Με τον όρο «ηθογραφία» χαρακτηρίζουμε μια τάση της νεοελληνικής πεζογραφίας, που ξεκινά λίγο μετά το 1880 και συνεχίζεται ως και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Όπως φαίνεται και από τις χρονολογίες αυτές, η ηθογραφία συνδέεται άμεσα με τη λογοτεχνική γενιά του 1880, καθώς και με την ανάπτυξη του νεοελληνικού διηγήματος.

Τι ακριβώς σημαίνει «ηθογραφία» όμως; [...]
Όλα τα ηθογραφικά κείμενα, [...] έχουν ως βασικό τους στόχο την όσο το δυνατόν πιο πιστή παρουσίαση της ζωής στην ελληνική ύπαιθρο και στο ελληνικό χωριό, με τις τοπικές παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, καθώς και τις συνήθειες, το χαρακτήρα και τη νοοτροπία του απλού ελληνικού λαού. Οι ήρωες της ηθογραφικής πεζογραφίας είναι σχεδόν πάντα οι απλοί άνθρωποι της υπαίθρου.

Η ηθογραφία είναι ένα φαινόμενο καθαρά ελληνικό. Σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν την εποχή εκείνη στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μπορούμε να πούμε ότι η ηθογραφία είναι η ελληνική εκδοχή του ρεαλισμού και, ως ένα βαθμό, του νατουραλισμού. Παράλληλα, έχει επηρεαστεί από το πνεύμα του θετικισμού, καθώς και από την επιστήμη της λαογραφίας, που αρχίζει να αναπτύσσεται στη χώρα μας από το 1870 και μετά, με κυριότερο εκπρόσωπο το Νικόλαο Πολίτη.

Βλ. και βιβλίο "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (:  ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Η νεότερη περίοδος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (1880-1930) [[ κυρίως οι δύο παράγραφοι κάτω από τον πίνακα του Λύτρα ]] 

Όποιος θέλει μπορεί να διαβάσει περισσότερα στο  "Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων"

 <-------------------------------------------->

Ένα δείγμα ηθογραφικού διηγήματος ( "Η Αγγέλικα,  του Αργύρη Εφταλιώτη) μπορείτε να διαβάσετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα 

(Για τον Αργύρη Εφταλιώτη :
--> Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄Β΄Γ΄Γυμνασίου ), σελ. 94  (ή εδώ [κατεβείτε στην ιστοσελίδα, αναζητήστε τα ονόματα των λογοτεχνών στο περιθώριο δεξιά, γραμμένα με ροζ χρώμα ])

ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΑΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥΣ
--ΠΟΘΕΓ (Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας)
-- ΕΚΕΒΙ  (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) 
-- Βιβλιοnet

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ  (Απόσπασμα έως ¨...  ἄς ὄψεται ὁ Σπανός, ποῦ στάθηκε ἡ αἰτία.", δηλαδή οι πρώτες έντεκα παράγραφοι [ υπολογίζω εδώ  τη στιχομυθία ως μία παράγραφο] )

Α (Μονάδες 25)

1. Να αναφέρετε τα τρία πρόσωπα, τα οποία κατονομάζονται στο κείμενο. (6 μον.)
2. Να αναγνωρίσετε τις ιδιότητες αυτών των τριών προσώπων. (9 μον.)
3. Να προσδιορίσετε το χώρο με τον οποίο συνδέονται τα εξής πρόσωπα: α) οι προεστοί (5 μον.) και β) οι μεγάλες κοπέλες του χωριού. (5 μον.)

Β (Μονάδες 25)

1. «Είναι αλήθεια... την ομορφιά.»: Να εντοπίσετε στο απόσπασμα στοιχεία από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά της Αγγέλικας, τα οποία προκάλεσαν α)τη διακωμώδηση (3 μον.)και β) το θαυμασμό (7 μον.) στις κοπέλες του χωριού.
2. «Η αλλαγή αυτή είτανε βέβαια σιγανή κι απ' έξω μοναχά. Το φυσικό της δεν μπορούσε να τ' αλλάξ' η χωριατοπούλα.» .

α) Ποια ήταν η επίδραση που άσκησε η δασκάλα στις κοπέλες του χωριού ; (5 μον.)

β)  Ποιο περιεχόμενο πιστεύετε ότι δίνεται από τον αφηγητή στην έννοια «φυσικό» ; Συμφωνείτε με την άποψη ότι το «φυσικό» δεν αλλάζει ;  Τεκμηριώστε τις απόψεις σας.   (10 μον.)

 Γ (Μονάδες 25)

1. α) Ποιος είναι ο τύπος του αφηγητή και η οπτική γωνία του κειμένου (5 μον.) και β) ποιος αφηγηματικός τρόπος χρησιμοποιείται – να αναφέρεται παραδείγματα από το κείμενο  (5 μον.);
2. Γράψτε ένα διάλογο που διεξάγεται στο καφενείο μεταξύ των ανδρών του χωριού, στο πλαίσιο του οποίου εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την επίδραση που ασκεί στις κοπέλες του χωριού η δασκάλα» (10 μον.)

Δ (Μονάδες 25)

Με αναφορές στο κείμενο παρουσιάστε :

1. Το γυναικείο στερεότυπο που είναι κυρίαρχο στο χωριό. (12 μον.)
2. Τις ανατροπές στο κυρίαρχο γυναικείο στερεότυπο που προκαλεί η δασκάλα. (13 μον.)