Κουδουνάτοι Νάξος !

Το Διονυσιακό Καρναβάλι της Νάξου ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο θεαματικά αποκριάτικα γεγονότα της χώρας για πολλούς λόγους! Φυσικά, ένας από αυτούς είναι οι ξακουστοί Κουδουνάτοι της Απειράνθου και τα καρναβαλικά παιχνίδια τους. Πρόκειται για την ετήσια καθιερωμένη αναζωπύρωση ενός ιδιαίτερου ναξιώτικου εθίμου, το οποίο γεννήθηκε στο νησί χιλιάδες χρόνια πριν!

Οι Κουδουνάτοι κι ο ερχομός της άνοιξης

Το μεσημέρι της Τυρινής Κυριακής – της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς – στη γοητευτική Απείρανθο  όπως αρέσει στους ντόπιους να την αποκαλούν, θα συναντήσετε τους εκκωφαντικούς Κουδουνάτους! Φορώντας κάπες, κουκούλες και σειρές από κουδούνια πάνω τους και έχοντας καλυμμένο το πρόσωπό τους από τουλουπάνι  αυτοί οι παράξενοι μασκαράδες ξεκινούν μία ασυνήθιστη βόλτα στα σοκάκια του κυκλαδίτικου χωριού.

Οι Κουδουνάτοι περνούν από σπίτι σε σπίτι, ταρακουνώντας τα κουδούνια τους και γιορτάζοντας για τον ερχομό της άνοιξης! Ολόκληρη η Απείρανθος σείεται από τον έντονο ήχο των κουδουνιών και οι κάτοικοι και επισκέπτες γεμίζουν τα γραφικά στενά της ενθουσιασμένοι.

Τα κακά πνεύματα

Με τον δυνατό θόρυβό τους όμως, οι Κουδουνάτοι δεν καλωσορίζουν απλώς την άνοιξη. Παράλληλα, διώχνουν μακριά  τα κακά πνεύματα! Ενωμένοι με τον υπόλοιπο κόσμο συνεχίζουν την πομπή τους, οδεύοντας προς την κεντρική πλατεία του χωριού, με παρέα το άφθονο κέφι και τους ήχους από τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Νάξου, την αγαπημένη τσαμπούνα και τα εύηχα τουμπάκια.

Το διονυσιακό σύμβολο

Προς τιμήν του θεού Διονύσου, που έχει λατρευτεί ιδιαίτερα στην Αρχαία Νάξο, οι Κουδουνάτοι κρατούν στα χέρια τους το σύμβολο του διονυσιακού φαλλού, τη λεγόμενη σόμπα , η οποία δεν είναι άλλη από ένα χοντρό βλαστό κουφοξυλιάς. Με αυτόν τον τρόπο, υμνούν τη γονιμότητα και κάνουν αναφορά στο σύμβολο που έφεραν οι Μαινάδες του Διονύσου, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία.

Ο Γέρος και η Αρκούδα

Στο καρναβαλικό δρώμενο των Κουδουνάτων, συμμετέχουν μικροί και μεγάλοι ζωντανεύοντας με χαρά και ζήλο ήθη και έθιμα με διονυσιακή προέλευση. Ανάμεσά τους θα βρείτε τον Γέρο και την Αρκούδα. Ο Γέρος αντιπροσωπεύει το παρελθόν, ενώ η Αρκούδα τη δύναμη.

Ο Γέρος είναι πάντοτε ένας άντρας ρωμαλέος και γεροδεμένος, που αντέχει να σηκώσει το μεγάλο βάρος της στολής του και γνωρίζει πώς να κινηθεί ρυθμικά και εναλλασσόμενα. Το πρόσωπό του κρύβεται από μία μάσκα – προβιά μικρού γιδιού και η πλάτη του καλύπτεται από κουρέλια που δημιουργούν την αίσθηση καμπούρας. Στον κορμό του φορά μία μαύρη κάπα τσοπάνη, ενώ εντύπωση προκαλούν η άσπρη μάλλινη βράκα και τα πέτσινα τροχάδια του.

Η αρπαγή της Νύφης

Ανάμεσα σε άλλα – άκρως ενδιαφέροντα -σκηνικά που στήνουν οι Κουδουνάτοι στο Ναξιώτικο Καρναβάλι, θα δείτε να κάνει την επιβλητική εμφάνισή της και η Νύφη , η οποία συμβολίζει το μέλλον! Μαζί με τον Γαμπρό θα παρευρεθούν στο παραδοσιακό γλέντι των Κουδουνάτων, οι οποίοι θα ανοίξουν τον δρόμο γι’ αυτούς.

Ξαφνικά, όμως, ένα απρόοπτο γεγονός θα πυροδοτήσει την έκπληξη όλων: η αρπαγή της Νύφης από κάποιον παρευρισκόμενο! Τότε, μία καταδίωξη που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα κινηματογραφική ταινία θα ξεκινήσει, με τον Γαμπρό και τους Κουδουνάτους να κυνηγούν τον κλέφτη και τη Νύφη. Οι Κουδουνάτοι θα καταφέρουν να απελευθερώσουν τη Νύφη και το στόρι θα ολοκληρωθεί με αίσιο τέλος!

Η λαϊκή παράδοση

Παρά τις αρχαιοελληνικές καταβολές του εθίμου των Κουδουνάτων, ο λαός έχει δώσει τη δική του ερμηνεία σ’ αυτό το ξεχωριστό αποκριάτικο δρώμενο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι Κουδουνάτοι αποτελούν την αναπαράσταση μισότρελων βοσκών που έχασαν τα κοπάδια τους και ζώστηκαν με τα κουδούνια των χαμένων προβάτων τους.