ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΜΕΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ…

Να ακολουθήσετε τον ακόλουθο σύνδεσμο:

https://www.youtube.com/watch?v=idKsEjFF3Kg

Ακούστε το τραγούδι και καταγράψτε τους στίχους στο συνεργατικό έγγραφο:

https://docs.google.com/document/d/1XaExr9J7SF1ECUpFoMlPyXrdFs0vacA4AgdH9FelXoU/edit?usp=sharing

Στη συνέχεια, στο ίδιο έγγραφο καταγράψτε όσα μουσεία - μουσειακούς χώρους αναγνωρίσατε στο βίντεο.

1Η ΚΑΙ 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ

Νεοελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου 1η & 2η ενότητα: Επαναληπτικό φύλλο εργασίας

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Τυφλοπόντικας κατεβάζει κάθε λίγο και μια ιδέα, που μας ανησυχεί…στην αρχή μόνο.

Σήμερα, για παράδειγμα, μόλις μπήκαμε στην τάξη, έδωσε διαταγή:

— Αφήστε τις τσάντες σας κι ελάτε μαζί μου ως το αυτοκίνητό μου. Έχω κάτι δέματα να ξεφορτώσω και θέλω να με βοηθήσετε.

Τρέξαμε όλοι στο αυτοκίνητό του, ένα γκρι σαραβαλάκι, ντεσεβό. Ένα μεγάλο κομμάτι μοκέτα, δεμένο πάνω στη σχάρα, μας έβαλε σε περιέργεια. Ο δάσκαλος το έλυσε.

—  Τι θα το κάνουμε αυτό, κύριε;

—  Α! Α! Α! Έκπληξη! Θα σας το πω στην τάξη.

Άφησε να περάσουν μερικές στιγμές, όσο χρειαζόταν για να ηρεμήσουμε, και μετά μας εξήγησε:

—  Ορισμένα πακέτα έχουν μικρά κομμάτια αφρολέξ· τα υπόλοιπα έχουν ύφασμα. Θα φτιάξουμε μαξιλαράκια. Θα στρώσουμε τη μοκέτα σε μια γωνιά της τάξης και πάνω θα βάλουμε τα μαξιλαράκια. Μετά θα βάψουμε τα χαρτόκουτα και θα τα στήσουμε γύρω γύρω, το ένα πάνω στο άλλο. Έτσι, θα έχουμε έτοιμη τη γωνιά-βιβλιοθήκη μας, όπου θα συγκεντρώσουμε βιβλία και… αναγνώστες.

Ο Ύπνος, που ταράζεται πάντα με τη λέξη «βιβλία» κι όλα τα βάσανα και την αϋπνία που φέρνουν, κοίταξε ανήσυχος το δάσκαλο.

—  Βιβλία, κύριε; Γιατί βιβλία; Καλά δεν είναι στα ράφια τους;

Ο Τυφλοπόντικας χαμογέλασε:

—  Ηρέμησε, Κάρλος, δε μιλάω για σχολικά βιβλία, μα για βιβλία από αυτά που μαζεύει κανείς και φτιάχνει μια βιβλιοθήκη. Βιβλία που έχουν ωραίες ιστορίες κι είναι πολύ ευχάριστο να τα διαβάζεις.

Ο Ύπνος ξίνισε τα μούτρα του.

—  Μην κάνεις σαν χαζός, Κάρλος, συνέχισε ο Τυφλοπόντικας και τον κοίταξε αυστηρά. Άκουσέ με: Έχουμε ένα βιβλίο, το δικό μας. Αν το χώσουμε σε ένα ράφι, θα το ξεχάσουμε. Αν θέλουμε να είναι πάντα ζωντανό κοντά μας και να το ξαναδιαβάσουμε, πρέπει να το βάλουμε σ’ ένα ευχάριστο και πρακτικό μέρος, σε μια γωνιά-βιβλιοθήκη, ας πούμε. Όμως, ένα μόνο βιβλίο σε μια βιβλιοθήκη είναι πολύ λίγο, δε νομίζεις; Γι’ αυτό, σήμερα τ’ απόγευμα θα πάμε όλοι μαζί σε ένα βιβλιοπωλείο.

—  Τι θα πάμε να κάνουμε στο βιβλιοπωλείο; ρώτησε η Νέλη.

—  Τι κάνεις στο βιβλιοπωλείο; Αγοράζεις βιβλία, απάντησε ο Φαμπρίς.

