Ελληνικά

Επιστροφή σε Θεωρία Νεοελληνικής Γλώσσας

Γλωσσάρι όρων

ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ

(=βασικά είδη επικοινωνίας/διαδικασίες)

ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΛΙΚΟΥ, σελ. 165-170

  ΔΟΜΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ·        Ονομασία αντικειμένου

·        Ταξινόμηση σε γένος

·        Παρουσίαση της εμφάνισης των ιδιοτήτων, λειτουργιών κλπ.

 

·        ΡΗΜΑΤΑ: ενεστώτας, συχνά συνδετικά

(χώρος, σκοπός η ταξινόμηση χαρακτηριστικών)

·        ΕΠΙΘΕΤΑ: ιδιότητες

(ακρίβεια)

·        ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: δηλώνουν χώρο

(κειμενικοί δείκτες, επιρρηματικοί προσδιορισμοί)

·        Προσωπικές περιγραφές

·        Καθημερινές περιγραφές

·        Τεχνικές περιγραφές

·        Επιστημονικές αναφορές

·        Ορισμοί

ΕΞΗΓΗΣΗ ·        Κατηγοριοποίηση, περιγραφή

·        Διαδοχή βημάτων, διαδικασιών (χρονική ή αιτιολογική σειρά)

·        Απόδοση του «πώς» και του «γιατί»

 

·        ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ: κοινά, συνήθως αφηρημένα

(ευρύτερες κατηγορίες φαινομένων)

·        ΡΗΜΑΤΑ: συνήθως σε ενεστώτα, δράσης ή σκέψης

·        ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: χρονικές ή αιτιολογικές σχέσεις

·        ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΛΟΓΗΣΗΣ: η εξήγηση παίρνει τον χαρακτήρα των οδηγιών ή επιχειρηματολογίας

·        Εξηγήσεις (πώς)

·        Εξηγήσεις (γιατί)

·        Πραγματείες

·        Εξηγήσεις μέσω παραδειγμάτων

ΟΔΗΓΙΕΣ

(διαδικαστικές

μη διαδικαστικές)

·        Αναφορά στο στόχο της δράσης

·        Σύντομη εισαγωγή

·        Λίστα με τα μέσα και τα συστατικά με τη σειρά χρήσης τους

·        Ακολουθία βημάτων

·        Άμεσες ή έμμεσες προσφωνήσεις

·        Ρήματα δράσης σε ενεστώτα, προστακτική ή προτρεπτική υποτακτική, α΄πληθυντικό

(διαχρονικότητα, οικειότητα)

·        χρονικοί και αιτιολογικοί προσδιορισμοί

·        επιρρήματα

(τροποποίηση, πρόσθεση πληροφοριών)

·        Συνδετικές φράσεις

(προϋπόθεση)

·        Φράσεις πιθανολόγησης

·        Κοινά ουσιαστικά (συγκεκριμένα)

 

 

 

·        Διαδικασίες

·        Οδηγίες

·        Εγχειρίδια

·        Συνταγές

·        Κατευθυντήριες οδηγίες

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ·        Ισχυρισμός, αποδεικτέα θέση

·        Επιχειρήματα, τεκμήρια

·        Σαφήνεια: κυριολεξία, αποφυγή πολυσημίας, ακρίβεια στη χρήση λεξιλογίου, ειδικοί όροι

·        Ονοματοποίηση

·        Παθητική σύνταξη

·        Διαρθρωτικές λέξεις (χρόνου, αντίθεσης, αιτίου αποτελέσματος, συμπεράσματος)

·        Ρητορικά ερωτήματα

·        Επιστημονική και δεοντική τροπικότητα

·        Πλούσια στίξη

 

ΡΗΤΟΡΙΚΗ

·        επίκληση στο ήθος του πομπού (και με την επίκληση στην αυθεντία ή την επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

·        επίκληση στο συναίσθημα

·        επίκληση στη λογική

επιχειρήματα (επαγωγές, παραγωγές)

·        δοκίμια

·        εκθέσεις

·        συζητήσεις / αντιπαραθέσεις

·        ερμηνείες

·        αξιολογήσεις

= ΑΦΗΓΗΣΗ ·        Πληροφορίες για τους ήρωες, προσανατολισμός

·        Περιπέτεια (εμφάνιση του προβλήματος, γεγονότα που ανατρέπουν την αρχική κατάσταση)

·        Αξιολόγηση (σχολιασμός ρητός ή έμμεσος των γεγονότων από τον αφηγητή

·        Λύση (τελική έκβαση)

·        Κατάληξη (καταληκτικές φράσεις, επιμύθιο)

Ρήματα: παρελθοντικοί χρόνοι, ιστορικός ενεστώτας, κίνησης/δράσης αλλά και κρίσης/βούλησης

Διαρθρωτικές λέξεις: χρόνου, αιτίου αποτελέσματος, σκοπού

Ρυθμός: επαναλήψεις, παρηχήσεις, κλπ.

·        Προσωπικές διηγήσεις

·        Ιστορικές διηγήσεις

·        Ιστορίες

·        Μύθοι

·        Παραμύθια

·        Αφηγήσεις

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ: Συνδυάζουν διάφορα κειμενικά είδη σε τύπους κειμένων

σχόλια, συνεντεύξεις, επιστολές, ειδήσεις/νέα, άρθρα, ιστοσελίδες,

επιστημονικά πειράματα, επιθεωρήσεις/αξιολογήσεις, ταξιδιωτικές εντυπώσεις

ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ= Το νόημα παράγεται με το συνδυασμό της γλώσσας με άλλους κώδικες και τρόπους, π.χ. εικόνα ή ήχο.