Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ο Οδυσσέας φτάνει στην Αμοργό…

Δύο  αφηγηματικά κείμενα με πολύ φαντασία ...

της Τρισεύγενης και του Γιώργου 

1.  Στο νησί του Ήλιου ο Οδυσσέας έχασε τους λιγοστούς συντρόφους που του είχαν απομείνει και συνέχισε τον δύσκολο δρόμο της επιστροφής μόνος. Ύστερα από την πολυήμερη μάχη που έδινε ο θείος Οδυσσέας   με τα άγρια κύματα, τελικά δεν άντεξε και άφησε τα ορμητικά κύματα να τον παρασύρουν ημιλιπόθυμο πάνω στην σχεδία του, στο νησί της Αμοργού.

 Όταν συνήλθε, θέλησε να εξερευνήσει το νησί ελπίζοντας να βρει είτε τρόφιμα, είτε φιλικούς ανθρώπους πρόθυμους να τον φιλοξενήσουν έως ότου ανακτήσει τις δυνάμεις του και μπορέσει να συνεχίσει το ταξίδι του.

  Αφού περιπλανήθηκε για λίγη ώρα, για καλή του τύχη βρέθηκε στη Μινώα ¹.

Εκεί βρήκε πολλούς κατοίκους πρόθυμους να τον βοηθήσουν. Στους κατοίκους της περιοχής δεν αποκάλυψε την ταυτότητά του. Το μόνο που τους είπε ήταν ότι καταγόταν από βασιλική οικογένεια και έπρεπε να επιστρέψει στην πατρίδα του.

  Οι ντόπιοι τον σύστησαν αμέσως στον βασιλιά τους και εκείνος θέλησε να τον βοηθήσει και να τον ξεναγήσει στο βασίλειό του, ξεκινώντας από το εργαστήρι κεραμικών του καλύτερου αγγειοπλάστη και γλύπτη της περιοχής.

 Εκεί ο Οδυσσέας παρατήρησε πάνω σε ένα πήλινο αγγείο σκηνές πολέμου. Όταν ρώτησε τον δημιουργό του ποιον πόλεμο είχε αναπαραστήσει πάνω στο αγγείο, εκείνος του απάντησε τον πόλεμο τις Τροίας. Μόλις το άκουσε αυτό ο Οδυσσέας μαρμάρωσε σαν τα ειδώλια που υπήρχαν γύρω του. Ανέσυρε στην μνήμη του τους αγώνες που είχε δώσει, τον νεκρό Αχιλλέα, τους συντρόφους του, τους ναούς του κατέστρεψαν. Μόλις τελείωσε τους συλλογισμούς του, θέλησε να μάθει αν υπάρχει κάποιος ναός του Απόλλωνα στον οποίο θα μπορούσε να προσευχηθεί.

 Ο βασιλιάς παραξενεμένος τον καθοδήγησε στον μαρμάρινο ναό του Απόλλωνα ** (βλ. αναχρονισμός- πρόκειται για ναό ιστορικών χρόνων). Ο Οδυσσέας αφού θαύμασε τον περίτεχνο ναό, γονάτισε και προσευχήθηκε, ζητώντας συγγνώμη για την καταστροφή των ναών που είχε προκαλέσει. Εκείνη την ώρα, ο βασιλιάς κρυφάκουγε και με την βοήθεια της Αθηνάς κατάλαβε ότι ο ξένος που είχε ναυαγήσει στο νησί του, ήταν ο πολυμήχανος Οδυσσέας.

Τότε πήγε δίπλα του και τον παρακάλεσε να τον ακολουθήσει και ο Οδυσσέας παραξενεμένος το έκανε. Πήγανε στο κοιμητήριο του νησιού.  Στη συνέχεια ο βασιλιάς του είπε ότι εκεί υπήρχαν πολλοί τάφοι ηρωικών πεσόντων, οποίοι είχαν πολεμήσει σε μεγάλους πολέμους, σαν της Τροίας. Ύστερα του αποκάλυψε πως ξέρει όλη την αλήθεια για την καταγωγή του.

