Ελληνικά

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 13 Μαΐου, 2024

Έξαψη

με

της Ασημίνας Ξηρογιάννη

Ζω διαρκείς επαναλήψεις

Κι αν ποίημα έκανα το Χέρι το μανιασμένο,

δεν υπάρχει σωτηρία.

Τα σημάδια κραυγάζουν στα μάγουλά μου επάνω.

Στα χέρια, τα πόδια, την πλάτη, το στήθος

Το σώμα μου στενάζει

Το σώμα μου κραυγάζει

Το σώμα μου θρηνεί

Κι όλο αναρωτιέμαι  αν έχει κάποια διαφορά

να ζήσω ή να πεθάνω.

Ούτε το φεγγάρι δεν απορροφά της βίας τους κραδασμούς

Το Xέρι εκεί,

ακούραστο, στιβαρό,

Κρέμεται σαν απειλή-πιο σκληρή κι από τη νύχτα-

Ο δήμιος μου,

Εφιάλτης!

Ζω διαρκείς επαναλήψεις

Αλλά εγώ μπορώ ακόμα να νοσταλγώ-τουλάχιστον

Νοσταλγώ τον παιδικό μου κήπο με τις λεμονιές και τη ροδιά

Αν φυτέψω εκεί το Xέρι,

Άραγε θ’ ανθίσει λουλούδι;

ΠΗΓΗ: https://www.fractalart.gr/apo-ton-tholo-kathrefti-toy-chthes-stis-amfivoles-antanaklaseis-toy-simera/

 

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 13 Μαΐου, 2024

[Μαργαρίτα Περδικάρη]

με

Απόσπασμα από το ομώνυμο διήγημα στο «Το τέλος της μικρής μας πόλης» του Δημήτρη Χατζή, εκδόσεις Ζώδιο,1989.

Όταν οι Γερμανοί την τουφέκισαν, στις αρχές του καλοκαιριού του 1944, λίγο πρίν την απελευθέρωση, η Μαργαρίτα δεν είχε πατήσει ακόμα τα είκοσι χρόνια της. Το λιγνό κορμί της βάσταξε μ΄ απίστευτη αντοχή όλες τις κακουχίες της φυλακής, το στόμα της έμεινε κλεισμένο σ΄όλα τα μαρτύρια που μαθεύτηκε πώς της κάνανε. Και στάθηκε μπροστά στο απόσπασμα χαμογελώντας το πικρό χαμόγελο της οικογένειας των Περδικάρηδων. Αυτό το τελευταίο για το χαμόγελο το ΄πε ο παπάς, που με την απαραίτητη παρουσία του στις θανατικές εκτελέσεις, επικυρώνει, στ΄ονομα του Καίσαρος, την απόδοση της ψυχής στο Θεό. Ο ίδιος είπε πως, όταν σήκωσαν τα ντουφέκια, η μικρή Μαργαρίτα κούνησε το χέρι της κ΄είπε ένα ακατανόητο καληνύχτα, μάλιστα δεν είπε καληνύχτα, είπε ακριβώς – «καληνύχτα ντε…».
Είταν η πρώτη γυναίκα στη δική μας πόλη που πέθαινε με τέτοιον τρόπο. Ως τα τότες οι γυναίκες εκεί ξέρανε μόνο να πεθαίνουν αμίλητες στο κρεβάτι ή το στρώμα τους απ΄ αρρώστιες κι από γεράματα, πεθαίνανε πάνω στη γέννα ή τη λεχωνιά τους, από το μαράζι της φτώχειας, της κακής παντριάς ή της ξενητιάς των αντρών τους –τέτοια πράματα π’ ο καθενας τα βρίσκει πολύ φυσικά. Αν πεις και για τις γυναίκες από το δικό της το σόι, οι γυναίκες των Περδικάρηδων πέθαιναν από γεροντοχτικιό, από κρίσεις νευρικές και καρδιακές – γεροντοκόρες το πλείστον. Τελευταία στο σόι τους η Μαργαρίτα πέθανε κι αυτή ανυμέναια 1.

1 ανυμέναια: χωρίς να έχει παντρευτεί.

Σε 100-150 λέξεις να σκιαγραφήσεις την προσωπικότητα της Μαργαρίτας Περδικάρη, αντλώντας στοιχεία από το κείμενο 2 (μον. 10). Ποιες σκέψεις σου γεννιούνται διαβάζοντας την ιστορία της νεαρής αυτής γυναίκας, λαμβάνοντας υπόψη το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο μεγάλωσε;
(Μονάδες 15)

****

ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ /ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Οποιαδήποτε διαπίστωση από τους/τις μαθητές/τριες θεωρείται αποδεκτή, εφόσον μπορεί να συσχετιστεί/ τεκμηριωθεί με στοιχεία/ χωρία του κειμένου, χωρίς να δίνεται με τρόπο αυθαίρετο.

