Τα Ολιγοπώλια στην Αγορά

Του Αναστάσιου Μουστόγιαννη
ΠΕ80 Καθηγητής Οικονομίας – Οικονομολόγος, MSc

Πάτναμ (πρόεδρος της Braniff Airlines): Έχεις να μου κάνεις κάποια πρόταση;
Κράνταλ (πρόεδρος της American Airlines): Και βέβαια έχω. Έχω να σου προτείνω κάτι. Αύξησε (σβησμένη βρισιά) τα εισιτήρια σου κατά 20% και θα αυξήσω κι εγώ τα δικά μου την άλλη μέρα το πρωί.
Πάτναμ: Ρόμπερτ, δεν μπορούμε...
Κράνταλ: Θα κερδίσεις περισσότερα χρήματα, και θα κερδίσω κι εγώ.
Πάτναμ: Δεν μπορούμε να συζητούμε για συμφωνία τιμών.
Κράνταλ: Έλα τώρα (σβησμένη βρισιά), Χάουαρντ. Μπορούμε να μιλούμε (σβησμένη βρισιά) για οτιδήποτε θέλουμε.

Μαγνητοφωνημένη συνομιλία μεταξύ του Χάουαρντ Πάτναμ, προέδρου της Braniff Airlines και του Ρόμπερτ Κράνταλ, προέδρου της American Airlines.

Ίσως, πολλοί αναγνώστες να μην είναι συνηθισμένοι να διαβάζουν μαγνητοσκοπημένη συνομιλία, για αυτό η πρόθεση μου δεν είναι τόσο να τους ψυχαγωγήσω, όσο να τους κάνω να προσέξουν ένα ζήτημα συγκεκριμένο και ξεκάθαρο.  Τι μπορεί να σημαίνει σε μια αγορά ή ένα κλάδο παραγωγής η ύπαρξη ενός ολιγοπωλίου.

Στο ολιγοπώλιο, ως μορφή αγοράς, έχουμε λίγες επιχειρήσεις ή, ενδεχομένως, μερικές φορές και μια πολύ μεγάλη (ηγέτιδα επιχείρηση), η οποία κυριαρχεί και καθορίζει και την τιμή πώλησης.

Σήμερα η Ελληνική αγορά σε πολλούς κλάδους παραγωγής κυριαρχείται από ολιγοπώλια με αποτέλεσμα ενώ οι μισθοί και τα μεροκάματα να έχουν ελαχιστοποιηθεί ή εξαφανιστεί, οι τιμές σε πολλά αγαθά και προϊόντα να μην έχουν πέσει καθόλου ή πολύ λίγο.

Η αγορά των γαλακτοκομικών, της κινητής τηλεφωνίας, των τραπεζών, των σούπερ μάρκετ, πολλών ειδών των τροφίμων, και πάρα πολλών άλλων κλάδων φαίνεται ότι είναι ολιγοπωλιακή.

Θα ρωτήσει κάποιος: Γιατί είναι κακό αυτό; Εμένα γιατί με ενδιαφέρει;
Γιατί σαν καταναλωτής δεν θα έχεις ποτέ χαμηλές τιμές για τα αγαθά ή υπηρεσίες που αγοράζεις. Μια ζωή θα αγοράσεις πανάκριβα αγαθά και υπηρεσίες και δεν θα μπορείς εύκολα να ζήσεις, στο βαθμό που τα εισοδήματα είναι χαμηλά.

Κλασσικό παράδειγμα ολιγοπωλίου είναι ο κλάδος των απορρυπαντικών. Ως καταναλωτής αγοράζατε μέχρι και πριν λίγο καιρό ένα απορρυπαντικό πλυντηρίου 20 ευρώ, ενώ τώρα που η αγορά έχει καταρρεύσει - παρόλο που εξακολουθεί να είναι ολιγοπωλιακή - το ίδιο το αγαθό το αγοράζετε 9 ευρώ. Απλά τώρα δεν έχετε καθόλου χρήματα για να το αγοράσετε.

Άλλο ένα αγαθό ολιγοπωλιακής αγοράς είναι το γάλα. Μπορεί το γάλα στην αγορά να φαίνεται στα μάτια του καταναλωτή ότι παράγεται από πάρα πολλές επιχειρήσεις αλλά τρεις κυρίως γνωστές γαλακτοβιομηχανίες κυριαρχούν. Το ίδιο και με τις σοκολάτες. 

Η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα βρίσκεται στις εκάστοτε Κυβερνήσεις, που με ρυθμιστικές παρεμβάσεις, με αντιμονοπωλιακή - αντιολιγοπωλιακή νομοθεσία και με την ενθάρρυνση του ανταγωνισμού, πρέπει να επιλύουν το πρόβλημα.

Το πιο σημαντικό από όλα αυτά είναι η εξασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού με τη μείωση των εμποδίων εισόδου στην αγορά των επιχειρήσεων στον ανταγωνισμό, εφόσον αυτό είναι δυνατόν.

Ο οικονομικός αναλφαβητισμός στη χώρα μας, και ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες είναι γεγονός. Σκοπός του άρθρου αυτού είναι ο μελλοντικός  πολίτης να έχει κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις της οικονομικής θεωρίας, σε απλά θέματα της οικονομικής του συμπεριφοράς.

Με αυτό τον τρόπο μπορεί δυνητικά ο μαθητής και ο ενημερωμένος πολίτης να κατανοεί περισσότερο το οικονομικό του γίγνεσθαι, και εν τέλει, να κάνει τις σωστές για εκείνον επιλογές και κατ΄ επέκταση για το κοινωνικό σύνολο.