  Στη συνέχεια ο Οδυσσέας τον παρακάλεσε να του δώσει ένα καράβι και λίγα τρόφιμα, ώστε να μπορέσει να γυρίσει στην Ιθάκη. Ο βασιλιάς τον βεβαίωσε ότι θα τον βοηθήσει, αφού πρώτα του διηγηθεί αναλυτικά τα γεγονότα που συνέβησαν στην Τροία.

  Όση ώρα ο μονάκριβος και διάδοχος του θρόνους γιους του ετοίμαζε το καράβι, ο Οδυσσέας διηγήθηκε όλο τον πόλεμο της Τροίας και ανέφερε όλους τους πεσόντες.

 Αφού το καράβι ετοιμάστηκε και ο Οδυσσέας ήταν έτοιμος να σαλπάρει, ο βασιλιάς του εξέφρασε την δυσαρέσκειά του που δεν πρόλαβε να τον ξεναγήσει  στις άλλες δύο μεγάλες ακροπόλεις της Αμοργού, στην αρχαία Αρκεσίνη στα νότια του νησιού ή στην αρχαία Αιγιάλη, στο βορρά.  Ο Οδυσσέας τότε τον βεβαίωσε πως αφού επιστρέψει στην Ιθάκη, θα τους επισκεφτεί ξανά μαζί με τον γιο του τον Τηλέμαχο και ένα καράβι γεμάτο δώρα, με σκοπό να τους ευχαριστήσει για την πολύτιμη βοήθεια που του πρόσφεραν και να κάνουν εμπορικές συμφωνίες.

  Ύστερα ο βασιλιάς, ευχήθηκε ο Ποσειδώνας να στείλει ούριο άνεμο, ο Οδυσσέας τους ευχαρίστησε και ξεκίνησε για άλλη μια φορά, το δύσκολο δρόμο της επιστροφής.

(Τρισεύγενη Πορφύρη, Απρίλης 2020) 

*** Για τους αναχρονισμούς στα Ομηρικά κείμενα  δείτε εδώ  (επιλέξτε το λήμμα "αναχρονισμός")

 

2.   Οι Αχαιοί, αφού νίκησαν τους Τρώες, πήραν τον δρόμο της επιστροφής.

     Έχοντας κάνει μερικές ώρες ταξιδιού, βλέπουν από μακριά ένα νησί, την Αμοργό. Πλησίασαν και άραξαν τα καράβια τους στο μικρό νησάκι δίπλα στην Αμοργό, τη Γραμβούσα. Εκεί συνάντησαν ένα ποταμάκι, απ’ όπου προμηθεύτηκαν πόσιμο νερό. Εφόσον είχαν αρκετές προμήθειες έμειναν εκεί το βράδυ, για να στήσουν τσιμπούσι. Όμως ένας στρατιώτης πήγε να πλυθεί στο ποταμάκι και λίγο πριν φθάσει συνάντησε νεράιδες^2***, που  τον προσέλκυσαν με χρυσά νομίσματα και τον μεταμόρφωσαν σε νεράιδα. Λίγο πριν ξημερώσει έγινε αισθητή η απουσία του και ο Οδυσσέας με άλλους δύο στρατιώτες πήγαν προς το ποταμάκι να τον ψάξουν. Τον βρήκαν μεταμορφωμένο σε νεράιδα - μόνο το κεφάλι του ήταν ανθρώπινο κι έτσι τον αναγνώρισαν. Ύστερα εμφανίστηκαν και οι υπόλοιπες νεράιδες για να μαγέψουν τους στρατιώτες. Ο Οδυσσέας όμως, καθώς ήταν πολύ έξυπνος, κατάλαβε την πονηριά τους και συμβούλεψε τους συντρόφους του να απομακρυνθούν.

Όταν ξημέρωσε, μπήκαν στο πλοίο, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Αλλά για κακή τους τύχη αντιμετώπισαν ένα πρόβλημα με δυο κουπιά  και αναγκάστηκαν να κάνουν στάση στο λιμανάκι των Καταπόλων. Όταν τους είδαν οι Αμοργιανοί από το Ξυλοκερατίδι, έστειλαν σήμα στο κάστρο της Μινώας (βλ. αναχρονισμός). Αμέσως κατέβηκαν οι Αμοργιανοί έτοιμοι για πόλεμο· τότε τους είπαν οι στρατιώτες ότι έρχονται ειρηνικά. Οι Αμοργιανοί τους εμπιστεύτηκαν και τους ξενάγησαν στο κάστρο της Μινώας και έστησαν ένα τραπέζι γεμάτο με παραδοσιακά ποτά και φαγητά.

Την επόμενη μέρα το πρωί ετοίμασαν τα καράβια και έφυγαν, οι ντόπιοι ψαράδες τους έδειξαν την κατεύθυνση προς την επιστροφή. Έτσι οι στρατιώτες συνέχισαν κανονικά το ταξίδι της επιστροφής.

(Γιώργος Ψυχογυιός, Απρίλης 2020) 

Η Αμοργός την εποχή του Τρωικού Πολέμου

Η πρώτη αυτή ανάρτηση  αποτελεί σύνθεση των εργασιών των εξής μαθητών και μαθητριών :

Μανόλης Νομικός, Νικήτας Θεολογίτης,  Άννα Μαρία Νομικού, Βαγγελίτσα Ατσά, Γιάννης Συνοδινός, Νικητία Γαβαλά, Σιδηροπούλου Νικολέτα, Σοφία Κοκολογιάννη.

Παραλείφθηκαν οι πληροφορίες που συμπεριλάβατε στις εργασίες σας για μνημεία που δημιουργήθηκαν μετά τον Τρωικό πόλεμο (12^ος αι. πΧ., τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου). Προσθέτω και τις πληροφορίες για την αρχαία Αιγιάλη, την οποία δεν συμπεριέλαβε κανείς στην παρουσίασή του)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ  ΣΥΝΟΨΗ    (αφηγηματικό κείμενο)

Μετά τον καταστροφικό τρωικό πόλεμο οι Αχαιοί ήταν εξαντλημένοι. Στο ταξίδι του γυρισμού πέρασαν από πολλά μέρη, ένα από τα οποία ήταν και η Αμοργός. Φτάνοντας στο λιμάνι των Καταπόλων τους υποδέχτηκαν φιλόξενα οι κάτοικοι του νησιού και, αφού έκαναν θυσία στο ναό του Απόλλωνα, ανέβηκαν της το λόφο της αρχαίας Μινώας^1*** όπου ξεκουράστηκαν στα θερινά ανάκτορα του βασιλιά Μίνωα². Στη συνέχεια επισκέφτηκαν τις ακροπόλεις της αρχαίας Αρκεσίνης και της αρχαίας Αιγιάλης. Θαύμασαν τα κυκλαδικά ειδώλια και τις ομορφιές του νησιού και ξεκούραστοι πια συνέχισαν το μακρύ ταξίδι της επιστροφής. 

(Γιάννης)

1. ***     Πρόκειται για αναχρονισμό, γιατί την εποχή του Οδυσσέα είχε εγκαταλειφθεί η Μινώα και οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στο Ξυλοκερατίδι (διαβάστε παρακάτω τις ιστορικές πληροφορίες). Αναχρονισμούς συναντάμε και στον Όμηρο, όταν για παράδειγμα αναφέρεται στην καύση των νεκρών:  στην ομηρική εποχή (11^ος- 8^ο αι. π.Χ.) τους νεκρούς τους έκαιγαν, ενώ την εποχή του Οδυσσέα, δηλαδή τη Μυκηναϊκή εποχή (16^ος -12^ος αι. π.Χ) δεν έκαιγαν τους νεκρούς, αλλά τους έθαβαν (μυκηναϊκοί τάφοι έχουν βρεθεί και στην Αμοργό)
2. Η ονομασία Μινώα, σύμφωνα με την αρχαιολόγο και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίων, Λίλα Μαραγκού, είναι παραπλανητική και δεν έχει καμία σχέση με τον μινωικό πολιτισμό. Κανένα μινωικό ίχνος δεν βρέθηκε στα χώματά της, υποστηρίζει σήμερα η καθηγήτρια. Η ονομασία, που έχει απασχολήσει τους ερευνητές και τους απασχολεί ακόμη, είναι δημιούργημα μεταγενέστερο που απορρέει από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος και τον μυθικό βασιλιά Μίνωα.[…] Αν όμως η Μινώα της Αμοργού δεν υπήρξε ποτέ κατά τους αρχαιολόγους μινωική πόλη, η λαϊκή παράδοση του νησιού μιλούσε με επιμονή για «τα θερινά παλάτια του Μίνωα»

