October 2025 – Ιστοφιλοσοφία του Β2

4. Έχω αρχές εγώ!

ΠΕΡΙ ΤΙΝΟΣ ΠΡOΚΕΙΤΑΙ;

καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. (Λκ 6, 31)

Όταν λέμε πως κάποιος δεν έχει αρχές, σχεδόν ποτέ δεν το εννοούμε ως κομπλιμέντο. Τι σημαίνει, όμως, να έχει κάποιος αρχές; Και ποιες είναι οι αρχές που θα έπρεπε να έχουμε; Το Θέμα της συνέπειας επαναλαμβάνεται διαρκώς σε όλους τους τομείς της φιλοσοφίας και με όλους τους τρόπους. Αρχικά, αποτελεί τη βάση της λογικής. Ο μεγαλύτερος φιλόσοφος υπερασπιστής της ιδέας της συνέπειας ήταν, ίσως, ο Ιμάνουελ Καντ. Όταν η εκπομπή Today του σταθμού Radio 4 του BBC διεξήγαγε δημοσκόπηση με σκοπό να αναδείξει «τον μεγαλύτερο φιλόσοφο όλων των εποχών» πριν από λίγα χρόνια, πολλοί θεώρησαν πως ήταν χάσιμο χρόνου καθώς ήταν σίγουροι πως θα έβγαινε πρώτος ο Καντ. Τελικά, όμως, όσοι στοιχημάτισαν στον Καντ έχασαν τα λεφτά τους. Νικητής αναδείχθηκε ο Καρλ Μαρξ. Continue reading "4. Έχω αρχές εγώ!"

3. Τώρα το θέμα γίνεται προσωπικό

Η λέξη «πρόσωπο» δηλώνει το σκεπτόμεvο, vοήμοv oν,
που διαθέτει λογική και σκέψη, και την ικαvότητα
να αvτιλαμβάνεται τον εαυτό του ως είναι, το ίδιο σκεπτόμεvο oν,
ανεξάρτητα από τοv χρόvο και τοv τόπο.
ΤΖΟΝ ΛΟΚ

ΠΕΡΙ ΤΙΝΟΣ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ;

Κάθε μέρα αναγκαζόμαστε να κάνουμε διακρίσεις, είτε τις κάνουμε συνειδητά είτε όχι. Ορισμένες από αυτές τις διακρίσεις επηρεάζουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στους άλλους. Μία από τις πιο σημαντικές είναι αυτή ανάμεσα σε αυτούς που είναι «πρόσωπα» και αυτούς που δεν είναι. Continue reading "3. Τώρα το θέμα γίνεται προσωπικό"

2. Τι διαφορά έχει;

Τα μισά από τα λάθος ουμπεράσματα στα oπoία
καταλήγουν οι άνθρωποι προκαλούνται από την κατάχρηση
της μεταφοράς και από τη λανθασμένη αντίληψη της γεvικής
ή της φανταστικής ομοιότητας ως πραγματικής ταυτότητας.
ΛΟΡΔΟΣ ΠΑΛΜΕΡΣΤΟΝ

ΠΕΡΙ ΤΙΝΟΣ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ;

Εάν πάω το αυτοκίνητό μου στο συνεργείο για επισκευή και βάλουν καινούργια ανταλλακτικά, θα πάρω πίσω το ίδιο αυτοκίνητο; Έχει σημασία; Εάν πάω το παιδί μου στο νοσοκομείο για μεταμόσχευση καρδιάς, θα πάρω πίσω το ίδιο παιδί;. Έχει σημασία; Εάν δώσω σε κάποιον έναν πίνακα ζωγραφικής να τον εκτιμήσει και μου επιστρέψει ένα πλαστό αντίγραφο, θα πάρω πίσω τον ίδιο πίνακα; Έχει σημασία; Έχει διαφορά αν είναι το αυτοκίνητό μου, το παιδί μου ή ο πίνακάς μου; Θα έπρεπε να έχει διαφορά; Continue reading "2. Τι διαφορά έχει;"

1. Το «δίλημμα του Ευθύφρονα».

Το «δίλημμα του Ευθύφροvα» πήρε το όνομά του από έναν από τους αvακριτές του Σωκράτη που βρίσκεται στον ομώvυμο διάλογο του Πλάτωνα. Το πρόβλημα το οποίο χρησιμοποιεί ο Σωκράτης προκειμέvου να αντιμετωπίσει τον Ευθύφροvα είναι το εξής: οι θεοί αγαπούν το όσιο (ηθικό) επειδή είναι όσιο ή μήπως το γεγοvός ότι το αγαπάνε κάνει κάτι όσιο;
Οι αρχικοί υπαινιγμοί του διλήμματος είναι αρκετά προφανείς. Εάν (α) οι θεοί αγαπούν ό,τι είναι καλό επειδή είναι καλό, τότε οτιδήποτε είναι καλό είναι καλό ανεξάρτητα από το τι νιώθουν οι θεοί για αυτό. Εάν, από την άλλη μεριά, (β) κάτι είναι καλό επειδή το αγαπούν οι θεοί, τότε θα μπορούσαν πολύ απλά να αγαπήσουν κάτι άλλο εξίσου. Continue reading "1. Το «δίλημμα του Ευθύφρονα»."

Η Φιλοσοφία και η Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας

1. Όνοµα και έννοια της φιλοσοφίας

Η λέξη φιλοσοφία απαντά στη γραπτή ελληνική παράδοση σποραδικά κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Παράγεται από το ρήμα φιλοσοφώ και σημαίνει «αγάπη για τη σοφία» (φίλος + σοφία). Η λέξη σοφία απαντά για πρώτη φορά στον Όμηρο και στον Ησίοδο και σημαίνει ικανότητα στο οποιοδήποτε επάγγελμα ή σε οποιαδήποτε τέχνη, όπως του ναυπηγού ή του ποιητή. Ο σοφός ή σοφιστής προηγείται του φιλοσόφου και είναι σύμβολο επινοητικότητας, άνθρωπος με πολιτική δράση ή νομοθέτης (Επτά Σοφοί). Γενικότερα, σοφία σήμαινε ενδιαφέρον για τη γνώση αλλά και φρόνηση, ορθή κρίση για διάφορα πράγματα στη ζωή ή ακόμη ικανότητα για να λαμβάνει κάποιος πρακτικές αποφάσεις. Λέγεται ότι ο Ηρόδοτος χρησιμοποίησε πρώτος το ρήμα φιλοσοφεῖν αναφερόμενος στα ταξίδια που έκανε ο Σόλων, αναζητώντας τη γνώση, για να ικανοποιήσει την περιέργειά του. O Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που ονόμασε τον εαυτό του φιλόσοφο, με την έννοια του ανθρώπου που αγαπά τη γνώση. Η φιλοσοφία γεννιέται στην Ιωνία κατά τον 6ο αιώνα π.X., όταν ένας νέος ορθολογικός τρόπος εξήγησης του κόσμου χρησιμοποιείται από μια ομάδα στοχαστών, τους Προσωκρατικούς. Ο Αριστοτέλης θα αποδώσει τον τίτλο του φιλοσόφου στους προσωκρατικούς φιλοσόφους Θαλή, Αναξίμανδρο και Αναξιμένη και θα συνδέσει τη φιλοσοφία με τον ορθολογικό τρόπο εξήγησης της πραγματικότητας. Continue reading "Η Φιλοσοφία και η Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας"