη συνέχεια / Το γεγονός ότι στο κείμενο της εικόνας χρησιμοποιείται το β ενικό πρόσωπο δίνει έναν τόνο οικειότητας στον λόγο και τονίζει ότι πρόκειται για θέμα που αφορά τον καθένα μας
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Οδηγίες προς τους πολίτες
Περίσταση επικοινωνίας: Φωτιά σε εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικών
Σκοπός: Προστασία – προειδοποίηση πολιτών
Τρόποι: Γραπτό κείμενο και συνημμένο κείμενο με εικόνα που δίνει έμφαση στον μαύρο καπνό που βγαίνει από το εργοστάσιο.
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Απόλαυση μιας διακοπής ρεύματος
Σκοπός: Έκφραση συναισθημάτων κι έμμεση κριτική στις συνθήκες ζωής του πολιτισμού μας
Τρόποι: Γραπτό κείμενο και εικόνα / Στο γραπτό κείμενο αξιοποιείται η αφήγηση, το α ενικό πρόσωπο και ο μικροπερίοδος λόγος που προσδίδουν βιωματικό χαρακτήρα και ποιητικότητα στο λόγο, ενώ η σύνδεση του επιρρήματος «δυστυχώς» με τον πολιτισμό δίνει έμφαση στην υπεροχή του φυσικού τρόπου ζωής / Η εικόνα του μπλακ άουτ επιβεβαιώνει την αγαλλίαση του που έστω για λίγο τον κράτησε μακριά από το αντικείμενο της εργασίας του
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Πολυφωνία και διαφωνία
Περίσταση επικοινωνίας: Η υποχρεωτικότητα των μασκών
Σκοπός: Πολιτική – κοινωνική κριτική
Τρόποι: Γραπτό κείμενο με αξιοποίηση του διαλόγου / αναλογία μεταξύ των διαφωνιών για τις μάσκες και των διαφωνιών των κομμάτων / χρήση γελαστών emoticons
Ενδεικτική – αναμενόμενη απάντηση
Θέμα: Η διαχρονικά δυσχερής οικονομική κατάσταση της χώρας
Περίσταση επικοινωνίας: Απάντηση σε προηγούμενες αναρτήσεις για το θέμα
Σκοπός: Η πικρή σάτιρα
Τρόποι: Γραπτό κείμενο / προστακτική που προτρέπει / εισαγωγικά στη λέξη σενάρια, ίσως για να δείξει ότι δεν πρόκειται μόνο για κινηματογραφικά σενάρια / οι παρενθέσεις που δίνουν τις αναγκαίες διευκρινίσεις / τα αντίστοιχα emoticons / το ρητορικό ερώτημα στο τέλος
Χαρακτηριστικά του λόγου των δημοσιεύσεων
| Χαρακτηριστικά δημοσιεύσεων στο φβ και στο twitter | - Συνδυασμός γραπτού κειμένου, εικόνας, βίντεο, μουσικής, emoticons
- Αξιοποίηση της αφήγησης και της περιγραφής - Διάλογος - Σημεία στίξης - Ασύνδετο σχήμα - Βιωματικός χαρακτήρας - Χρήση του α και β προσώπου - Προφορικότητα / καθημερινό λεξιλόγιο - Ερωτήσεις (ρητορικές ή όχι) - Διάφοροι βαθμοί βεβαιότητας - Λογοπαίγνια - Λογοτεχνικότητα - Χιούμορ – ειρωνεία - Σάτιρα – κριτική - Μικρή ή μεγαλύτερη έκταση γραπτού κειμένου - Θέματα προσωπικά, κοινωνικά, πολιτικά - Δραματικός ενεστώτας - Καθημερινά συμβάντα - Προτροπή – παραίνεση / δεοντολογικός τόνος - Λιτός/συνοπτικός/αφαιρετικός λόγος - Αινιγματικότητα |
| Διαφοροποίηση | Οι δημοσιεύσεις του twitter έχουν περιορισμένης έκτασης γραπτά κείμενα, καθώς το όριο που επιβάλλεται από το ίδιο το μέσο είναι 280 χαρακτήρες |