—  Ακριβώς! Θα πάμε ν’ αγοράσουμε βιβλία. Ο κύριος Ζουλό μας διάθεσε ένα μικρό ποσό γι’ αυτή τη δουλειά.

Εγώ είχα κατεβάσει το κεφάλι. Δε μου άρεσαν πολύ όλα αυτά. Ο δάσκαλος το πρόσεξε.

—  Σε παρακαλώ, Φρανκ! Μην παίρνεις τέτοιο ύφος πριν δεις για τι ακριβώς πρόκειται. Θα πάμε ν’ αγοράσουμε βιβλία, αλλά όχι ό,τι βιβλία να ‘ναι. Αυτά που θα διαλέξουμε θα σου αρέσουν, θα τ’ αγαπήσεις! Άλλωστε εσείς θα τα διαλέξετε, όχι εγώ.Ο Ύπνος ανασήκωσε τους ώμους.

Απόσπασμα από το μυθιστόρημα του ΦιλίπΜπαρμπώ

«Ο Τυφλοπόντικας»

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Πώς αντιδρούν τα παιδιά στην επιθυμία του δασκάλου τους να δημιουργήσουν στην τάξη μια σχολική βιβλιοθήκη; 

1. Να διακρίνετε τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου ως προς τη δομή τους (απλές, επαυξημένες, ελλειπτικές). 

• Γιατί βιβλία;
• Γι’ αυτό, σήμερα τ’ απόγευμα θα πάμε όλοι μαζί σε ένα βιβλιοπωλείο.
• Ο Ύπνος ανασήκωσε τους ώμους.
• Ο Τυφλοπόντικας χαμογέλασε.
• Ορισμένα πακέτα έχουν μικρά κομμάτια αφρολέξ.
• Έκπληξη!

1. Να βρείτε στο κείμενο και να υπογραμμίσετε μία αποφαντική, μία ερωτηματική, μία επιφωνηματική και μία προστακτική πρόταση.

1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου ως προς την ποιότητά τους (καταφατικές, αρνητικές):

• Δε μου άρεσαν πολύ όλα αυτά.
• Έχουμε ένα βιβλίο, το δικό μας.
• Δε μιλάω για σχολικά βιβλία.
• Θα στρώσουμε τη μοκέτα σε μια γωνιά της τάξης.

1. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω φράσεων του κειμένου:

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Γράψτε μία παράγραφο με βάση την παρακάτω θεματική πρόταση.

Θεματική πρόταση: Η συμβολή του δασκάλου στην εκπαίδευση των παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Λεπτομέρειες:…………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Κατακλείδα:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

Ομοιόπτωτοι και Ετερόπτωτοι Προσδιορισμοί: Νεοελληνική γλώσσα Α’ Γυμνασίου

1)  Όταν η ονοματική φράση (ουσιαστικό) που προσδιορίζει μια άλλη βρίσκεται στην ίδια πτώση με αυτή, τότε ονομάζεται ομοιόπτωτος προσδιορισμός,

π.χ. «Είναι ο φίλος του, ο Αλέξης» (πτώση ονομ.)

2)  Όταν βρίσκεται σε διαφορετική πτώση ονομάζεται ετερόπτωτος προσδιορισμός

π.χ. «Είναι ο φίλος του αδερφού μου». (πτώση γεν.)

1) Οι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται:

α. Για να ορίσουν ακριβέστερα το ουσιαστικό που προσδιορίζουν, προσθέτοντας ένα γενικό γνώρισμα σ’ αυτό.

ΠΑΡΑΘΕΣΗ: από το ειδικό στο γενικό.

π.χ. «Του μίλησα για την αγάπη, το ομορφότερο συναίσθημα».

β. Για να επεξηγήσουν ακριβέστερα το ουσιαστικό που προσδιορίζουν

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: από το γενικό στο ειδικό.

π.χ. «Εγώ είμαι, ο Γιώργος».

 

2) Οι ετερόπτωτοι προσδιορισμοί είναι συνήθως σε πτώση γενική, η οποία μπορεί να δηλώνει:

α. Τον κτήτορα

π.χ. «Το καπέλο του πατέρα μου».

β. Τον δράστη μιας ενέργειας και λέγεται γενική υποκειμενική

π.χ. «Ακούγεται το σφύριγμα του ανέμου».

