Posted on April 14, 2020
Τα Κάλαντα του Λαζάρου
Τα Κάλαντα του Λαζάρου
Τα Κάλαντα, πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα, 1872
Με τον ερχομό του Πάσχα συνδέονται πολλά έθιμα και παραδόσεις του λαού μας. Ένα έθιμο που γινόταν παλιά και διατηρείται ακόμη σε ορισμένες περιοχές, είναι τα Κάλαντα του Λαζάρου.
Το Σάββατο του Λαζάρου ή Λαζαροσάββατο είναι η μέρα πριν την Κυριακή των Βαΐων. Την ημέρα αυτή εορτάζεται η ανάσταση του Λαζάρου από τη Βηθανία, ένα γεγονός το οποίο περιγράφεται στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο.
Το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι κρατώντας ένα ομοίωμα του Λαζάρου και λέγανε τα «λαζαρικά», δηλαδή κάλαντα που περιγράφουν το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου. Στα χέρια τους κρατούσαν ένα καλάθι στολισμένο με λουλούδια, όπου έβαζαν το φιλοδώρημα που τους έδιναν (αβγά, καρπούς και χρήματα).
Πού ‘σαι Λάζαρε, πού είναι η φωνή σου,
που σε γύρευε η μάνα κι αδερφή σου.
Ήμουνα στη γη στη γη βαθιά χωμένος,
κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένος.
Βάγια βάγια των Βαγιών τρώνε ψάρια και κολιό,
και την άλλη Κυριακή τρώνε το παχύ αρνί.
Το Λαζαροσάββατο σε πολλά μέρη της Ελλάδας οι νοικοκυρές ζυμώνουν ειδικά ψωμάκια, στα οποία δίνουν το σχήμα ανθρώπου και μάλιστα σαβανωμένου, όπως παριστάνεται ο Λάζαρος στη βυζαντινή εικονογραφία.
Τα ψωμάκια αυτά λέγονται λαζάροι, λαζαρούδια, λαζαράκια, λαζόνια, λαζαρέλια κ.α.
Το έθιμο αυτό έχει διπλό χαρακτήρα καθώς ταυτίζεται με τον ερχομό της Άνοιξης, αλλά και με την Ανάσταση του Λαζάρου.Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων έχουν μοναδική θέση, ως μέρες χαράς ανάμεσα στη Μεγάλη Σαρακοστή και το θρήνο της Μεγάλης Εβδομάδας.
Γενικότερα, το Σάββατο του Λαζάρου λαμβάνει χαρούμενο χαρακτήρα, καθώς η έγερση του Λαζάρου προαναγγέλλει την Ανάσταση του Χριστού.Τα κάλαντα του Λαζάρου τραγουδιούνται με διαφορετικούς σκοπούς και λόγια σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Εδώ θα ακούσεις τρεις παραλλαγές των Καλάντων του Λαζάρου.
Προσπάθησε να τραγουδήσεις τις δύο πρώτες παραλλαγές.
- Στερεάς Ελλάδας:
Πού ‘σαι Λάζαρε, πού είναι η φωνή σου,
που σε γύρευε η μάνα κι αδερφή σου.
Ήμουνα στη γη στη γη βαθιά χωμένος,
κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένος.
Βάγια βάγια των Βαγιών τρώνε ψάρια και κολιό,
και την άλλη Κυριακή τρώνε το παχύ αρνί.
- Βυζαντινά:
Πού ‘σουν Λάζαρε, πού η φωνή σου
Όπου σέ ‘κλαιγαν οι αδερφοί σου.
Ήμουνα στη γη παραχωμένος
Και με τους νεκρούς ανταμωμένος.
Τα χεράκια μου σταυροδεμένα
Τα ποδάρια μου αγναντισμένα.
Τα ματάκια μου γιομάτα δάκρυ
Και το στόμα μου πικρό φαρμάκι.
Κι ήρθεν ο Χριστός κι εξύπνησέ με
Κι απ’ το μνήμα μου εσήκωσέ με.
Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα βάγια,
Ήρθ’ η Κυριακή που τρών τα ψάρια.
- Κάλαντα καλύμνου:
Τα Κάλαντα του Λαζάρου της Στερεάς Ελλάδας είναι εύκολα να τραγουδηθούν και να παιχθούν σε ένα μελωδικό όργανο, σε μεταλλόφωνο, φλογέρα, πιάνο ή κιθάρα, εάν κάποιος ξέρει τις νότες. Η μελωδία είναι πανομοιότυπη με αυτή του τραγουδιού Κάτω στο γιαλό.
Ελπίζω να σας φανεί εύκολο με αυτές τις οδηγίες και να ακούσω τις προσπάθειές σας (τραγούδι ή παίξιμο κάποιου μελωδικού οργάνου), όταν θα ξανανταμώσουμε. Αν κάποιος μπορεί να τραβήξει βίντεο ή να ηχογραφήσει την προσπάθειά του με τη βοήθεια των γονιών του, θα χαρώ να μου τη στείλει σε αυτό το χώρο, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα. Μπορείτε να βάλετε το βίντεο με τα Κάλαντα της Στερεάς Ελλάδας και να τραγουδήσετε ταυτόχρονα. Πραγματικά θα χαρώ να σας ακούσω!
Καλό Πάσχα!
Καλή Ανάσταση και καλή αντάμωση!