Περνώντας στο συγγραφικό στάδιο προτείνεται ο/η εκπαιδευτικός να έχει δημιουργήσει τέσσερις λογαριασμούς στο facebook και έναν στο twitter. Αυτούς του λογαριασμούς θα διαχειριστούν οι τέσσερις ομάδες των μαθητών/τριών στο πλαίσιο του μαθήματος και μόνο και αποκλειστικά μέσα στην τάξη, χωρίς να φαίνεται κανένα δικό τους προσωπικό στοιχείο, αφού οι λογαριασμοί θα ανήκουν στον/στην εκπαιδευτικό, ενώ στο τέλος της διδακτικής παρέμβασης θα καταργηθούν. Προτείνεται αυτό επειδή κινητοποιείται περισσότερο το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων σε καταστάσεις προσομοίωσης πραγματικών συνθηκών. Οι τέσσερις ομάδες θα φτιάξουν το προφίλ του χρήστη και θα του δώσουν τα χαρακτηριστικά που θα συναποφασίσουν τα μέλη τους (ηλικία, γνώσεις, εργασία, ενδιαφέροντα κ. α.). Οι λογαριασμοί στο φβ θα ενταχθούν μέσα σε μια ιδιωτική ομάδα. Κάθε ομάδα θα κάνει τη δική της δημοσίευση ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κάθε χρήστη και θα ακολουθήσει σχολιασμός από τις άλλες, ώστε να επιτευχθεί μια όσο γίνεται πιο ουσιαστική επικοινωνία. Στη συνέχεια οι ομάδες θα “τικάρουν” στον παραπάνω πίνακα (ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα δεδομένα που ενδέχεται να έχουν εντοπίσει οι μαθητές και οι μαθήτριες) ποια στοιχεία από αυτόν αξιοποίησαν στη δική τους δημοσίευση (αυτοαξιολόγηση) και ποια εντοπίζουν στις δημοσιεύσεις των άλλων (ετεροαξιολόγηση) και θα ακολουθήσει συζήτηση γύρω από τα συμπεράσματά τους. Στο τέλος θα επιλέξουν μία από τις παραπάνω δημοσιεύσεις, η πιο πρόσφορη ίσως, και θα προσπαθήσουν να την μετασχηματίσουν σε δημοσίευση στο twitter λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμένο αριθμό χαρακτήρων που επιβάλλει το μέσο, προσέχοντας ωστόσο να μην αλλοιώσουν το περιεχόμενο της πρώτης δημοσίευσης. Οι νέες δημοσιεύσεις θα παρουσιαστούν και θα σχολιαστούν στην τάξη.
Αν υπάρχει χρόνος και διάθεση, μπορεί να διαβαστεί στην τάξη το παρακάτω άρθρο που μιλά για την λογοτεχνικότητα κάποιων δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και για ένα βιβλίο που προέκυψε από αυτές. Αφού διαβαστεί και σχολιαστούν τα σημεία που ενδιαφέρουν περισσότερο τους μαθητές (όπως η σχέση της εμφάνισης των δικτύων με την εμφάνιση της κρίσης, την επιθετικότητα και εριστικότητα που παρατηρείται συχνά, τη σχέση μας με το «λάικ» και τον αριθμό των ακολούθων μας κ. α.), θα μπορούσαν, ατομικά ή ομαδικά, στην τάξη ή στο σπίτι, να προσπαθήσουν να γράψουν μια νέα δημοσίευση σε λογοτεχνικό ύφος (ποίηση, μικροαφήγηση, θεατρικός διάλογος) και να παρουσιάσουν τις εργασίες τους στην τάξη.
07.12.2014
Μυθοπλασία με έμπνευση τα «πoστ»
ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Ισως το ’χετε σκεφτεί κι εσείς, ίσως πάλι όχι. Μπορούν να ζήσουν τα ποστ μας στο Facebook αποκομμένα από το ηλεκτρονικό τους περιβάλλον, μεταφερόμενα στο χαρτί; Θα μπορούσαν αυτά που γράφουμε en passant ανάμεσα στις δουλειές μας –ή ακόμα και την ώρα της δουλειάς– να έχουν κάποια λογοτεχνική αξία, να μετρούνται σε άλλο νόμισμα πέρα από λάικς; Κατόπιν παρότρυνσης των online φίλων της, η βραβευμένη μεταφράστρια Μαργαρίτα Ζαχαριάδου έκανε πρώτη το πείραμα. Επέλεξε μια σειρά αναρτήσεών της στο μέσο και τις έπλεξε με έμπνευση, περνώντας στην πεζογραφία με «Το παρόν είναι προϊόν μυθοπλασίας» (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ), ένα ψηφιδωτό από status που συνθέτουν ένα συναρπαστικό, απολύτως «σημερινό» αφήγημα. Η συζήτησή μας, ωστόσο, έγινε offline – ζωντανά.
