Γλώσσα – Ενότητα 2 – Προετοιμασία για το διαγώνισμα

Κοιτάζοντας έξω βλέπω ότι μάλλον βρέχει... Που σημαίνει: τέλειος καιρός για επανάληψη στη Γραμματική!!!

Στο Φύλλο εργασίας που έχουμε σήμερα για το σπίτι οι ερωτήσεις κατανέμονται (μοιράζονται) ως εξής:

Α. Ερωτήσεις Κατανόησης (1-5)

Στην αρχή υπάρχουν 5 ερωτήσεις κατανόησης. Οι ερωτήσεις αυτές στην αρχή είναι πιο εύκολες και σιγά-σιγά γίνονται πιο δύσκολες. Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις δεν είναι πάντα εύκολο να βρεθούν. Αν σε μία ερώτηση δυσκολευτούμε, διαβάζουμε με προσοχή τις 4 επιλογές και αποκλείουμε αυτές που δεν ταιριάζουν. Επιλέγουμε την μία που φαίνεται πιο σωστή.

• • Παράδειγμα:
    

    4. Τι άρεσε στον Ντίκενς να κάνει στην αυλή του σπιτιού, σύμφωνα με το κείμενο;
    α) Να καλεί φίλους και να τους διαβάζει δυνατά τα κείμενά του
    β) Να διαβάζει δυνατά τα κείμενά του στον εαυτό του
    γ) Να παίζει κρίκετ με τους φίλους του
    δ) Να διαβάζει τα βιβλία του στη γυναίκα και τα παιδιά του

    Η δ αποκλείεται, γιατί δεν αναφέρεται πουθενά ότι διάβαζε τα βιβλία στη γυναίκα και τα παιδιά του. Επίσης, στο κείμενο αναφέρεται ότι στην αυλή του σπιτιού μαζεύονταν γείτονες και έπαιζαν κρίκετ. Αλλά δε φαίνεται πουθενά να παίζει κρίκετ μαζί τους.
    

    Έτσι, αποκλείουμε την επιλογή γ. Οπότε είμαστε ανάμεσα στην α και τη β. Στο κείμενο, λοιπόν αναφέρεται ότι:

    Στην αυλή υπήρχαν λουλούδια, δέντρα και ένας μικρός κήπος, όπου ο Ντίκενς διάβαζε συχνά δυνατά τα κείμενά του, σαν να απευθυνόταν σε κοινό.

    Ποια είναι λοιπόν η σωστή απάντηση;

Β. Ερωτήσεις Λεξιλογίου

Ακολουθούν 4 ερωτήσεις λεξιλογίου.
Σε αυτές χρησιμοποιούμε τα δύο κόλπα που έχουμε πει: α) κόβουμε τις λέξεις στα μέρη που τις αποτελούν (π.χ., πρόσοψη = προς + όψη = μπρος + όψη = η μπροστινή όψη), β) ψάχνουμε τη σημασία τους μέσα στο κείμενο (π.χ., για την "πρόσοψη" αναφέρεται στο κείμενο ότι "Στην πρόσοψη υπήρχε μια στεγασμένη βεράντα". Όποιο από τα δύο βολεύει.

Στις οικογένειες λέξεων ψάχνουμε τα μέρη της κάθε λέξης και αποκλείουμε τις επιλογές που μας δίνονται μία-μία:
π.χ., πρόσοψη = προς + όψη --> οπωροπωλείο = οπώρες + πουλώ (κανένα δεν έχει σχέση με το προς ή την όψη) || όπλο (δεν έχει σχέση με το προς ή την όψη), απόλυτος = από + λύω (λύνω) (καμία σχέση με προς ή όψη) || οπτικός = αυτός που σχετίζεται με την όραση (έχει κάποια σχέση με την όψη). Άρα, η σωστή επιλογή είναι: "οπτικός". Στην πραγματικότητα και τα δύο, οπτικός και όψη, προέρχονται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα ορώ που σημαίνει "βλέπω", αλλά αυτό είναι κάτι που δεν ξέρουμε απαραίτητα!

