Νεοελληνική Λογοτεχνία γ΄ γυμνασίου 2020-21

“Για δες καιρό…”

Αθανάσιος Διάκος (1788-1821)

Αθανάσιος Διάκος (πορτραίτο του Διονύσιου Τσόκου)

Αθανάσιος Διάκος (όπως τον φαντάστηκε ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος)

Εδώ μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα σύντομο βίντεο για τη ζωή του.

Ο λαϊκός ζωγράφος Παναγιώτης Ζωγράφος, με καθοδήγηση από το στρατηγό Μακρυγιάννη, ζωγραφίζει τη μάχη της Αλαμάνας

Ο Διάκος αγαπήθηκε πολύ από το λαό κι έγινε πρωταγωνιστικό πρόσωπο του θεάτρου σκιών. Εδώ υπάρχει ένα μικρό δείγμα.

Η ηρωική θυσία του Αθανάσιου Διάκου και των παλικαριών του ενέπνευσε τους ανώνυμους ποιητές των δημοτικών τραγουδιών και έτσι προέκυψαν αρκετά δημοτικά τραγούδια αφιερωμένα σε αυτόν.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε ένα δημοτικό τραγούδι αφιερωμένο σε αυτόν.

Στη συνέχεια θα διαβάσουμε ένα από αυτά:

Του Διάκου

Τρεις περδικούλες κάθουνται στου Διάκου το ταμπούρι,

μίνια τηράει τη Λειβαδιά κι’ άλλη το Καρπενήσι,

η Τρίτη νη καλύτερη μοιρολογάει και λέει:

- Πολλή μαυρίλα ν’έρχεται στου Διάκου το ταμπούρι

καν ο Καλύβας έρχεται, καν ο Λεβεντογιάννης.

- Μήτε ο Καλύβας έρχεται μητ’ ο Λεβεντογιάννης,

Ομέρ Βριγιώνης, το σκυλί, με δεκοχτώ χιλιάδες.

Και ο σεΐζης [ιπποκόμος] του μιλάει του Διάκου και του λέει:

- Διάκο, πάμε να φύγουμε, πάμε στην Αλασσόνα,

π’ εκεί είν’ ο τόπος δυνατός, ταμπούρια για να πιάσ’ με

τ' ασκέρια σου κιοτέψανε και πήρανε τους λόγγους.

Κι’ έμειν’ ο Διάκος μοναχός, με δεκοχτώ νομάτους,

τρεις ημερούλες πολεμάει και τρία μερονύχτια.

Εμαύρισε κι’ αράχνιασε, σα μαύρη καλιακούδα,

 απ’ τις μπαρούτες τις πολλές κι’ απ’τα πολλά τα σμπάρα.

Τσακίστη το ντουφέκι του απ’τα πολλά ντουφέκια,

το ’σπασε το σπαθάκι του απάν’ από τη χούφτα,

τότε τον πιάσαν ζωντανόν κειν’ τα κοντοτουρκάκια.

Κι’ ο Ομέρ-Βριγιώνης, το σκυλί, του Διάκου πάει και λέει:

- Διάκο, Τούρκος δε γένεσαι, πασά για να σε κάνω;

- Τι λες, μωρέ βρωμόσκυλο, τι λες, μωρέ μουρτάτη;

εγώ γραικός γεννήθηκα, γραικός θέλα πεθάνω.

Τότε τον βάλαν στο σουγλί και παν να τόνε ψήσουν,

κι’ ο Διάκος ετραγούδαγε της άνοιξης τραγούδι:

 - Για ιδές καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρη,

τώρα το Μάη, την άνοιξη, π’ ανοίγουν τα λουλούδια!…

Η διάσημη φράση "Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει.." αποδίδει το παράπονο του Διάκου που -  τόσο νέος - εγκαταλείπει τη ζωή και, μάλιστα, στην καρδιά της άνοιξης!!!  Εδώ μπορείτε να διαβάσετε ένα σχετικό άρθρο.

Αλήθεια, ποιους σας θυμίζει;

Ένας νεοέλληνας ποιητής, ο Κώστας Καρωτάκης (1896-1928) αφιέρωσε στον Αθανάσιο Διάκο ένα ποίημα:

Διάκος

Μ έρα του Απρίλη.
Πράσινο λάμπος,
γελούσε ο κάμπος
με το τριφύλλι.

Ως την εφίλει
το πρωινό θάμπος,
η φύση σάμπως
γλυκά να ομίλει.

Εκελαδούσαν
πουλιά, πετώντας
όλο πιο πάνω.

Τ’ άνθη ευωδούσαν.
Κι είπε απορώντας:
«Πώς να πεθάνω;»

Χριστούγεννα με τον κυρ-Αλέξανδρο….

Άραγε, γνωρίζετε τον κυρ-Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη; 

Είναι ένας από τους διασημότερους διηγηματογράφους μας. Έχει γράψει υπέροχες χριστουγεννιάτικες ιστορίες που αναφέρονται στις γιορτές του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα), ιδωμένες από την ελληνική σκοπιά.

Δύσκολο να διαλέξουμε ανάμεσα στις τόσες: 

Έρωτας στα χιόνια, Ο Αμερικάνος, Στο Χριστό στο Κάστρο, Το άνθος του Γυαλού, Φώτα Ολόφωτα, Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη, Της Κοκκώνας το σπίτι, Το Χριστόψωμο... και τόσες άλλες!

Εμείς θα γνωρίσουμε δύο από αυτές:

"Το Χριστόψωμο" (διάβασέ το ή άκουσέ το)

και "Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη" (διάβασέ το ή άκουσέ το)

Διονύσιος Σολωμός, “Ελεύθεροι πολιορκημένοι”

Βιογραφικά στοιχεία για το Διονύσιο Σολωμό μπορείτε να βρείτε εδώ.

Για τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου θα ενημερωθείς από αυτό το βίντεο.

O συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποίησε τους "Ελεύθερους Πολιορκημένους" του Δ. Σολωμού. Εδώ μπορείς να ακούσεις το διάσημο απόσπασμα Ι από το Β΄ σχεδίασμα, ερμηνευμένο από το Νίκο Ξυλούρη.

Προσεγγίζουμε το απόσπασμα Ι από το Β΄ σχεδίασμα: 

Απαντάμε στα εξής: 

• πού τοποθετείται η δράση;
• πότε;
• ποιοι συμμετέχουν;
• τι κάνουν;
• σε ποια συναισθηματική κατάσταση βρίσκονται; 

Εμμανουήλ Ροϊδης, “Η εορτή του πατρός μου”

Η συζήτηση για τους πατεράδες συνεχίζεται αυτή τη φορά στην ... καθαρεύουσα!

Θα "δανειστούμε" ένα διήγημα από το βιβλίο των Κειμένων της Α΄ γυμνασίου για να γνωρίσουμε έναν άλλο τύπο πατέρα.

Εδώ μπορείτε να απολαύσετε το κείμενο του Εμμανουήλ Ροϊδη (1836-1904) "Η εορτή του πατρός μου".

Mary Cassatt - Portrait of Alexander J. Cassatt and His Son, Robert Kelso Cassatt 

Πηνελόπη Δέλτα “Πρώτες ενθυμήσεις”

Η Πηνελόπη Δέλτα (1874-1941) θεωρείται η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας για παιδιά που, μάλιστα, έγραψε στη δημοτική γλώσσα, αυτή που καταλαβαίνουν με ευκολία τα παιδιά. Ένα πολύ ενδιαφέρον, σύντομο ντοκυμανταίρ για τη ζωή της, μπορείτε να δείτε εδώ. Σίγουρα έχετε ακούσει ή διαβάσει κάποιο από τα έργα της, (αν όχι ... ευκαιρία να το κάνετε εδώ!)

Το απόσπασμα που θα μελετήσουμε μπορείς να το βρεις εδώ, αλλά και στο σχολικό βιβλίο (σελ.135-137).

Σε αυτό πρωταγωνιστεί η μορφή του πατέρα της συγγραφέως, ο Εμμανουήλ Μπενάκης. 

Με αφορμή την Πηνελόπη Δέλτα, μπορούμε να αντλήσουμε κάποιες πληροφορίες από το έργο της, σχετικές με την εκπαίδευση των κοριτσιών στην εποχή της. Χρήσιμο υλικό υπάρχει εδώ.

Βιτσέντζος Κορνάρος, “Ερωτόκριτος”

Ένας μεγάλος Έρωτας...

Ερωτόκριτος και Αρετούσα, έργο του ζωγράφου Θεόφιλου

Το εξώφυλλο της α΄ έκδοσης του έργου στη Βενετία, 1713

Πρόσβαση σε ολόκληρο το έργο από εδώ.

Από τις πολλές μουσικές αποδόσεις του έργου επιλέγουμε ως πλέον εμβληματική αυτή του Νίκου Ξυλούρη μαζί με την απαγγελία του Μάνου Κατράκη.

Ολόκληρο το έργο από διάφορους ερμηνευτές υπάρχει εδώ.

Στα Αρχεία της Κυψέλης θα βρεις χρήσιμο ερμηνευτικό υλικό για τα αποσπάσματα του σχολικού βιβλίου.