γ. Τον αποδέκτη μιας ενέργειας και λέγεται γενική αντικειμενική

π. χ. «Οι νέοι είναι συντελεστές προόδου».

δ. Τον τόπο

π.χ. «Το μέλι της Θάσου είναι εξαίσιο».

ε. Τον χρόνο

π.χ. «Τα επιτεύγματα του αιώνα μας είναι θεαματικά».

στ. Τις διαστάσεις ή μονάδες μέτρησεις

π.χ. «Έχτισε σπίτι με συνολική έκταση διακοσίων τετραγωνικών».

ζ. Την ιδιότητα

π.χ «Μας ακολουθούσαν πουλιά της θάλασσας».

η. Τον σκοπό ή την χρήση

π.χ. «Παράγγειλε τα παπούτσια του γάμου».

θ. Την αιτία

π.χ. «Τον αρρώστησε ο πόνος του χωρισμού».

 

 

ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

Στις παρακάτω φράσεις/προτάσεις να εντοπίσετε και να σχολιάσετε τους προσδιορισμούς:

• Σήμερα λείπει ο Γεωργιάδης, ο καθηγητής Χημείας.
• Τα μάτια της Ελένης είναι φοβισμένα.
• Σε λίγο αντικρύσαμε τον Όλυμπο, το πιο ψηλό βουνό της Ελλάδας.
• Από τον αφρό της θάλασσας βγήκε η θεά της ομορφιάς, η Αφροδίτη.
• Οι επιστήμονες έχουν ένα δυνατό όπλο, τη σκέψη.
• Περάσαμε το ποτάμι της Μακεδονίας, τον Αξιό.
• Σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι.
• Εργάζεται σε αποθήκη καπνού.
• Οι στρατιώτες είναι φρουροί της πατρίδας.
• Ο κήπος της Μαρίνας είναι ξεχωριστός γιατί έχει σπάνια είδη φυτών.
• Η νίκη των Ελλήνων απέναντι στον εχθρό ενίσχυσε το αίσθημα του πατριωτισμού.
• Τον βασάνιζε ο φόβος της αποτυχίας.
• Το κλάμα του μωρού σήκωσε στο πόδι την πολυκατοικία.
• Χάθηκε το πορτοφόλι της γιαγιάς.
• Ήρθε και ο άλλος αδελφός μου, ο Πέτρος.
• Έφαγα νόστιμο κεφαλοτύρι Μυτιλήνης.
• Όταν σήμανε η καμπάνα, έπεσαν οι ίσκιοι του δειλινού.
• Ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας.
• Ο αδερφός της Μαρίας πήγε στρατιώτης.
• Ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολωμός.
• Ο Σωτήρης, ο απουσιολόγος, δεν ήρθε σήμερα.
• Βγήκε η απόφαση του δικαστηρίου.
• Παντρεύτηκε η Σοφία, η δασκάλα.
• Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο κυβερνήτης της Ελλάδας, γεννήθηκε στην Κέρκυρα.
• Η χαρά της επιτυχίας ήταν μεγάλη.
• Η λύπη του αποχωρισμού ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της.
• Το γέλιο του μωρού μας έφτιαξε τη διάθεση.
• Η ναυμαχία της Σαλαμίνας έγινε το 480 π.Χ.

 

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ 2, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Το προφορικό κείμενο ακούγεται και μιλιέται, πχ. ομιλία σε ακροατήριο, ένας καθημερινός διάλογος. Το γραπτό κείμενο διαβάζεται και γράφεται, πχ. άρθρο σε εφημερίδα, βιβλίο.

ΛΟΓΟΣ: ΥΦΟΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ

Στον προφορικό λόγο οι συνομιλητές μοιράζονται τον ίδιο χώρο και υπάρχει πλούσιο φορτίο ομιλίας με εξωγλωσσικά στοιχεία (χειρονομίες, εκφράσεις) και παραγλωσσικά στοιχεία (επιτονισμός). Ο γραπτός λόγος είναι αυτόνομος στο χώρο και το χρόνο γι’ αυτό απουσιάζουν εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία, τα οποία αποδίδονται με τα σημεία στίξης.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ	ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Άμεσος, αυθόρμητος και απροσχεδίαστος	Προσχεδιασμένος
Απλό λεξιλόγιο	Πλούσιο, φροντισμένο λεξιλόγιο
Απλές, μικρές προτάσεις	Μεγαλύτερες περίοδοι και προτάσεις
Ανολοκλήρωτες προτάσεις, ίσως με σφάλματα	Ολοκληρωμένες, ορθές προτάσεις
Γεμίσματα (εεε, χμμμ…)	Έλλειψη γεμισμάτων
Παύσεις και επαναλήψεις	Ακριβής διατύπωση
Διορθώσεις	Οργάνωση σε παραγράφους
Ύφος καθημερινό, οικείο και φιλικό	Ύφος τυπικό και επίσημο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

