Ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος[1] (Π.Α.Ο.) είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο το οποίο εδρεύει στην Αθήνα. Ιδρύθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1908 και είναι από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους στην Ελλάδα.
Το τμήμα ανδρών ποδοσφαίρου του Π.Α.Ο. αγωνίζεται στο πρώτο τη τάξει πρωτάθλημα της Α1 Εθνικής Κατηγορίας (Super League 1),[2] με την επωνυμία «Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος Ποδοσφαιρική Ανώνυμος Εταιρεία» και με τον διακριτικό τίτλο «Π.Α.Ο. Π.Α.Ε.».[3]
Παρ' ότι αποτελεί πλέον τμήμα του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου, πρόκειται για ένα από τα πρώτα καταγεγραμμένα εν ενεργεία αμιγώς ποδοσφαιρικά σωματεία της χώρας, δηλαδή από όσα ιδρύθηκαν με αποκλειστικό αντικείμενο το συγκεκριμένο άθλημα.
Έδρα του Παναθηναϊκού είναι το Ολυμπιακό Στάδιο Αθήνας στο Μαρούσι, χωρητικότητας 69.618 καθήμενων θεατών.[4] Στο παρελθόν, έδρα του ήταν το Γήπεδο «Απόστολος Νικολαΐδης», γνωστό και ως Γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας (στη συνοικία Αμπελόκηποι του Δήμου Αθηναίων), ενώ η ονομασία του έχει δοθεί προς τιμήν του ιστορικού του προέδρου.[5][6] Ο σύλλογος αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους της Ελλάδας και τον λαοφιλέστερο στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας.[7]
Πρόκειται για έναν από τους παλαιότερους και πλέον επιτυχημένους συλλόγους από πλευράς διακρίσεων στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου και έχει αγωνιστεί σε όλα τα πρωταθλήματα Α΄ Εθνικής από την ίδρυσή της (το 1959). Έχει κατακτήσει 20 πρωταθλήματα Ελλάδας, 20 κύπελλα Ελλάδας, πετυχαίνοντας 8 φορές νταμπλ τίτλων, πρωταθλήματα ΣΕΓΑΣ και ΕΠΣΑΠ (πριν από την ίδρυση της ΕΠΟ το 1926) και 3 Σούπερ Καπ.
Ο Παναθηναϊκός είναι η μοναδική ελληνική ομάδα που έχει αγωνιστεί στον τελικό του κυπέλλου Πρωταθλητριών (μετέπειτα Champions League) το 1971. Επίσης είναι η μόνη ομάδα που έχει αγωνιστεί στα ημιτελικά της ίδιας διοργάνωσης τo 1985 και 1996, ενώ έχει φτάσει στη φάση των 8 τo 1992 και 2002, και δύο φορές (1988, 2003) προκρίθηκε έως τα προημιτελικά του κυπέλλου UEFA (μετέπειτα Europa League).[8] Επίσης, συμμετείχε στον τελικό του Διηπειρωτικού κυπέλλου το 1971 και έχει κατακτήσει το Βαλκανικό κύπελλο συλλόγων το 1977.
Ιστορία
1908–1927: Από την ίδρυση της ομάδας έως τη δημιουργία της ΕΠΟ
Στο πρωτάθλημα του Σ.Ε.Γ.Α.Σ.
Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας το 1915 και οι θέσεις των γηπέδων του Παναθηναϊκού
Γιώργος Καλαφάτης
Την 3η Φεβρουαρίου του 1908, ο Γιώργος Καλαφάτης και περίπου 35 ακόμα αθλητές του Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου αποχώρησαν και ίδρυσαν σωματείο υπό την επωνυμία Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών (ΠΟΑ), το οποίο θα καλλιεργούσε αποκλειστικά "την παιδιάν της ποδοσφαιρίσεως". Ο Πανελλήνιος είχε αποφασίσει τη διακοπή λειτουργίας του ποδοσφαιρικού τμήματός του, βρίσκοντάς το ασύμβατο με τα υπόλοιπα παραδοσιακά αθλήματα του στίβου.
Στις 13 Ιουνίου η νέα ομάδα του Καλαφάτη ηττήθηκε με 0–2 από ομάδα αξιωματικών βρετανικού θωρηκτού στο Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου. Κατά την εναρκτήρια εκείνη (ως καταγεγραμμένη, τουλάχιστον) συνάντηση στην ιστορία τους, η ενδεκάδα ήταν: Αποστολόπουλος (τερματοφύλακας), Λοράνδος, Σταυρόπουλος (οπισθοφύλακες), Αλ. Καλαφάτης, Χατζηζαφειρίου, Λουκούρης (μεσοφύλακες), Καϊνάρος, Ψαχαρόπουλος, Αλεξάντερ, Γ. Καλαφάτης, Καστρίτης (εμπροσθοφύλακες).[9] Γήπεδο και έδρα του ΠΟΑ αποτέλεσε το οικόπεδο ιδιοκτησίας Καραπάνου επί της οδού Πατησίων (μετέπειτα αριθμός 76), πρώην χώρος λούνα παρκ και από το 1935 του κτηρίου για το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (τότε ΑΣΟΕΕ). Με προσωπική εργασία των μελών και χρηματοδότηση από τον Μαρίνο Μαρινάκη, μετατράπηκε σε στίβο αγώνων και υποτυπώδη γραφεία/αποδυτήρια. Αρχικά η ομάδα είχε χρώματα κόκκινο-λευκό,[10] ενώ η συνεισφορά του Γιώργου Καλαφάτη ήταν τέτοια, ώστε ο νεοσύστατος ΠΟΑ έγινε γνωστός σε Αθήνα και Πειραιά ως "το Σωματείον του Καλαφάτη",[σ 1] (πρώτος πρόεδρος διετέλεσε ο μεγάλος του αδελφός Αλέξανδρος). Προπονητής, παράλληλα με ποδοσφαιριστής, ήταν ο Άγγλος έποικος Τζον Σίριλ Κάμπελ και τερματοφύλακας επί κάποιο διάστημα ο τέσσερις φορές ολυμπιονίκης (1908 και 1912) Κωστής Τσικλητήρας, ο οποίος σε ηλικία 24½ ετών απεβίωσε το Φεβρουάριο του 1913 από (φυματιώδη) μηνιγγίτιδα κατά την περίοδο του Α' Βαλκανικού πολέμου.
Πρώτη επιτυχία σε επίπεδο τροπαίων, καταγράφεται στις 9 Σεπτεμβρίου 1908 η νίκη 9–0 επί του ΓΣ Βόλου,[12] ενισχυμένου με ορισμένους παίκτες του Εθνικού ΓΣ, για κατάκτηση του "κυπέλλου μετά τρίποδος" που είχε αθλοθετήσει ο οικοδεσπότης δήμος Τρικκαίων στον αγώνα επίδειξης ποδοσφαίρου για τα πλαίσια των Πανθεσσαλικών αγώνων.[13] Δύο μήνες αργότερα, ακολούθησε η επικράτηση στο πρωτάθλημα Νοεμβρίου 1908 με διοργανωτή τον ΣΕΓΑΣ (τότε ΣΕΑΓΣ).[σ 2]
May 12