3.1. Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΩΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΙΣΤΗΣ (ΦΕ 1-2)

ΦΕ1) Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά.

Ιδεοθύελλα: με αφορμή τη φράση «Σύγχρονα πρότυπα των νέων» αλλά και τις εικόνες που υπάρχουν παρακάτω, ας προσπαθήσουμε να ονομάσουμε τα πρότυπα που έχουν οι νέοι σήμερα, τα οποία θα τα καταγράψουμε στον πίνακα της τάξης. Στη συνέχεια, προσπαθήστε να αναφέρετε τους τρόπους με τους οποίους συνήθως εκφράζεται ο θαυμασμός τους προς αυτά.

ΦΕ 2) Η λατρεία ως αναπόσπαστο στοιχείο της θρησκείας. Με τη λατρεία εκφράζουμε την πίστη.

Ομαδοσυνεργασία: οι ομάδες που έχουμε χωριστεί αντιστοιχούν με τον ημερήσιο, εβδομαδιαίο και ετήσιο λατρευτικό κύκλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στη συνέχεια ας αποτυπώσουμε σε διάγραμμα τα σημεία-ορόσημα της καθημερινότητας και της ζωής μας και παράλληλα με άλλο χρώμα ας σημειώσουμε τους μεγάλους σταθμούς της λατρείας. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε επικουρικά και κείμενα και αποσπάσματα που υπάρχουν στην ενότητα. Αφού ολοκληρώσουμε, θα συζητήσουμε στην ολομέλεια της τάξης πώς η λατρεία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην καθημερινότητα του πιστού/της πιστής.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ Ή ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Α) Ημερήσιος ή του νυχθημέρου:

Το νυχθήμερο περιλαμβάνει επτά ακολουθίες. Ο κύκλος του εικοσιτετράωρου αρχίζει το απόγευμα (μετά της 17:00) και οι ακολουθίες του συμπίπτουν με την αρχαία διαίρεση του χρόνου (εσπερινή, μεσονύκτια, ορθρινή, τρίτη, έκτη, ένατη). Οι ακολουθίες του νυχθημέρου είναι: Εσπερινός ή Λυχνικό, Απόδειπνο (Μέγα και Μικρό), Μεσονυκτικό, Όρθρος, η εκτενέστερη και πλουσιότερη θεολογικά ακολουθία, και οι Ώρες (Α', Γ', ΣΤ', και Θ'), ανάμνηση των μεγάλων στιγμών της σωτηρίας μας (Σταύρωση, Θάνατος του Χρίστου, κάθοδος του Αγίου Πνεύματος). Η Θ' Ώρα συμψάλλεται με τον Εσπερινό. Ενώ όμως ολόκληρη η εκκλησιαστική λατρεία διαπλέχθηκε αδιάσπαστα με τον φυσικό χρόνο, η Θ. Λειτουργία έμεινε έξω από τον χρόνο και τους περιορισμούς του. Έτσι, δεν ανήκει στον κύκλο των ακολουθιών του νυχθημέρου, ούτε κάποια από τις άλλες ακολουθίες θεωρείται ως προετοιμασία της. Γι' αυτό μπορεί να τελεστεί οποιαδήποτε ώρα, πρωί-μεσημέρι η βράδυ, ως η κατ' εξοχήν εορτή και πανήγυρη της Εκκλησίας.

Β) Εβδομαδιαίος:

Ο εβδομαδιαίος κύκλος οργανώθηκε με βάση την Κυριακή, την πρώτη ιστορικά γιορτή της Εκκλησίας. Ταυτιζόμενη με τον Κύριο, τον Ιησού Χριστό, ισχύει ως ομολογία της πίστης σ' Αυτόν. Ταυτιζόμενη και με την «ογδόη ήμερα», συνδέθηκε με τη Θ. Ευχαριστία, ως μόνιμη και σταθερή ήμερα τέλεσης της. Η αργία της Κυριακής, που επέβαλε ο Μ. Κωνσταντίνος το 324, δεν ταύτισε την Κυριακή με το Σάββατο, αλλά έδειξε την υπέρβαση του. Η Κυριακή είναι «η μία των Σαββάτων (πρώτη μέρα της εβδομάδας), η βασιλίς και Κυρία». Το Σάββατο αναφέρεται τη φυσική ζωή του κόσμου, η Κυριακή είναι η εσχατολογική ήμερα της εισόδου στον νέο αιώνα, τη νέα Βασιλεία των Ουρανών.

Γ) Ετήσιος ή ενιαύσιος κύκλος

Υπάρχει ο κύκλος των κινητών εορτών με κέντρο το Πάσχα (οι τέσσερις πρώτες εβδομάδες της νηστείας μπορούν να θεωρηθούν ως τα άκρα, ως σώμα το διάστη­μα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και κεφάλι η Μεγά­λη Εβδομάδα) και των ακινήτων εορτών με κέντρο τα Θεοφάνια-Χριστούγεννα (Περιτομή, Βάπτιση, Υπα­παντή, Μεταμόρφωση).