Το μουσικό μέτρο

ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑ ΑΝΝΑ Χωρίς κατηγορία
 
Γεια σας, παιδιά!
Σήμερα θα δούμε πώς οργανώνονται οι νότες σε μία παρτιτούρα ενός μουσικού κομματιού. Στην παρτιτούρα μπορούμε να δούμε όλα όσα χρειαζόμαστε, έτσι ώστε να παίξουμε ή να τραγουδήσουμε ένα μουσικό κομμάτι, όπως τις νότες, τη ρυθμική αγωγή, σημάδια έκφρασης, τη δυναμική αγωγή και άλλα πολλά! Σίγουρα όλα αυτά δε γράφονται τυχαία στο πεντάγραμμο!
 
Προσοχή! Σε όλα τα βήματα γράφω ενδεικτικό χρόνο ενασχόλησης, καθώς και τις τάξεις, στις οποίες απευθύνεται το καθένα!

1ο βήμα:

Γ΄-Στ΄ τάξεις
Κάθε μουσικό κομμάτι, για είναι οργανωμένο και να μπορούμε να το διαβάζουμε πιο εύκολα, το χωρίζουμε σε μικρά κομμάτια. 
 
Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται με μικρές, κάθετες γραμμές στο πεντάγραμμο, που λέγονται διαστολές. 
 
Η απόσταση από τη μια διαστολή στην άλλη λέγεται μουσικό μέτρο (το πρώτο μουσικό μέτρο είναι από το κλειδί του Σολ μέχρι την πρώτη διαστολή).
Στο τέλος του μουσικού κομματιού βάζουμε διπλή διαστολή!

2ο βήμα:

Γ΄-Στ΄ τάξεις
Σε κάθε μουσικό κομμάτι όλα τα μέτρα πρέπει να έχουν την ίδια διάρκεια. Δηλαδή αν προσθέσουμε τη διάρκεια όλων των νοτών που είναι γραμμένες σε κάθε μέτρο, θα δούμε ότι όλα τα μέτρα έχουν ίσο άθροισμα χρόνων (την ίδια διάρκεια).
Αν, λοιπόν, παρατηρήσουμε σ΄ ένα μουσικό κομμάτι ότι ένα μέτρο διαρκεί δύο χρόνους, τότε θα σκεφτούμε ότι όλα τα μέτρα του ίδιου κομματιού διαρκούν δύο χρόνους. Βέβαια, εάν ο συνθέτης θελήσει κάποια μέτρα να διαρκούν περισσότερο ή λιγότερο, αυτό θα το δείξει με κάποιο σημάδι.

Αν προσθέσουμε τους χρόνους, δηλαδή τις αξίες ενός μέτρου, ο αριθμός που θα βρούμε, το άθροισμα, δηλαδή, θα μας δείχνει την αξία του μέτρου. Αφού, λοιπόν, είπαμε πως όλα τα μέτρα σ΄ ένα κομμάτι είναι ίσα, τότε θα έχουν την ίδια αξία. 
Η αξία των μέτρων γράφεται στην αρχή του κομματιού, μετά το κλειδί του Σολ, με ένα, το αριθμητικό κλάσμα (π.χ. 2/4 ).
Το αριθμητικό κλάσμα γράφεται με δύο αριθμούς. Ο πάνω αριθμός, που λέγεται αριθμητής, μας δείχνει πόσους χρόνους έχει το μέτρο και ο κάτω αριθμός, που λέγεται παρονομαστής, μας δείχνει τι αξία έχει κάθε χρόνος (τέταρτο, μισό, όγδοο, κ.λ.π.).

Έτσι, λοιπόν, κάθε μέτρο θα πρέπει να έχει υποχρεωτικά δύο χρόνους, όση είναι και η συνολική αξία των δύο τετάρτων.

Παράδειγμα:

Το παρακάτω κομμάτι είναι γραμμένο σε δύο τέταρτα (2/4).


  • Στο 1ο μέτρο έχουμε ένα μισό που διαρκεί 2 χρόνους.
  • Στο 2ο μέτρο έχουμε δύο τέταρτα, τα οποία διαρκούν από 1 χρόνο το καθένα. Άρα συνολικά στο 2ο μέτρο έχουμε 2 χρόνους. 
  • Στο 3ο μέτρο έχουμε δύο όγδοα που διαρκούν 1 χρόνο και ένα τέταρτο που διαρκεί 1 χρόνο.Άρα συνολικά στο 3ο μέτρο έχουμε 2 χρόνους.
  • Στο 4ο μέτρο έχουμε 4 όγδοα, τα οποία διαρκούν από 1 χρόνο το καθένα. Άρα συνολικά στο 4ο μέτρο έχουμε 2 χρόνους. 
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι κάθε μέτρο πρέπει να μας δίνει άθροισμα ακριβώς δύο χρόνων, όπως μας λέει το κλάσμα στην αρχή του κομματιού.
 
Παράδειγμα:

Το παρακάτω κομμάτι είναι γραμμένο σε τρία τέταρτα (3/4).
 

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι κάθε μέτρο πρέπει να μας δίνει άθροισμα τριών χρόνων, όπως μας λέει το κλάσμα στην αρχή του κομματιού.

  • Στο 1ο μέτρο έχουμε τρία τέταρτα, τα οποία διαρκούν από 1 χρόνο το καθένα. Άρα συνολικά στο 1ο μέτρο έχουμε 3 χρόνους. 
  • Στο 2ο μέτρο έχουμε ένα μισό που διαρκεί για 2 χρόνους και ένα τέταρτο που διαρκεί 1 χρόνο. Άρα συνολικά στο 2ο μέτρο έχουμε 3 χρόνους. 
  • Στο 3ο μέτρο έχουμε έξι όγδοα που διαρκούν 1 χρόνο ανά ζευγάρι (τα δύο όγδοα διαρκούν 1 χρόνο). Άρα συνολικά στο 3ο μέτρο έχουμε 3 χρόνους.
  • Στο 4ο μέτρο έχουμε με τη σειρά: ένα τέταρτο που διαρκεί 1 χρόνο, δύο όγδοα που διαρκούν 1 χρόνο και ένα τέταρτο που διαρκεί 1 χρόνο. Άρα συνολικά στο 4ο μέτρο έχουμε 3 χρόνους. 
  • Στο 5ο μέτρο έχουμε ένα μισό παρεστιγμένο, το οποίο διαρκεί 3 χρόνους. 
Ενδεικτικά μπορείς να δεις τα παρακάτω σχήματα για να καταλάβεις πώς μετράμε τους χρόνους κάθε μέτρου:
 


3ο βήμα:

Α΄-Στ΄ τάξεις
Παρακολούθησε το παρακάτω βίντεο για να κάνεις μία μικρή επανάληψη του 1ου βήματος (από το 3'05'' και μετά):

4ο βήμα:

Γ΄-Δ΄ τάξεις
Πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών της Μουσικής, στη σελίδα 19 και ασχολήσου με τις Δραστηριότητες 3 και 4.
Ε΄ τάξεις
Πήγαινε στο Τετράδιο Εργασιών της Μουσικής, στη σελίδα 15 και ασχολήσου με την Άσκηση 5.
 
Γ΄-Στ΄ τάξεις
Τώρα, μπορείς να χωρίσεις τα παρακάτω πεντάγραμμα σε μουσικά μέτρα, βάζοντας διαστολές, όπως έμαθες στο 1ο και στο 2ο βήμα:
(σύνδεσμος άσκησης)
Καλή συνέχεια!
Προτεινόμενα κεφάλαια από τα βιβλία Μουσικής του Δημοτικού: