Μετά το Πάσχα και για 40 ημέρες έως και την ημέρα της Αναλήψεως του Χριστού λέμε την παρακάτω Αναστάσιμη Προσευχή.
Θρησκευτικά
Μεγάλη Παρασκευή
Η Μεγάλη Παρασκευή, είναι ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας. Σχεδόν ολόκληρη η μέρα, αφιερώνεται στην Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η αποκαθήλωση όπου ο ιερέας κατεβάζει τον Εσταυρωμένο από τον Σταυρό και τον τυλίγει σε καθαρό σεντόνι ενώ από αργά το βράδυ της Μ Πέμπτης έχει στολιστεί ο Ιερός Επιτάφιος με άνθη της υπαίθρου που φέρνουν οι γυναίκες έτσι ώστε να τοποθετηθεί το Άγιο Σώμα του Κυρίου.
Το βράδυ γίνεται η λειτουργεία της περιφοράς του Επιταφίου. Η περιφορά του Επιταφίου είναι το κυριότερο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής.
Παλιά γινόταν ένας συναγωνισμός ανάμεσα στις ενορίες για το ποιος θα φτιάξει τον ομορφότερο στολισμό του Επιταφίου. Οι ενορίες συναντιώντουσαν κατά την περιφορά και στα νησιά έβαζαν τον επιτάφιο στην θάλασσα για να αγιάσουν τα ύδατα. Το έθιμο του περάσματος ακόμα καλά κρατεί. Όλοι πιστεύουν ότι πρέπει να περάσουν από κάτω μία φορά για το καλό ενώ πίστευαν πως αν τα ζωηρά παιδιά περάσουν τρεις φορές θα φρονίμευαν. Τρεις φορές έπρεπε να περάσουν και οι άρρωστοι για να γίνουν καλά.
Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία και γίνεται αυστηρότατη νηστεία και απαγορεύεται και η κατάποση του λαδιού.
Τωρα θα αναφέρω μερικά έθιμα που γιορτάζονται σε διάφορες περιοχές της Ελλαδας!
Στην Αθήνα, οι νοικοκυρές πριν βγει ο επιτάφιος, πριν πολλά χρόνια, σκούπιζαν τους δρόμους και όταν περνούσε η πομπή, έβγαιναν στις πόρτες με ένα κεραμίδι, που είχε πάνω του αναμμένο καρβουνάκι με λιβάνι.
Στην Κίο, τη Μεγάλη Παρασκευή που γυρίζουν τον Επιτάφιο, σταματούν στις διασταυρώσεις και μνημονεύουν. Επίσης οι πόρτες των σπιτιών τους μένουν ανοιχτές, για να μπει μέσα η Θεία Χάρη. Οι άνθρωποι πηγαίνουν νωρίτερα και τοποθετούν χώμα στα σημεία που θα σταματήσει ο επιτάφιος. Μόλις τελειώσει η λειτουργία, πηγαίνουν και παίρνουν από εκείνο το χώμα και το σκορπούν στο σπίτι για να χαθούν οι κοριοί.
Στη Σπάρτη, όταν γυρίσουν τον Επιτάφιο, τον ξεστολίζει ο καντηλανάφτης, ο οποίος παίρνει τα κεριά και τα φυλάει. Την άλλη μέρα, τα βάζει ο παπάς σε ένα δίσκο με τα σταυρολούλουδα και τα μοιράζει στις γυναίκες. Τα λουλούδια αυτά, οι γυναίκες τα κρατούν ως φυλαχτό και όταν αρρωστήσει ένα παιδάκι βάζουν στα κάρβουνα λίγο νερό και μερικά σταυρολούλουδα και το λιβανίζουν.
Στη Μυτιλήνη, αν τελειώσει η περιφορά, “αρπάζουν” τα λουλούδια, γιατί πιστεύουν πως κλεμμένα έχουν πιο θαυματουργές ιδιότητες. Τα “Χριστολούλουδα” τα φυλάνε για το καλό. Με αυτά γιατρεύουν τον πονοκέφαλο, τα κάνουν φυλαχτά και με αυτά γαληνεύουν τη θάλασσα όσοι ταξιδεύουν, σύμφωνα με την παράδοση.
Στην Υδρα υπάρχει το “έθιμο της δέησης”. Ο Επιτάφιος της συνοικίας Καμίνι μπαίνει στη θάλασσα και διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική. Αυτό γίνεται για να ευλογηθούν τα νερά και να γίνει δέηση υπέρ των ναυτικών που ταξιδεύουν, για ήσυχα ταξίδια και καλό γυρισμό.
Στη Νάξο, δεν φιλάνε τη Μεγάλη Παρασκευή, γιατί με το φιλί του πρόδωσε ο Ιούδας το Χριστό, ενώ δεν σφάζουν, «για το αίμα του Χριστού».
Στην Αμοργό, τη Μεγάλη Παρασκευή το απόγευμα προσφέρονται ψωμί, ελιές και νηστίσιμα γλυκά σε κατοίκους και επισκέπτες. Το ίδιο βράδυ, κατά την περιφορά του Επιταφίου στα χωριά, οι γυναίκες, από τις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών, ραίνουν τον κόσμο με κολόνιες και αρώματα.
Στην Πάρο, η περιφορά του Επιταφίου κάνει δεκαπέντε στάσεις. Σε καθεμία από αυτές φωτίζεται κι ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση.
Στην Τήνο τη Μεγάλη Παρασκευή, όλοι οι επιτάφιοι μαζί και των καθολικών συναντώνται στην Εξέδρα της Χώρας , ψάλλουν για λίγο μαζί και συνεχίζουν οι καθένας την πένθιμη πορεία του προς τους δρόμους της εκάστοτε ενορίας. Ο Επιτάφιος του Αγίου Νικολάουτης Τήνου μπαίνει επίσης στη θάλασσα και το όλο σκηνικό που δημιουργούν οι πυρσοί, ο φλεγόμενος σταυρός, οι σειρήνες από τα πλοία, οι ψαλμωδίες και οι χιλιάδες πιστοί που παρακολουθούν είναι πολύ όμορφο.
Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα. Οι Επιτάφιοι των Καθολικών στην Άνω Σύρο ξεκινούν από τον ναό του Αγίου Γεωργίου. Στην Ερμούπολη, ο Επιτάφιος των Καθολικών ξεκινάει από τον Ιερό Ναό Ευαγγελιστών, οι Επιτάφιοι των Ορθοδόξων από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως και τη Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως. Κατά την περιφορά τους συναντώνται στην κεντρική πλατεία Μιαούλη, όπου γίνεται κατανυκτική δέηση.
Στη Σαντορίνη, ξεκινώντας από νωρίς το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, δεκάδες παιδιά τοποθετούν σε ταράτσες, μπαλκόνια, δρόμους, αλλά και στα τείχη του μεσαιωνικού κάστρου χιλιάδες «τενεκεδάκια». Πρόκειται για αυτοσχέδια λυχνάρια που καίνε παραφινέλαιο και μόλις πέσει το σκοτάδι και λίγο πριν την έναρξη της περιφοράς του Επιταφίου, ανάβουν και προσδίδουν μαγική ατμόσφαιρα στο νησί.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ !!!!!!!!!!
Τι γιορτάζουμε την Μεγάλη Πέμπτη
Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η τέταρτη μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και για πολλούς η πιο θλιβερή λόγω της Σταύρωσης του Χριστού. Όμως, υπάρχουν και άλλα έθιμα και σημαντικά γεγονότα εκείνη την ημέρα.
Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης είναι το να βάζουμε κόκκινο πανί στα μπαλκόνια. Αυτό το κάνουμε γιατί συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Όμως, σε άλλες περιοχές υπάρχουν και άλλοι λόγοι.
Για παράδειγμα, στη Θράκη τα παιδιά φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα και πηγαίνουν στα σπίτια ζητώντας καψίδια. Κάθε νοικοκυρά δίνει από ένα κλαδί ή χύνει λίγο πετρέλαιο στο ομοίωμα που το καίνε στον Επιτάφιο της Μεγάλης Παρασκευής. Όταν ξημερώσει, βάζουν το κόκκινο πανί στο παράθυρο για να το δει ο ήλιος.
Επίσης, την ίδια μέρα βάφουμε τα κόκκινα αυγά. Για μερικούς, βάφονται κόκκινα λόγω του αίματος του Χριστού ενώ για άλλους λόγω της Ανάστασης του Χριστού και συνάμα μέσο αποτρεπτικό κάθε κακού.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, οι γυναίκες ζυμώνουν από νωρίς τσουρέκια και κουλούρες της Λαμπρής. Οι κουλούρες της Λαμπρής γίνονται με διάφορα μυρωδικά, ξηρούς καρπούς και στολίδια από ζυμάρι. Εκτός από το βασικό όνομα τους λέγονται κουτσούνες, κουζουνάκια, κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες και λαζαράκια. Τα τσουρέκια γίνονται με πλεξούδες και στολίζονται με αμύγδαλα. Επίσης, τα τσουρέκια αντιπροσωπεύουν την Ανάσταση του Χριστού.
Τη Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε επίσης πέντε σημαντικά γεγονότα. Το πρώτο είναι ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο δείχνοντας τη διακονία των πιστών στην εκκλησία. Το δεύτερο είναι η προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών.
Το τρίτο είναι ο Μυστικός Δείπνος δηλαδή η παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας και ο τελευταίος δείπνος πριν τη Σταύρωση του Κυρίου. Εκεί, ο Χριστός τους παρέδωσε το αίμα και το σώμα του και τους είπε: "Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το Σώμα μου, το υπέρ υμών κλώμενον εις άφεσιν αμαρτιών".
Το τέταρτο είναι τα δώδεκα Ευαγγέλια που διαβάζονται τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης στην εκκλησία. Εκεί οι γυναίκες φυλάνε και μοιρολογούν τον Χριστό. Το τελευταίο και το πιο στενάχωρο είναι η Σταύρωση του Χριστού. Τότε, ο Ιούδας τον πρόδωσε και ο Χριστός συνελλήφθη. Τέλος, ο Χριστός ήταν καρφωμένος στον Σταυρό και τελικά εξέπνευσε.
Πάσχα
ΠΑΣΧΑ
Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή των Ορθοδόξων Χριστιανών. Η λέξη "Πάσχα" προέρχεται από την εβραϊκή λέξη "pesah" που σημαίνει πέρασμα. Οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα σε ανάμνηση της απελευθέρωσης τους από τους Αιγύπτιους και το πέρασμα από την Ερυθρά Θάλασσα. Οι Χριστιανοί πήραν το Πάσχα από τους Εβραίους και γιορτάζουν την Ανάσταση του Ιησού Χριστού και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Το Πάσχα είναι κινητή γιορτή. Γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας (η εαρινή ισημερία είναι στις 20 - 22 Μαρτίου).
Με τη λέξη Πάσχα εννοούμε κυρίως τις 2 εβδομάδες από το Σάββατο του Λαζάρου έως την Κυριακή του Θωμά. Την εβδομάδα των Παθών ή Μεγάλη Εβδομάδα, την ονομάζουμε έτσι λόγω των γεγονότων που διαδραματίζονται αυτή την εβδομάδα καθημερινά και θεωρούνται σημαντικά για τους Χριστιανούς. Η δεύτερη εβδομάδα είναι η εβδομάδα της Λαμπρής ή Λαμπροεβδομάδα.
Σάββατο του Λαζάρου
Το Σάββατο του Λαζάρου είναι αφιερωμένο στην Ανάσταση του Λαζάρου. Το θαύμα που έκανε ο Χριστός πριν τη δική του Ανάσταση. Ο λαός έχει συνθέσει κάλαντα τα οποία είναι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση και τα τραγουδούν οι Λαζαρίνες. Τα κορίτσια τραγουδούν πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι με καλάθια γεμάτα λουλούδια από τους αγρούς και ανταλλάσσουν με κέρασμα ή φιλοδώρημα. Σε πολλά σπίτια πλάθουν ομοιώματα του Λάζαρου με ζυμάρι, τα γνωστά "Λαζαράκια".
Κυριακή των Βαΐων
Την Κυριακή των Βαΐων οι Χριστιανοί γιορτάζουν τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Το έθιμο της ημέρας είναι οι εκκλησίες να είναι στολισμένες με βάγια. Μετά τη λειτουργία ο ιερέας δίνει σταυρούς από βάγια στους πιστούς. Επίσης, έθιμο της ημέρας είναι να τρώμε ψάρια. Από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, που στην ουσία αρχίζει η Μεγάλη Εβδομάδα, και κάθε βράδυ, οι χριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία και παρακολουθούν με κατάνυξη τις Ιερές Ακολουθίες.
Μεγάλη Δευτέρα
Ξεκινάει η Μεγάλη Εβδομάδα, η Εβδομάδα των Παθών. Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στην ακολουθία του Νυμφίου. Στη λειτουργία της Μεγάλης Δευτέρας ακούγεται και η παραβολή της καταραμένης συκιάς από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε με έναν του λόγο.
Μεγάλη Τρίτη
Τη Μεγάλη Τρίτη ακούγεται στη λειτουργία το Τροπάριο της Κασσιανής, για την «εν πολλές αμαρτίες περιπεσούσα γυνή», που έτρεξε και, μετανοώντας, γονάτισε μπροστά στον Κύριο. Κλαίγοντας, του έπλυνε τα πόδια με μύρο και δάκρυα και τα σκούπισε με τα μαλλιά της εκλιπαρώντας για συγχώρεση. Η Κασσιανή ήταν βυζαντινή ηγουμένη, ποιήτρια και υμνογράφος.
Τη Μεγάλη Τρίτη, οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα πασχαλιάτικα κουλουράκια τους.
Μεγάλη Τετάρτη
Την Μεγάλη Τετάρτη το πρωί γίνεται η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία και το βράδυ το Μυστήριο του Αγίου Ευχελαίου. Ο ιερέας διαβάζει εφτά ευαγγέλια και εφτά ευχές για να ευλογήσει το λάδι. Το λάδι αυτό το χρησιμοποιεί ο ιερέας για να "σταυρώσει" τους πιστούς στο μέτωπο.
Το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης οι πιστοί ζουν τον Μυστικό Δείπνο. Ο Ιησούς ετοίμασε το Δείπνο κρυφά στους μαθητές Του για το Πάσχα και για να δείξει την ταπεινοφροσύνη του έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Στη συνέχεια τους αποκαλύπτει ποιος θα Τον προδώσει. Οι Ψαλμοί μας μεταφέρουν στον κήπο της Γεσθημανή όπου ο Ιησούς προσεύχεται λίγο πριν Τον προδώσει ο Ιούδας και συλληφθεί.
Μεγάλη Πέμπτη
Φτάσαμε και στη Μεγάλη Πέμπτη. Την μέρα αυτή οι Χριστιανοί θυμούνται τα Άγια Πάθη. Τη δίκη του Χριστού, τα βασανιστήρια Του, τον εξευτελισμό και τέλος τον μαρτυρικό θάνατο πάνω στο σταυρό. Διαβάζονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης. Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα όταν μέσα στον ναό οι ιερείς περιφέρουν τον Χριστό πάνω στο Σταυρό και όλοι μαζί ψέλνουν το τροπάριο.
Μετά το τέλος της λειτουργίας, κορίτσια αναλαμβάνουν το στολισμό του Επιταφίου με λουλούδια. Το πρωί της επόμενης μέρας πρέπει να είναι έτοιμος για να υποδεχθεί το σώμα του Χριστού στην Αποκαθήλωση.
Τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά. Τα παλιά χρόνια έβαφαν τα αυγά με μπογιά που προερχόταν από διάφορα χόρτα. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να βαφτούν τα αυγά. Το πρώτο κόκκινο αυγό πιστεύουν ότι είναι της Παναγίας γι' αυτό το τοποθετούν στο εικονοστάσι. Επίσης, ζυμώνονται και τα τσουρέκια για να φαγωθούν τη Λαμπρή.
Μεγάλη Παρασκευή
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα πένθους για τους Χριστιανούς. Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα όλη την ημέρα. Το πρωί στην εκκλησία γίνεται η λειτουργία της Αποκαθήλωσης του Χριστού, τοποθετούν δηλαδή το σώμα του στον Επιτάφιο. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής ακούγονται στη λειτουργία τα "Εγκώμια", τα ομορφότερα τροπάρια της Χριστιανοσύνης (Η Ζωή εν Τάφω, Άξιον Εστί, Αι Γενεαί Πάσαι). Στη συνέχεια ο Επιτάφιος περιφέρεται στους δρόμους της ενορίας.
Την ημέρα αυτή οι πιστοί δεν τρώνε γλυκά ή λάδι, αφού ο Χριστός ήπιε ξίδι. Η παράδοση επίσης αναφέρει, ότι τη μέρα αυτή δεν κάνει να πιάσει κανείς βελόνα ή καρφιά και σφυρί.
Μπορείτε αν θέλετε να ακούσετε τα Εγκώμια.
Μεγάλο Σάββατο
Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής. Οι εκκλησίες ετοιμάζονται για την Ανάσταση του Κυρίου. Το πρωί γίνεται η λειτουργία της "Πρώτης Ανάστασης", όπως ονομάζεται.
Τα μεσάνυχτα του Σαββάτου γίνεται η ακολουθία της Αναστάσεως. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα τα φώτα της εκκλησίας σβήνουν και ο ιερέας βγαίνει από την Ωραία Πύλη με τη λαμπάδα του αναμμένη, ψέλνει: "Δεύτε λάβετε φως..." και καλεί τους Χριστιανούς να πάρουν το Άγιο Φως και να ανάψουν τις Πασχαλινές λαμπάδες τους. Στη συνέχεια βγαίνουν όλοι έξω από τον ναό και ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως και ψέλνει:
"Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος".
Το "Χριστός Ανέστη" είναι το σύνθημα για να αρχίσουν οι καμπάνες να χτυπούν χαρούμενα, οι πιστοί αγκαλιάζονται, τσουγκρίζουν τα αυγά τους και εύχονται "Χριστός Ανέστη - Αληθώς Ανέστη".
Οι πιστοί φέρνουν το Άγιο Φως στο σπίτι, σχηματίζουν τον Σταυρό στην είσοδο του σπιτιού και ανάβουν το καντήλι. Στη συνέχεια κάθονται στο πασχαλινό τραπέζι για να φάνε την παραδοσιακή μαγειρίτσα και να τσουγκρίσουν τα αυγά τους.
Κυριακή του Πάσχα
Την Κυριακή του Πάσχα γιορτάζεται η Ανάσταση του Χριστού. Η Μεγάλη Εβδομάδα έχει τελειώσει.
Το Πάσχα ή η Λαμπρή είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χρόνου. Γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα με το σούβλισμα των αρνιών, τσούγκρισμα αυγών, τραγούδια και χορούς. Για 4ο ημέρες οι πιστοί χαιρετούν με το "Χριστός Ανέστη - Αληθώς Ανέστη" και η εκκλησία έχει καθιερώσει μέχρι της Αναλήψεως του Χριστού την Αναστάσιμη Προσευχή.
ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Το Σάββατο του Λαζάρου, το έχει περιβάλει ο λαός μας με όμορφα έθιμα. Το Σάββατο του Λαζάρου θεωρείται μέρα του θανάτου και της ζωής. Παλιότερα οι εκδηλώσεις εορτασμού ήταν πολλές και ποικίλες, ωστόσο σήμερα έχουν λησμονηθεί. Για παράδειγμα τα κάλαντα για το Σάββατο του Λαζάρου τραγουδιούνται σε ελάχιστες περιοχές, ενώ παλιότερα ήταν από τα πιο ζωντανά έθιμα και έδιναν ιδιαίτερο τόνο στις μικρές κοινωνίες. Τα κάλαντα του Λαζάρου ήταν αποκλειστικά σχεδόν γυναικεία και τα τραγουδούσαν κοπέλες διαφόρων ηλικιών ακόμα και κορίτσια τις παντρειάς που ονομάζονταν «Λαζαρίνες».
Την παραμονή της γιορτής, οι Λαζαρίνες ξεχύνονταν στα χωράφια έξω από τα χωριά για να μαζέψουν λουλούδια που με αυτά θα στόλιζαν το καλαθάκι τους την άλλη μέρα ντυμένες με τοπικές ενδυμασίες φορώντας ειδική στολή. Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το Λάζαρο και εισέπρατταν μικρό φιλοδώρημα, χρήματα, αυγά, φρούτα ή άλλα φαγώσιμα.
Σε πολύ λίγες περιοχές της χώρας τραγουδιούνται σήμερα τα Λαζαριάτικα κάλαντα. Ακούστε τα κάλαντα του Λαζάρου στους συνδέσμους παρακάτω:
Παναγία Αχειροποίητος
Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, επί της οδού Αγίας Σοφίας και βόρεια από τον ομώνυμο ναό σώζεται ο ναός της Αχειροποιήτου του οποίου η χρονολογία ανέγερσης τοποθετείται γύρω στα μέσα του 5ου αι. Το μνημείο υπέστει αρχιτεκτονικές επεμβάσεις ήδη από τον 7ο αιώνα, ενώ μια ακόμα σημαντική φάση επεμβάσεων χρονολογείται στα όψιμα βυζαντινά χρόνια (14-15ος αι.)
Η Αχειροποίητος εντάσσεται στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα. Από τον πλούσιο γλυπτό αρχιτεκτονικό διάκοσμο της βασιλικής ξεχωρίζουν τα σύνθετα ιωνικά κιονόκρανα, τα οποία χρονολογούνται στα μέσα του 5ου αιώνα και αποτελούν προϊόντα των εργαστηρίων της Κωνσταντινούπολης. Μεγάλες πλάκες μαρμάρου καλύπτουν το δάπεδο του κεντρικού κλίτους.
Ο χριστιανικός ναός κτίσθηκε πάνω στα ερείπια ένος ρωμαϊκού λουτρού, του οποίου αποκαλύφθηκαν τρία επάλληλα δάπεδα κάτω από το βόρειο κλίτος της βασιλικής. Η έκταση που καταλαμβάνουν τα ερείπια του λουτρώνα δείχνουν ότι επρόκειτο για ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια της Θεσσαλονίκης. H βασιλική της Αχειροποιήτου κατέλαβε μόνο ένα τμήμα του προγενέστερου κτίσματος, ενώ το ανατολικό και βόρειο τμήμα του λουτρώνα παρέμεινε σε χρήση και μετά την ανέγερσή της.
Η βασιλική αναφέρεται στις γραπτές πηγές ως ο ναός της Παναγίας Θεοτόκου και μάλιστα ως ο μεγάλος ναός της Θεοτόκου. Η επωνυμία Αχειροποίητος μαρτυρείται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1320 και πρέπει να σχετίζεται με τη λατρευτική εικόνα της Παναγίας δεομένης που υπήρχε στο ναό. Η Αχειροποίητος είναι ο πρώτος χριστιανικός ναός που μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την άλωση της πόλης στα 1430 από τον σουλτάνο Μουράτ, και παρέμεινε το επίσημο τέμενος των κατακτητών καθόλη την διάρκεια της τουρκοκρατίας, γνωστό με το όνομα 'Εσκι Τζαμί (Παλαιό Τζαμί).
Παρόλες τις ανακατασκευές που έχει υποστεί η Αχειροποίητος κατά την διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας της, το μνημείο συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στα καλύτερα διατηρημένα και πιο σημαντικά παράδειγματα της τυπικής ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα της πρωτοβυζαντινής περιόδου.
Πασχαλινά έθιμα του χωριού μου
Ο στολισμός του Επιταφίου
Το βράδυ της Μ. Πέμπτης μετά το πέρας της θείας λειτουργίας, ιδιαίτερα στα χωριά, γυναίκες και παιδιά ξενυχτούσαν στολίζοντας τον ξυλόγλυπτο επιτάφιο με λουλούδια. Χρησιμοποιούσαν διάφορα λουλούδια από τους κήπους τους ή αγριολούλουδα που μάζευαν τα παιδιά από τους αγρούς (ανεμώνες, μαργαρίτες, κρίνους, τριαντάφυλλα, άνθη λεμονιάς, βιολέτες, μενεξέδες, πασχαλιές, γαρίφαλα, πούπουλα και διάφορα χρωματιστά λουλούδια του αγρού). Τα παιδιά έφτιαχναν μακριές «αλυσίδες» λουλουδιών με τις μαργαρίτες, τις οποίες τις τοποθετούσαν μεταξύ των ξύλων του επιταφίου. Η όλη διαδικασία κρατούσε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και συνοδεύονταν με πολύ κέφι, γέλια, και πολλά κουλουράκια που έφερνε κάθε νοικοκυρά από το σπίτι της.
Τα κάλαντα του Λαζάρου
Τα κορίτσια στόλιζαν από βραδύς τα ψάθινα καλάθια τους με φρέσκα λουλούδια που έκοβαν από τον κήπο ή τον αγρό και τα ετοίμαζαν για τα κάλαντα του Σαββάτου του Λαζάρου. Οι μικρές Λαζαρίνες, όπως ονομάζονταν τα κορίτσια που τραγουδούσαν τα κάλαντα, έδεναν με σκοινί τα λουλούδια περιφερειακά του καλαθιού. Με τα στολισμένα καλάθια στο χέρι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν τα κάλαντα και έπαιρναν μικρό φιλοδώρημα, αυγά, κουλουράκια, καραμέλες και άλλα καλούδια και φαγώσιμα από τα νοικοκυριά.
Χαιρετισμοί
Την Παρασκευή 19/3 ξεκίνησαν οι πρώτοι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου, οι οποίοι ψάλλονται τις πρώτες 4 εβδομάδες μετά την Καθαρά Δευτέρα, ενώ στην συνέχεια έπεται η ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου.
Οι Χαιρετισμοί, ή αλλιώς και Ακάθιστος Ύμνος είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο ποίημα γραμμένο τον 6ο αιώνα μ.Χ. που μιλάει στην Παναγία και της λέει επαίνους, ευχαριστίες και προσευχές.
Έχει 24 στροφές ''οίκους'' οι οποίοι αρχίζουν με τη σειρά από τα 24 γράμματα της άλφαβήτου.
Κυρά Σαρακοστή
Η Κυρά Σαρακοστή
Η «κυρά-Σαρακοστή» λειτουργούσε ως ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο το οποίο βοηθούσε «τους παλιούς» να μετρούν τις εβδομάδες που μεσολαβούσαν από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα. Συνήθως, ήταν η ζωγραφιά, μιας γυναίκας με μαντήλι στο κεφάλι, επτά πόδια, σταυρωμένα χέρια –επειδή προσευχόταν– και χωρίς στόμα, διότι νήστευε όλη αυτή την περίοδο. Κάθε Σάββατο, ξεκινώντας από το Σάββατο που ακολουθούσε μετά την Καθαρά Δευτέρα, η κυρά-Σαρακοστή «έχανε» ένα πόδι. Το τελευταίο μάλιστα, το οποίο κοβόταν το μεγάλο Σάββατο, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας το τοποθετούσαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης και σε όποιον τύχαινε, του έφερνε καλή τύχη (κάτι σαν το φλουρί της Βασιλόπιτας)! Εκτός από χαρτί, η κυρά-Σαρακοστή μπορεί να φτιαχτεί επίσης από ύφασμα, αλλά και από ζυμάρι. Φτιάχνεται από αλατοζύμη , ένα ωραίο υλικό που επειδή έχει πάρα πολύ αλάτι δεν χαλάει για πάρα πολύ καιρό – έχει τις ιδιότητες του πηλού ή της πλαστελίνης.