• Το προφορικό κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου, ενώ το γραπτό κείμενο έχει τα χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου.
• Ωστόσο, μερικές φορές είναι δύσκολο να διακρίνουμε αυτά τα δυο είδη.
• Σε πολλές περιπτώσεις της καθημερινότητας τα γραπτά μας κείμενα έχουν χαρακτηριστικά προφορικού λόγου πχ. όταν γράφουμε πρόχειρα σημειώματα, sms, στα κόμικς, στο ημερολόγιό μας, συνθήματα…
• Συμβαίνει και το αντίστροφο, προφορικά κείμενα να έχουν χαρακτηριστικά γραπτού λόγου, πχ. ομιλία μπροστά σε ακροατήριο.
• Οι περισσότερες περιπτώσεις έχουν μικτά χαρακτηριστικά, πχ. σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, όταν ο καθηγητής παραδίδει το μάθημα στην τάξη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Τα χαρακτηριστικά που δίνουμε κάθε φορά στο λόγο μας, επηρεάζονται από:

• Τους παράγοντες επικοινωνίας (πομπός – δέκτης)
• Τις συνθήκες επικοινωνίας (περίσταση – σκοπός)
• Τον δίαυλο επικοινωνίας (το τεχνητό μέσο πχ. κινητό τηλέφωνο, επιστολή κα)

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

Σχεδιάγραμμα Έκθεσης για την Α’ Γυμνασίου – Ενότητα 1η

ΘΕΜΑ: «Γράψτε μια επιστολή σε ένα φίλο σας που πηγαίνει σε άλλο Γυμνάσιο. Μοιραστείτε μαζί του τις απόψεις και τα συναισθήματά σας από τις πρώτες μέρες στο νέο σας σχολείο.»

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Πρόλογος
– Η νέα σχολική χρονιά με βρίσκει σε καινούριο περιβάλλον, στο Γυμνάσιο κι αποφάσισα να σου γράψω τις εντυπώσεις μου!

Κύριο μέρος
1η παράγραφος – Σκέψεις
• Πολλά και καινούρια μαθήματα, όπως τα Αρχαία Ελληνικά και η Βιολογία. Περισσότερο διάβασμα και λιγότερος ελεύθερος χρόνος. Κάποια είναι δύσκολα και βαρετά ενώ άλλα είναι πιο εύκολα και ενδιαφέροντα.
• Διαφορετικοί καθηγητές για κάθε μάθημα – όχι ένας δάσκαλος. Κάποιοι καλοί και πρόθυμοι να μας βοηθήσουν, άλλοι αυστηροί και απαιτητικοί.
• Πολλά παιδιά σε κάθε αίθουσα. Καινούριοι συμμαθητές – νέοι φίλοι.
• Κτίριο – τεράστιο προαύλιο με γήπεδα, μεγάλες και πολλές αίθουσες.
2η παράγραφος – Συναισθήματα
• Αγωνία και άγχος για τα μαθήματα και τους καθηγητές.
• Φόβος για τα τεστ και τα διαγωνίσματα τριμήνου.
• Λύπη που τελείωσα το Δημοτικό και δεν είμαι στο ίδιο τμήμα με όλους τους παλιούς συμμαθητές μου.
• Χαρά που μεγάλωσα και πηγαίνω στο Γυμνάσιο.
• Περιέργεια να δω πώς θα είναι.
• Ηρεμία, όταν ξεκίνησαν τα μαθήματα και γνώρισα τους καθηγητές.

Επίλογος
– Περιμένω με ανυπομονησία τα νέα σου! Καλή σχολική χρονιά!

Σε μια επιστολή γράφουμε πάνω δεξιά τον τόπο και την ημερομηνία ενώ κάτω αριστερά γράφουμε την προσφώνηση, δηλαδή :
Λαμία, 10 Οκτωβρίου 2013
Αγαπημένε μου φίλη / Άννα,

Στο τέλος γράφουμε την αποφώνηση:

Με αγάπη, Μαρία