Η Αμοργός την εποχή του Τρωικού Πολέμου

Η πρώτη αυτή ανάρτηση  αποτελεί σύνθεση των εργασιών των εξής μαθητών και μαθητριών :

Μανόλης Νομικός, Νικήτας Θεολογίτης,  Άννα Μαρία Νομικού, Βαγγελίτσα Ατσά, Γιάννης Συνοδινός, Νικητία Γαβαλά, Σιδηροπούλου Νικολέτα, Σοφία Κοκολογιάννη.

Παραλείφθηκαν οι πληροφορίες που συμπεριλάβατε στις εργασίες σας για μνημεία που δημιουργήθηκαν μετά τον Τρωικό πόλεμο (12^ος αι. πΧ., τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου). Προσθέτω και τις πληροφορίες για την αρχαία Αιγιάλη, την οποία δεν συμπεριέλαβε κανείς στην παρουσίασή του)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ  ΣΥΝΟΨΗ    (αφηγηματικό κείμενο)

Μετά τον καταστροφικό τρωικό πόλεμο οι Αχαιοί ήταν εξαντλημένοι. Στο ταξίδι του γυρισμού πέρασαν από πολλά μέρη, ένα από τα οποία ήταν και η Αμοργός. Φτάνοντας στο λιμάνι των Καταπόλων τους υποδέχτηκαν φιλόξενα οι κάτοικοι του νησιού και, αφού έκαναν θυσία στο ναό του Απόλλωνα, ανέβηκαν της το λόφο της αρχαίας Μινώας^1*** όπου ξεκουράστηκαν στα θερινά ανάκτορα του βασιλιά Μίνωα². Στη συνέχεια επισκέφτηκαν τις ακροπόλεις της αρχαίας Αρκεσίνης και της αρχαίας Αιγιάλης. Θαύμασαν τα κυκλαδικά ειδώλια και τις ομορφιές του νησιού και ξεκούραστοι πια συνέχισαν το μακρύ ταξίδι της επιστροφής. 

(Γιάννης)

1. ***     Πρόκειται για αναχρονισμό, γιατί την εποχή του Οδυσσέα είχε εγκαταλειφθεί η Μινώα και οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στο Ξυλοκερατίδι (διαβάστε παρακάτω τις ιστορικές πληροφορίες). Αναχρονισμούς συναντάμε και στον Όμηρο, όταν για παράδειγμα αναφέρεται στην καύση των νεκρών:  στην ομηρική εποχή (11^ος- 8^ο αι. π.Χ.) τους νεκρούς τους έκαιγαν, ενώ την εποχή του Οδυσσέα, δηλαδή τη Μυκηναϊκή εποχή (16^ος -12^ος αι. π.Χ) δεν έκαιγαν τους νεκρούς, αλλά τους έθαβαν (μυκηναϊκοί τάφοι έχουν βρεθεί και στην Αμοργό)
2. Η ονομασία Μινώα, σύμφωνα με την αρχαιολόγο και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίων, Λίλα Μαραγκού, είναι παραπλανητική και δεν έχει καμία σχέση με τον μινωικό πολιτισμό. Κανένα μινωικό ίχνος δεν βρέθηκε στα χώματά της, υποστηρίζει σήμερα η καθηγήτρια. Η ονομασία, που έχει απασχολήσει τους ερευνητές και τους απασχολεί ακόμη, είναι δημιούργημα μεταγενέστερο που απορρέει από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος και τον μυθικό βασιλιά Μίνωα.[…] Αν όμως η Μινώα της Αμοργού δεν υπήρξε ποτέ κατά τους αρχαιολόγους μινωική πόλη, η λαϊκή παράδοση του νησιού μιλούσε με επιμονή για «τα θερινά παλάτια του Μίνωα»

(Χαρά Κιοσσέ,  εφημερίδα Το Βήμα, https://www.tovima.gr/2008/11/24/opinions/i-minwa-poy-den-itan-minwiki/  )

 

•  Οικισμός στο ΞΥΛΟΚΕΡΑΤΙΔΙ

Το  πλοίο  των  Αχαιών  φτάνει  στο  μικρό  λιμάνι  των  Καταπόλων.         

