Το έργο παίχτηκε στα Μεγάλα Διονύσια του 421 π.Χ., λίγους μήνες μετά τον θάνατο του Κλέωνα και του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα και λίγες μόνο ημέρες πριν από τη σύναψη της Νικίειας ειρήνης. Ο Αριστοφάνης ήρθε δεύτερος.

Ο Αθηναίος αμπελουργός με το χαρακτηριστικό όνομα Τρυγαίος, απελπισμένος από τη συνέχιση του πολέμου, από τον οποίο ως αμπελουργός πλήττεται ιδιαίτερα, αποφασίζει να ανεβεί στον ουρανό για να συναντήσει τον Δία, μήπως και πετύχει τον τερματισμό του πολέμου. Για το ταξίδι προς τον Δία "αντιγράφει" τον Βελλεροφόντη, τον ήρωα της φερώνυμης τραγωδίας του Ευριπίδη. Εκείνος είχε επιχειρήσει το ουράνιο ταξίδι πάνω στο φτερωτό άλογο Πήγασος, ο Τρυγαίος χρησιμοποιεί ένα πελώριο σκαθάρι -για την ακρίβεια: έναν ἱπποκάνθαρον.Όταν φθάνει στον χώρο των θεών, βρίσκει μόνο τον Ερμή· οι άλλοι θεοί, οργισμένοι με τους Έλληνες που επιμένουν να πολεμούν, για να μην τους βλέπουν και τους ακούν, μετακόμισαν στο έσχατο σημείο του ουράνιου θόλου και άφησαν στη θέση τους τον Πόλεμο. Ο Πόλεμος έκλεισε την Ειρήνη σε μια βαθιά σπηλιά, σώριασε πάνω της πέτρες και ετοιμάζεται να κοπανήσει σε ένα πελώριο γουδί τις αλληλομαχόμενες ελληνικές πόλεις, αλλά δυσκολεύεται να βρει γουδοχέρι. Ώσπου να εξασφαλίσει ο Πόλεμος το γουδοχέρι, ο Τρυγαίος προλαβαίνει, καλεί τους Έλληνες και, παρά τις δυσκολίες, καταφέρνει με τους γεωργούς της Αττικής να απελευθερώσει την Ειρήνη, που επιστρέφει συνοδευόμενη από την Οπώρα (καρποφορία), που προορίζεται για τον Τρυγαίο, και τη Θεωρία (γιορτή), που προορίζεται για τη βουλή.

Στο δεύτερο μέρος του έργου, όπως κατά κανόνα συμβαίνει και στις άλλες κωμωδίες του Αριστοφάνη, παρουσιάζονται οι επιπτώσεις από τα νέα δεδομένα: οι γεωργοί έχουν ξανά τη σοδειά τους, η βουλή ασχολείται και πάλι με τις γιορτές, οι οπλουργοί μένουν άνεργοι, οι κατασκευαστές γεωργικών εργαλείων κάνουν χρυσές δουλειές κ.ο.κ.. Το έργο τελειώνει με τη γαμήλια πομπή και το τραγούδι του Υμεναίου, με το οποίο ο Τρυγαίος και η σύντροφός του Οπώρα προπέμπονται εκεί όπου ουσιαστικά ανήκουν, στους αγρούς.

Στους Ὄρνιθες (414 π.Χ.) δύο μεσήλικες Αθηναίοι, ο ενεργητικότατος Πεισέταιρος και ο μάλλον άχρωμος Ευελπίδης, αναγκάζονται από τη μάστιγα της αθηναϊκής δικομανίας να εγκαταλείψουν την Αθήνα. Έπειτα από περιπλανήσεις μεταξύ ουρανού και γης, φτάνουν στο χώρο των πουλιών. Εκεί, παρά τις αρχικές αντιδράσεις, που αμβλύνονται με τη μεσολάβηση του Τηρέα, ο οποίος άλλοτε ήταν άνθρωπος (βασιλιάς της Θράκης) και τώρα, μετά την απορνέωσή του, πουλί (τσαλαπετεινός), υιοθετείται το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Πεισέταιρου και κατασκευάζεται, μεταξύ ουρανού και γης, η πόλη Νεφελοκοκκυγυία, ως το αποφασιστικό βήμα για την ανάκτηση της (κατά Πεισέταιρον) αρχαίας κοσμοκρατορίας των πουλιών. Πριν καλά-καλά χτιστεί η μετέωρη πόλη, καταφθάνουν απεσταλμένοι των θιγόμενων θεών, που κινδυνεύουν να λιμοκτονήσουν, επειδή η παρεμβαλλόμενη Νεφελοκοκκυγυία εμποδίζει την τσίκνα από τις θυσίες να ανέλθει στον ουρανό, Αθηναίοι αξιωματούχοι, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θέλουν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη νέα πόλη, καιροσκόποι κάθε λογής, που σπεύδουν να επωφεληθούν από τη νέα κατάσταση, και κάποιοι αυτόκλητοι υποστηρικτές, όπως ο (φιλ-άνθρωπος και μισό-θεος) Προμηθέας. Όλοι αυτοί αντιμετωπίζονται δεόντως από τον Πεισέταιρο.

Πηγή:Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας   των Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα