I I I . Ε Λ Λ Η Ν Ι Σ Τ Ι Κ Ο Ι Χ Ρ Ο Ν Ο Ι
2. Ο ελληνιστικός πολιτισμός
2.1. Τα ελληνιστικά πνευματικά κέντρα:
Οι πόλεις που ιδρύθηκαν εξελίχθηκαν σε αστικά, οικονομικά και
πολιτιστικά κέντρα.
Διέθεταν πολεοδομικό σύστημα, τείχη, ανάκτορα, αγορές, γυμνάσια,
παλαίστρες, στάδια, θέατρα, βιβλιοθήκες, ιερούς χώρους και αρχιτεκτονικά μνημεία
(ναούς, στοές, μεγάλους βωμούς).
Η Αλεξάνδρεια:
Ίδρυση: Αλέξανδρος (331 π.Χ.).
Κάτοικοι: Έλληνες, Αιγύπτιοι, Εβραίοι.
Ανάπτυξη: μεγάλο λιμάνι με το νησάκι Φάρο στην είσοδό του. Πάνω στο
νησάκι κατασκευάστηκε ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου: πύργος με
φανό στην κορυφή.
Οικοδομήματα:
1. Μουσείο: οικοδομικό συγκρότημα αφιερωμένο στις Μούσες, που
περιελάμβανε βοτανικό, ζωολογικό κήπο και χώρους για αστρονομικές μελέτες.
2. Βιβλιοθήκη: γραμματικοί, μεγάλος αριθμός χειρογράφων (500.000
χειρόγραφα).
Η Αντιόχεια:
Ίδρυση: Σέλευκος (300 π.Χ.).
Διαίρεση: τέσσερις συνοικισμούς (Τετράπολις). Καθένας τους
περιβαλλόταν με τείχος, όπως και όλη η πόλη.
Εξωραϊσμός: λαμπρά οικοδομήματα + αγάλματα.
Κάτοικοι: Μακεδόνες, Αθηναίοι, Κρήτες, Κύπριοι + ασιατικά έθνη =
πολυπολιτισμικό κέντρο.
Η Πέργαμος:
Η πρωτεύουσα του κράτους των Ατταλιδών στη Μικρά Ασία.
Οικοδόμηση: οχυρωμένη ακρόπολη σε τρία κλιμακωτά επίπεδα.
Βιβλιοθήκη: 200.000 χειρόγραφα.
Η έλλειψη παπύρου (= φυτού από την επεξεργασία του οποίου παραγόταν χαρτί)
οδήγησε στην ανακάλυψη και χρησιμοποίηση της περγαμηνής (= δέρμα από
έμβρυο κατσίκας).
Μουσείο: λειτουργία ίδια με τα σημερινά μουσεία.
Βωμός του Διός: έργο μεγάλων διαστάσεων - ανάμνηση απόκρουσης
Γαλατών.
2.2. Η γλώσσα:
Η οικουμενικότητα του ελληνιστικού πολιτισμού διαφαίνεται από τη
χρήση της ελληνικής γλώσσας μεταξύ των Ελλήνων και των εξελληνισμένων
γηγενών.
Κοινή Ελληνική ή απλώς Κοινή γλώσσα (οφείλεται στη συγχώνευση των
ελληνικών διαλέκτων, βάση η αττική διάλεκτος).
Χρήση της κοινής ελληνικής ή κοινής γλώσσας:
1. Από το λαό για την καθημερινή επικοινωνία.
2. Από συγγραφείς της εποχής.
Αποτέλεσε όργανο διάδοσης του χριστιανισμού (η Βίβλος).
2.3. Η θρησκεία:
Ανάμειξη των Ελλήνων με τους λαούς της Ανατολής αλληλεπίδραση και στο
θρησκευτικό τομέα.
Διαμορφώνονται νέες θρησκευτικές πεποιθήσεις και λατρείες. Οι λόγοι:
1. Κοινωνικοί και πολιτικοί (υιοθέτηση τοπικών δοξασιών και λατρειών).
2. Θρησκευτικοί (αναζήτηση έντονων συγκινήσεων μέσω της θρησκείας και
καλλιέργεια ελπίδας για καλύτερη μεταθανάτια «ζωή»).
Συνυπάρχουν με παραδοσιακές λατρείες:
1. Λατρείες με μυστηριακό χαρακτήρα (Ελευσίνια μυστήρια, Διονυσιακές τελετές,
μυστήριας της Ίσιδας, της Κυβέλης κ.ά.).
2. Νέες λατρείες, όπως του Σάραπη.
Η συνένωση θρησκευτικών δοξασιών και η διαμόρφωση νέων λατρειών είναι
γνωστή ως «θρησκευτικός συγκρητισμός».
2.4. Τα γράμματα:
Μαζική παραγωγή βιβλίων. Αίτια:
1. Η ευρεία χρήση γραφικής ύλης (πάπυρος, περγαμηνή).
2. Η δημιουργία πνευματικών κέντρων (βιβλιοθήκες Αλεξάνδρειας και
Περγάμου).
Οι περισσότεροι συγγραφείς ήταν μιμητές των κλασικών έργων, πολλοί
συγκέντρωναν έργα παλαιοτέρων, ενώ στις βιβλιοθήκες οι γραμματικοί
αντέγραφαν και σχολίαζαν τα κείμενα των κλασικών.
α. Ποίηση:
Στερείται πρωτοτυπίας και έμπνευσης.
Πολλοί ποιητές κολάκευαν τους ισχυρούς (Καλλίμαχος) και άλλοι ήταν μιμητές
παλαιών ποιητικών ειδών (Απολλώνιος ο Ρόδιος με τα «Αργοναυτικά»).
Καινούριο ποιητικό είδος ήταν η βουκολική ποίηση με τον Θεόκριτο
(«Ειδύλλια»), οι «Μίμοι» με τον Ηρώνδα, το επίγραμμα και η Νέα
Κωμωδία με τον Μένανδρο, που σατίριζε καθημερινούς ανθρώπινους
χαρακτήρες.
β. Ιστοριογραφία: Σπουδαίος εκπρόσωπος ο Πολύβιος ο
Μεγαλοπολίτης, ο οποίος έγραψε την ιστορία της εποχής του και προσπάθησε να
εξηγήσει τους λόγους επικράτησης των Ρωμαίων.
γ. Φιλοσοφία:
Αθήνα: πόλος έλξης για την απόκτηση φιλοσοφικής παιδείας.
4ος αιώνας π.Χ.: Τέσσερις σημαντικές και ανταγωνιστικές σχολές:
1. Η Ακαδημία του Πλάτωνα (387 π.Χ.).
2. Το Λύκειο του Αριστοτέλη (335 π.Χ.).
3. Η Στοά του Ζήνωνος (306 π.Χ.).
4. Ο Κήπος του Επίκουρου (301 π.Χ.).
Ο φιλόσοφος Ζήνων:
Το πρόβλημα της αξίας της ζωής.
Έδρα της φιλοσοφικής του σχολής η Ποικίλη Στοά.
Ιδρυτής της στωικής φιλοσοφίας.
Η ανθρώπινη ζωή έχει μικρή αξία, γι’ αυτό ο άνθρωπος πρέπει να είναι
αυτάρκης και εγκρατής. Η ευτυχία του δεν εξαρτάται από τα επίγεια.
Ο φιλόσοφος Επίκουρος :
Έδρα της φιλοσοφικής του σχολής ο Κήπος.
Η γνώση της φύσης οδηγεί τον άνθρωπο στην ψυχική ηρεμία. Μόνο με
την πνευματική απόλαυση ο άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί στην ευτυχία.
2.5. Οι επιστήμες:
Γεωγραφία:
Οι γεωγραφικές γνώσεις διευρύνθηκαν.
Ο Νέαρχος περιέγραψε τον παράπλου των ακτών του Ινδικού ωκεανού.
Ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης έφτασε στο βορειότερο άκρο της Αγγλίας.
Ο Ερατοσθένης σχεδίασε τον πρώτο παγκόσμιο χάρτη.
Αστρονομία:
Βαθύτερη μελέτη των γνώσεων για τα αστέρια.
Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος διατύπωσε τη θεωρία για τη σφαιρικότητα της Γης
και τη διπλή κίνησή της γύρω από τον Ήλιο.
Μαθηματικά:
Σημαντικό κέντρο ανάπτυξης η Αλεξάνδρεια.
Σπουδαιότερος εκπρόσωπος ο Ευκλείδης. Το έργο του «Στοιχεία» είναι το
πιο πολυδιαβασμένο μετά την Αγία Γραφή.
Φυσικές επιστήμες:
Ο Αρχιμήδης ο Συρακούσιος: ασχολήθηκε με το ειδικό βάρος των
σωμάτων, τους μοχλούς και τα κάτοπτρα.
Φυσιογνωστικές επιστήμες:
Κέντρο η Αλεξάνδρεια.
Ζωολογικός και βοτανικός κήπος.
Βιολογία:
Εξελίχθηκε με τον Ηρόφιλο: έρευνες για το νευρικό σύστημα και την
κυκλοφορία του αίματος.
Ιατρική:
Ιπποκράτης 5ος αιώνας π.Χ.
Γαληνός 2ος αιώνας π.Χ.: συστηματοποίηση των ιατρικών γνώσεων.
2.6. Οι τέχνες:
Η πρωτοτυπία και η παραγωγικότητα των καλλιτεχνών συνεχίστηκε.
Στόχος:
1. Θαυμασμός και κατάπληξη.
2. Προβολή ανθρωπίνων συναισθημάτων.
Καλλιτεχνικά κέντρα:
Στην κυρίως Ελλάδα, η Ρόδος, η Πέργαμος.
α. Η αρχιτεκτονική:
Στόχος της ήταν να εξυπηρετήσει τις ανάγκες και την πολιτική των ηγεμόνων.
Για το λόγο αυτό χτίζονταν ανάκτορα, αγορές, γυμνάσια και στοές, με
μεγάλη έκταση και πληθωρική διακόσμηση.
Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον για τις ογκώδεις και πολυτελείς κατοικίες.
β. Η πλαστική:
Οι καλλιτέχνες εξωτερίκευσαν τον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων της
εποχής τους, σε αντίθεση με την κλασική εποχή (ηρεμία και εξιδανικευμένη απόδοση
των αισθημάτων).
Η αγωνία, ο πόνος και το πάθος απεικονίζονταν στις γλυπτές μορφές.
Το σύμπλεγμα του Λαοκόωντα, ο «θνήσκων» Γαλάτης, η Νίκη της Σαμοθράκης
και το σύμπλεγμα της Αφροδίτης και του Πάνα είναι χαρακτηριστικά δείγματα της
τάσης αυτής.
γ. Η ζωγραφική:
Αναπτύχθηκε κυρίως η τεχνική του ψηφιδωτού.
Χαρακτηριστικά δείγματα βρίσκονται σε οικίες της Πέλλας, της Δήλου και της
Ρόδου.
δ. Η μικροτεχνία:
Οι νέοι ηγεμόνες προτιμούσαν τα πολύτιμα μέταλλα.
Κατασκευάζονταν αργυρά και χρυσά αγγεία, κοσμήματα και χρυσά
στεφάνια.
ε. Η ζωγραφική:
Προς το τέλος της εποχής αυτής διαδόθηκε η τέχνη της «φυσητής»
υαλουργίας.
ΠΗΓΗ:Kατερίνα Πόθου
https://e-didaskalia.blogspot.com/2021/10/istoria-a-lykeiou.html
https://e-didaskalia.blogspot.com/2021/10/istoria-a-lykeiou.html