(Χαρά Κιοσσέ,  εφημερίδα Το Βήμα, https://www.tovima.gr/2008/11/24/opinions/i-minwa-poy-den-itan-minwiki/  )

 

•  Οικισμός στο ΞΥΛΟΚΕΡΑΤΙΔΙ

Το  πλοίο  των  Αχαιών  φτάνει  στο  μικρό  λιμάνι  των  Καταπόλων.         

Οι  Αχαιοί  στα  αριστερά  του  λιμανιού  βλέπουν  ένα  μικρό  ανοχύρωτο  οικισμό.  Τα  σπίτια είναι μικρά (με ένα ή δύο δωμάτια) και οι στέγες τους ελαφρές, φτιαγμένες από κλαδιά, καλάμια και πατημένο πηλό.  Σε  ένα  εργαστήριο  πηλού  θαυμάζουν τα «τηγανοειδή» σκεύη και ειδώλια. Προχωρώντας  με  έκπληξη  βλέπουν  μυκηναϊκούς θαλαμωτούς τάφους.

Σύμφωνα  με  πρόσφατα  αρχαιολογικά    δεδομένα   στο Ξυλοκερατίδι υπάρχουν μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι (13ος – 12ος αι. π.Χ.) και ίχνη οικισμού.

Στα  δεξιά  του  λιμανιού  σε  ένα  βουνώδη  λόφο  είδαν  ερείπια  οικισμού.

Μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού βρίσκεται επάνω από το λιμάνι των Καταπόλων, στην νότια πλαγιά του βουνώδους λόφου .Είναι  η  αρχαία  Μινώα. […]

(Μανόλης )

•   ΜΙΝΩΑ

Για να δείτε τη θέα από την ακρόπολη της αρχαίας Μινώας πατήστε εδώ 

Η Μινώα ήταν κτισμένη στην πλαγιά του λόφου Μουντουλιά, πάνω ακριβώς από το λιμάνι των Καταπόλων.  Είναι προς το παρόν η πιο γνωστή και η πιο μελετημένη αρχαία πόλη της Αμοργού.  Οι ανασκαφές της αρχαιολόγου Λίλας Μαραγκού αποκάλυψαν ότι η παλαιότερη κατοίκηση στην Μινώα ανάγεται στην Ύστερη Νεολιθική Περίοδο την 4η χιλιετία π.Χ. Κάποια άλλα ευρήματα που βρέθηκαν (σε ύψος 255 μέτρα από την θάλασσα) αποτελούν αψευδείς πληροφορίες για την παλαιότερη εγκατάσταση στην 4η χιλιετία. Τα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια και τα πήλινα αγγεία της πρώιμης εποχής του Χαλκού που βρέθηκαν στη νότια πλευρά του λόφου μας αποδεικνύουν την συνέχιση της ζωής την 3η χιλιετία. Στην 2η χιλιετία, στην μέση και ύστερη εποχή του χαλκού, φαίνεται ότι δεν συνεχίστηκε η ζωή καθώς οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στο Ξυλοκερατίδι,  όπου έχουν βρεθεί θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι και άλλα ευρήματα της ίδιας περιόδου.

Το όνομα Μινώα δεν έχει σχέση με το μινωικό πολιτισμό.  Η ονομασία προέρχεται από τη λατρεία του ηρωικού παρελθόντος, που με την πάροδο του χρόνου δημιούργησε τη λαϊκή παράδοση του νησιού για την ύπαρξη  «των θερινών παλατιών του Μίνωα»

(Μανόλης, Άννα Μαρία, Νικήτας, Ευαγγελία, Σοφία, Νικολέτα)

•   ΑΡΚΕΣΙΝΗ

Για να δείτε τη θέα από την ακρόπολη της αρχαίας Αρκεσίνης πατήστε εδώ

Οι  Αχαιοί  συνεχίζουν  τον  περίπατό  τους. Φτάνουν  ακόμα  πιο  νότια.  Σε  μια   άλλη ακρόπολη του νησιού.

Η Αρχαία Αρκεσίνη είναι μία από τις αρχαίες πόλεις του νησιού και ένα από τα πιο ενδιαφέρονται αξιοθέατα της Αμοργού. Επάνω στο Καστρί έχει εντοπισθεί μεσοκυκλαδική εγκατάσταση. Πάνω σε βάσεις της κυκλαδικής εγκατάστασης έχουν θεμελιωθεί νεότερα κτίσματα (σταύλοι, κατοικίες κ.λ.π), καθώς η κατοίκηση της περιοχής συνεχίστηκε και στους ιστορικούς χρόνους.

(Μανόλης)

• Αρχαία   Α Ι Γ Ι Α Λ Η   - θέση Βίγλα

Η ακρόπολη της αρχαίας Αιγιάλης βρίσκεται κοντά στα Θολάρια, στο λόφο της Βίγλας•  ο λόφος δεσπόζει στην γύρω περιοχή και βρίσκεται πάνω από τον κόλπο της Βλυχάδας, απ’ όπου μπορούσαν να ελέγχουν τους εχθρούς που ερχόταν από τη θάλασσα. Η Αιγιάλη ήταν μια από τις τρεις μεγαλύτερες φυσικά και τεχνικά οχυρωμένες πόλεις της Αμοργού κατά την πρωτοκυκλαδική περίοδο- αλλά και στους μεταγενέστερους χρόνους. Στην περιοχή υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. Ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει στην ακρόπολη περπατώντας από τα Θολάρια για περίπου δέκα λεπτά. Εκεί θα συναντήσει λείψανα διαφόρων ιστορικών περιόδων, καθώς η κατοίκηση συνεχίστηκε και στους ιστορικούς χρόνους.

(Ειρήνη, Α΄ τάξη)

• Μαρκιανή

Οι  Αχαιοί  προχωρώντας  στο  εσωτερικό  του  νησιού  νότια  βρίσκουν τα  ερείπια  ενός  άλλου  οικισμού.

Ο προϊστορικός οικισμός της Μαρκιανής βρίσκεται πάνω σε ένα μικρό λόφο ύψους 265 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, στην περιοχή Νοτινά (στη νότια πλευρά του νησιού), κοντά στο δημόσιο δρόμο που ενώνει τη Χώρα με την Κάτω Μεριά.  Ίχνη κατοίκησης υπάρχουν ήδη από την Πρωτοκυκλαδική εποχή.

 Πηγή φωτογραφίας : http://memorylifegr.blogspot.com/2018/09/blog-post_7.html

Σήμερα διασώζονται λείψανα οικιών και τειχών με ημικυκλικούς προμαχώνες, που μας πληροφορούν για την τεχνητή οχύρωση οικισμών κατά την 3η χιλιετία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη υδροσυλλεκτικού αγωγού, ο οποίος απομάκρυνε τα νερά της βροχής που προέρχονταν από τις στέγες των κατοικιών και τους υπαίθριους χώρους.

Στον οικισμό βρέθηκαν εργαλεία από οψιδιανό¹ καθώς και διάφορα λίθινα, πήλινα και μεταλλικά αντικείμενα. Το  σημαντικότερο μεταλλικό αντικείμενο από τη Μαρκιανή είναι η μοναδική μολύβδινη σφραγίδα που βρέθηκε. Είναι δισκόμορφη και στη μία πλευρά φέρει μία ημικυκλική θηλιά για ανάρτηση. Το διακοσμητικό θέμα αποτελείται από σταυρόσχημο κόσμημα με ενάλληλες ορθές γωνίες. Η χρήση μολύβδου για την κατασκευή σφραγίδας απαντάται στις Κυκλάδες μόνον στο νεκροταφείο Απλωμάτων Νάξου

1.     Οψιδιανός ή οψιανός : ονομασία ηφαιστειογενών πετρωμάτων με σκληρή υφή και σκούρο χρώμα.

(Μανόλης, Νικητία)