Ορισμός: Όταν μιλούμε για μύθους, εννοούμε αφηγήσεις σχετικές με τη ζωή και τη δράση ηρώων και θεών, οι οποίες υιοθετούνται από τις κοινωνίες και συντελούν στον προσδιορισμό της ταυτότητάς τους.
( πηγή: http://www.komvos.edu.gr/mythology/)
(Πηγή:εικόνα του Πλάτωνα)
Οι πιο γνωστοί πλατωνικοί μύθοι είναι η αλληγορία του σπηλαίου , το δαχτυλίδι του Γύγη , ο μύθος του ανδρόγυνου, ο μύθος του Θευθ , η φτερωτή ψυχή ),ο μύθος της Ατλαντίδας, καθώς και εσχατολογικοί μύθοι, όπωςο μύθος του Ηρός. Η μορφή τους είναι κατά κύριο λόγο μονολογική. Τους αφηγείται συνήθως κάποιο πρόσωπο που θεωρείται αξιόπιστο, ενώ η καταγωγή τους εντοπίζεται σε προφορικές πηγές του μακρινού παρελθόντος. Το περιεχόμενό τους αφορά κυρίως πράγματα ξένα προς την ανθρώπινη εμπειρία, όπως είναι η φύση της ανθρώπινης ψυχής, η μεταθανάτια κρίση και ζωή, η δημιουργία του κόσμου, ο μεταφυσικός χαρακτήρας του έρωτα κ.α.. Κάποιοι από τους μύθους είναι προϊόντα πλατωνικής επινόησης, ενώ άλλους τους ανασύρει ο φιλόσοφος από την παράδοση για να τους προσαρμόσει καταλλήλως στο φιλοσοφικό περιεχόμενο των διαλόγων του. Οι περισσότεροι μύθοι είτε προηγούνται είτε έπονται κάποιου φιλοσοφικού επιχειρήματος. Επιδιώκουν να πείσουν τους αποδέκτες τους, χωρίς να χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα, αλλά στοχεύοντας στο συναίσθημα . Το χαρακτηριστικό αυτό δημιουργεί αμέσως ερωτήματα γύρω από τη σχέση τους με τον λόγο. Ποια είναι η φύση των μύθων σύμφωνα με την πλατωνική αντίληψη; Είναι οι μύθοι άλογες και ψευδείς διηγήσεις, όπως είναι για μας σήμερα;
Ο μύθος του Ηρός
O πλατωνικός μύθος του Hρός εξιστορεί τη μεταθανάτια εμπειρία του ομώνυμου προσώπου. Το δίδαγμα του πλατωνικού μύθου είναι ότι μετά θάνατον οι δίκαιοι επιβραβεύονται και οι άδικοι τιμωρούνται σκληρά.
Ο μύθος
Η πλατωνική Πολιτεία λείνει με έναν μεγάλο εσχατολογικό μύθο (614b-621b). O μύθος περιγράφει τη μεταθανάτια εμπειρία του ανατολίτη Hρός, ο οποίος είχε άθελά του την τύχη του ομηρικού Oδυσσέα, να επισκεφτεί δηλαδή τον κάτω κόσμο και να μεταφέρει στους ανθρώπους τα όσα είδε εκεί.
Ο Hρ επιστρέφει στη ζωή 12 μέρες μετά τον θάνατό του. Διηγείται ότι έφθασε με άλλες ψυχές σε έναν τόπον δαιμόνιον, όπου βρέθηκε μπροστά σε δύο χάσματα. Ανάμεσα στα χάσματα δίκαζαν δικαστές. Έστελναν επάνω τους δίκαιους και κάτω τους άδικους, ενώ τον ίδιο τον άφησαν να παρατηρεί για να μεταφέρει όσα είδε στους ανθρώπους. Οι ψυχές επέστρεφαν μετά την ανταμοιβή ή την τιμωρία τους, που κρατούσε 1000 χρόνια.
Μετά τον καθαρμό τους, οι ψυχές έμειναν σε έναν λειμώνα 7 μέρες και την όγδοη ξεκίνησαν, και αφού περπάτησαν 4 μέρες αντίκρυσαν ένα λαμπρό φώς που διαπερνούσε ως άξονας τον ουρανό και τη γη. Εκεί αντίκρυσαν το αδράχτι της Aνάγκης. Το αδράχτι ενσωμάτωνε στο εσωτερικό του 8 ομόκεντρα ημισφαίρια, τα οποία στρέφονταν με αργή κίνηση αντιστρόφως προς την κίνηση του αδραχτιού. Από την πλατωνική περιγραφή ο εξοικειωμένος με την αστρονομία αναγνώστης αντιλαμβάνεται αμέσως ότι το αδράχτι της Ανάγκης εικονίζει τη «σφαίρα» των απλανών αστέρων και τους 7 πλανήτες.
Οι τρεις μοίρες, η Λάχεση, η Kλωθώ και η Άτροπος, κινούσαν το αδράχτι ψάλλοντας τα περασμένα, τα παρόντα και τα μέλλοντα. Αναγγέλλουν στις ψυχές τη μοίρα τους, λέγοντάς τους ότι υπάρχουν πολλαπλές μορφές βίου, και ότι η κάθε ψυχή θα πρέπει μόνη της να διαλέξει το είδος βίου που έμελλε να ξαναζήσει: «Υπαίτιος είναι ο επιλέγων, ο θεός είναι αναίτιος» . Οι ψυχές έκαναν, με διάφορα κριτήρια, την επιλογή τους και στη συνέχεια πορεύονταν προς την πεδιάδα της λήθης, έφθαναν στον ποταμό Aμέλητα, όπου έπιναν το νερό της λησμονιάς και ξεχνούσαν όσα έζησαν στον άλλο κόσμο. Βυθίζονταν σε ύπνο και εκσφενίζονταν στη γη, όπου άρχιζαν τη νέα τους ζωή.