 

Γ. Ερωτήσεις Γραμματικής

Εδώ τα πράγματα είναι πιο απλά, επειδή τόσο στα βιβλία όσο και στην τάξη κάνουμε πολύ περισσότερη Γραμματική.

1. Επίθετα

Στην ερώτηση 10 πρέπει να βρούμε επίθετα στο κείμενο: όχι τυχαία επίθετα, όχι δικά μας επίθετα, αλλά επίθετα στο κείμενο που χαρακτηρίζουν το σπίτι. Αν διαβάσουμε με προσοχή το κείμενο, θα δούμε ότι υπάρχουν σε διάφορα σημεία του κειμένου:

Εδώ το σπίτι χαρακτηρίζεται "όμορφο".

Εδώ παρουσιάζεται ως "ζεστό" και "καλαίσθητο". Ακόμα και αν δεν ξέρουμε τι σημαίνει καλαίσθητο, φαίνεται ότι είναι επίθετο που χαρακτηρίζει το σπίτι. Αν μας ενδιαφέρει να μάθουμε τι σημαίνει "καλαίσθητος", μπορούμε να το βρούμε στο λέξικό μας.

Στην ερώτηση 11 βλέπουμε τις λέξεις μία-μία και βρίσκουμε το επίθετο ανάμεσά τους:
α. γνωστούς
β. συγγραφείς
γ. Αγγλία
δ. από

Δεν είναι τόσο δύσκολο!

Στη 12 πρέπει να βρούμε πώς θα γίνει το επίθετο “γνωστούς” στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό. Για να απαντήσουμε εδώ, πρέπει να σκεφτούμε πρώτα ποιο άρθρο παίρνει μπροστά το "γνωστούς": τους γνωστούς. Άρα, είναι Αιτιατική Πληθυντικού. Άρα, η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό είναι η Αιτιατική Ενικού: τον γνωστό.

Μάλλον εύκολο!

2. Προσδιορισμοί του τόπου και του χρόνου

Είναι κάπως πιο δύσκολοι από τα επίθετα, επειδή πρέπει να κάνουμε δύο πράγματα: α) να βρούμε αν ο προσδιορισμός δηλώνει τόπο ή χρόνο, β) να βρούμε το είδος του προσδιορισμού.

Τι θέλω να προσέξετε για να τους βρίσκετε εύκολα:

1. Τα επιρρήματα είναι μία άκλιτη λέξη που απαντά στην ερώτηση που κάνουμε: τώρα, χθες, αύριο, μετά, ποτέ, κάποτε Ή εδώ, εκεί, πουθενά, πάνω, κάτω, δίπλα κτλ. Είναι πολλά, για να τα μάθετε απ' έξω. Θα πρέπει να μάθετε να τα βρίσκετε με το κόλπο που σας είπα παραπάνω.
2. Οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί έχουν μπροστά μία πρόθεση. Οι πιο συνηθισμένες είναι: με, σε, για, ως, προς, στον-στην-στο κτλ. Και αυτοί απαντούν στις ερωτήσεις πού; και πότε; ανάλογα αν είναι τοπικοί ή χρονικοί.
3. Απλά ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο ή χρόνο: είναι εύκολο να τα βρούμε: αν κλίνονται είναι ουσιαστικά, όπως στην ερώτηση 14 η λέξη "φορά". Η "φορά" κλίνεται και είναι ουσιαστικό: η φορά - της φοράς - τη φορά - φορά - οι φορές κτλ.
4. Υπάρχουν και οι χρονικές προτάσεις, τις οποίες είναι εύκολο να τις βρούμε, επειδή είναι ολόκληρες προτάσεις (έχουν ρήμα, είναι μεγαλύτερες): όταν τον είδα, μόλις ξεκίνησε το λεωφορείο κτλ.

Παράδειγμα:

16. Στην πρόταση “Εκεί ήθελε να περνά τα καλοκαίρια του, διαβάζοντας και γράφοντας” η υπογραμμισμένη λέξη είναι:
α. Χρονικό επίρρημα
β. Τοπικό επίρρημα
γ. Εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου
δ. Ουσιαστικό που δηλώνει τόπο

Τι είναι άραγε το "εκεί"; Απαντά στο "πού", οπότε είναι τοπικό και είναι μία άκλιτη λέξη που στέκεται μόνη της. Άρα, είναι τοπικό επίρρημα.

3. Χρόνοι του ρήματος

Για να μη μας μπερδέψουν τα ρήματα, πρέπει να μπορούμε να τα αναγνωρίζουμε, να βρίσκουμε τον χρόνο και το πρόσωπο στο οποίο βρίσκονται. Στην άσκηση 19 το ρήμα είναι "ονειρευόταν".

Σκέφτομαι:

1. χθες + συνέχεια => Άρα, είναι Παρατατικός
2. αυτός => Άρα, είναι γ' ενικό πρόσωπο
3. Άρα, στον Συνοπτικό Μέλλοντα θα γίνει: θα ονειρευτεί (αυτός)

Τις χρονικές αντικαταστάσεις τις κάνουμε με προσοχή, αλλά έχουν την ίδια λογική: πρέπει να μεταφέρουμε το ρήμα στο ίδιο πρόσωπο σε όλους τους άλλους χρόνους.

4. Θηλυκά ουσιαστικά σε -ος (όπως η οδός) και σε -η / -εις (όπως η σκέψη, η πράξη, η άποψη)

Είδα σήμερα στα τετράδια ότι κλίνατε όλοι σωστά τα ουσιαστικά που είχαμε για το σπίτι. Όμως, σε ασκήσεις σαν την παρακάτω μπορεί να μπερδευτούμε.

22. Πώς θα γίνει το υπογραμμισμένο ουσιαστικό στη φράση “το σπίτι αυτό βγήκε προς πώληση” στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό;

Πρέπει και εδώ να βρούμε σωστά τον αριθμό και την πτώση που βρίσκεται το ουσιαστικό. Εδώ θα σκεφτούμε ότι είναι: προς (την) πώληση (αν έπαιρνε άρθρο, θα ήταν την). Άρα, έχουμε Αιτιατική Ενικού. Άρα, θα πρέπει να το κάνουμε στην Αιτιατική Πληθυντικού: (τις) πωλήσεις.

5. Απλές, επαυξημένες και ελλειπτικές προτάσεις

1. Ξεκινάμε από τις Απλές: αποτελούνται από τους βασικούς όρους: Υ + Ρ + Α ή Υ + Ρ + Κ
   π.χ., Ο Σωτήρης διαβάζει Μαθηματικά.
   
2. Όπως λέει και το όνομά τους στις ελλειπτικές λείπει κάτι (το Υ ή το Ρ)
   π.χ., Διαβάζει Μαθηματικά (λείπει το Υ)
3. Όπως λέει το όνομά τους οι επαυξημένες έχουν κάτι παραπάνω (προσδιορισμούς, προσδιορισμούς και προσδιορισμούς)
   π.χ., Ο Σωτήρης διαβάζει Μαθηματικά στο δωμάτιό του κάθε απόγευμα μαζί με τον αδελφό του.
   Υ + Ρ + Α + εμ. προσδ. του τόπου + αιτιατική του χρόνου + τροπικό επίρρημα + εμ. προσδ.

Αυτά για σήμερα! Αύριο θα ανεβάσω τις απαντήσεις στις σημερινές ασκήσεις, για να μετρήσετε πόσες έχετε κάνει σωστά!

Λέτε να σταμάτησε η βροχή; Δώρο σε όσους έφτασαν ως εδώ:

Το απόλυτο τραγούδι βροχής: