Χωρίς κατηγορία

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ ΠΗΓΕΣ-ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ, ΠΩΣ ΔΟΥΛΕΥΟΥΜΕ ΜΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ, Χωρίς κατηγορία 0 Comment

 Επεξεργασία των γραπτών πηγών – παραθεμάτων:

Οι τρόποι και οι τεχνικές αξιοποίησης των πηγών στο μάθημα της ιστορίας εξαρτώνται κυρίως από τους διδακτικούς στόχους που θέτουμε, το περιεχόμενο της

διδασκαλίας και κυρίως από τις ικανότητες των μαθητών. Είναι πλεονέκτημα η πηγή να έχει μικρή έκταση, κυρίως στο Γυμνάσιο. Θα μπορούσε η ανάλυση και η ερμηνεία των γραπτών πηγών να ακολουθήσει τα εξής βήματα:

Α. Ανάγνωση – γλωσσική εξομάλυνση:

  • Φωναχτή ανάγνωση των πηγών από μαθητές μέσα στην τάξη: ενισχύεται η αναγνωστική αυτοπεποίθηση, εξακριβώνουμε το βαθμό κατανόησης του περιεχομένου.//////Λεξιλογική εξομάλυνση, πραγματολογικά στοιχεία, διευκρίνιση ιστορικών όρων, ορολογία: διατρέχουμε την πηγή και υπογραμμίζουμε σημεία που δεν κατανοούνται εύκολα. Για τη διευκρίνιση όρων καταφεύγουμε στο γλωσσάριο του βιβλίου ή σε λεξικά – εγκυκλοπαίδειες.
  • Β. Προσέγγιση της πηγής:
    • Συμφραζόμενα: αναγνώριση της ταυτότητας της ιστορικής πηγής: εξετάζουμε σε τι είδος ανήκει το απόσπασμα (ιστορικό, ποιητικό, ρητορικό κλπ.), ποιος είναι ο δημιουργός του, το χρόνο (πηγή σύγχρονη ή μεταγενέστερη) και το σκοπό της συγγραφής, ποιες είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφηκε η πηγή. Ένταξη της πηγής στο ιστορικό πλαίσιο. Εξέτασητης αντικειμενικότητας και της αξιοπιστίας της πηγής: επισημαίνονται η σχέση του συγγραφέα με τα ιστορσύμενα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής του, η προέλευση πληροφοριών, παραλείψεις, αναζήτηση κινήτρων και προθέσεων του δημιουργού, διάκριση σχολίων-γεγονότων. Συγκέντρωση των πληροφοριών – δεδομένων της πηγής, οι οποίες σχετίζονται με την ιστορική περίσταση και μπορούν να αξιοποιηθούν στην απάντησή μας (μπορούμε να υπογραμμίζουμε στο παράθεμα τις πληροφορίες που θα αξιοποιήσουμε).
    • Γ. Ερμηνεία – σύνδεση πηγής με την αφήγηση του βιβλίου – απάντηση σε ερωτήσεις:
      • Ερμηνεία της πηγής με βάση τη διατύπωση συγκεκριμένων ερωτημάτων, τα οποία θέτουμε. Αναδιήγηση και σύνδεση της πηγής με την ιστορική αφήγηση. Η σύνδεση αυτή μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: είτε παραγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της ιστορικής αφήγησης και καταλήγοντας στην πηγή, είτε επαγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της πηγής και καταλήγοντας στην ιστορική αφήγηση.
      • Σύγκριση πηγών που προσεγγίζουν το θέμα από διαφορετικές οπτικές, εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών, εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων (σε περίπτωση που ζητάμε συγκριτική μελέτη πηγών).
      • Απάντηση σε ερωτήσεις. (Διαβάζουμε προσεκτικά το ερώτημα ή τα ερωτήματα για να κατανοήσουμε ποιο ή ποια είναι τα ζητούμενα).
      • ► Για να απαντήσουμε γραπτά σε ερώτηση που σχετίζεται με ένα παράθεμα:Ακολουθούμε τις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου. (Οι απαιτήσεις μας είναι πιο αυξημένες στο Λύκειο και ιδιαίτερα Β’ και Γ’):

        Στην αρχή, στον πρόλογο, κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο είδος του παραθέματος (δημοσίευμα τύπου, ιστοριογραφία, επίσημο έγγραφο) και μια σύντομη εισαγωγή στο γεγονός με το οποίο θα ασχοληθούμε. Ο πρόλογος προετοιμάζει την κυρίως απάντηση. Ακολουθεί η κυρίως απάντηση, στην οποία συνδυάζουμε δημιουργικά το σχολικό εγχειρίδιο και το παράθεμα, το οποίο λειτουργεί είτε παραπληρωματικά είτε συμπληρωματικά στην αφήγηση του εγχειριδίου. Επισημαίνουμε στους μαθητές ότι σε καμία περίπτωση η απάντησή μας δεν αποτελεί το νόημα της πηγής!! Έχουμε υπόψη μας ότι η πηγή τεκμηριώνει την ιστορική αφήγηση του βιβλίου και όχι το αντίστροφο. Η απάντησή μας ολοκληρώνεται με έναν επίλογο, στον οποίο καταγράφουμε κάποιες γενικότερες εκτιμήσεις και συμπεράσματα σχετικά με το θέμα που αναπτύξαμε στην κυρίως απάντηση. Μπορούμε επίσης να κάνουμε σύντομη αναφορά στις μετέπειτα εξελίξεις που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα με βάση τις ιστορικές μας γνώσεις.

        Για να είναι άρτια και ορθή η αξιοποίηση των πηγών θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου: προσέχουμε το περιεχόμενο, την έκφραση και τη δομή:Περιεχόμενο: Η διατύπωση είναι ακριβής και σαφής. Αποφεύγουμε να μεταφέρουμε στην απάντηση μας αυτούσια αποσπάσματα από την πηγή (χρησιμοποιούμε μόνο τους ιστορικούς όρους – ορολογία) και να διατυπώνουμε υποκειμενικές κρίσεις (όταν δεν μας ζητούνται). Προσπαθούμε πάντα να γενικεύουμε τις πληροφορίες που μας δίνει η πηγή ακολουθώντας την επαγωγική μέθοδο.

        Έκφραση: σωστή χρήση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων. Αποφεύγουμε το λογοτεχνικό ύφος, το μακροπερίοδο λόγο.Δομή: ο λόγος μας δομείται σε πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο. Φυσικά ακολουθούμε βασικές αρχές παραγραφοποίησης* Για να δίνονται σωστές απαντήσεις από τους μαθητές πρέπει να δίνονται κατάλληλες και σαφείς ερωτήσεις για την αξιοποίηση των πηγών.Γ. Άλλοτε ζητείται η σύγκριση και εξαγωγή πληροφοριών και συμπερασμάτων από δύο πηγές – παραθέματα. Συνήθως τα παραθέματα αυτά περιέχουν διαφορετικές πληροφορίες και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε τις διαφορετικές πληροφορίες, έχοντας υπόψη την ιστορική αφήγηση και να συνθέσουμε την απάντησή μας, η οποία αξιοποιεί τις πληροφορίες του βιβλίου και τα δεδομένα του παραθέματος Η συγκριτική μελέτη των πηγών συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.Δ. Άλλοτε ζητείται ο σχολιασμός ενός παραθέματος. Συχνά εντοπίζονται κάποια γεγονότα, πράξεις, πρόσωπα και κίνητρα και ζητείται η αξιολόγηση τους. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με βάση τις ιστορικές γνώσεις των μαθητών

ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ 2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.):, Χωρίς κατηγορία 0 Comment
  • ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
  • 1. Πώς επηρέασε την ψυχολογία των Ελλήνων της κλασικής εποχής οι νίκες τους επί των Περσών;
    2. Με ποιο τρόπο οι Πέρσες υποδαυλίζουν τον ανταγωνισμό των ελληνικών πόλεων
    και ποιος τελικά ενώνει τους Έλληνες;
    3. *Αθηναϊκή συμμαχία : πότε, έδρα, όροι, πώς εξελίσσεται η Αθηναϊκή συμμαχία;
    4. Κίμων, ο Αθηναίος πολιτικός πριν τον Περικλή (: οι νίκες του επί των Περσών, η
    πολιτική του, ο εξοστρακισμός του και η εμφάνιση του Περικλή)
    5. Η επιστροφή του Κίμωνα και η Καλλίειος ή Κιμώνιος ειρήνη.
    6. Ποια η άποψη του Θουκυδίδη σχετικά με τον τρόπο που ασκούσε την εξουσία ο
    Περικλής;
    7. Το δημοκρατικό πολίτευμα ενισχύεται με τις οικονομικές παροχές του Περικλή.
    Ποιες είναι αυτές οι παροχές;
    8. Από πού προέρχονται τα έσοδα του αθηναϊκού κράτους
    9. Ποιο είναι το φορολογικό σύστημα την εποχή του Περικλή και τι είναι ο θεσμός της λειτουργίας;
    10. Σε ποιους παράγοντες έχει τις ρίζες της η αντιπαράθεση μεταξύ Αθηναίων –Σπαρτιατών;
    11. Ποιες είναι οι φάσεις του Πελ. πολέμου και ποιες ήταν οι επιπτώσεις του στις πόλεις και τους ανθρώπους;
    12. Μετά τον πελοποννησιακό πόλεμο ακολουθεί μια άλλη σειρά συγκρούσεων, ο Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος.(395-386). Ποιοι συνασπισμοί πόλεων σχηματίστηκαν, μεταξύ ποιων υπογράφεται ειρήνη και γιατί η ειρήνη αυτή
    χαρακτηρίζεται ως «μειωτική για τον Ελληνισμό»;
    13. Με ποιες μάχες αρχίζει και τελειώνει η Θηβαϊκή ηγεμονία;
    14. Πανελλήνια ιδέα: ποιος ήταν ο κύριος εκφραστής της και ποιος αντιτίθεται προς την ιδέα αυτή;
    15. Με ποιες ενέργειες ισχυροποίησε τη Μακεδονία ο Φίλιππος και με ποια μάχη επιβάλλεται ως αδιαφιλονίκητος ηγέτης των Ελλήνων;
    16. Τι συμφωνήθηκε στο συνέδριο στην Κόρινθο το 337;

[ΠΗΓΗ : http://lykevag.att.sch.gr/autosch/joomla15/images/e_yliko/History/Asimakopoulou/Istoria_A/EndeikrikesErotiseis_A.pdf]

ΟΜΗΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ /// ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ ΑΡΧΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ, Χωρίς κατηγορία 0 Comment

2.1. Ομηρική εποχή (1100 – 750 π.Χ.)

 

[ΠΗΓΗ: B.ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ///ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ  ΎΛΗΣ]

 

 

Πότε → μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων
Διάρκεια → τρεις αιώνες
Προσδιορισμός → Περίοδος αναστατώσεων και συνεχών μετακινήσεων των ελληνικών
φύλων∙ μεταβατική εποχή, προς το τέλος της οποίας οι έλληνες διαμορφώνουν τις
προϋποθέσεις της ανασυγκρότησής τους.
Πηγές → ομηρικά έπη και αρχαιολογική έρευνα («ομηρική εποχή»)
Παλαιότερος χαρακτηρισμός → Ελληνικός μεσαίωνας / σκοτεινοί χρόνοι, δηλ. εποχή
άγνωστη και παρακμιακή σε σχέση με τον λαμπρό μυκηναϊκό πολιτισμό.
Σύγχρονος χαρακτηρισμός → Περίοδος ανασυγκρότησης, οργανωτικής δημιουργίας και
θεμελίωσης του ελληνικού πολιτισμού.

 

Κάθοδος των Δωριέων → αρχές 11ου αιώνα, σταδιακά και κατά κύματα. Μάλλον πρόκειται
περισσότερο για εξάπλωση από τα βουνά και την ύπαιθρο στις πόλεις και στα γνωστά
κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου.
Επικράτηση Δωριέων → δημογραφικό πρόβλημα που εκτονώθηκε με αλυσιδωτές
μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών.

Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός.
Ορισμός → Οι μεταναστευτικές κινήσεις των ελληνικών φύλων από την ηπειρωτική Ελλάδα
προς τις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας, μέσω των νησιών του Αιγαίου, από τα μέσα του
11ου ως τον 9ο αι. π.Χ.

Ειδικότερα:
1) Αιολείς (αιολική διάλεκτος): Θεσσαλία → βορειοανατολικό Αιγαίο, Λέσβος, Τένεδος,
απέναντι παράλια της Μ. Ασίας («Αιολίς»). 2) Ίωνες (+ πολλά άλλα φύλα: Δρύοπες, Μολοσσοί, Αρκάδες, Φωκείς, Μάγνητες): βορειοανατολική Πελοπόννησος, Αττική, Εύβοια → Κυκλάδες, Σάμος, Χίος, απέναντι ακτές της Μ. Ασίας∙ ίδρυση 12 νέων πόλεων + θρησκευτική ένωση του Πανιωνίου∙ τεράστια
εξάπλωση, εις βάρος των άλλων φύλων. Όλη η δυτική ακτή της Μ. Ασίας έμεινε στην ιστορία με το όνομα Ιωνία. 3) Δωριείς: Λακωνία, Επίδαυρος, Τροιζήνα → Μήλος, Θήρα, Κρήτη → Ρόδος, Κως, νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας∙ μετακίνηση όχι αναγκαστική, αλλά στα πλαίσια της εξάπλωσης των Δωριέων∙ πρώτη επαφή τους με τη Θάλασσα. Αργότερα συγκροτείται η θρησκευτική ένωση της δωρικής εξάπολης (Ιαλυσός, Κάμιρος, Λίνδος, Κως, Κνίδος, Αλικαρνασσός).

Κατάληξη → Μόνιμη εγκατάσταση στους νέους τόπους, επέκταση στην ενδοχώρα, ενίοτε
ανάμειξη μεταξύ των διαφόρων ελληνικών φύλων αλλά και με τους γηγενείς πληθυσμούς.
Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση.

 

α) Η οικονομία – χαρακτηριστικά:

1. Κλειστή αγροτική οικονομία: η γη ήταν η κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή.
2. Συγκρότηση του οίκου (οικογένεια + οικονομικά εξαρτώμενα άτομα) και επιτέλεση
όλων των παραγωγικών εργασιών.
3. Κατανάλωση των παραγόμενων αγαθών στο πλαίσιο του οίκου.
4. Τρόποι αναπλήρωσης πιθανών ελλείψεων αγαθών: ανταλλακτικό εμπόριο μεταξύ
οίκων – ανταλλαγή δώρων – πόλεμος – πειρατεία.
5. Μονάδες μέτρησης της αξίας των ανταλλασσομένων προϊόντων: το βόδι / το δέρμα
ζώου – τα μέταλλα – οι δούλοι.
6. Το εξωτερικό εμπόριο (μέταλλα + δούλοι) στα χέρια των φοινίκων.

β) Η κοινωνία – χαρακτηριστικά:
1. Βασική μονάδα κοινωνικής συγκρότησης → ο οίκος .
2. Οικονομική εξέλιξη του οίκου: τερματισμός των μετακινήσεων των ελληνικών
φύλων → μόνιμη εγκατάσταση → κατοχή γης → οικονομική ισχύς.

 

3. Η κοινωνική και οικονομική μονάδα του οίκου αποτελούνταν από:
 τους αρίστους (= ευγενείς), δηλ. τα μέλη του οίκου που συνδέονταν με
συγγενικούς δεσμούς και διέθεταν οικονομική ισχύ (Ομηρικά έπη)∙
 το πλήθος, δηλ. τους ανθρώπους που δεν είχαν άμεσους συγγενικούς
δεσμούς με τους αρίστους, αλλά ζούσαν σε καθεστώς εξάρτησης από τον
οίκο∙
 τους δημιουργούς, δηλ. τους εξειδικευμένους τεχνίτες κάθε περιοχής (π.χ.
ξυλουργοί, αγγειοπλάστες κ.λπ.) που ήταν οικονομικά εξαρτημένοι από τον
οίκο / τους οίκους της περιοχής∙
 τους δούλους του οίκου (περιουσιακό στοιχείο, προερχόμενο από πόλεμο ή
πειρατεία).

 

γ) Η πολιτική οργάνωση – χαρακτηριστικά:
1) Φυλετικό κράτος: πρώτη μορφή ελληνικής πολιτικής οργάνωσης. Εσωτερική διάρθρωση
φυλετικού κράτους: α΄ δυνατότητα: φυλή / φυλές → φατρίες → γένη (βάσει συγγένειας)
β΄ δυνατότητα: διάσπαση ενός ευρύτερου φύλου
γ΄ δυνατότητα: ένωση περισσότερων φυλών του ιδίου φύλου.
2) Εξέλιξη του φυλετικού σε πολιτικά οργανωμένο κράτος: φυλετικοί αρχηγοί →
κληρονομικοί βασιλείς.

 

 

Εσωτερική διάρθρωση πολιτικού κράτους:
ΒΑΣΙΛΙΑΣ
(αρχηγός στρατού → πόλεμος
κυβερνήτης + θρησκευτικός αρχηγός + δικαστής → ειρήνη)

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
(«βασιλείς», δηλ. αρχηγοί των ισχυρών (το πλήθος, κυρίως οι πολεμιστές∙
γενών∙ περιόρισαν την εξουσία του βασιλιά) η σύνοδος συγκαλείται σε κρίσιμες
περιστάσεις)

Συμπέρασμα: Την ομηρική περίοδο διαμορφώθηκαν όλοι εκείνοι οι θεσμοί που οδήγησαν
από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. στην πολιτική συγκρότηση των ελληνικών κοινωνιών.

δ) Ο πολιτισμός – τομείς:

1) Γραφή: Μετά από 3 αιώνες χωρίς γραφή εμφανίζεται ένα σύστημα που αποδίδει
φθόγγους (9ος‐8ος αι. π.Χ.)∙ προσαρμογή των συμβόλων του φοινικικού αλφαβήτου στις
φωνητικές αξίες της ελληνικής γλώσσας + προσθήκη φωνηέντων → ελληνική αλφαβητική
γραφή, η πρώτη αλφαβητική γραφή στην ιστορία. 2) Θρησκεία: δημιουργία των πρώτων ιερών → πανελλήνιος χαρακτήρας + παγίωση θρησκευτικών αντιλήψεων → ολυμπιακό δωδεκάθεο.
3) Λογοτεχνία: Συγκρότηση της πρώτης μεγάλης μορφής ποίησης των Ελλήνων, της
προφορικής επικής ποίησης που είχε ως υπόβαθρο τα μυκηναϊκά τραγούδια με ηρωικό
περιεχόμενο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Όμηρος θεωρείται ποιητής των επών (Ιλιάδα
και Οδύσσεια) 4) Τέχνη: Γεωμετρική λόγω των γεωμετρικών σχεδίων στη διακόσμηση των αγγείων και
στην κατασκευή των έργων μικροτεχνίας.

 

*****************************************************************************

 

2.2. Αρχαϊκή εποχή (750‐480 π.Χ.)
Χρονικά όρια. Από τα μέσα του 8ου αι. ως την α΄ εικοσαετία του 5ου αι. π.Χ.
Χαρακτηρισμός: Περίοδος προετοιμασίας∙ απαρχές της οικονομικής, πολιτικής και
πολιτιστικής εξέλιξης του ελληνικού κόσμου.

Χαρακτηριστικά (κατά χρονολογική σειρά):
1. Οργάνωση πόλεων – κρατών και ίδρυση αποικιών (Β΄ ελληνικός αποικισμός) για να
αντιμετωπιστεί η οικονομική και κοινωνική κρίση του τέλους της ομηρικής εποχής
(μέσα 8ου αι.).
2. Πνευματικές αναζητήσεις και διαμόρφωση του χαρακτήρα του αρχαίου πολιτισμού
(7ος και 6ος αι.).
3. Νικηφόροι αγώνες των Ελλήνων ενάντια στους «βαρβάρους» (Περσικοί Πόλεμοι) →
ενίσχυση της εθνικής συνείδησης και του θεσμού της πόλης – κράτους (αρχή 5ου αι).

Η γένεση της πόλης – κράτους:

Η πόλη – κράτος περιλαμβάνει τις έννοιες του χώρου και
της διοικητικής οργάνωσης.
χώρος → μία πόλη με ή χωρίς την ευρύτερη περιοχή
διοικητική οργάνωση → ενιαία εξουσία για όλους όσους υπάγονται στην πόλη ή/και στην
ευρύτερη περιοχή, με στόχο την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων

Συστατικά στοιχεία της πόλης – κράτους:
1. Ένας τειχισμένος χώρος, κέντρο άσκησης της εξουσίας, η πόλις / το άστυ + η
ευρύτερη περιοχή, δηλ. καλλιεργήσιμες εκτάσεις με μικρούς οικισμούς (κώμες), η
ύπαιθρος χώρα. (γεωγραφικό συστατικό)
2. Συμμετοχή των κατοίκων της πόλης – κράτους, δηλ. των πολιτών στη διαχείριση των
κοινών και στη λήψη των αποφάσεων → συγκρότηση ανάλογων τρόπων άσκησης
της εξουσίας, δηλ. δημιουργία πολιτευμάτων. Εντοπίζονται 3 βασικές επιδιώξεις
των πολιτών – προϋποθέσεις ύπαρξης για την πόλη – κράτος: α) η ελευθερία, β) η
αυτονομία και γ) η αυτάρκεια. (οργανωτικό συστατικό)

Η σημασία του θεσμού της πόλης – κράτους. Σημαντική καινοτομία, μεγάλες συνέπειες για
την εξέλιξη του πολιτισμού. Όλα τα σημαντικά επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού
δημοκρατία, ποίηση, θέατρο, φιλοσοφία, ρητορική, επιστήμη) γεννήθηκαν μέσα από τη
λειτουργία του θεσμού της πόλης – κράτους.

Γιατί;
Οι πολίτες των ελληνικών πόλεων – κρατών αγωνίζονταν συνεχώς για την εξασφάλιση της
ελευθερίας, της αυτονομίας και της αυτάρκειας της πόλης τους. Άρα:
 Δημιουργήθηκε μία μορφή πατριωτισμού με έντονο τοπικιστικό χαρακτήρα,
τονίζονταν οι διαφορές μεταξύ των ελλήνων (όχι οι ομοιότητες), προκαλούνταν
εμφύλιες συγκρούσεις και δεν διαμορφώνονταν οι προϋποθέσεις για τη
συγκρότηση ενιαίου ελληνικού κράτους.
 Ωστόσο, η τριπλή βάση (ελευθερία, αυτονομία, αυτάρκεια) μετέτρεψε τον απλό
κάτοικο της πόλης σε πολίτη, με πολιτική δραστηριότητα α) για την αντιμετώπιση
των κοινών προβλημάτων και β) για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του. Αυτό
αποτέλεσε τη γενεσιουργό δύναμη των επιτευγμάτων και της πολιτισμικής πορείας
των Ελλήνων.

Η οικονομική και κοινωνική οργάνωση. Όλες οι πόλεις – κράτη δεν οργανώθηκαν
συγχρόνως και με τον ίδιο τρόπο:

1. Οι διαφορετικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες κάθε περιοχής
κατά την ομηρική εποχή οδήγησαν στη συγκρότηση διαφορετικών πόλεων –
κρατών.
2. Εξελικτική πορεία στη Μικρά Ασία: μετακίνηση ελληνικών φύλων, αυτονόμηση
κάποιων πληθυσμών, μόνιμη εγκατάσταση σε περιοχές με ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά (π.χ. χωροταξικά ή λατρευτικά), πιθανή ανάμειξη με τμήματα
άλλων φύλων → πόλη – κράτος .

3. Εξελικτική πορεία στον ελλαδικό χώρο (εναλλακτικά):
α) τμήματα διαφορετικών φύλων ανεξαρτητοποιήθηκαν + οργανώθηκαν μεταξύ
τους → πόλη – κράτος
β) γειτονικές κοινότητες ενώθηκαν σε ενιαίο χώρο → πόλη – κράτος (συνοικισμός)
γ) απόσπαση ομάδων ανθρώπων από τις κώμες και συγκρότηση ενιαίας διοίκησης
→ πόλη – κράτος (συνοικισμός).

Η κρίση του ομηρικού κόσμου. Χαρακτηριστικά:
1. Σταδιακή επιδείνωση των οικονομικών όρων / συνθηκών λόγω α) αύξησης του
πληθυσμού, β) περιορισμένων καλλιεργήσιμων εκτάσεων, γ) συγκέντρωσης της γης
σε λίγους, δ) απουσίας εργασιακής ειδίκευσης και ε) έλλειψης άλλων πόρων.
2. Περιορισμός της βασιλικής εξουσίας και αύξηση της δύναμης των ευγενών που
ήταν γνωστοί και με τα ονόματα αγαθοί, άριστοι, ευπατρίδες, εσθλοί, ιππείς.
3. Ύπαρξη της πολυπληθούς τάξης των μικρών ή μεσαίων καλλιεργητών ή και
ακτημόνων (πλήθος, όχλος, κακοί). Στο πλαίσιο της πόλης – κράτους πολλοί από
αυτούς ασχολήθηκαν με το εμπόριο, τη ναυτιλία ή τη βιοτεχνία και πλούτισαν.
4. Ανάπτυξη του θεσμού της δουλείας. Ιδεολογική στήριξη: ο πολίτης πρέπει να
απαλλαγεί από το βάρος της εργασίας για να μπορεί να ασχοληθεί μόνο με τα κοινά. Πρακτικές πολλαπλασιασμού των δούλων: υποδούλωση λόγω χρεών (Αθήνα) και κατακτητικοί πόλεμοι (Σπάρτη).

Η αντιμετώπιση της κρίσης. Τα οικονομικά προβλήματα δεν μπορούσαν να επιλυθούν με
το υπάρχον σύστημα της κλειστής αγροτικής οικονομίας.

Οι λύσεις:
1. ανάπτυξη βιοτεχνίας και εμπορίου (Αθήνα)∙
2. κατακτητικοί πόλεμοι και εδαφική επέκταση (Σπάρτη, Άργος, Ήλιδα)∙
3. ίδρυση αποικιών (Κόρινθος, Μέγαρα, Χαλκίδα, Μίλητος συνδύασαν και τα 3).

Τα απομονωμένα τμήματα του ελληνικού κόσμου (Αρκάδες, Αιτωλοί, Ακαρνάνες,
Ηπειρώτες, Μακεδόνες) διατήρησαν τη φυλετική οργάνωση.

Ο δεύτερος ελληνικός αποικισμός (8ος – 6ος αι. π.Χ.)
Ορισμός → Η αναγκαστική μετακίνηση ομάδας ανθρώπων, η εγκατάστασή τους σε άλλη
περιοχή και η δημιουργία νέας πόλης – κράτους.
Διαφορές από τον α΄ αποικισμό → α) Η επιχείρηση ήταν οργανωμένη από τη μητρόπολη, β)
η νέα πόλη – κράτος ήταν αυτόνομη και αυτάρκης, γ) οι σχέσεις με τη μητρόπολη ήταν
χαλαρές ως ανύπαρκτες (σπάνια εχθρικές).

Αίτια δεύτερου ελληνικού αποικισμού.
1. Η στενοχωρία (αύξηση πληθυσμού + περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις).
2. Η έλλειψη μετάλλων και λοιπών πρώτων υλών.
3. Η αναζήτηση νέων αγορών.
4. Οι εσωτερικές πολιτικές κρίσεις, οι οποίες συνεπάγονταν την απομόνωση ομάδος
πολιτών.
5. Η συσσώρευση γνώσεων για τις θαλάσσιες οδούς και τις περιοχές εγκατάστασης.
6. Ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας των Ελλήνων.

Χαρακτηριστικά δεύτερου ελληνικού αποικισμού.
1. Εξάπλωση των Ελλήνων στα όρια του τότε γνωστού κόσμου (Μεσόγειος + Εύξεινος
Πόντος).
2. Περιορισμός της δραστηριότητας άλλων λαών (π.χ. των Φοινίκων).
3. Σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτιστική εξέλιξη.

Οικονομία → α) Επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας εκτός των ορίων των πόλεων –
κρατών ∙ β) ανάπτυξη του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα της οικονομίας
(μεταποίηση, εμπόριο και υπηρεσίες) ∙ γ) εμπόριο με κοπή και χρήση νομίσματος, δηλ.
συναλλαγές με εμπορευματοχρηματικό χαρακτήρα.

Κοινωνία → Κοινωνικές συνέπειες λόγω οικονομικών μεταβολών: α) κρίση της
αριστοκρατικής κοινωνίας και εξουσίας λόγω ανάρρησης των πολιτών που πλούτισαν από
το εμπόριο ∙ β) αύξηση της δουλείας λόγω ανάγκης για περισσότερα και φτηνότερα
εργατικά χέρια (οι αργυρώνητοι δούλοι ως παράγων οικονομικής ανάπτυξης).

Πολιτισμός → α) Οι άποικοι μετέφεραν τα στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού στις νέες
τους πατρίδες, π.χ. η διάδοση της γραφής και ειδικά του χαλκιδικού αλφαβήτου στους
ιταλικούς λαούς∙ β) οι άποικοι αντάλλαξαν πολιτιστικά στοιχεία με τους γηγενείς
πληθυσμούς (πολιτιστικοί πειραματισμοί).

Τα πολιτεύματα. Χαρακτηριστικά.
1. Η πόλη – κράτος ήταν ο βασικός θεσμός πολιτικής οργάνωσης.
2. Στο εσωτερικό της αναπτύχθηκαν ισχυρές κοινωνικές τάξεις, οι οποίες άσκησαν
εξουσία.
3. Σε κάθε πόλη – κράτος ήταν διαφορετική η εξέλιξη του πολιτεύματος.

4. Θεωρητικά η εξέλιξη του πολιτεύματος ακολουθεί την εξής πορεία: α) βασιλεία →
β) αριστοκρατία → γ) ολιγαρχία → δ) τυραννίδα → ε) δημοκρατία.

 

α) βασιλεία → Παρακμή και πτώση της με την ίδρυση πόλεων ‐ κρατών∙ παρέμεινε
μόνο εκεί που διατηρήθηκε ο φυλετικός τρόπος οργάνωσης (π.χ. Ήπειρος, Μακεδονία).
β) αριστοκρατία → Η εξουσία στα χέρια των αρίστων (ευγενική καταγωγή + κατοχή
γης)∙ η εγκαθίδρυση αριστοκρατικών πολιτευμάτων συνδέεται με τη συγκρότηση των
πόλεων – κρατών.
γ) ολιγαρχία → 1) Κρίση των αριστοκρατικών πολιτευμάτων επειδή α) ήρθαν στην
επιφάνεια νέες κοινωνικές τάξεις λόγω ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας, β)
αυτές οι κοινωνικές τάξεις διεκδίκησαν μερίδιο στην εξουσία και γ) εμφανίστηκε το
καινούργιο στρατιωτικό σώμα της οπλιτικής φάλαγγας, διά του οποίου καλλιεργήθηκε η
έννοια της ισότητας σε όλα τα επίπεδα.2) Όξυνση των κοινωνικών διαφορών και των συγκρούσεων μεταξύ ευγενών και πλουσίων και πλήθους (τέλη του 7ου και αρχές του 6ου αι. π.Χ.). 3) Αντιμετώπιση της κατάστασης με την κωδικοποίηση του άγραφου, εθιμικο δικαίου, η οποία ανατέθηκε σε πρόσωπα κοινής αποδοχής από την τάξη των ευγενών (νομοθέτες / αισυμνήτες: Λυκούργος, Δράκων, Σόλων, Πιττακός, Ζάλευκος, Χαρώνδας κ.λπ.) 4) Συνέπεια: Συμμετοχή στη διακυβέρνηση της πολιτείας ανάλογα με την
οικονομική κατάσταση των πολιτών, δηλ. με βάση το εισόδημα, άρα διεύρυνση της
πολιτικής βάσης → μεταβολή του πολιτεύματος από αριστοκρατικό σε ολιγαρχικό /
τιμοκρατικό.

δ) τυραννίδα → 1) Η ολιγαρχία δεν έδωσε λύση στα προβλήματα του πλήθους.
2) Οι αντιθέσεις υποδαυλίστηκαν από συγκεκριμένα πρόσωπα
(ευγενείς) που ήθελαν να επιβάλουν τη δική τους εξουσία.
3) Τα πρόσωπα αυτά αναδείχτηκαν σε ηγέτες των κατώτερων
κοινωνικών ομάδων, στην υποστήριξη των οποίων βασίστηκαν για να καταλάβουν την
εξουσία → εγκαθίδρυση τυραννίδος / τυραννικού καθεστώτος με «προσωπικό» χαρακτήρα
(Πολυκράτης / Σάμος, Περίανδρος / Κόρινθος, Θεαγένης / Μέγαρα, Πεισίστρατος / Αθήνα).
4) Ορισμένοι τύραννοι φρόντισαν για την ανάπτυξη της πόλης τους
και για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των πολιτών.
5) Οι περισσότεροι είχαν βίαιο τέλος (δολοφονήθηκαν).

ε) δημοκρατία → 1) Εμφανίζεται μετά τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. και στις λιγότερες (όχι
στις περισσότερες) περιοχές, π.χ. στην Αθήνα, με τη μεταρρύθμιση του Κλεισθένη.
2) Βασικό πολιτειακό όργανο γίνεται η συνέλευση όλων των
ενηλίκων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα, δηλ. η εκκλησία του δήμου. 3) Καθιερώνονται τα δικαιώματα της ισηγορίας (= κάθε πολίτης να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του για τη διαχείριση των κοινών) και της ισονομίας (= κάθε  πολίτης να συμμετέχει στη διαμόρφωση και την ψήφιση των νόμων).

Γενικά: Κάθε πόλη – κράτος παγίωσε ένα συγκεκριμένο σύστημα διακυβέρνησης, π.χ.
Σπάρτη (7ος – 2ος αι. π.Χ.) → ολιγαρχικό πολίτευμα
Αθήνα (7ος – 6ος αι. π.Χ.) → όλο το φάσμα των πολιτευμάτων μέχρι τη θεμελίωση της
δημοκρατίας

 

 

 

ΠΗΓΗ : http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf

PROJECT A TETΡΑΜΗΝΟΥ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ PROJECT A TETΡΑΜΗΝΟΥ, Χωρίς κατηγορία 0 Comment

 

  1. ΔΙΑΒΑΣΤΕ  ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΌΣΚΑΡ ΟΥΑΛΝΤ  ΚΑΙ α.Να το αναλύσετε πλήρως. β. Να μιλήσετε για το ρόλο του θεάτρου στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων γ

  2. Όσκαρ Ουάιλντ

    Το θέατρο στο Άργος

    Τσουκνίδες και παπαρούνες φθείρουν το λαξευτό σκαλί:

    κανένας ποιητής στεφανωμένος με την ελιά της αθανασίας

    δεν τραγουδά το ευχάριστο άσμα του, ούτε η γοερή Τραγωδία

    τρομάζει τον αέρα· το πράσινο στάρι κυματίζει γλυκά

    εκεί που κάποτε ο Χορός κινούνταν με γοργούς ρυθμούς·

    μακριά στην Ανατολή μια πορφυρή έκταση θάλασσας,

    οι χρυσαφένιοι βράχοι που φυλάκισαν τη Δανάη·

    και το βεβηλωμένο Άργος μπρος στα πόδια μου.

     

    Δεν είναι τώρα η εποχή να θρηνούμε τα περασμένα,

    το ναυάγιο ενός έθνους πάνω στην πέτρα του Χρόνου,

    ή τις φοβερές καταιγίδες της παμφάγου Μοίρας,

    διότι τώρα οι άνθρωποι φωνασκούν μπρος στην πόρτα μας,

    ο κόσμος γέμισε πανούκλα, αμαρτία και έγκλημα,

    ακόμα και ο Θεός έχει χάσει το μισό θρόνο του για Χρυσάφι!

                                                                                                   Άργος 1877

2. Να διερευνήσετε το ρόλο της Δημοκρατίας για την κορυφαία ανάπτυξη της Αθήνας τον 5ο αιώνα.

3.NA ΔΙΑΛΕΞΕΤΕ ΈΝΑ ΈΡΓΟ από την αρχαία ελλάδα (γλυπτό- μνημείο κ.λπ.) να το περιγράψετε και να πείτε την ιστορία του.

Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ Χωρίς κατηγορία 0 Comment
Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)
*πηγή :http://katerinapothou.blogspot.com/2019/07/blog-post_2.html
2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.):
 Παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων (1100 π.Χ.)  περίοδος αναστατώσεων για
περίπου τρεις αιώνες.
 Συνεχείς μετακινήσεις ελληνικών φύλων  απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων.
 Κύριες πηγές πληροφοριών:
1. Η αρχαιολογική έρευνα.
2. Τα ομηρικά έπη (ομηρική εποχή / ελληνικός μεσαίωνας / σκοτεινοί χρόνοι).
 Περίοδος ανασυγκρότησης και δημιουργίας ελληνικού πολιτισμού.
 Οι μετακινήσεις (11ος-9ος αι. π.Χ.):
 Η Κάθοδος των Δωριέων: η απουσία αντίστασης διευκολύνει την
επικράτησή τους και οδηγεί σε ανακατατάξεις των ελληνικών πληθυσμών και στη
δημιουργία μεταναστευτικού ρεύματος στις ακτές της Μ. Ασίας.
 [1η θεωρία διείσδυσης Δωριέων]:
 11ος αιώνας π.Χ.: Διείσδυση των Δωριέων στη βορειοδυτική Ελλάδα.
 Μετακίνηση στην Πελοπόννησο: στρατιωτική επιχείρηση και υποταγή
μυκηναϊκών πληθυσμών - εγκατάσταση στη Λακωνία.
 [2η θεωρία διείσδυσης Δωριέων]:
 Οι Δωριείς ήταν ελληνικό φύλο που ζούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και
μετακινήθηκε στα πεδινά.
 (Δωριείς: δωρίμαχος / δορύμαχος: δεινός χειριστής του δόρατος).
 Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός :
 11ος-9ος αι. π.Χ.: Κάθοδος Δωριέων  εξάπλωση των Ελληνικών Φύλων
στο Αιγαίο και στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας.
Οι Αιολείς: μετακίνηση από Θεσσαλία στη Λέσβο, Τένεδο και στα παράλια
Μ. Ασίας (Αιολίς).
Οι Ίωνες: από την ΒΑ Πελοπόννησο, Αττική και Εύβοια στη Σάμο, Χίο και
στις ακτές Μ. Ασίας - Πανιώνιο (Ιωνία).
Οι Δωριείς: από Λακωνία, Επίδαυρο, Τροιζήνα στη Ρόδο, Κω και ΝΔ Μ.
Ασίας (δωρική εξάπολη).
 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση:
α) Η οικονομία:
 Κύρια πηγή οικονομικής ανάπτυξης: η γη.
 Κλειστή αγροτική οικονομία.
 Ο ομηρικός οίκος: τα μέλη μιας οικογένειας μαζί με άλλα άτομα με
οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια επιτελούσαν όλες τις παραγωγικές
εργασίες.
 Απουσία εργασιακής ειδίκευσης  απουσία βιοτεχνικής ανάπτυξης.
 Τα γεωργικά και κτηνοτροφικά παραγόμενα προϊόντα καταναλώνονται μέσα
στον οίκο.
 Έλλειψη αγαθών  Τρόποι αναπλήρωσής τους με:
1. Περιορισμένο ανταλλακτικό εμπόριο.
2. Ανταλλαγή δώρων.
3. Πόλεμος.
4. Πειρατεία.
Μέτρα αξιολόγησης ανταλλασσόμενων αγαθών: βόδι, δέρματα ζώων, μέταλλα,
δούλοι.
β) Η κοινωνία:
 Ο οίκος = μονάδα κοινωνικής συγκρότησης.
1. Άριστοι (ευγενείς):
 Μέλη του οίκου που συνδέονταν με συγγενικούς δεσμούς.
 Κάτοχοι της γης.
 Με οικονομική ισχύ.
2. Πλήθος:
 Πολυάριθμη κοινωνική ομάδα.
 Χωρίς άμεσους συγγενικούς δεσμούς με τους ευγενείς.
3. Δημιουργοί:
 Οικονομικά εξαρτώμενοι από τους οίκους μιας ευρύτερης περιοχής.
 Ειδικευμένοι εργάτες (π.χ. ξυλουργοί, αγγειοπλάστες κ.ά.).
4. Δούλοι:
 Περιουσιακό στοιχείο του οίκου.
 Από πολέμους ή πειρατεία.
γ) Η πολιτική οργάνωση:
 Οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες: κράτη φυλετικά.
 Οι φυλετικοί αρχηγοί  κληρονομικοί βασιλείς.
1. Ο βασιλιάς:
 Αρχηγός του στρατού.
 Κυβερνήτης με θρησκευτική και δικαστική εξουσία.
2. Η βουλή των γερόντων:
 Αρχηγοί των ισχυρών γενών, συμβούλιο του βασιλιά.
3. Η εκκλησία του δήμου:
 Κυρίως πολεμιστές, γνωμοδοτούν για σημαντικά θέματα.
 Ο πολιτισμός:
 Η γραφή:
 Τέλη 9ου - αρχές 8ου αιώνα π.Χ.: Επανεμφάνιση γραφής στον ελλαδικό
χώρο.
 Ελληνική αλφαβητική γραφή.
 Η θρησκεία:
 Δημιουργία των πρώτων ιερών.
 Τοπικές λατρείες και ολυμπιακό δωδεκάθεο.
 Πολιτιστικά επιτεύγματα:
 Επική ποίηση (ηρωικά τραγούδια - ραψωδοί - ομηρικά έπη).
 Έργα γεωμετρικής τέχνης (κεραμικής και μικροτεχνίας).

1.2. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός/// ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ Χωρίς κατηγορία , 0 Comment

1.2. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός
 Η χώρα:

 Διαμορφώθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα (1600-1100 π.Χ.).
 Μυκηναϊκός πολιτισμός : το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν η
«πολύχρυσος Μυκήνη».
 Εγκατάσταση των ελληνικών φύλων στην ηπειρωτική χώρα, εξάπλωση στον
αιγαιακό χώρο, στα νησιά, στην Κρήτη, στις ακτές της Μ. Ασίας, και άλλοτε στην
Κύπρο και στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου.
 Σπουδαία μυκηναϊκά κέντρα: Μυκήνες, Άργος, Τίρυνθα, Πύλος,
Αμύκλες, Ορχομενός, Θήβα, Γλας, Αθήνα, Ελευσίνα, Μαραθώνας,
Ιωλκός.

 Οι πηγές:
 Ομηρικά έπη: οι πρώτες πληροφορίες για το μυκηναϊκό κόσμο.
 Οι πρώτες ανασκαφές στις Μυκήνες (1876) από τον Ερίκο Σλήμαν.
 Αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄ από τους Ventris και Chadwick
(1952).

 Η Γραμμική Β΄:
 Χρησιμοποιήθηκε από ειδικευμένους γραφείς στα μυκηναϊκά ανάκτορα.
 Είναι συλλαβική γραφή (τα σύμβολά της αποδίδουν λέξεις στα ελληνικά).
 Έχουν οι πινακίδες λογιστικό περιεχόμενο, είναι δηλαδή κατάλογοι
αντικειμένων και περιουσιακών στοιχείων ηγεμόνων ή εμπόρων της εποχής.
 Έχουν διαβαστεί επίσης ονόματα θεών και ανθρώπων που μας είναι γνωστά από
τα έπη.
 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση του
μυκηναϊκού κόσμου:

 Η οικονομία:
 Εμπορική ανάπτυξη: μετά το 1500 π.Χ. έξοδος Μυκηναίων στο Αιγαίο.
 Μέγαρα οικοδομημένα σε οχυρωμένες ακροπόλεις.
 Η κοινωνική οργάνωση:
 Μέγαρο: το επίκεντρο των οικονομικών δραστηριοτήτων.
1. Ηγεμόνας:
α. Διαχειριζόταν τον πλούτο της περιοχής που εξουσίαζε.
β. Είχε πολιτική, στρατιωτική, δικαστική και θρησκευτική εξουσία.
2. Ιερείς και στρατός (επαγγελματίες στρατιώτες).
3. Έμποροι και ναυτικοί: πολυπληθής ομάδα.
4. Ειδικευμένοι τεχνίτες (κεραμουργοί, ξυλουργοί, ναυπηγοί κ.ά.).
5. Γεωργοί - κτηνοτρόφοι: η πλειονότητα των υπηκόων.
6. Δούλοι: εργάζονταν για τον ηγεμόνα, τους αξιωματούχους, τους ιερείς και
τους απλούς πολίτες.

 Πολιτιστική συνοχή (κοινά χαρακτηριστικά του μυκηναϊκού κόσμου σε όλο το
χώρο εξάπλωσής του)

 Απουσία ενιαίου κράτους - η χώρα ήταν χωρισμένη σε ομοσπονδιακά κράτη.
 Τα επιμέρους μυκηναϊκά κράτη  υποτελή στις Μυκήνες.

 Η πολιτική οργάνωση:
 Πληροφορίες από τις πινακίδες στο ανάκτορο της Πύλου:
1. Άναξ (ανώτατος άρχοντας).
2. Λααγέτας (τοπικοί άρχοντες, διοικητές περιφερειών).
3. Επέτες (ευγενείς, ακόλουθοι).
4. Τελεστές (σημαντικά πρόσωπα στην περιφερειακή διοίκηση).
5. Βασιλεύς (επικεφαλής ομάδας, αρχιτεχνίτης).

 Η εξάπλωση:
 Τέλη 15ου αιώνα π.Χ. οι Μυκηναίοι:
 Κυριαρχούν στην Κρήτη και καταλαμβάνουν την Κνωσό.
 Κυριαρχούν στο Αιγαίο.
 13ος αιώνας π.Χ.: Ίδρυση αποικιών (Κύπρος, Ουγκαρίτ, Παλαιστίνη,
Αίγυπτος, Δυτική Μεσόγειος, Εύξεινος Πόντος).

 Η παρακμή:
 Αρχές 12ου αιώνα π.Χ.
 Αίτια:
1. Οι πολεμικές επιδρομές στις χώρες της Εγγύς Ανατολής οδήγησαν στην
απώλεια των οικονομικών αγορών της Ανατολής και κλόνισαν την οικονομία των
μυκηναϊκών ανακτόρων.
2. Οι εσωτερικές διενέξεις, οι δυναστικές έριδες και οι συγκρούσεις ανάμεσα στα
μυκηναϊκά κέντρα.
 Ο πολιτισμός:
 Πολιτιστική συνοχή:
1. Η κοινή γλώσσα (Γραμμική Β΄).
2. Οι κοινές θρησκευτικές δοξασίες (πρώτες λατρείες, ονόματα θεοτήτων).
3. Η ομοιομορφία σε όλες τις πτυχές του υλικού βίου (έργα τέχνης,
πολεμικός εξοπλισμός, ενδυμασία, καλλωπισμός).
 Η μυκηναϊκή τέχνη:
 Τεχνίτες και καλλιτέχνες στην υπηρεσία των ανακτόρων.
 Οχυρωμένες ακροπόλεις με ανάκτορα και ταφικές κατασκευές.

 Τα ανάκτορα:
 Περιβάλλονται από ισχυρά τείχη.
 Πυρήνας ήταν το μέγαρο.
 Το μέγαρο αποτελείται από τρία μέρη:
 Ένα μεγάλο χώρο - επικοινωνία με μεγάλη αυλή.
 Τον πρόδρομο - προθάλαμο.
 Το κυρίως μέγαρο: εστία με τέσσερις κίονες που στήριζαν την οροφή.
 Πολλά διαμερίσματα γύρω από την αυλή.
 Ταφικές κατασκευές: θολωτοί τάφοι.
 Θάλαμος κτιστός σε σχήμα κυψέλης.
 Μακρύς διάδρομος που οδηγεί στην είσοδο.
 Τάφος και διάδρομος καλύπτονται από χώμα.
 Τοιχογραφίες και αγγειογραφικές παραστάσεις: από τελετουργικές
σκηνές και κυρίως από πολεμικές ή σκηνές κυνηγιού.

I . Πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ Χωρίς κατηγορία 0 Comment
2. Η Αίγυπτος
2.1. Η χώρα:
 Αίγυπτος = το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής, το οποίο διαρρέει ο
ποταμός Νείλος. Το ποτάμι αυτό έκανε τη γη γόνιμη, επειδή κατά της διάρκεια του
καλοκαιριού πλημμύριζε και μετά την απομάκρυνση των νερών άφηνε ένα στρώμα
λάσπης που έκανε τη γη εύφορη.
 Η χώρα γεωγραφικά ήταν χωρισμένη σε δύο τμήματα:
1. Άνω Αίγυπτος: περιλαμβάνει τις νότιες και ορεινές περιοχές.
2. Κάτω Αίγυπτος: περιλαμβάνει τις βόρειες περιοχές με το Δέλτα του Νείλου,
που βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα.
2.2. Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση:
 Η οικονομία:
 Ο Νείλος και οι πλημμύρες του (άρδευση χωραφιών, συντήρηση αυλακιών).
 Γεωργία:
 Βάση της οικονομίας.
 Συστηματικά οργανωμένη υπό την επίβλεψη του κράτους - Φαραώ.
 Βασιλικοί υπάλληλοι: επίβλεψη γεωργικών εργασιών, συγκέντρωση ποσοστού
συγκομιδής.
 Προϊόντα γεωργική παραγωγής: σιτάρι, κριθάρι, λινάρι, οπωροφόρα δένδρα,
κηπευτικά, πάπυροι και λωτοί.
 Οικογενειακή παραγωγή: μπίρα (από ζύμωση κριθαρένιου ψωμιού).
 Κτηνοτροφία.
 Αλιεία.
 Αρχιτεκτονική:
 Οικοδόμηση μεγάλων έργων, ναών, ανακτόρων, ταφικών μνημείων.
 Ειδικευμένοι τεχνίτες: μεταλλουργοί, ξυλουργοί, κεραμοποιοί, ναυπηγοί κ.ά. σε
ιδιωτικά και ανακτορικά εργαστήρια.
 Εμπόριο:
 Εξαγωγή: δημητριακών, παπύρου ή πρώτων υλών (χρυσού).
 Εισαγωγή: ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά.
 Διοίκηση:
1. Ιερείς: κάλυψη αναγκών θεοκρατικού κράτους.
2. Γραφείς: γνώση ιερογλυφικής γραφής.
3. Επαγγελματίες στρατιωτικοί: διατήρηση και ανάπτυξη της
αυτοκρατορίας.
 Η κοινωνία:
1. Φαραώ: ενσάρκωση επίγειου θεού και κράτους.
2. Ιερείς, ανώτατοι υπάλληλοι, γραφείς: τάξη των ισχυρών.
3. Στρατιωτικοί: κληρονομικό επάγγελμα, παραχώρηση γης από το Φαραώ.
4. Ελεύθεροι πολίτες (γεωργοί ή τεχνίτες).
5. Δούλοι: ιδιωτικοί ή κρατικοί, από πολέμους ή αγοράζονταν από εμπόρους.
 Η πολιτική οργάνωση:
 Θεοκρατικός χαρακτήρας.
2
 Φαραώ (θεϊκή και ανθρώπινη υπόσταση).
2.3. Η ιστορία:
 Η προϊστορία:
 Η προέλευση των πρώτων κατοίκων της Αιγύπτου είναι άγνωστη, ενώ τα πρώτα
δείγματα οργανωμένης ζωής τοποθετούνται στα τέλη της 5ης χιλιετίας π.Χ.
 Την 4η χιλιετία αυξάνεται ο πληθυσμός στην κοιλάδα του Νείλου. Οι
κάτοικοι καλλιεργούν συστηματικά τη γη, ενώ γνωρίζουν τη χρήση μετάλλων. Είναι
χωρισμένοι σε φυλές. Οι διαρκείς συγκρούσεις ανάμεσά τους οδήγησαν στη
διαμόρφωση δύο βασιλείων (Άνω και Κάτω Αίγυπτος).
 Στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. ο ηγεμόνας της Άνω Αιγύπτου Μήνης
ένωσε τα δύο βασίλεια (πρωτεύουσα η Μέμφιδα).
 Το Αρχαίο Βασίλειο (περ. 3000-2000 π.Χ. με
πρωτεύουσα τη Μέμφιδα:
 Την περίοδο αυτή οι Αιγύπτιοι επεκτείνονται προς το νότο (πλούσια σε χρυσό)
και προς τη χερσόνησο του Σινά (πλούσια σε χαλκό).
 Δημιουργία μεγάλων έργων (ναοί, ανάκτορα, πυραμίδες στη Γκίζα).
 Στο τέλος της περιόδου η κεντρική εξουσία εξασθενεί και ενισχύεται η δύναμη
τοπικών διοικητών.
 Το Μέσο Βασίλειο (περ. 2000-1540 π.Χ.) με
πρωτεύουσα τη Θήβα στην Άνω Αίγυπτο:
 Την περίοδο αυτή έχουμε αναδιοργάνωση του κράτους και εκστρατείες των
οποίων ηγήθηκαν προικισμένοι ηγεμόνες.
 Για δύο αιώνες η Αίγυπτος κατακτήθηκε από ένα νομαδικό, ασιατικό λαό, τους
Υξώς. Δε στράφηκαν εναντίον του παραδοσιακού αιγυπτιακού τρόπου ζωής.
Ανέπτυξαν καλές σχέσεις με τους λαούς της Μεσοποταμίας και τους Κρήτες.
Το Νέο Βασίλειο (περ. 1540-1075 π.Χ.) με πρωτεύουσα
τη Θήβα:
 Οι ηγεμόνες της Θήβας κατόρθωσαν να εκδιώξουν τους Υξώς και ίδρυσαν
δυναστείες με σημαντικούς φαραώ. Η αιγυπτιακή κυριαρχία επεκτάθηκε προς βορρά
μέχρι τη Συρία.
 Το 13ο αιώνα π.Χ. κυβέρνησε ο Ραμσής Β ́. Στη διάρκεια της βασιλείας του
σημειώθηκε οικοδομική άνθιση, ενώ ενισχύθηκε η αιγυπτιακή κυριαρχία στο
εξωτερικό. Την περίοδο αυτή του νέου βασιλείου οι Αιγύπτιοι ανέπτυξαν εμπορικές
σχέσεις με τη Φοινίκη, την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου.
 Το 12ο αιώνα π.Χ. λαοί από τα βόρεια (λαοί της θάλασσας)
πραγματοποίησαν επιδρομές στην ανατολική Μεσόγειο και ανάγκασαν τους
Αιγυπτίους να εγκαταλείψουν τις ασιατικές τους κτήσεις. Τον 11ο αιώνα π.Χ. το
νέο βασίλειο βρίσκεται σε φάση παρακμής.
 Η ξένη κατάκτηση:
 Από τον 11ο αιώνα π.Χ. έως τον 7ο αιώνα π.Χ. η Αίγυπτος παρακμάζει
και βρίσκεται κάτω από ξένη κυριαρχία. Στο πρώτο μισό του 7ου αιώνα π.Χ.
αποκτά την ανεξαρτησία της από τους Ασσυρίους. Αναπτύσσεται το εμπόριο με τις
ελληνικές πόλεις και πολλοί Έλληνες μεταναστεύουν στην Αίγυπτο.
 Τελικά η Αίγυπτος ενσωματώνεται στην αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών
Περσών βασιλέων. Όταν ο Μ. Αλέξανδρος νίκησε τους Πέρσες στην Ισσό προέλασε
στην Αίγυπτο, όπου έγινε δεκτός ως απελευθερωτής από τον περσικό ζυγό.
2.4. Ο πολιτισμός:
 Η θρησκεία:
 Πολυθεϊσμός: κάθε πόλη είχε το δικό της θεό - προστάτη.
 Ο Ρα, ο θεός Ήλιος: ο μεγαλύτερος θεός.
 Δημοφιλέστεροι θεοί: η Ίσις, ο Όσιρις, ο Ώρος.
 Αμένοφις Δ ́ (Ακενατών): προσπάθεια εξάλειψης της πολυθεΐας  αντίδραση
ιερατείου  αποτυχία προσπάθειας.
 Θρησκευτικές αντιλήψεις:
 Βαθιά πίστη για μετά θάνατον ζωή (αν δεν καταστρεφόταν το σώμα του
νεκρού).
 Ταρίχευση νεκρών.
 Συστηματική τυμβωρυχία.
 Η γραφή:
 Ιερογλυφική, 4η χιλιετία π.Χ. (δυσκολία εκμάθησης, προϋπέθετε ειδίκευση).
 Απλός πολίτης  γραφέας (καταγραφή σε παπύρους των έργων και της δράσης
των Φαραώ)  δημόσιος υπάλληλος: κοινωνική καταξίωση.
 Αποκρυπτογράφηση της ιερογλυφικής γραφής από τον Champollion.
Η στήλη της Ροζέτας: τρίγλωσση επιγραφή.
 Τα γράμματα:
 Εξύμνηση της δράσης και των κατορθωμάτων των Φαραώ στα περισσότερα
αιγυπτιακά κείμενα.
 Ελάχιστα λογοτεχνικά κείμενα λόγω της δυσκολίας της γραφής.
 Διατήρηση θρησκευτικών και λυρικών ποιημάτων και λαϊκών διηγήσεων.
 Οι επιστήμες:
 Αστρονομία (παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και της κίνησης
των αστεριών).
 Γεωμετρία: ανάγκη μέτρησης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.
 Ανατομία και ιατρική: ταρίχευση νεκρών.
 Οι τέχνες:
 Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική στην υπηρεσία των Φαραώ.
 Σκοπός: η προβολή της ζωής και της δράσης των Φαραώ.
 Κατασκευή έργων μνημειακού χαρακτήρα (μεγάλες διαστάσεις -
εσωτερικός διάκοσμος) προς τιμήν των Φαραώ (Πυραμίδες του Χέοπος, του
Χεφρήνος στην Γκίζα κ.ά.).
 Έργα μικροτεχνίας από μέταλλα, πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους.

Εργασίες//// ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ Χωρίς κατηγορία 0 Comment

Να απαντηθούν γραπτά, αλλά σύντομα  οι ερωτήσεις :

ΑΙΓΥΠΤΟΣ(σ.20-30)

1.Ποιά τα σύνορα του Αιγυπτιακού κράτους;(από πού ως πού εκτείνονταν;) σ.20

2.Οι πλημμύρες του Νείλου και η σημασία τους για τη γεωργική οικονομία της Αιγύπτου.σ.22

3.Ποιά η διάρθρωση της κοινωνίας (κοινωνική πυραμίδα ) στην Αίγυπτο;.σ.22

4.Τί γνωρίζετε για τη θρησκεία  των Αιγυπτίων;σ.27-28.

5.Τί γνωρίζετε για τη γραφή των Αιγυπτίων;σ.28.

6.Τί γνωρίζετε για το περιεχόμενο του όρου: Λαοί της θάλασσας ; σ.26.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, Χωρίς κατηγορία 0 Comment

Σε ό,τι αφορά στην οικονομία , το έδαφος ήταν εξαιρετικά εύφορο λόγω των πλημμυρών του Νείλου. Έτσι οι Αιγύπτιοι εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του ήδη από την 4η χιλιετία π.χ.'Εβγαζαν μεγάλες ποσότητες λιναριού , σιταριού,κριθαριού, οπωροφόρων δέντρων και κηπευτικών. Στα νερά του ποταμού οι Αιγύπτιοι ασχολούνταν με την αλιεία και στις όχθες του μάζευαν παπύρους και λωτούς και κυνηγούσαν τα πουλιά.Στα νότια υπήρχαν κοιτάσματα χαλκού και χρυσού. Ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με Κρήτη και νησιά Αιγαίου. Ο Νείλος ήταν πλωτός και η Μεσόγειος ένωνε την Αίγυπτο με τον υπόλοιπο κόσμο.Αναπτύχθηκαν τα επαγγέλματα των ναυπηγών και των ναυτικών που ήταν εξειδικευμένοι τεχνίτες.

Σε ό,τι αφορά την κοινωνική διαστρωμάτωση και την πολιτική οργάνωση, ήταν επίπονη η άρδευση των χωραφιών και η συντήρηση των αυλακιών εξαιτίας των πλημμυρών του Νείλου. Χρειαζόταν επίβλεψη των εργασιών από μια κεντρική εξουσία. Ο Φαραώ ήταν η ενσάρκωση του θεού και του κράτους.  Γι' αυτό ο  λαός εναπόθετε σε αυτόν τις ελπίδες του για την επιτυχία των συλλογικών του προσπαθειών. Ο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ είχε ως αποτέλεσμα την ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ. Παραχωρήθηκαν ακόμα εκτάσεις γης για καλλιέργεια σε επαγγελματίες στρατιωτικούς. Τα μνημειακά έργα (ναοί- ανάκτορα-ταφικά μνημεία) αρχιτεκτονικής και γλυπτικής χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα επιβολής των Φαραώ και κατασκευάζονταν από τους ίδιους τους υπηκόους που δούλευαν παράλληλα και στα χωράφια.

Στα γράμματα, στην επιστήμη και στις τέχνες, έχουμε τα αιγυπτιακά κείμενα που αφορούσαν κυρίως τη δράση των Φαραώ. 'Ηταν γραμμένα από τους γραφείς σε φύλλα παπύρου, που αφθονούσε στις όχθες του Νείλου. Η παρακολούσηση των πλημμυρών του ποταμού οδήγησε στην ανάπτυξη εμπειρικών αστρονομικών γνώσεων. Επιπλεόν, οι Αιγύπτιοι απέκτησαν πρακτικές γνώσεις γεωμετρίας στην προσπάθειά τους να μετρήσουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης, αφού τα όρια των χωραφιών εξαφανίζονταν με τις πλημμύρες του ποταμού. Οι αχανείς έρημοι της Αιγύπτου ήταν προυπόθεση για την κατασκευή ογκωδών αρχιτεκτονικών έργων.

Στην ιστορική εξέλιξη του κράτους, η χερσόνησος του Σινά αποτελούσε φυσικό πέρασμα από την Ανατολή προς την Αίγυπτο. Εκτός από την επικοινωνία  με τους λαούς της Εγγύς Ανατολής, η γεωγραφική αυτή ιδιομορφία δημιουργούσε τις προυποθέσεις για την εισβολή ξένων λαών στην Αίγυπτο, όπως των λαών της θάλασσας, των Υξώς, των Περσών και αργότερα του Μ. Αλεξάνδρου. Σε περιόδους ανάπτυξης η χερσόνησος χρησιμοποιήθηκε από τους Φαραώ για την οργάνωση εκστρατειών με σκοπό την κατάκτηση ξένων περιοχών-κυρίως της Συρίας. Τέλος, η ανάγκη προστασίας των χρυσοφόρων περιοχών του νότου είχαν οδηγήσει αρκετούς Φαραώ σε εκστρατείες στα νότια της Αιγύπτου και ειδικά στην περιοχή της Νουβίας.

(Πηγή: AΡΝΟΣ)