Αθήνα: πορεία προς τη δημοκρατία

5. ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

• Η καταγραφή των νόμων ικανοποίησε μια μερίδα πολιτών. Όμως, το γεγονός πως όποιος δεν πλήρωνε τα χρέη του γινόταν δούλος εξακολουθούσε να προκαλεί εντάσεις.
• 594 π.Χ. : οι Αθηναίοι επέλεξαν τον Σόλωνα (ποιητή και έναν από τους επτά σοφούς) να επιλύσει τα προβλήματα της πόλης.
• Μέτρα Σόλωνα:
• Κατάργηση των χρεών: απελευθέρωσε όσους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών και απαγόρευσε από ‘δω και πέρα να δανείζεται κανείς βάζοντας ως εγγύηση τον εαυτό του. Αυτή η διάταξη της νομοθεσίας του Σόλωνα είναι γνωστή ως σεισάχθεια και λύτρωσε την αγροτική τάξη.
• Διαίρεση των πολιτών σε τέσσερις τάξεις: κριτήριο ήταν το εισόδημα και όχι η καταγωγή. Με ανάλογο τρόπο όρισε και τα αξιώματα. Έτσι αποδυνάμωσε το αριστοκρατικό πολίτευμα.
• Διεύρυνση του πολιτικού ρόλου της Εκκλησίας του Δήμου: σε αυτή συμμετείχαν οι Αθηναίοι πολίτες που είχαν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας τους.
• Βουλή των Τετρακοσίων: προετοίμαζε τα θέματα που συζητούσε η Εκκλησία του Δήμου.
• Ηλιαία: ήταν ένα λαϊκό δικαστήριο στο οποίο συμμετείχαν με κλήρωση άτομα από όλες τις τάξεις. Η δημιουργία της Ηλιαίας στόχευε στην καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης.
• Ο Σόλων μάλιστα για να πετύχει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά ψήφισε νόμο σύμφωνα με τον οποίο στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα από όσους δεν έπαιρναν σαφή θέση πάνω στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα.
• Τα μέτρα του Σόλωνα ανακούφισαν τη λαϊκή τάξη και εξίσωσαν τους πλούσιους με τους ευγενείς.
• Ωστόσο, εξακολουθούσε να υπάρχει το αίτημα για να ξαναμοιραστεί η γη, την οποία μέχρι τότε κατείχαν οι λίγοι.
• Αυτή την αναταραχή εκμεταλλεύτηκε ο Πεισίστρατος, ο οποίος μαζί με τον λαό κατέλαβε την εξουσία. Τότε επέβαλε το τυραννικό πολίτευμα.
• Ο Πεισίστρατος ως τύραννος στέρησε από τους Αθηναίους πολίτες τις ελευθερίες που είχαν κατακτήσει. Όμως έκανε πολλά σημαντικά εξωραϊστικά έργα (Εννεάκρουνος πηγή, νέα Αγορά, τελεστήριο της Ελευσίνας κλπ.) και προσπάθησε να φτιάξει βιβλιοθήκη.
• 527 π.Χ. : θάνατος Πεισίστρατου.
• Μετά τον θάνατο του Πεισίστρατου την εξουσία ανέλαβε ο γιος του Ιππίας τον οποίο οι Αθηναίοι ανέτρεψαν το 510 π.Χ.
• Από την πτώση της τυραννίδας ευνοήθηκαν οι δημοκρατικοί.
• Αρχηγός των δημοκρατικών ήταν ο Κλεισθένης. Οι ενέργειες των δημοκρατικών θεμελίωσαν το δημοκρατικό πολίτευμα. Μέτρα:
• Δημιουργία δέκα φυλών: τα μέλη των φυλών αυτών προέρχονταν από διαφορετικές περιοχές της Αττικής. Έτσι σταμάτησε η συγγένεια και η καταγωγή να παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Με το μέτρο αυτό ο Κλεισθένης «έδωσε την πολιτεία στον λαό» έγραψε αργότερα ο Αριστοτέλης.
• Αύξηση της Βουλής κατά 100 μέλη, Βουλή των Πεντακοσίων.
• Αύξηση του αριθμού των στρατηγών σε δέκα: έτσι περιόρισε την αύξηση της δύναμης του πολέμαρχου στρατηγού.
• Η Εκκλησία του Δήμου έγινε το κυρίαρχο πλέον σώμα στο οποίο λαμβάνονταν οι πιο σοβαρές αποφάσεις.
• Ο Κλεισθένης έκανε όλα τα αξιώματα προσιτά στους πολίτες και εξασφάλισε τη λαϊκή συνοχή. Δικαίως θεωρείται ο θεμελιωτής του δημοκρατικού πολιτεύματος.
• Με τη δημοκρατία οι πολίτες ενδιαφέρονταν για τα κοινά και ο τρόπος ζωής της πόλης άλλαξε.

Δραστηριότητες:

1. Τι ήταν η σεισάχθεια;
2. Ποια ήταν τα μέτρα που πήρε ο Σόλων;
3. Ποια μέτρα πήρε ο Κλεισθένης;