Ιστοφιλοσοφία του Β2

Έχετε βγει μια βόλτα και βλέπετε ένα τρένο να κινείται εκτός ελέγχου προς το μέρος όπου βρίσκονται πέντε εργάτες. Ο οδηγός έχει χάσει τις αισθήσεις του, πιθανόν από καρδιακό επεισόδιο. Αν δεν γίνει κάτι, θα πεθάνουν όλοι. Το τρένο θα τους λιώσει. Κινείται τόσο γρήγορα, ώστε δεν προλαβαίνουν να κάνουν στην άκρη. Υπάρχει ωστόσο μια ελπίδα. Υπάρχει ένας μοχλός πάνω στις γραμμές ακριβώς πριν από τους πέντε άνδρες, και στην άλλη πλευρά υπάρχει μόνο ένας εργάτης. Βρίσκεστε αρκετά κοντά, ώστε να μπορείτε να παρέμβετε και να αλλάξετε την κατεύθυνση του τρένου, οπότε αυτό δεν θα σκοτώσει τους πέντε εργάτες αλλά τον μεμονωμένο εργάτη. Είναι άραγε ορθό να σκοτώσετε αυτό τον αθώο άνδρα; Από αριθμητική άποψη, σώζετε πέντε ανθρώπους σκοτώνοντας μόνο έναν. Αυτό πρέπει να μεγιστοποιεί την ευτυχία. Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτή θα φαινόταν η ορθή πράξη. Στην πραγματική ζωή είναι πολύ δύσκολο να κάνετε μια τέτοια παρέμβαση και ως αποτέλεσμα αυτής να δείτε κάποιον να πεθαίνει, αλλά μπορεί να είναι χειρότερο να διστάσετε και να δείτε πέντε ανθρώπους να πεθαίνουν. Διαβάστε περισσότερα "5. Το ακυβέρνητο τρένο"

ΠΕΡΙ ΤΙΝΟΣ ΠΡOΚΕΙΤΑΙ;

καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι,καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. (Λκ 6, 31)

 

Όταν λέμε πως κάποιος δεν έχει αρχές, σχεδόν ποτέ δεν το εννοούμε ως κομπλιμέντο. Τι σημαίνει, όμως, να έχει κάποιος αρχές; Και ποιες είναι οι αρχές που θα έπρεπε να έχουμε; Το Θέμα της συνέπειας επαναλαμβάνεται διαρκώς σε όλους τους τομείς της φιλοσοφίας και με όλους τους τρόπους. Αρχικά, αποτελεί τη βάση της λογικής. Ο μεγαλύτερος φιλόσοφος υπερασπιστής της ιδέας της συνέπειας ήταν, ίσως, ο Ιμάνουελ Καντ. Όταν η εκπομπή Today του σταθμού Radio 4 του BBC διεξήγαγε δημοσκόπηση με σκοπό να αναδείξει «τον μεγαλύτερο φιλόσοφο όλων των εποχών» πριν από λίγα χρόνια, πολλοί θεώρησαν πως ήταν χάσιμο χρόνου καθώς ήταν σίγουροι πως θα έβγαινε πρώτος ο Καντ. Τελικά, όμως, όσοι στοιχημάτισαν στον Καντ έχασαν τα λεφτά τους. Νικητής αναδείχθηκε ο Καρλ Μαρξ. Διαβάστε περισσότερα "4. Έχω αρχές εγώ!"

Τα μισά από τα λάθος ουμπεράσματα στα oπoία
καταλήγουν οι άνθρωποι προκαλούνται από την κατάχρηση
της μεταφοράς και από τη λανθασμένη αντίληψη της γεvικής
ή της φανταστικής ομοιότητας ως πραγματικής ταυτότητας.
ΛΟΡΔΟΣ ΠΑΛΜΕΡΣΤΟΝ

ΠΕΡΙ ΤΙΝΟΣ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ;

Εάν πάω το αυτοκίνητό μου στο συνεργείο για επισκευή και βάλουν καινούργια ανταλλακτικά, θα πάρω πίσω το ίδιο αυτοκίνητο; Έχει σημασία; Εάν πάω το παιδί μου στο νοσοκομείο για μεταμόσχευση καρδιάς, θα πάρω πίσω το ίδιο παιδί;. Έχει σημασία; Εάν δώσω σε κάποιον έναν πίνακα ζωγραφικής να τον εκτιμήσει και μου επιστρέψει ένα πλαστό αντίγραφο, θα πάρω πίσω τον ίδιο πίνακα; Έχει σημασία; Έχει διαφορά αν είναι το αυτοκίνητό μου, το παιδί μου ή ο πίνακάς μου; Θα έπρεπε να έχει διαφορά; Διαβάστε περισσότερα "2. Τι διαφορά έχει;"

Το «δίλημμα του Ευθύφροvα» πήρε το όνομά του από έναν από τους αvακριτές του Σωκράτη που βρίσκεται στον ομώvυμο διάλογο του Πλάτωνα. Το πρόβλημα το οποίο χρησιμοποιεί ο Σωκράτης προκειμέvου να αντιμετωπίσει τον Ευθύφροvα είναι το εξής: οι θεοί αγαπούν το όσιο (ηθικό) επειδή είναι όσιο ή μήπως το γεγοvός ότι το αγαπάνε κάνει κάτι όσιο;
Οι αρχικοί υπαινιγμοί του διλήμματος είναι αρκετά προφανείς. Εάν (α) οι θεοί αγαπούν ό,τι είναι καλό επειδή είναι καλό, τότε οτιδήποτε είναι καλό είναι καλό ανεξάρτητα από το τι νιώθουν οι θεοί για αυτό. Εάν, από την άλλη μεριά, (β) κάτι είναι καλό επειδή το αγαπούν οι θεοί, τότε θα μπορούσαν πολύ απλά να αγαπήσουν κάτι άλλο εξίσου. Διαβάστε περισσότερα "1. Το «δίλημμα του Ευθύφρονα»."

Είμαστε περιτριγυρισμένοι από περίπλοκες έννοιες που ισχυρίζονται ότι εξηγούν χωρίς να  λύνουν. Mία είναι η γνωστική ασυμφωνία, η οποία, με απλά λόγια, είναι η συνήθεια να λέει κανείς ψέματα στον εαυτό του, η δυσφορία που νιώθει όταν προσπαθεί να υποστηρίξει αντίθετες και ασύμβατες ιδέες ή όταν οι πεποιθήσεις μας έρχονται σε αντίθεση με συγκεκριμένες συμπεριφορές. Θεωρητικοποιήθηκε το 1957 από τον Αμερικανό κοινωνιολόγο και ψυχολόγο Λίον Φέστινγκερ (1919-1989). Αν οι πεποιθήσεις μας συγκρούονται με τις πράξεις μας ή αν έχουμε αντιφατικές ιδέες, νιώθουμε δυσφορία και ένταση. Το παράδειγμα είναι ο μύθος του Αισώπου για την αλεπού και τα σταφύλια. Η αλεπού ήθελε τα σταφύλια αλλά δεν μπορούσε να τα πάρει, οπότε επινόησε το ψέμα ότι τα σταφύλια ήταν άγουρα. Έλεγε ψέματα στον εαυτό της για να δικαιολογήσει το ότι δεν πήρε αυτό που ήθελε.

Διαβάστε περισσότερα "Η Γνωστική Ασυμφωνία της Μεταμοντερνικότητας"

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει «μεγάλα αγαθά» της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα.

Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσοχή. Η απολαυστική γραφή και το ιδιαίτερο ύφος κάνουν το βιβλίο ένα έξοχο ανάγνωσμα.

"Το μεγαλύτερο ταλέντο του Berlin είναι η ικανότητά του να "διεισδύει" στο μυαλό των στοχαστών που επέφεραν τις θεμελιώδεις αλλαγές στη Δυτική σκέψη. Κατόρθωσε να αποκαταστήσει την ιστορία των ιδεών ως εργαλείο για τη γνώση του παρελθόντος και την ερμηνεία του παρόντος." (Raymond Carr)

«Αρχικά ο μεγάλος στοχαστής αναδεικνύει την επικινδυνότητα εκείνου του «μύθου» που θεωρεί ότι υπάρχουν ενιαίες λύσεις για όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Πίσω απ' αυτή τη θέση κρύβεται η ιδέα του ιδανικού κράτους και της ιδανικής κοινωνίας και πίσω και απ' αυτή την ιδέα ελλοχεύει ο κίνδυνος του ολοκληρωτισμού. Και ο ολοκληρωτισμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου». (Γιώργος Σιακαντάρης) Διαβάστε περισσότερα "Το στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας – Isaiah Berlin"

Ο Αυγουστίνος (354-430 μ.Χ.) ήθελε απεγνωσμένα να γνωρίζει την αλήθεια. Όντας χριστιανός, πίστευε στον Θεό. Όμως η πίστη του άφηνε αναπάντητα πολλά ερωτήματα. Τι ήθελε ο Θεός από αυτόν να κάνει; Πως όφειλε να ζει; Σε τι όφειλε να πιστεύει; Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σκεπτόμενος αυτά τα ερωτήματα και γράφοντας για αυτά. Το τίμημα είναι πολύ υψηλό. Για όσους πιστεύουν στην πιθανότητα της αιώνιας κόλασης, ένα φιλοσοφικό λάθος μπορεί να έχει τρομερές συνέπειες. Κατά την άποψη του Αυγουστίνου, αν έσφαλλε μπορεί να κατέληγε να καίγεται στο θειάφι για πάντα. Ένα πρόβλημα που τον απασχολούσε ιδιαίτερα ήταν το γιατί ο Θεός επέτρεπε το κακό στον κόσμο. Ο Αυγουστίνος έδωσε μιαν απάντηση που εξακολουθεί να είναι δημοφιλής σε πολλούς πιστούς.

Διαβάστε περισσότερα "Ποιος κινεί τα νήματα; (ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΙΠΠΩΝΟΣ ή ΙΕΡΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ)"

Αν αρχίσει να βρέχει αμέσως μόλις έχετε βγει από το σπίτι, αυτό είναι ατυχία. Αν όμως πρέπει να βγείτε, πέρα από το να φορέσετε ένα αδιάβροχο ή να πάρετε μια ομπρέλα, ή να ακυρώσετε το ραντεβού σας, δεν μπορείτε να κάνετε και πολλά άλλα. Δεν μπορείτε να σταματήσετε τη βροχή όσο κι αν το θέλετε. Πρέπει αυτό να σας αναστατώσει; Ή πρέπει απλώς να το φιλοσοφήσετε; «Φιλοσοφώ» κάτι σημαίνει αποδέχομαι αυτό που δεν μπορώ να αλλάξω. Τι συμβαίνει με την αναπόφευκτη διαδικασία της γήρανσης και τη βραχύτητα του βίου; Πώς πρέπει να νιώθετε για τούτα τα γνωρίσματα της ανθρώπινης κατάστασης; Το ίδιο; Διαβάστε περισσότερα "Πώς μαθαίνουμε να μη νοιαζόμαστε (ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ)"