«Τι σκέφτεσαι;»
Ολα άρχισαν όπως αρχίζουν όλα. Η Μαργαρίτα καθόταν ήσυχη στο σπίτι της και δεν πείραζε κανέναν κάνοντας «την καλύτερη δουλειά στον κόσμο», όπως τη χαρακτηρίζει. Ούτε που είχε σκεφτεί ποτέ να περάσει από την άλλη πλευρά των λέξεων, στη θέση του δημιουργού.
«Ημουν πάντα ευτυχής μεταφράζοντας τις λέξεις των άλλων», λέει.
«Ευτυχής», επαναλαμβάνει. «Απλώς οι μεταφραστές είναι σε πλεονεκτική θέση γιατί τους αποκαλύπτονται μυστικά των κειμένων που ακόμα και ο πιο επαρκής αναγνώστης θα δυσκολευόταν να ανακαλύψει. Εχεις τη δυνατότητα να διαλύσεις το κείμενο, να το ξαναφτιάξεις, να δεις πώς δουλεύει. Από την άλλη, το δημιουργικό κομμάτι είναι μια άλλη τελείως ιστορία. Κανείς δεν μπορεί να σου ενσταλάξει ιδέες. Προσωπικά δεν είχα ποτέ τέτοια πρόθεση, προέκυψε χωρίς να το καταλάβω». Και ο «ένοχος» δεν ήταν άλλος από αυτό το άσπρο κουτί στο πάνω μέρος της σελίδας του Facebook που σε ρωτάει ακούραστα καθημερινά «τι σκέφτεσαι;».
Η Μαργαρίτα είχε ξεκινήσει πριν από περίπου πέντε χρόνια να χρησιμοποιεί την πλατφόρμα, σχολιάζοντας την επικαιρότητα όπως όλοι μας. «Από κάποια στιγμή και μετά, άρχισα να το χρησιμοποιώ και λίγο σαν επίσημο σημειωματάριο. Δηλαδή έγραφα πράγματα που δεν είχαν ακριβώς σχέση με την επικαιρότητα, αλλά με ό,τι μου συνέβαινε ανά πάσα στιγμή, κομμάτια της προσωπικής μου πραγματικότητας: η επαφή με ανθρώπους, η επαφή με αντικείμενα, η επαφή με τη δουλειά, εγώ μέσα σ’ όλα αυτά. Στο Facebook, ο καθένας φτιάχνει μια περσόνα, η πλατφόρμα είναι ουσιαστικά ένα πεδίο μυθοπλασίας του εκάστοτε εαυτού». Στις αναρτήσεις της άρχισαν σταδιακά να εμφανίζονται μέχρι και χαρακτήρες, λίγο αληθινοί λίγο προϊόντα μυθοπλασίας.
Τα ποστ της είχαν επιτυχία στους φίλους της. Ολο και πιο συχνά κάποιος από αυτούς της πρότεινε «κάτι να κάνει» με το υλικό. «Ομολογώ ότι ήμουν πολύ διστακτική. Είμαι, άλλωστε, μάλλον συντηρητική στις λογοτεχνικές μου προτιμήσεις».
Ο εκδότης της, ωστόσο, ενθουσιάστηκε με την ιδέα. Από το υλικό δεν επέλεξε απαραίτητα τις δημοφιλέστερες αναρτήσεις της. «Οι περισσότερες είχαν ανταπόκριση στους φίλους μου, αλλά τις επέλεξα κυρίως γιατί εξυπηρετούσαν την πρόθεσή μου, να δημιουργήσω μια εικόνα, μια προσωπική μυθολογία. Το βιβλίο είναι ουσιαστικά ένα παζλ από κομμάτια του οικιακού μου μικρόκοσμου, αφού σχεδόν όλα διαδραματίζονται μέσα στο σπίτι».
Οχι ότι τα likes δεν παίζουν ρόλο. «Κάποτε οι συγγραφείς πριν δημοσιεύσουν τα βιβλία τους, μάζευαν φίλους τους, τους διάβαζαν κεφάλαια και μετρούσαν αντιδράσεις. Στο Facebook έχεις άμεση ανταπόκριση για το κατά πόσον αυτό που γράφεις έχει αντίκτυπο, αφορά κάποιον ή όχι. Αυτό είναι και το μεγάλο άγχος κάθε γραφιά: αν αυτά που γράφει αφορούν κάποιον άλλον εκτός από τον ίδιο. Είναι ένα ακόμη φοβερό προσόν του μέσου.
«Ολα αυτά τα χρόνια έχω διαβάσει πάρα πολύ ωραία κείμενα στο Facebook, που μπορεί να μην είχαν λογοτεχνική πρόθεση. Αντίστοιχα, έχω βαρεθεί πάρα πολύ με κείμενα που είχαν λογοτεχνική πρόθεση. Ολα παίζουν και είναι ωραίο που παίζουν όλα».
«Facebookικά σύνδρομα»
Μοιραία έχei αναπτυχθεί και μια σειρά από «Facebookικά σύνδρομα», όπως ο «καταναγκασμός» να λάβεις θέση για κάθε τι που συμβαίνει στην επικαιρότητα ανά πάσα στιγμή. «Δεν γίνεται να έχεις άποψη για ό,τι συμβαίνει ή δεν χρειάζεται να μιλάς εάν δεν έχεις κάτι καινούργιο να προσθέσεις στη συζήτηση», λέει η κ. Ζαχαριάδου. «Είναι χάσιμο χρόνου και δικού σου και αυτού που σε διαβάζει». Οσοι όμως αγνοούν την επικαιρότητα δέχονται κριτική που συνοψίζεται στο «εδώ ο κόσμος χάνεται...» «Η ζωή δεν σταματά. Η ζωή εμπεριέχει τα πάντα, ακόμα και τη μυθοπλασία, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Πολλά από αυτά που έχω γράψει είναι κι ένα είδος αντίδρασης σε όλα αυτά που συμβαίνουν. Δεν μπορείς συνέχεια να καταγγέλλεις. Στην ουσία το βιβλίο είναι ένα προϊόν της κρίσης, αλλά από την ανάποδη. Οχι ως καταγγελία, αλλά ως άμυνα, ως προσωπική παρηγοριά».
Είναι ενδιαφέρον ότι τα ποστ που αφορούσαν γεγονότα της επικαιρότητας δεν βρήκαν χώρο στο βιβλίο. «Ηταν άρρηκτα συνδεδεμένα με το χρονικό τους σημείο, άρα δεν ήταν “πραγματικότητα”. Η πραγματικότητα είναι κάτι που υπάρχει εκτός χρόνου».
To χαρτί νομίζω παραμένει αξεπέραστο
Η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου παρατηρεί τώρα από απόσταση το ταξίδι του βιβλίου της, χωρίς τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τους φίλους και σχολιασμού των κειμένων της. «Το βιβλίο όμως έχει αυτή την έννοια. Τα σκόρπια υλικά γίνονται σπίτι. Αυτή είναι η μεγαλύτερη διαφορά από το ηλεκτρονικό στο χαρτί. Τα κείμενα έχουν γίνει σώμα, κομμάτια ενός ενιαίου κατασκευάσματος. Είναι σαν αυτές τις φωτογραφίες που φτιάχνονται από μικρότερες φωτογραφίες».
Τι λέει για την πιθανότητα, με άλλη διαχείριση του προφίλ της, τα κείμενα αυτά να διαβάζονταν από περισσότερους εάν παρέμεναν online; «Το να βλέπεις πράγματα που έχεις γράψει τυπωμένα σε χαρτί παραμένει φοβερή αίσθηση, το χαρτί είναι αξεπέραστο, παραμένει και νομίζω ότι θα παραμείνει για πάρα πολλά χρόνια ένα είδος επιστεγάσματος, μια ανταμοιβή. Προτιμώ αυτή τη μορφή, παρά το μεγαλύτερο πλήθος». Οπως λέει, άλλωστε, ποτέ δεν είδε το facebook σαν μια σκηνή που θα ανέβει για να «καταπλήξει τα πλήθη». «Ηθελα απλώς να κάνω την πλάκα μου και αυτό εξακολουθώ να κάνω. Αλλωστε επιλέγω πολύ αυστηρά τους ανθρώπους που γινόμαστε φίλοι. Οπως ακριβώς είμαι μάλλον κλειστός άνθρωπος “κανονικά”, έτσι είμαι και στο facebook».
