Πριν αρχίσουμε να γράφουμε, προσέχουμε:
* Την έκταση του θέματος, δεδομένου πως όσο πιο μεγάλο είναι, τόσο πιο αναλυτικό ή τουλάχιστον ικανό να μας δώσει αρκετές πληροφορίες.
* Αφού έχουμε διαβάσει τουλάχιστον 3 φορές το θέμα και είμαστε βέβαιοι πως μας έχει εντυπωθεί, ξεκινάμε να κάνουμε το σχεδιάγραμμα. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να εντοπίσουμε την κεντρική και τις επιμέρους έννοιες και να σημειώσουμε δίπλα όσες γνώσεις έχουμε για αυτές ( συνήθως οι έννοιες προς ανάλυση είναι σύγχρονες, επομένως είτε τις ερμηνεύουμε με βάση προσωπικές εμπειρίες είτε με όσα έχουμε διαβάσει) .
* Ακολουθεί η προσέγγιση των ερωτημάτων, δηλαδή σε τί καλούμαστε να απαντήσουμε (προσεγγίζουμε το κάθε ερώτημα, σύμφωνα με τη σειρά που μας δίνεται στο θέμα), αν τα ζητούμενα συνδέονται μεταξύ τους ( αυτό θα μας διευκολύνει να μεταβούμε από το ένα στο άλλο). Έτσι, στο σχεδιάγραμμά μας μπορούμε επί τόπου να σημειώσουμε μια μεταβατική πρόταση, καθώς δίνουμε απαντήσεις.
* Τελειώνοντας το σχεδιάγραμμα, ίσως έχουμε στο μυαλό πρόχειρα έναν επίλογο σε μορφή ευχής ή τρόπων αντιμετώπισης ( αν αυτοί δεν μας ζητούνται να τους επισημάνουμε). Ωστόσο, προτιμότερο είναι ο επίλογος να έρθει αβίαστα μετά την ανάγνωση τις έκθεσής μας, ώστε να « δένει» καλύτερα με τις σκέψεις και τις απόψεις που έχουμε ήδη αναφέρει.
Δημιουργία προλόγου
* Αφού έχουμε μπροστά μας έναν πρόχειρο τρόπο ανάλυσης του θέματος, αναζητούμε εκείνο τον πρόλογο που θα ξεκινήσει όμορφα την έκθεσή μας και θα δώσει στον αναγνώστη μια εικόνα για το τί πρόκειται να ακολουθήσει.
* Προσανατολιζόμαστε στον πρόλογο όπου θα προσεγγίσουμε γενικά την κεντρική έννοια. Θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι την κατέχουμε αρκετά καλά, προκειμένου να μην καταφύγουμε σε αυτοσχέδιο ορισμό. Καλύτερα, να αναλύσουμε λεπτομερειακά τα στοιχεία εκείνα που περιβάλλουν την έννοια με περισσότερες από μία προτάσεις ή ακόμα να αναδιατυπώσουμε (και όχι να επαναλάβουμε!!) τα δεδομένα του θέματος.
* Μπορούμε επίσης να διακρίνουμε την έννοια σε μορφές, είδη ή κατηγορίες .
* Αν η κεντρική έννοια αφορά στην κρίση ενός θεσμού ( π.χ. οικογένεια ) τότε άνετα μπορούμε να την εντάξουμε στο ευρύτερο κρισιακό πλαίσιο – χαρακτήρα της εποχής μας. Αν πρόκειται για σύμπτωμα ηθικού εκφυλισμού, τότε μπορούμε να αναφερθούμε στην έξαρση των υλικών αξιών -> ηθικοπνευματική φθορά. Π.χ. « η εποχή μας μαστίζεται από μια πολύπλευρη και πολυεπίπεδη κρίση. Κρίση πολιτική, κοινωνική, ηθική, κρίση οικονομική. Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της οικονομικής κρίσης είναι και η κατακόρυφη αύξηση του ποσοστού της ανεργίας
Στα πλαίσια της αναφοράς στη σύγχρονη εποχή, μπορούμε να χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς του τύπου – μεταβατική, ραγδαία μεταβαλλόμενη, αντιφατική, αλλά και πιο συγκεκριμένους, όπως τεχνοκρατική κλπ.
Συγγραφή κυρίου θέματος
* Προχωρώντας στο κύριο θέμα, καλό θα ήταν να υπάρχει μια θεματική πρόταση, ώστε από τον πρόλογο να μεταβούμε όσο πιο ομαλά γίνεται στο κεντρικό μέρος της έκθεσής μας. Ανάλογα με την έννοια, μπορούμε να κινηθούμε σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, να μιλήσουμε για την αναγκαιότητά και τη σημασία της ή για τα αποτελέσματά της έλλειψής της στην εποχή μας. Π ρ ο σ ο χ ή !! όλα αυτά πρέπει να διατυπωθούν σε μία, το πολύ δύο προτάσεις. Π.χ. οι ενεργητικές συνέπειες της ειρήνης τονίζονται με την αναφορά στις ολέθριες συνέπειες του πολέμου.
* Εδώ λοιπόν, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί , όχι μόνο στο πώς θα διατυπώσουμε τις ιδέες μας αλλά και με ποιο τρόπο θα συνδέουμε νοήματα – παραγράφους. Πέρα από τα επιρρήματα και τις διάφορες διαρθρωτικές λέξεις-εκφράσεις, μπορούμε να μεταβαίνουμε από τη μια ενότητα στην άλλη είτε ανακεφαλαιώνοντας τα προηγούμενα είτε προεξαγγέλοντας τα επόμενα.
* Ως προς την έκφρασή μας, χρειάζεται να είμαστε συγκεκριμένοι, σαφείς, να χρησιμοποιούμε μικρές και απλές σχετικά προτάσεις, ώστε να μην ξεφεύγουμε από αυτά που τελικά θέλουμε να πούμε. Ακόμα, να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ποιο είναι το υποκείμενο και το ρήμα στην πρότασή μας, διαφορετικά κινδυνεύουμε να χάσουμε το νόημα των σκέψεών μας. Μεγάλη σημασία χρειάζεται να δώσουμε στους χρόνους: δεν μπορούμε να κινούμαστε σε διαφορετικές χρονικές βαθμίδες (άλλοτε παρελθόν, μετά παρόν και ξανά στο παρελθόν , στο τέλος μέλλοντα), καταλληλότερος είναι ο ενεστώτας. Άλλωστε, μιλάμε για σύγχρονα φαινόμενα και μην ξεχνάμε ότι ο ενεστώτας έχει και διαχρονική αξία. Καλό θα ήταν, επίσης, να αποφεύγουμε τις απανωτές δευτερεύουσες (και κυρίως τις αναφορικές του τύπου, ο οποίος, των οποίων, κλπ) προτάσεις, γιατί έτσι δυσκολεύεται κανείς να κατανοήσει αυτά που προσπαθούμε να πούμε.
* Επί του περιεχομένου τώρα, όσο σίγουροι και να είμαστε πως όλες μας τις σκέψεις τις έχουμε σημειωμένες στο σχεδιάγραμμα, αφήνουμε ωστόσο στον εαυτό μας το περιθώριο να σκέφτεται παράλληλα και άλλες που θα προκύψουν καθώς γράφουμε. Στην περίπτωση αυτή, φροντίζουμε να προσαρμόσουμε και να εντάξουμε τα νέα στοιχεία σε εκείνο το σημείο που θα διευκολύνει τη ροή της έκθεσής μας.
* Πρέπει να θυμόμαστε πως μία παράγραφος ασχολείται με ένα μόνο στοιχείο , ενώ στην περίπτωση που αναφερόμαστε σε περισσότερα από ένα στοιχεία, αυτό σημαίνει πως δεν είναι μεγάλης σημασίας και τα επισημαίνουμε χωρίς ιδιαίτερο σχολιασμό.
* Κάθε φορά που ολοκληρώνουμε μία παράγραφο την ξαναδιαβάζουμε, για να κάνουμε διορθώσεις , αλλά και για να εντοπίσουμε τον τρόπο ή την φράση εκείνη που θα αποτελέσει το «πέρασμα» στην επόμενη ενότητα. Η έκταση μιας παραγράφου είναι σχετική. Συνήθως προσέχουμε να μην είναι η μία μεγάλη και η άλλη μικρή, δηλαδή να υπάρχει μια ομοιομορφία. Βέβαια αυτό δεν είναι απόλυτο, ένας παράγοντας-αιτία-συνέπεια κλπ, δεν μπορεί να μπει σε καλούπια και να εκφραστεί με συγκεκριμένο αριθμό λέξεων και γραμμών.
| Τρόποι έναρξης θεματικής περιόδου |
Σύνδεση Θ.Π. με λεπτομέρειες
|
Τρόποι έναρξης κατακλείδας
|
| · «Είναι γνωστό ότι...»
· «Δεν υπάρχει αμφιβολία..» · «Είναι κοινά παραδεκτό..» · «Είναι γεγονός ότι...» · «Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη....» · «Αποτελεί κοινό τόπο ότι ..» · «Είναι κοινός τόπος...» · «Κατά κοινή ομολογία...» · «Υποστηρίζεται συχνά ότι...» · «Λέγεται συχνά ότι...»
|
· «Ειδικότερα...»
· «Πράγματι...» · «Πιο συγκεκριμένα...» · «Αναλυτικότερα...» · «Γι΄ αυτό λοιπόν...» · «Με άλλα λόγια...» · «Φυσικά...» · «Βέβαια...» · «Αναντίρρητα...» · «Έτσι..» · «Οπωσδήποτε...» · «Αρχικά...» · «Στην περίπτωση αυτή...» · «Αυτό ισχύει στο μέτρο που....» · «Είναι αλήθεια ότι...» · «Η διαπίστωση αυτή δεν αποτελεί λεκτική υπερβολή» · «Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία...» · «Με αφετηρία τη θέση αυτή...» · «Κατά συνέπεια είναι ανάγκη...» · «Σε μια τέτοια περίπτωση....» · «Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε...» · «Με δεδομένα τα παραπάνω δεν εκπλήσσει το γεγονός |
· «Αβίαστα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα...»
· «Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε...» · «Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό...» · «Εύκολα, λοιπόν, μπορεί ο καθένας να συμπεράνει...» · «Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό...» · «Εύκολα, λοιπόν, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα...» · «Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές...»
|
- Αιτίες φαινομένων
- Στη διαμόρφωση (του αρνητικού αυτού παράγοντα) σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει ...
- Τα βαθύτερα αίτια (της κοινωνικής αυτής μάστιγας) πρέπει να αναζητηθούν...
- Το φαινόμενο αυτό συνδέεται άμεσα...
- Αυτό που κυρίως ευθύνεται για την έξαρση...
- Το πρόβλημα αυτό ανάγεται σε πολλά και σύνθετα αίτια...
- Θα άξιζε όμως ν’ αναρωτηθεί κανείς σε ποιους λόγους οφείλεται...
- Δεν πρόκειται , ωστόσο, ν’ ανακαλύψουμε τα πραγματικά αίτια του νοσηρού αυτού φαινομένου, αν δεν λάβουμε υπόψη...
- Θετική ή αρνητική επίδραση
- Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα...
- Το ίδιο (θετικά ή αρνητικά) αντανακλά η ύπαρξη του παράγοντα (αυτού) στην
- ατομική και κοινωνική ζωή...
- Ανυπολόγιστες, όμως, είναι οι επιπτώσεις...
- Στις (θετικές ή αρνητικές) επιπτώσεις συγκαταλέγονται...
- Ένα άλλο σύμπτωμα, όχι αμελητέο, είναι και τούτο...
