Η μάχη της Αλαμάνας

22 Απριλίου 1821: Η μάχη της Αλαμάνας

Μετά τη σφοδρή επίθεση που δέχτηκαν οι Έλληνες από τον Ομέρ Βρυώνη το σώμα του Δυοβουνιώτη μπροστά στην τεράστια δύναμη του εχθρικού πεζικού και ιππικού υποχώρησε, ενώ το σώμα του Πανουργιά αναγκάστηκε μετά από αρκετή αντίσταση να καμφθεί και να υποχωρήσει ιδίως μετά τον σοβαρό τραυματισμό του ίδιου του Πανουργιά που μαχόταν στη πρώτη γραμμή.

Η αντίσταση στην Αλαμάνα, εναντίον των ανδρών του Κιοσέ Μεχμέτ, όμως εξακολουθούσε. Ο Διάκος βλέποντας ότι λιγόστευε η δύναμη των μαχητών πάνω στη γέφυρα έτρεξε σε βοήθεια. Οι ηρωικοί Καλύβας και Μπακογιάννης κλείστηκαν σε ένα χάνι κοντά στη γέφυρα για να απασχολήσουν τους εχθρούς.

Βλέποντας οι άνδρες του Διάκου, που ήταν πια 50 ή 10, ότι δεν ωφελούσε η παραπέρα αντίσταση, προσπάθησαν να τον πείσουν υποχωρήσουν. Αυτός όμως συνέχισε απτόητος να πολεμάει και τελικά τραυματίστηκε και συνελήφθη από πέντε Αλβανούς. Διακόσιοι Έλληνες σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα ενώ ο δρόμος για την Βοιωτία ήταν ελεύθερος για τους Τούρκους.

Αθανάσιος Διάκος

Ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε το 1788.  Ο τόπος γέννησης του διεκδικείται από την Ανω Μουσουνίτσα και την Αρτοτίνα Φωκίδας.  Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Γραμματικός.  Σε ηλικία 17 χρονών οι δικοί του τον έστειλαν στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου για να μορφωθεί.  Εκεί γαλουχήθηκε με τα ιδανικά της πίστεως και της πατρίδας.  Αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος και πήρε το προσωνύμιο Διάκος.  Συμμετέχει από νωρίς στον αγώνα και αποκτά εμπειρία και δεξιότητα των όπλων μέσα στην αυλή του Αλή Πασά.

Στις 27 Μαρτίου 1821 πρωτοστατεί στην κύρηξη της επανάστασης.  Στην μάχη της Αλαμάνας τραυματίζεται και συλλαμβάνεται.  Ο Ομέρ Βρυώνης του προτείνει να αλλαξοπιστήσει αλλά ο Διάκος αρνείται λέγοντας "Εγώ Γραικός γεννήθηκα Γραικός θε να πεθάνω"   Η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν ένας μαρτυρικός θάνατος δια ανασκολοπισμού  (σουβλίστηκε).  Προτού ξεψυχήσει αναφώνησε << Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει τώρα που ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι>>.