Θεωρία Νεοελληνικής Γλώσσας
Αρετές παραγράφου
ΑΡΕΤΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 1) Σαφής Σκοπός: σταθερή και ξεκάθαρη στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα που πραγματεύεται. Διατυπώνεται στη θεματική πρόταση. 2) Επαρκής Ανάπτυξη: το πληροφοριακό υλικό πρέπει να είναι πλήρες και πειστικό , ώστε να αποδεικνύει την κύρια ιδέα της παραγράφου. 3) Ενότητα: οι λεπτομέρειες θα πρέπει να έχουν άμεση σχέση με το θέμα της …
Ασύνδετο σχήμα
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ Ù Ασύνδετο σχήμα έχουμε, όταν λέξεις ή φράσεις βρίσκονται στο λόγο η μία μετά την άλλη χωρίς κάποια συνδετική λέξη ανάμεσά τους. Tις λέξεις ή φράσεις αυτές, όταν γράφουμε, πάντα τις χωρίζουμε με κόμμα. Ù Με τη χρήση του ασύνδετου παρουσιάζονται ενωμένα πολλά νοήματα, ο λόγος αποκτά ζωντάνια, παραστατικότητα και ζωηρότητα, εμφανίζεται πιο …
Γλωσσάρι όρων
ΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ (=βασικά είδη επικοινωνίας/διαδικασίες) ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΛΙΚΟΥ, σελ. 165-170 ΔΟΜΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ · Ονομασία αντικειμένου · Ταξινόμηση σε γένος · Παρουσίαση της εμφάνισης των ιδιοτήτων, λειτουργιών κλπ. · ΡΗΜΑΤΑ: ενεστώτας, συχνά συνδετικά (χώρος, σκοπός η ταξινόμηση χαρακτηριστικών) · ΕΠΙΘΕΤΑ: ιδιότητες (ακρίβεια) · ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: δηλώνουν χώρο (κειμενικοί δείκτες, επιρρηματικοί προσδιορισμοί) · Προσωπικές …
Δομή παραγράφου
ΔΟΜΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ Παράγραφος είναι: Το αυτοτελές θεματικά τμήμα του γραπτού πεζού λόγου, το οποίο αποτελεί μία νοηματική ενότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με το συνολικό κείμενο. Από κάθε άποψη, αποτελεί μικρογραφία παραγωγής λόγου. Προσεγγίζει μία πτυχή του θέματος, προσφέρει έγκυρο και χρήσιμο πληροφοριακό υλικό στον αναγνώστη ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ α. Θεματική περίοδος (αντιστοιχεί …
Είδη ερωτήσεων
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Ù Ρητορικά ερωτήματα: πρόκειται για σχήμα λόγου. Δεν διατυπώνονται , για να απαντηθούν, αφού η απάντησή τους είναι αυτονόητη Ù Προσδίδουν έμφαση στα λεγόμενα και αναγκάζουν το δέκτη να εστιάσει την προσοχή του σε ορισμένα σημεία του κειμένου. Ενισχύουν τον προβληματισμό, τα επιχειρήματα, τις ανησυχίες του συγγραφέα. Ù Ερώτηση- Απάντηση: Στην …
Είδη συλλογισμών
ΕΙΔΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ Α) ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ Παραγωγικός Από μία γενική κρίση/αφηρημένη αρχή (με δεδομένη αποδεικτική ισχύ) καταλήγει σε ένα ειδικό και συγκεκριμένο συμπέρασμα. ΓΕΝΙΚΟ ΕΙΔΙΚΟ Παράδειγμα: Ü Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον ήλιο. Ü Η γη είναι πλανήτης. Ü Άρα η γη φωτίζεται από τον ήλιο. Επαγωγικός Από ειδικές/συγκεκριμένες …
Ενεργητική – παθητική σύνταξη
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ α) Μετατρέπουμε το ρήμα από ενεργητικό σε παθητικό Ο μαθητής έλυσε την άσκηση Η άσκηση λύθηκε από τον μαθητή. β) Το αντικείμενο της ενεργητικής φωνής στη μέση φωνή θα τεθεί σε ονομαστική ως υποκείμενο Ο μαθητής έλυσε την άσκηση Η άσκηση λύθηκε από τον …
Κειμενική συνοχή
Η κειμενική συνοχή επιτυγχάνεται με τους εξής τρόπους: Χρηση διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων Επανάληψη Παράλειψη Χρήση ερωτοαπόκρισης Χρήση μεταβατικής παραγράφου (σε μεγαλύτερα κείμενα) Η επανάληψη μπορεί να έχει διάφορες μορφές: Επανάληψη συγκεκριμένης λέξης. Μέσω χρήσης συνωνύμου Μέσω χρήσης ομορρίζου Μέσω χρήσης (επαναληπτικής, αναφορικής, δεικτικής κ.ά.) αντωνυμίας Κατηγορίες διαρθρωτικών λέξεων / φράσεων 1. Γενίκευση …
Λειτουργίες της γλώσσας
Οι λειτουργίες της γλώσσας: αναφορική και ποιητική λειτουργία Αναφορική (λογική, πληροφοριακή) :Είναι η λογική χρήση της γλώσσας· εκφράζει τον πραγματικό κόσμο και την αντίληψη που έχουμε γι” αυτόν. Π.χ. Ο Περικλής εδραίωσε την αθηναϊκή δημοκρατία. Ποιητική (συγκινησιακή) :Η πράξη επικοινωνίας αναφέρεται όχι στην πληροφόρηση ,αλλά στο ίδιο το μήνυμα και ενδιαφέρεται για τη μορφή, την …
Οδηγίες για την παραγωγή λόγου
Πριν αρχίσουμε να γράφουμε, προσέχουμε: * Την έκταση του θέματος, δεδομένου πως όσο πιο μεγάλο είναι, τόσο πιο αναλυτικό ή τουλάχιστον ικανό να μας δώσει αρκετές πληροφορίες. * Αφού έχουμε διαβάσει τουλάχιστον 3 φορές το θέμα και είμαστε βέβαιοι πως μας έχει εντυπωθεί, ξεκινάμε να κάνουμε το σχεδιάγραμμα. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να εντοπίσουμε την …
Πώς βρίσκω ιδέες για την παραγωγή λόγου;
Εντοπισμός αιτιών αρνητικού φαινομένου: ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΙΑ Αντίληψη ότι η τεχνολογία και τα επιτεύγματά της οδηγούν στην ευδαιμονία Άκρατος ορθολογισμός και απόλυτη εκλογίκευση των πάντων Υπερτροφία της λογικής που οδηγεί σε ατροφία του συναισθήματος Μαζική παραγωγή, τυποποίηση Υπερεργασία, υπερβολική εξειδίκευση, ο άνθρωπος έγινε ένα «παραγωγικό γρανάζι» …
Ρηματικό πρόσωπο
ΕΠΙΛΟΓΗ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ α΄ ενικό · Προσδίδει προσωπικό , εξομολογητικό τόνο ,εκφράζει προσωπικές σκέψεις του πομπού, δηλώνει υποκειμενικότητα · Οι σκέψεις του πομπού προβάλλονται εντονότερα στον δέκτη. · Το ύφος αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα, οικειότητα, παραστατικότητα β΄ ενικό · Προσδίδει οικειότητα, αμεσότητα, την αίσθηση ότι ο πομπός διαλέγεται με το δέκτη. · Μεταδίδει τον προβληματισμό και …
Σημεία στίξης
Τελεία (.) Στο τέλος μιας περιόδου. Σε συντομογραφίες. Σε αρκτικόλεξα Άνω τελεία (·) Χωρίζει ομάδες προτάσεων (ομαδοποιεί ή διαφοροποιεί πληροφορίες) Πριν από πρόταση που επεξηγεί ή έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενή της. Άνω και κάτω τελεία (:) Συνδέει δυο προτάσεις εκ των οποίων η δεύτερη επεξηγεί …
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
1) Με παραδείγματα Τη θεματική περίοδο μπορούμε να τη διασαφηνίσουμε, να την υποστηρίξουμε, να την αναπτύξουμε παρουσιάζοντας τα κατάλληλα παραδείγματα. Τα παραδείγματά μπορούμε να τα αντλήσουμε από την καθημερινή ζωή, από την εμπειρία μας, από την ιστορία Χαρακτηριστικές λέξεις/ φράσεις: για παράδειγμα, π.χ., χαρακτηριστικό παράδειγμα, λόγου χάρη, κ.α. Όσο πιο κοντά μας …
Ύφος
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Απλό απλό και κατανοητό λεξιλόγιο, λιτότητα στα κοσμητικά επίθετα και στα σχήματα λόγου Οικείο χρήση α΄, β΄ ενικού ή β΄ πληθ., διάλογος, ρητορικές ερωτήσεις, χιούμορ, χρήση ευθέως λόγου, παραδειγμάτων, μύθων Χιουμοριστικό Ειρωνικό Σαρκαστικό ευρεία χρήση χιουμοριστικών, ειρωνικών ή σαρκαστικών στοιχείων Προσωπικό Εξομολογητικό χρήση κυρίως α΄ ενικού (ή α΄πληθ.) Επιτηδευμένο Γλαφυρό χρήση καλολογικών …