Η συνταγή της:
Υλικά αλατοζύμης
1 κούπα νερό περίπου,
1 κούπα αλάτι,
3 κούπες αλεύρι (γ.ο.χ)
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160° C στον αέρα.
Βάζουμε τα υλικά για το ζυμάρι σε ένα λεκανάκι και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει μια ελαστική και ωραία ζύμη.
Πλάθουμε την Κυρά Σαρακοστή με το ζυμάρι φτιάχνοντας το σώμα, τη φούστα, το πρόσωπο, τα πόδια της, τη διακοσμούμε όπως θέλουμε και τη βάζουμε σε ένα ταψί το οποίο έχουμε στρώσει με λαδόκολλα.
Ψήνουμε για 20 με 30 λεπτά. Μας ενδιαφέρει να στεγνώσει και όχι να «ψηθεί».
Ένα ποίημα της:
Και φυσικά μια φωτογραφία από το γλυκό Σαρακοστή:
ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΠΟΥΓΑΡΊΔΟΥ ΔΏΡΑΣ!!
Οι Τρεις Ιερἁρχες
Οι Τρεις Ιερἀρχες εἰναι 3 ἁγιοι και θεολὀγοι της Ορθὀδοξης Χριστιανικἠς Εκκλησἰας καθὠς και προστάτες των γραμμἀτων και των μαθητὠν. Ονομἀζονται Ιωἁννης ο Χρυσὀστομος, Βασἰλειος ο Μἐγας και Γρηγὀριος Ναζιανζηνὁς ἠ Θεολὀγος. Η γιορτἠ των Τριὠν Ιεραρχὠν καθιερὠθηκε απὀ τα τἐλη του 4ου αιὠνα στις 30 Ιανουαρἰου.
Ο Μἐγας Βασἰλειος υπἠρξε επἰσκοπος Καισαρεἰας και Πατἐρας της Εκκλησἰας και ἐνας απὀ τους μεγαλὐτερους θεολὀγους της Ορθὀδοξης Εκκλησἰας. Σποὐδασε στην Αθἠνα και η συμβολἠ του στην ανἀπτυξη των γραμμἀτων και της φιλοσοφἰας τον κατἐστησαν ως μἰα απὀ τις μεγαλὐτερες μορφἐς της Χριστιανικἠς Παρἀδοσης.
Ο Ιωἀννης ο Χρυσὀστομος υπἠρξε ο πιο χαρισματικὀς ρἠτορας της περιοχἠς του και αφιἐρωσε τη ζωἠ του στην ανἀπτυξη της φιλανθρωπἰας. Στη ζωἠ του ἠταν υπὀδειγμα ασκητἠ και θεωρεἰται ἀγιος απὀ ὀλες σχεδὀν τις χριστιανικἐς ομολογἰες.
Ο Γρηγὁριος ο Ναζιανζηνὁς εἰναι γνωστὀς με το προσωνὐμιο Θεολὁγος και υπἠρξε Πατριἀρχης της Κωνσταντινοὑπολης τον 4ο αιὡνα. Λἐγεται και <<Τριαδικὁς Θεολὁγος>> για την σημαντικἠ επιρροἠ του στην Τριαδικἠ Θεολογἰα. Ἠταν οπαδὁς των γραμμἁτων και επιθυμοὑσε να γεφυρὡσει το χἁσμα μεταξὑ ελληνὁφωνων και λατινὁφωνων θεολὁγων της εποχἡς του.