Ακούγεται, αλλά δεν είναι προφανές. «Βλέπω συχνά ανθρώπους που γνωρίζω στην πραγματική ζωή –είναι αστείο που το λέω έτσι, αλλά για να συνεννοούμαστε– να παρουσιάζουν μια τελείως διαφορετική εικόνα στο facebook. Συνήθως πιο επιθετική για κάποιο λόγο. Σίγουρα η απόσταση στο Ιντερνετ μεγεθύνει τα συναισθήματα και δημιουργεί την αίσθηση ότι αυτό που κάνεις δεν έχει συνέπειες. Αναφερόμαστε συχνά στο facebook ως “μεταμοντέρνο καφενείο”, όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Εάν στο καφενείο εκνευρίσεις κάποιον πάρα πολύ θα έχεις συνέπειες. Γενικά πιστεύω ότι το στοίχημα είναι η περσόνα που δημιουργείς online, το προφίλ σου, να μην αυτονομηθεί από σένα».
Μήπως πρόκειται απλώς για πτυχή του εαυτού μας που δεν είχαμε ανακαλύψει; «Ολα υπάρχουν σε όλους και ανάλογα τις συνθήκες προβάλλουμε κάτι περισσότερο ή λιγότερο. Δεν νομίζω ότι γινόμαστε άλλοι άνθρωποι. Ολοι έχουμε μέσα μας και τον Δόκτορα Τζέκιλ και τον Μίστερ Χάιντ».
Τα στρατόπεδα και οι ρόλοι
Συζητάμε για το φαινόμενο των δύο «στρατοπέδων» στο facebook και εν γένει στα κοινωνικά δίκτυα που κονταροχτυπιούνται σε κάθε ευκαιρία. «Σε κάθε τι που συμβαίνει πρέπει να λάβεις είτε τη θέση άλφα είτε τη θέση βήτα που λες και δημιουργούνται αυτόματα» λέει η κ. Ζαχαριάδου. «Είναι χαρακτηριστικό του μέσου ότι σου δημιουργεί την προδιάθεση να επιλέγεις ρόλους, να έχεις μια κοινωνική θέση, να ενταχθείς σε μια ευρύτερη ομάδα. Και είναι αξιοπερίεργο ότι αντί να προκύπτουν συζητήσεις σε ένα τόσο ανοιχτό μέσο, προκύπτουν απλώς φρικτοί καβγάδες, περίπου το αντίστοιχο του να πετάς πράγματα ο ένας στον άλλο».
Οσο κόσμια κι αν εξελίσσεται μια κουβέντα, είναι σχεδόν νομοτελειακό να καταλήξει σε τσακωμό. «Πάντα θα πεταχτεί κάποιος που θα ανάψει το φυτίλι» λέει. Και προσθέτει χαριτολογώντας: «Είναι πάντως σατανική σύμπτωση ότι το facebook και το twitter προέκυψαν παράλληλα με την κρίση, σατανική! Αυτός που γράφει το σενάριό μας, δεν ξέρω ποιος είναι, είπε “για να δούμε τι θα συμβεί τώρα” και μας έριξε την κρίση και το facebook και είπε “παίξτε τώρα”». Η ίδια συνεχίζει να γράφει στο facebook – και μόνο σ’ αυτό. «Εβαλα λίγο ποδαράκι κάποια στιγμή στο twitter αλλά δεν με γοήτευσε. Διέκρινα μια ακόμα μεγαλύτερη επιθετικότητα. Εξάλλου, νομίζω ότι αρκεί ένα κοινωνικό δίκτυο, δεν χρειάζεται παραπάνω. Δεν σου μένει χρόνος πια να τροφοδοτείς τον εαυτό σου με πράγματα που θα ανεβάσεις!».
Το βιβλίο της κ. Ζαχαριάδου «Το παρόν είναι προϊόν μυθοπλασίας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. Αύριο το βράδυ, στις 7.30, η συγγραφέας μιλάει για το βιβλίο με την Ελένη Κεχαγιόγλου στο Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57.
https://www.kathimerini.gr/794519/article/politismos/vivlio/my8oplasia-me-empneysh-ta-post
* Οι εικόνες που δεν έχουν λινκ είναι διαδικτυακών μου φίλων και είναι δημόσιες
Πηγές
Πρόγραμμα Σπουδών Νέα Ελληνικά: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου
Νεοελληνική Γλώσσα Φάκελος Εκπαιδευτικού Διδακτικές Προτάσεις 2019
Δίκτυο Κειμένων Φάκελος Υλικού Νεοελληνική Γλώσσα 2019
Φωτογραφία από τον χρήστη Simon Migaj στο Pexels