- Τρόποι αντιμετώπισης
- Το νοσηρό αυτό φαινόμενο θα αντιμετωπισθεί ριζικά, αν...
- Επιτακτική προβάλλει η ανάγκη της άμεσης δραστηριοποίησης...
- Αποφασιστικής σημασίας κρίνεται η συμβολή...
- Σημαντικός είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει...
- Αμετάθετο χρέος έχουμε ...
- Χωρίς όμως την εκδήλωση της ατομικής και συλλογικής προσπάθειας η αντιμετώπιση του προβλήματος καθίσταται δυσχερής...
Δημιουργία επιλόγου
* Τελειώνοντας με το κύριο θέμα, σημαίνει πως όχι μόνο έχουμε σχολιάσει όλα όσα μας δίνονται, αλλά κυρίως έχουμε απαντήσει στα ερωτήματα. Στην περίπτωση που δεν μας ζητούνται τρόποι αντιμετώπισης, (κατά τη διατύπωση του θέματος) μπορούμε να τους αναφέρουμε επιγραμματικά, ώστε να μεταβούμε πιο ομαλά και στον επίλογο της έκθεσής μας. Είναι παρακινδυνευμένο να τους χρησιμοποιήσουμε ως επίλογο, διότι κλείνουμε κάπως απότομα τη διατύπωση των σκέψεών μας. Η έκταση του επιλόγου είναι και πάλι σχετική. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως πρέπει να είναι ανάλογη του προλόγου, αλλά αυτό είναι στην κρίση του καθένα που γράφει να ορίσει το μέγεθος που θα έχουν οι τελικές του απόψεις. Το σίγουρο είναι πως κλείνοντας κανείς την έκθεσή του δεν θα πρέπει να αφήνει απορίες να εκκρεμούν ούτε και άσχημα συναισθήματα να καλλιεργηθούν στον αναγνώστη.
Σφάλματα στην έκθεση
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ:
- Επανάληψη νοήματος (π.χ. Για να αποκτήσει κανείς όσα δεν έχει, πρέπει να εργαστεί σκληρά, ώστε να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες του)
- Αντίφαση (π.χ. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να θεωρεί την αυτοθυσία ως καθήκον, γιατί τότε η θυσία του δεν έχει κανένα νόημα)
- Ανακρίβεια (π.χ. Ο Κολόμβος ανακάλυψε τις Ινδίες)
- Αόριστο και γενικόλογο νόημα
- Αφύσικο – εξωπραγματικό νόημα
- Δυσανάλογη έκταση νοήματος
- Απόλυτα νοήματα (Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την οικογένεια_
- Διφορούμενα νοήματα
- Χαλαρά νοήματα (πολλές περιττές λέξεις)
- Παρέκβαση
- Εκτός θέματος (εντελώς άσχετο)
- Ανολοκλήρωτο νόημα
- Xυδαίο νόημα (Στην κοινωνία πρέπει να επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας)
- Ασήμαντα – δευτερεύοντα νοήματα
- Έλλειψη πειστικότητας
- Δυσαναλογία τριών κυρίων μερών (προλογος επίλογος 10% κυρίου μέρους)
- Ιστορισμός (επίδειξη ιστορικών γνώσεων)
- Εγκυκλοπαιδισμός
- Υποκειμενισμός
- Πολιτικολογίες
ΜΟΡΦΗΣ – ΕΚΦΡΑΣΗΣ:
- Κακογραφία
- Συντομογραφίες
- Αριθμήσεις
- Υπογραμμίσεις
- Εμφαντικά σημεία στίξης
- Επανάληψη λέξεων – φράσεων
- Αταίριαστες λέξεις (έλλειψη κυριολεξίας)
- Λανθασμένος χωρισμός παραγράφων
- Αδικαιολόγητα κενά
- Ανόμοιο ύφος
- Πλεονασμός
- Βαρβαρισμός (γραμματικά λάθη)
- Σολοικισμός (συντακτικά λάθη)
- Μακροπερίοδο ύφος