Οι  Αχαιοί  στα  αριστερά  του  λιμανιού  βλέπουν  ένα  μικρό  ανοχύρωτο  οικισμό.  Τα  σπίτια είναι μικρά (με ένα ή δύο δωμάτια) και οι στέγες τους ελαφρές, φτιαγμένες από κλαδιά, καλάμια και πατημένο πηλό.  Σε  ένα  εργαστήριο  πηλού  θαυμάζουν τα «τηγανοειδή» σκεύη και ειδώλια. Προχωρώντας  με  έκπληξη  βλέπουν  μυκηναϊκούς θαλαμωτούς τάφους.

Σύμφωνα  με  πρόσφατα  αρχαιολογικά    δεδομένα   στο Ξυλοκερατίδι υπάρχουν μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι (13ος – 12ος αι. π.Χ.) και ίχνη οικισμού.

Στα  δεξιά  του  λιμανιού  σε  ένα  βουνώδη  λόφο  είδαν  ερείπια  οικισμού.

Μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού βρίσκεται επάνω από το λιμάνι των Καταπόλων, στην νότια πλαγιά του βουνώδους λόφου .Είναι  η  αρχαία  Μινώα. […]

(Μανόλης )

•   ΜΙΝΩΑ

Για να δείτε τη θέα από την ακρόπολη της αρχαίας Μινώας πατήστε εδώ 

Η Μινώα ήταν κτισμένη στην πλαγιά του λόφου Μουντουλιά, πάνω ακριβώς από το λιμάνι των Καταπόλων.  Είναι προς το παρόν η πιο γνωστή και η πιο μελετημένη αρχαία πόλη της Αμοργού.  Οι ανασκαφές της αρχαιολόγου Λίλας Μαραγκού αποκάλυψαν ότι η παλαιότερη κατοίκηση στην Μινώα ανάγεται στην Ύστερη Νεολιθική Περίοδο την 4η χιλιετία π.Χ. Κάποια άλλα ευρήματα που βρέθηκαν (σε ύψος 255 μέτρα από την θάλασσα) αποτελούν αψευδείς πληροφορίες για την παλαιότερη εγκατάσταση στην 4η χιλιετία. Τα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια και τα πήλινα αγγεία της πρώιμης εποχής του Χαλκού που βρέθηκαν στη νότια πλευρά του λόφου μας αποδεικνύουν την συνέχιση της ζωής την 3η χιλιετία. Στην 2η χιλιετία, στην μέση και ύστερη εποχή του χαλκού, φαίνεται ότι δεν συνεχίστηκε η ζωή καθώς οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στο Ξυλοκερατίδι,  όπου έχουν βρεθεί θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι και άλλα ευρήματα της ίδιας περιόδου.

Το όνομα Μινώα δεν έχει σχέση με το μινωικό πολιτισμό.  Η ονομασία προέρχεται από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος, που με την πάροδο του χρόνου δημιούργησε τη λαϊκή παράδοση του νησιού για την ύπαρξη  «των θερινών παλατιών του Μίνωα»

(Μανόλης, Άννα Μαρία, Νικήτας, Ευαγγελία, Σοφία, Νικολέτα)

•   ΑΡΚΕΣΙΝΗ

Για να δείτε τη θέα από την ακρόπολη της αρχαίας Αρκεσίνης πατήστε εδώ

Οι  Αχαιοί  συνεχίζουν  τον  περίπατό  τους. Φτάνουν  ακόμα  πιο  νότια.  Σε  μια   άλλη ακρόπολη του νησιού.

Η Αρχαία Αρκεσίνη είναι μία από τις αρχαίες πόλεις του νησιού και ένα από τα πιο ενδιαφέρονται αξιοθέατα της Αμοργού. Επάνω στο Καστρί έχει εντοπισθεί μεσοκυκλαδική εγκατάσταση. Πάνω σε βάσεις της κυκλαδικής εγκατάστασης έχουν θεμελιωθεί νεότερα κτίσματα (σταύλοι, κατοικίες κ.λ.π), καθώς η κατοίκηση της περιοχής συνεχίστηκε και στους ιστορικούς χρόνους.

(Μανόλης)

• Αρχαία   Α Ι Γ Ι Α Λ Η   - θέση Βίγλα

Η ακρόπολη της αρχαίας Αιγιάλης βρίσκεται κοντά στα Θολάρια, στο λόφο της Βίγλας•  ο λόφος δεσπόζει στην γύρω περιοχή και βρίσκεται πάνω από τον κόλπο της Βλυχάδας, απ’ όπου μπορούσαν να ελέγχουν τους εχθρούς που ερχόταν από τη θάλασσα. Η Αιγιάλη ήταν μια από τις τρεις μεγαλύτερες φυσικά και τεχνικά οχυρωμένες πόλεις της Αμοργού κατά την πρωτοκυκλαδική περίοδο- αλλά και στους μεταγενέστερους χρόνους. Στην περιοχή υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. Ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει στην ακρόπολη περπατώντας από τα Θολάρια για περίπου δέκα λεπτά. Εκεί θα συναντήσει λείψανα διαφόρων ιστορικών περιόδων, καθώς η κατοίκηση συνεχίστηκε και στους ιστορικούς χρόνους.

(Ειρήνη, Α΄ τάξη)

• Μαρκιανή

Οι  Αχαιοί  προχωρώντας  στο  εσωτερικό  του  νησιού  νότια  βρίσκουν τα  ερείπια  ενός  άλλου  οικισμού.

Ο προϊστορικός οικισμός της Μαρκιανής βρίσκεται πάνω σε ένα μικρό λόφο ύψους 265 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, στην περιοχή Νοτινά (στη νότια πλευρά του νησιού), κοντά στο δημόσιο δρόμο που ενώνει τη Χώρα με την Κάτω Μεριά.  Ίχνη κατοίκησης υπάρχουν ήδη από την Πρωτοκυκλαδική εποχή.

 Πηγή φωτογραφίας : http://memorylifegr.blogspot.com/2018/09/blog-post_7.html

Σήμερα διασώζονται λείψανα οικιών και τειχών με ημικυκλικούς προμαχώνες, που μας πληροφορούν για την τεχνητή οχύρωση οικισμών κατά την 3η χιλιετία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη υδροσυλλεκτικού αγωγού, ο οποίος απομάκρυνε τα νερά της βροχής που προέρχονταν από τις στέγες των κατοικιών και τους υπαίθριους χώρους.

Στον οικισμό βρέθηκαν εργαλεία από οψιδιανό¹ καθώς και διάφορα λίθινα, πήλινα και μεταλλικά αντικείμενα. Το  σημαντικότερο μεταλλικό αντικείμενο από τη Μαρκιανή είναι η μοναδική μολύβδινη σφραγίδα που βρέθηκε. Είναι δισκόμορφη και στη μία πλευρά φέρει μία ημικυκλική θηλιά για ανάρτηση. Το διακοσμητικό θέμα αποτελείται από σταυρόσχημο κόσμημα με ενάλληλες ορθές γωνίες. Η χρήση μολύβδου για την κατασκευή σφραγίδας απαντάται στις Κυκλάδες μόνον στο νεκροταφείο Απλωμάτων Νάξου

1.     Οψιδιανός ή οψιανός : ονομασία ηφαιστειογενών πετρωμάτων με σκληρή υφή και σκούρο χρώμα.

(Μανόλης, Νικητία)