Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα
Ο μαθητής/τρια πρέπει να είναι ικανός/ή
να ταξινομεί και να οργανώνει έννοιες
να εντοπίζει σχέσεις μεταξύ εννοιών
να οργανώνει και να αναπαριστά σύνθετες εννοιολογικές δομές με λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης
να αναγνωρίζει τις γνωστικές αναπαραστάσεις που αποτυπώνονται σε ένα εννοιολογικό χάρτη
να καταγράφει, να οργανώνει, να ανακαλεί, να αναλύει και να μοντελοποιεί το υλικό που συλλέγει κατά τη διερεύνηση ενός θέματος με τη μορφή εννοιολογικών χαρτών
να δημιουργεί πολυμεσικούς χάρτες εννοιών με εισαγωγή σύμβολων, εικόνων και συνδέσμων
να χρησιμοποιεί εννοιολογικούς χάρτες για την επίλυση προβλημάτων
να παρουσιάζει και να εκφράζει τις αναπαραστάσεις του/της για σύνθετες έννοιες και διαδικασίες να τροποποιεί, να επεκτείνει και να μετασχηματίζει εννοιολογικούς χάρτες
Βασικά θέματα
Εννοιολογική χαρτογράφηση
Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης
Σχέσεις μεταξύ εννοιών
Ενδεικτικές δραστηριότητες
Οι μαθητές/τριες, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού, αναλαμβάνουν κατάλληλες εργασίες και σχέδια έρευνας (μικρής διάρκειας) που απαιτούν την κατασκευή εννοιολογικού χάρτη.
Η θεματολογία θα πρέπει να εντάσσεται στα μαθήματα του Π.Σ. (γλώσσα, ιστορία, μελέτη περιβάλλοντος, κοινωνικές
επιστήμες κ.λπ.), το διαθεματικό πεδίο, τη συμμετοχή του σχολείου σε καινοτόμες δράσεις και προγράμματα, τη
σχολική και την κοινωνική ζωή.
Με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού, οι μαθητές εκφράζουν τις ιδέες και τις γνώσεις τους για το υπό μελέτη
πρόβλημα. Για παράδειγμα, ταξινομούν τα φυτά με συγκεκριμένα κριτήρια (φυλλοβόλα-αειθαλή, δέντρα-
θάμνους- πόες, φυτά του δάσους-του αγρού-του κήπου, με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, το σχήμα των
φύλλων κ.λπ.).
Παραθέτουν τις βασικές έννοιες και τις συσχετίσεις μεταξύ τους και δημιουργούν τον αρχικό εννοιολογικό χάρτη. Στη
συνέχεια συζητούν στην τάξη, διερευνούν και εμπλουτίζουν τον χάρτη με νέες έννοιες και συσχετίσεις.
Ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί τους μαθητές να επανοργανώσουν τα αποτελέσματά τους και να τροποποιήσουν τον εννοιολογικό χάρτη με χρήση νέων εννοιών. Στη συνέχεια εμπλουτίζουν τον εννοιολογικό χάρτη τους με εικόνες, σχέδια κ.ά. πολυμέσα. Παρουσιάζουν την εργασία τους και συζητούν στην τάξη.
Εναλλακτικά, το περίγραμμα του εννοιολογικού χάρτη δίνεται έτοιμο από τον εκπαιδευτικό, με επιλεγμένα κενά (κόμβους ή συνδέσμους) τα οποία συμπληρώνονται από τους μαθητές.
Ενδεικτικά έργα εννοιολογικής χαρτογράφησης που προτείνονται:
Έμβια και άβια όντα
Σπονδυλωτά ζώα
Πτηνά
Η τροφική αλυσίδα
Ο κύκλος του νερού
Η μόλυνση του περιβάλλοντος
Τα μέρη του Λόγου
Η κοινωνική ιεραρχία της Αρχαίας Αθήνας/ Σπάρτης
Ο χρυσός αιώνας του Περικλή.
Εννοιολογική Χαρτογράφηση (Γ’ τάξη)
Εφαρμογή δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών, η οποία εκτελείται σε περιβάλλον φυλλομετρητή και ενσωματώνει βασικές λειτουργίες προσαρμοσμένες στο επίπεδο των μικρών μαθητών. Οι μαθητές διερευνούν τα έτοιμα παραδείγματα, πειραματίζονται και εξασκούνται με στόχο την υλοποίηση ολοκληρωμένων δραστηριοτήτων μοντελοποίησης και δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών. Ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει και καθοδηγεί τους μαθητές δημιουργώντας καταστάσεις διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης. Στη συνέχεια, καλεί τους μαθητές να υλοποιήσουν νέες εργασίες σε περιβάλλον λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης.
Εννοιολογική Χαρτογράφηση - Σχολική εκδρομή (Γ’ & Δ’ τάξη)
Διαδραστικό βιντεομάθημα εισαγωγής στη δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με χρήση του λογισμικού CmapTools. Οι μαθητές διερευνούν, πειραματίζονται και εξοικειώνονται με τα εργαλεία του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης με στόχο να διακρίνουν τα βασικά στάδια/ενέργειες υλοποίησης μιας ολοκληρωμένης δραστηριότητας εννοιολογικής χαρτογράφησης. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να υλοποιήσουν και να επεκτείνουν την εργασία τους, σε περιβάλλον λογισμικού CmapTools.
Οικοδομώ ψηφιακή παιδεία και γραμματισμό
Οι μαθητές αναγνωρίζουν, διακρίνουν και ιεραρχούν τις κατηγορίες των υπολογιστών μέσω δραστηριοτήτων εννοιολογικής χαρτογράφησης. Οπτικοποιούν τη σύνδεση μεταξύ σχέσεων και εννοιών του χάρτη, αξιοποιούν το Διαδίκτυο για συλλογή πληροφοριών. Έτσι, εμπλουτίζονται οι αναπαραστάσεις των μαθητών/τριων και δημιουργούνται συνθήκες αυθεντικής εμπειρία μάθησης. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοδηγητικός, υποστηρικτικός και εμψυχωτικός. Οι μαθητές εργαζόμενοι σε ομάδες επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Ενδεικτικός διδακτικός χρόνος: 4 ώρες
Εκπαιδευτικό υλικό
Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης π.χ. CmapTools)
Διαδίκτυο
Εκπαιδευτικά Λογισμικά
Σχολικά εγχειρίδια Γλώσσας, Ιστορίας, Μελέτης Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας, Μαθηματικών
Εννοιολογική Χαρτογράφηση http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3423
Εννοιολογική Χαρτογράφηση - Σχολική εκδρομή http://photodentro.edu.gr/lo r/r/8521/2463
Γνωρίζω τα είδη των Η/Υ με Εννοιολογικούς Χάρτες http://aesop.iep.edu.gr/node /11543
