ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

Χαρακτηριστικά Επιστημονικού Λόγου

- Σχετικά με τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου, στην ενότητα «Δ. Η πειθώ
στον επιστημονικό λόγο» (εντάσσεται στο κεφάλαιο 1: «Η Πειθώ») του σχολικού βιβλίου
Έκφραση-Έκθεση, Γενικό Λύκειο, Τεύχος Γ δίνονται οι ακόλουθες επεξηγήσεις.
- Τα κυριότερα γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου είναι:
 Η χρήση ειδικού επιστημονικού λεξιλογίου.
 Η προσεκτική τεκμηρίωση μιας άποψης με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα.
 Η κριτική στάση απέναντι στη βιβλιογραφία.
 Η επιδίωξη της αντικειμενικότητας.
 Η σαφήνεια και η ακρίβεια στη διατύπωση.
 Η αυστηρή λογική οργάνωση του κειμένου.
 Οι αξιολογικές κρίσεις και τα τεκμήρια είναι ευδιάκριτα.
 Η επίκληση στη λογική.
- Ο επιστημονικός λόγος είναι λόγος περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. Αυτό
σημαίνει ότι τον χρησιμοποιεί ο επιστήμονας στην προσπάθειά του να περιγράψει, να
ερμηνεύσει, να πείσει· στην προσπάθειά του δηλαδή να αναφερθεί στα πράγματα ή
στην αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά. Από την άποψη αυτή ο επιστημονικός λόγος
οφείλει να είναι απρόσωπος και αντικειμενικός. Άλλωστε, στην επιστήμη επικρατεί η
λογική χρήση της γλώσσας και όχι η συγκινησιακή.

Τι είναι;
Στα επιστημονικά κείμενα οι πληροφορίες αναφέρονται σε αντικείμενα, φαινόμενα,
λογικές/επιστημονικές έννοιες:
• των θετικών επιστημών (π.χ. ιοί, γονίδια, γεωμετρική πρόοδος, μαγνητισμός, ηλεκτρισμός κ.λπ.)
• των κοινωνικών επιστημών (π.χ. δραματική ποίηση, επιχείρηση, εκλογικό σώμα,
διεθνείς συνθήκες, δίκαιο, κοινωνικοποίηση, μνήμη, αντίληψη, αειφορία, βιωσιμότητα, ΟΗΕ κ.λπ.)
• σχολικά εγχειρίδια
• επιστημονικά συγγράμματα
• πραγματεία (αναλυτική γραπτή έκθεση μιας επιστημονικής έρευνας και των πορισμάτων της)
• μελέτη (αναλυτική εξέταση ενός θέματος και τα συμπεράσματά της)
• διατριβή (ανάπτυξη πρωτότυπου θέματος που υποβάλλεται προς κρίση σε κάποιο
ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα για την κατάκτηση επιστημονικού τίτλου)
• μονογραφία (διεξοδική έρευνα ενός εξειδικευμένου θέματος)
• αναφορική λειτουργία - λογική χρήση, δηλωτική
• ειδικό λεξιλόγιο, επιστημονική ορολογία
• αφηρημένες έννοιες
• λόγιοι τύποι
• ακρίβεια-σαφήνεια λεξιλογίου
• επίκληση στη λογική (επιχειρήματα-τεκμήρια)
• επίκληση στην αυθεντία (έργα-μελέτες-πηγές)
• ενημέρωση
• πληροφόρηση
• μετάδοση γνώσεων
• αντικειμενική
• απρόσωπο
• ουδέτερο
• τυπικό
• λόγιο
• επίσημο
Θέμα/
περιεχόμενο
Είδη
Γλώσσα
Τρόποι πειθούς
Σκοπός
Σκοπιά
Ύφος
Ο επιστημονικός λόγος είναι λόγος περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. Αυτό
σημαίνει ότι τον χρησιμοποιεί ο επιστήμονας στην προσπάθειά του να περιγράψει, να
ερμηνεύσει, να πείσει, στην προσπάθειά του δηλαδή να αναφερθεί στα πράγματα ή στην
αντίληψη που έχουμε γι' αυτά. Από την άποψη αυτήν ο επιστημονικός λόγος οφείλει να
είναι απρόσωπος και αντικειμενικός.