 «την βασιλέως κακώς εποίουν»: οι Πέρσες βοηθούσαν σταθερά τους Σπαρτιάτες εναντίον των Αθηναίων. Γι’ αυτό «η γάρ Ασία πολεμία αυτοίς ην».

 «προς τον έκπλουν των πλοίων»: Για να μη βγαίνουν από τον Ελλήσποντοεμπορικά πλοία που μετέφεραν σιτηρά στην Αθήνα.

 «Λύσανδρος δ’ εξ Άβύδου παρέπλει εις Λάμψακον»: Τη Λάμψακο,σύμμαχο των Αθηναίων, την είχε οχυρώσει ο Αλκιβιάδης (410 π.Χ.), καιυπήρχε εκεί αθηναϊκή φρουρά. Η πόλη πολιορκήθηκε από θάλασσα(Λύσανδρος) και από την ξηρά (Θώρακας).

 ¨Τα δε ελεύθερα σώματα πάντα αφήκε Λύσανδρος»: Η πρόθεση τουΛύσανδρου ήταν όχι να ερημώσει την πόλη, αλλά να την εκμεταλλευτεί ωςβάση και ορμητήριο.

 

 Αφήγηση με απλότητα, ζωντάνια και παραστατικότητα:

Α) Χρήση παρατατικού χρόνου (διάρκεια των κινήσεων των αντιπάλων) καιιστορικού ενεστώτα.

Β) Μικροπερίοδος λόγος

Γ) σύνθετα ρήματα

Δ) εμπρόθετοι προσδιορισμοί

Ε) πολυσύνδετο σχήμα

Στ) ασύνδετο σχήμα (Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον)

 

Να συνδέσετε κάθε λέξη της στήλης Α΄ με την αντίθετή της στη στήλη Β΄.

Α΄                                                                             Β΄

1. πολέμιος                                                              Α. ευ

2. ναυμαχία                                                            Β. εισπλους

3. στρατηγός                                                         Γ. πεζομαχία

4. κακως                                                                 Δ. επομαι

5. πεζη                                                                    Ε. σύμμαχος

6. έκπλους                                                            Στ. στρατιώτης

7. ηγουμαι                                                              Ζ. έφιπποι

 

Αθηναίοι

Φιλικές πόλεις

1. Η Σάμος
2. Η Λάμψακος

 

Εχθρικές πόλεις

1. Η Χίος και η Έφεσσος

2. Η Μ. Ασία

 

Σπαρτιάτες

Φιλικές περιοχές

1.Η Χίος και η Έφεσος

2.Η Μ. Ασία

3.Η Ρόδος

4.Η Ιωνία που είχαν αποστατήσει.

5.Η Άβυδος

Εχθρικές πόλεις

1. Η Λάμψακος

2.Κάποιες πόλεις στην περιφέρεια του Ελλήσποντου που είχαν αποστατήσει

 

Ξενοφώντος Ελληνικά Βιβλίο 2, κεφ. 1, 20-21

Ερμηνευτικά σχόλια

« έπλευσαν οι Αθηναίοι εις Αιγός ποταμούς»: οι Αθηναίοι έπλευσαν στους Αιγός ποταμούς, απέναντι από τη Λάμψακο και σε απόσταση δεκαπέντε μόλις σταδίων από το Λύσανδρο. Το γεγονός ότι οι Αθηναίοι πλησίασαν τόσο πολύ τις δυνάμεις του Λυσάνδρου φανερώνει υπερβολική αυτοπεποίθηση και αλαζονεία. ( Προηγούμενη νίκη στις Αργινούσες 406 π.Χ.)

 

Λεξιλογικά σχόλια

 ναυσίν (ομόρριζα) < ναύτης, ναύαρχος, ναυτικό, νηολόγιο, ναυσιπλοΐα,..

 διειχε < διέχω(=απέχω) ομόρριζα: αντέχω, αντοχή, απέχω, αποχή, συνοχή, σχέση, σχήμα, σχετικός, σχολείο, …

 

 

Γραμματικά σχόλια

 ναυσίν: ουσιαστικό γ΄κλίσης, η ναυς

 πόδας: ουσιαστικό γ΄κλίσης, ο πους (=το πόδι)

Ενικός αριθμός

Ονομ. η ναυς

Γεν. της νεως

Δοτ. τη νηί

Αιτ. τήν ναυν

Κλητ. ω ναυ

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. αι νηες

Γεν. των νεων

Δοτ. ταις ναυσίν

Αιτ. τάς ναυς

Κλητ. ω νηες

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομ. ο πους

Γεν. του ποδός

Δοτ. τω ποδί

Αιτ. τον πόδα

Κλητ. ω που

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομ. οι πόδες

Γεν. των ποδων

Δοτ. τοις ποσίν

Αιτ. τούς πόδας

Κλητ. ω πόδες

 

 

Ερμηνευτικό σχόλιο

«Εκέλευσε αυτόν απιέναι»:

Ο Αλκιβιάδης είχε συμβουλεύσει σωστά τους Αθηναίους στρατηγούς. Αυτό τουλάχιστον γίνεται απόλυτα εμφανές από το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα σε βάρος των Αθηναίων. Οι Αθηναίοι όμως στρατηγοί έδιωξαν τον Αλκιβιάδη, γιατί θέλησαν να προστατεύσουν το προσωπικό τους γόητρο,αλλά και γιατί δεν τον εμπιστεύονταν. Παράλληλα, δεν ήθελαν να μοιραστούν τη δόξα μιας ενδεχόμενης νίκης.

 

Γραμματικά σχόλια

ΔΥΟ ΡΗΜΑΤΑ

Αρχικοί χρόνοι:

• Ορώ, εώρων, όψομαι, είδον, εώρακα (όπωπα), εωράκειν (οπώπειν)
•  Εν. λέγω  Παρ. έλεγον Μελλ. όψομαι Μελλ. λέξω και ερω Αορ. β΄ ειδον Αορ. έλεξα, ειπα, ειπον Παρακ. εώρακα (όπωπα) Παρακ. είρηκα Υπερσ. εωράκειν (οπώπειν) Υπερσ. ειρήκειν

 

Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις λέξεις της στήλης Β΄, οι οποίες είναι ετυμολογικά συγγενείς: Α΄ Β΄ 1. αυτοψία α. απιέναι 2. έξαρση β. παρήνει 3. εισιτήριο γ. αραι 4. έπαινος δ. κατιδών 5. απουσία ε. έχοντας 6. υπέροχος στ. όντες

 

Ερμηνευτικά σχόλια  « η Πάραλος (ναυς)»: η Πάραλος, η Σαλαμινία και η Δηλιάς ήταν τα τρία ιερά πλοία των Αθηναίων. Τα πλοία αυτά χρησιμοποιούνταν για διπλωματικές και άλλες επίσημες αποστολές.

 « τας δ’ άλλας πάσας Λύσανδρος έλαβε» : Δηλώνεται η πανωλεθρία των Αθηναίων. Σώθηκαν μόνο εννέα πλοία. Αντίθετα ο Λύσανδρος δεν είχε καμία απώλεια ούτε σε πλοία ούτε σε στρατιώτες

. «έλαβε τα μεγάλα ιστία των νεων του Λυσάνδρου» : Ο Λύσανδρος είχε αφαιρέσει τα μεγάλα ιστία από τα πλοία του για να είναι πιο ευέλικτα. «παρ’ Ευαγόραν εις Κύπρον» : Βασιλιάς της Κύπρου (411-373 π.Χ.), σύμμαχος των Αθηναίων

 

 

Λεξιλογικά σχόλια «έλαβε» < του ρήματος λαμβάνω, ομόρριζα : λαβή, παραλαβή, λήψη, λήμμα, εργολάβος…

«έγνω» < του ρήματος γιγνώσκω, ομόρριζα: γνώμη, άγνοια, ανάγνωση, γνωστικός, άγνωστος, αυτογνωσία

«γεγονότα» < του ρήματος γίγνομαι, ομόρριζα : γίνομαι, γένεση, γενιά, γένος,απόγονος, εγγόνι, συγγενής

Γραμματικά σχόλια

 «πλειν» : Απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος πλέω . Αρχικοί χρόνοι : πλέω, έπλεον, πλεύσομαι και πλευσουμαι, έπλευσα, πέπλευκα, επεπλέυκειν

 «έλαβε» : γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής φωνής αορίστου β΄ του ρήματος λαμβάνω Αρχικοί χρόνοι : λαμβάνω, ελάμβανον, λήψομαι, β΄έλαβον, είληφα,ειλήφειν

 «έφυγον» : γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής φωνής αορίστου β΄ του ρήματος φεύγω Αρχικοί χρόνοι : φεύγω, έφευγον, φεύξομαι και φευξουμαι, β΄έφυγον, πέφευγα, επεφευγειν

 «έγνω» : γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής φωνής αορίστου β΄ του ρήματος γιγνώσκω

 

 παντελῶς, πλήρεις, κατασχών, μεγάλα: Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία.

παντελῶς =

πλήρεις =

κατασχών =

μεγάλα =

 

β) Να αντιστοιχίσετε τα ομόρριζα προς τους ρηματικούς τύπους βοηθεῖν και ἔλαβε:

 

Α΄ ΣΤΗΛΗ       Β' ΣΤΗΛΗ

1. βοηθός            α) ενέργεια ή κατάσταση

2. λῆμμα                 β) υποκοριστικό

3. λῆψις                    γ) αποτέλεσμα ενέργειας

4. λημμάτιον          δ) όργανο ή μέσο

5. βοήθεια               ε) πρόσωπο που ενεργεί

ΛΥΣΕΙΣ

1: ε, 2: γ 3: α 4: β 5:

 

 

Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, 2, 1, 28-29.

α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την ομόρριζή της στη Β΄ στήλη. Δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν.

Α΄ ΣΤΗΛΗ       Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ναῦς              α) εγκατάλειψη

2. ἐσήμανεν      β) είδος

3. ἔλαβε             γ) σημασία

4. ἰδών                δ) κατάληψη

5. ἀνήχθησαν      ε) ναός στ) αναγωγή

ζ) νηοπομπή

 

β) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους ένα ομόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ελληνικής, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται: ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά

πλεῖν - ις

ἐσήμανεν - μα

συνέλεξεν - ή

βοηθεῖν - ός

ἀπαγγελοῦσα - ία

 

Ξενοφώντος Ελληνικά Βιβλίο 2, κεφ. 1, 30-32

Ερμηνευτικά σχόλια

 « Θεόπομπον τόν Μιλήσιον ληστήν»: η πειρατεία ήταν διαδεδομένη στην αρχαιότητα και μάλιστα σε ταραγμένες περιόδους.

 « τήν δεξιάν χειρα αποκόπτειν των ζωγρηθέντων»: Άλλες ιστορικές πηγές, όπως ο Πλούταρχος, αναφέρουν ότι οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει να κόψουν όχι το χέρι αλλά τον αντίχειρα του δεξιού χεριού, ώστε όσοι θα συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι να μην μπορούν να πιάσουν δόρυ αλλά να μπορούν να κρατούν το κουπί (ώστε να χρησιμοποιηθούν ως κωπηλάτες στα αθηναϊκά πλοία.

 

α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την ομόρριζή της στη Β΄ στήλη.

Δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν.

Α΄ ΣΤΗΛΗ                                Β΄ ΣΤΗΛΗ

1. ἀποκόπτειν                                α) δόγμα

2. κατειργάσατο                                β) εγκρατής

3. κρατήσειαν                                         γ) κατάληψη

4. ἐπελάβετο                                               δ) δείγμα

5. ἔδοξεν                                                   ε) διακοπή

στ) εγκατάλειψη

ζ) επεξεργασία

 ἀπήγαγεν, κατακρημνίσειαν, διέφθειρεν, ἐλέγετο, προδοῦναι:

Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

ἀπήγαγεν =

διέφθειρεν =

κατακρημνίσειαν =

ἐλέγετο =

προδοῦναι =