ΔΟΜΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
Παράγραφος είναι: Το αυτοτελές θεματικά τμήμα του γραπτού πεζού λόγου, το οποίο αποτελεί μία νοηματική ενότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με το συνολικό κείμενο. Από κάθε άποψη, αποτελεί μικρογραφία παραγωγής λόγου.
- Προσεγγίζει μία πτυχή του θέματος, προσφέρει έγκυρο και χρήσιμο πληροφοριακό υλικό στον αναγνώστη
ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
α. Θεματική περίοδος (αντιστοιχεί στον πρόλογο ενός κειμένου):
- Περιλαμβάνει την κύρια ιδέα της παραγράφου και χωρίζεται με τελεία από τις λεπτομέρειες.
- Βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου
- Μας καθοδηγεί στον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου.
- Λειτουργεί σωστά, όταν είναι σύντομη και περιεκτική.
β. Λεπτομέρειες/σχόλια (αντιστοιχεί στο κυρίως θέμα ενός κειμένου):
- Είναι προτάσεις και περίοδοι με τις οποίες αναπτύσσεται , αναλύεται , αιτιολογείται η θεματική πρόταση.
- Αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα της παραγράφου.
- Διαθέτουν σωστή οργάνωση και αλληλουχία νοημάτων.
- Περιέχουν το βασικό επιχείρημα ή τα σημαντικά στοιχεία που παρατίθενται στην παράγραφο.
γ. Κατακλείδα (αντιστοιχεί στον επίλογο ενός κειμένου):
- Αποτελεί το συμπέρασμα που εξάγεται από τις λεπτομέρειες ή τη σύνοψη όσων προαναφέρθηκαν.
- Ολοκληρώνει τη σκέψη του γράφοντος και θυμίζει την κύρια ιδέα της παραγράφου.
- Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει.
i Εάν στην τελευταία περίοδο της παραγράφου δίνονται νέες πληροφορίες, νέα επιχειρήματα, στοιχεία που ενισχύουν την θέση του συγγραφέα, τότε η περίοδος αυτή δεν θεωρείται κατακλείδα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
| Tον παιδευτικό ρόλο της οικογένειας συνεχίζει το σχολείο, το οποίο στοχεύει όχι μόνο στην ηθικοπνευματική καλλιέργεια αλλά και στην επαγγελματική κατάρτιση του μαθητή. | Θεματική περίοδος |
| Oι εκπαιδευτικοί προσφέρουν ένα πλήθος γνώσεων στο μαθητικό κοινό, ενημερώνοντάς το και οξύνοντας την κρίση του. H ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος εξασφαλίζει τη διάπλαση έντιμων πολιτών με ηθικούς στόχους και ιδανικά. H δημοκρατικότητα στο χώρο της διδασκαλίας εθίζει το νέο στο πνεύμα του αλληλοσεβασμού, της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης και της ανάληψης των υποχρεώσεων με ταυτόχρονη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων. Άλλωστε, το σχολείο αποτελεί μια μικρή κοινωνία, όπου το άτομο μαθαίνει να πειθαρχεί, να συνεργάζεται και να διεκδικεί και προετοιμάζεται για την ομαλή ένταξή του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. | Λεπτομέρειες |
| O εκπαιδευόμενος λοιπόν εμπλουτίζει τις γνώσεις του, ηθικοποιείται και κοινωνικοποιείται μέσα στο θεσμοθετημένο φορέα της παιδείας.
|
Κατακλείδα |
- Εάν η κατακλείδα απουσιάζει, γράφουμε : Κατακλείδα: Δεν υπάρχει
- Υπάρχει περίπτωση η Θ. Π. να εκτείνεται σε περισσότερες από μια περιόδους, όταν αυτές είναι πολύ μικρές, προκειμένου η κεντρική ιδέα που εκφράζει να είναι ολοκληρωμένη.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
1) Σαφής σκοπός, 2) Επαρκής ανάπτυξη, 3) Ενότητα, 4) Αλληλουχία, 5) Συνοχή
ΑΣΚΗΣΗ: Αφού διαβάσετε τις παρακάτω παραγράφους: α) Να βρείτε τα δομικά τους μέρη β) Να φτιάξετε από έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά.
Α) Ωστόσο, ας μη ξεχνάμε πως πολλές λέξεις της «άφθαρτης» ελληνικής γλώσσας δεν είναι καν... ελληνικές. Πιο συγκεκριμένα, η ελληνική γλώσσα έχει υιοθετήσει κατά καιρούς χιλιάδες λέξεις από γλώσσες του γύρω κόσμου, από τα περσικά, τα λατινικά, τα σλαβικά, τα ιταλικά, τα τουρκικά, τα αραβικά και τους τελευταίους αιώνες από τα αγγλικά και τα γαλλικά. Όλες αυτές τις λέξεις η ελληνική γλώσσα τις αφομοίωσε, τις έκανε σάρκα της σάρκας της. Τόσο που σήμερα είναι αδύνατο να καταλάβουμε πως ο «παράδεισος» είναι περσική λέξη, ο καταχθόνιος «σατανάς» εβραϊκή, ενώ η «κούνια» που μας κούνησε λατινική.
Μάριος Πλωρίτης (διασκευή)
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Δημιουργία πλαγιοτίτλου: Εντοπίζουμε το κύριο θέμα και λέξεις-κλειδιά της παραγράφου. Συνθέτουμε τον πλαγιότιτλο με βάση το θέμα και τις κύριες ιδέες. Να μη στηρίζεται μόνο στη Θεματική Περίοδο. Να είναι σύντομος (έως 10 λέξεις), με μορφή ρηματικής ή ονοματικής φράσης.
Β) Η γλώσσα είναι κάτι παραπάνω από απλό πρακτικό όργανο έκφρασης και επικοινωνίας× είναι ένα με τη σκέψη μας και ένα με τα αισθήματά μας. Η αξία της εθνικής, της μητρικής γλώσσας είναι ακριβώς ότι από τις πρώτες ημέρες της ζωής μας διαμορφώνει το πνεύμα και το φρόνημά μας, το πνεύμα και το θυμικό μας κατά έναν ορισμένο τρόπο: ότι μας εξομοιώνει με τα μέλη της μεγάλης εθνικής οικογένειας, μας δένει με το παρελθόν και με το παρόν της φυλής μας και απελευθερώνει τις δυνάμεις που φωλιάζουν μέσα μας, για να αναπτυχθούν, να καλλιεργηθούν, να εξωτερικευθούν. (Ε.Π. Παπανούτσος)
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Γ) Όταν σταματήσεις κανείς να σκέφτεται και να αντιλαμβάνεται στην προγονική του γλώσσα τον κόσμο, τότε αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, συνεπάγεται την απώλεια σημαντικών ικανοτήτων του εγκεφάλου, οι οποίες δύσκολα θα αντικατασταθούν. Αποτελεί, επίσης, και πηγή ψυχικού πόνου και κοινωνικού αποπροσανατολισμού για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που παλεύουν να αποκτήσουν μια καινούργια ταυτότητα, ενώ δεν έχουν τις λέξεις να εκφράσουν αυτή την αγωνία. (Ευ.Καραμανώλη)
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................