Ο μαθητής ή η μαθήτρια μπορεί να επισημάνει πως η Μαργαρίτα Περδικάρη παρουσιάζεται ως μία γενναία νεαρή γυναίκα, η οποία

  • δε δειλιάζει όχι μόνο να οργανωθεί στην αντίσταση ενάντια στην Γερμανική κατοχή αλλά και να σταθεί χαμογελαστή απέναντι στο εκτελεστικό απόσπασμα («στάθηκε μπροστά στο απόσπασμα χαμογελώντας το πικρό χαμόγελο της οικογένειας των
    Περδικάρηδων    »), απευθύνοντας του ακόμη κι έναν ειρωνικό χαιρετισμό («όταν σήκωσαν τα ντουφέκια, η μικρή Μαργαρίτα κούνησε το χέρι της κ΄ είπε ένα ακατανόητο καληνύχτα, μάλιστα δεν είπε καληνύχτα, είπε ακριβώς – «καληνύχτα ντε…»).
  • Άντεξε τα βασανιστήρια των κατακτητών, αλλά και τον εγκλεισμό της στην φυλακή με πείσμα και αυταπάρνηση, χωρίς να προδώσει τα ονόματα των συμπατριωτών της («Το λιγνό κορμί της βάσταξε μ΄ απίστευτη αντοχή όλες τις κακουχίες της φυλακής, το στόμα της έμεινε κλεισμένο σ’ όλα τα μαρτύρια που μαθεύτηκε πώς της κάνανε.»).

Στο δεύτερο υποερώτημα αξιολογείται η προσωπική ανταπόκριση του μαθητή στο κείμενο που διάβασε. Μπορεί να εκφράσει:

  • Προβληματισμό, καθώς η ηρωίδα είναι μια ανυπότακτη και ανεξάρτητη γυναίκα, η οποία δρα μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που κρατούσε τις γυναίκες μέσα στο σπίτι, δέσμιες των συζύγων, των πατεράδων ή ακόμη και των άρρενων αδερφών τους, χωρίς αυτονομία και ελεύθερη βούληση («Ως τα τότες οι γυναίκες εκεί ξέρανε μόνο να πεθαίνουν αμίλητες στο κρεβάτι ή το στρώμα τους απ’ αρρώστιες κι από γεράματα, πεθαίνανε πάνω στη γέννα ή τη λεχωνιά τους, από το μαράζι της φτώχειας, της κακής παντριάς ή της ξενητιάς των αντρών τους»).
  • Θαυμασμό, καθώς, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γυναίκες, που έπαιρναν την πρωτοβουλία να διαφοροποιηθούν και να μην κάνουν πράγματα από εκείνα που «ο καθένας τα βρίσκει πολύ φυσικά», είχαν να αντιμετωπίσουν και την κοινωνική κατακραυγή.
  • Μπορεί να γίνει συσχετισμός και με την Αντιγόνη και τη Στέλλα Βιολάντη.

*****

ΠΗΓΗ:ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ : https://www.trapeza-thematon.gr/Thema/14466

 

 

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 9 Μαΐου, 2024

Παλαμάς Κωστής (1859-1943)

με

Kωστής Παλαμάς

Πηγή: ελληνικός πολιτισμός : https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/logotexnia/Biografies/palamas.htm

 

Σύντομο βιογραφικό για σχολική χρήση. Κατέβασε σε αρχείο 

Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα και καταγόταν από το Μεσολόγγι. Έχασε και τους δυο γονείς του το 1866 και εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι σε συγγενικό σπίτι. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1877, ωστόσο από νωρίς είχε στραφεί προς τη λογοτεχνία. Το 1914 βραβεύτηκε για την προσφορά του με το κρατικό αριστείο γραμμάτων και τεχνών. Ήταν ένα από τα πρώτα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών και το 1930 εκλέχτηκε πρόεδρός της. Με αφορμή τον θάνατο του μικρότερου γιου του Άλκη το 1898 ο ποιητής έγραψε τα ποιήματα Τάφος και Παράδεισοι. Πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Η κηδεία του στο πρώτο νεκροταφείο έμεινε στην ιστορία ως ένα είδος αντικατοχικής διαδήλωσης.

Ο Παλαμάς κάλυψε με το έργο του ολόκληρο το φάσμα του γραπτού λόγου. Ασχολήθηκε με την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, τη δημοσιογραφία, την αρθρογραφία, τη μελέτη, την κριτική. Στο ποιητικό του έργο που ξεπερνά τις είκοσι συλλογές κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, η προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης, το πνεύμα της οικουμενικότητας του πολιτισμού. Στάθηκε ο εμπνευστής και εισηγητής της λεγόμενης γενιάς του 1880 ή παλαμικής γενιάς στην ελληνική ποίηση, όταν γύρω στα 1879-1880, αντιδρώντας στη ρητορεία της ρομαντικής ποίησης της Α' Αθηναϊκής Σχολής και επηρεασμένος από το ρεύμα του γαλλικού Παρνασσισμού, ηγήθηκε της ανανέωσης της ποιητικής θεματολογίας και έκφρασης.

Σταθμοί στην ποιητική δημιουργία του θεωρούνται Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου και Η Φλογέρα του βασιλιά, γραμμένα στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας. Υπήρξε δια βίου ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής και κορυφαία μορφή του δημοτικιστικού κινήματος με το κύρος του αλλά και με τις κυρώσεις που υπέστη για τον γλωσσικό του αγώνα (προσωρινή απομάκρυνσή του από το πανεπιστήμιο). Αξιοσημείωτη είναι η στάση του στα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά».

Ανθολογούνται στα σχολικά βιβλία:

Ένας Θεός

[Στον κήπο]

Ολυμπιακός ύμνος

Ύμνος στον Παρθενώνα

Ίαμβοι και ανάπαιστοι

Το πανηγύρι στα σπάρτα [Ασάλευτη Ζωή]

Ο δωδεκάλογος του γύφτου

Σατιρικά γυμνάσματα

Σαν των Φαιάκων το καράβι... [Πατρίδες]

Πατρίδες! αέρας, γη... [Πατρίδες]

Αγορά [Ασάλευτη Ζωή]

Εκτενέστερο βιογραφικό

Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα και καταγόταν από το Μεσολόγγι, από οικογένεια με μέλη σημαντικούς λόγιους. Έχασε και τους δυο γονείς του το 1866 και εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι σε συγγενικό σπίτι. Στο Μεσολόγγι τέλειωσε το Γυμνάσιο (1875) και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1877), ωστόσο από νωρίς είχε στραφεί προς τη λογοτεχνία. Ήδη από το 1875 είχε δημοσιεύσει στίχους στο Αττικόν Ημερολόγιον και υποβάλει τη συλλογή Ερώτων έπη στον Βουτσιναίο Ποιητικό Διαγωνισμό. Η πρώτη έκδοση έργου του πραγματοποιήθηκε με τη συλλογή Τα τραγούδια της πατρίδος μου το 1886 όταν ο ποιητής ήταν ήδη γνωστός στους αθηναϊκούς κύκλους από τη συνεργασία του με λογοτεχνικά περιοδικά (Μη χάνεσαι του Γαβριηλίδη, Άστυ του Θ. Άννινου κ.α.) και εφημερίδες της εποχής (Ακρόπολις, Εφημερίς, Εμπρός, κ.α.), όπου δημοσίευε άρθρα, μελέτες, κριτικά δοκίμια και χρονογραφήματα. Συνέχισε να αρθρογραφεί σε λογοτεχνικά περιοδικά (Εστία, Τέχνη, Παναθήναια, Νουμάς κ.α.) για πολλά χρόνια. Το 1889 βραβεύτηκε στον Φιλαδέλφειο Ποιητικό Διαγωνισμό για τη συλλογή του Ύμνος εις την Αθηνάν, από το 1897 ως το 1929 διετέλεσε γενικός γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1914 βραβεύτηκε για την προσφορά του με το κρατικό αριστείο γραμμάτων και τεχνών. Ήταν ένα από τα πρώτα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών και το 1930 εκλέχτηκε πρόεδρός της. Το 1888 παντρεύτηκε τη Μαρία Βάλβη, με την οποία απέκτησε δύο γιους και μια κόρη. Με αφορμή τον θάνατο του μικρότερου γιου του Άλκη το 1898 ο ποιητής έγραψε τα ποιήματα Τάφος και Παράδεισοι. Το 1933 τιμήθηκε με το γερμανικό λογοτεχνικό βραβείο Goethe και το Οικονόμειο βραβείο της Ελληνικής Κοινότητας Τεργέστης και το 1936 στα πενηντάχρονα της δημιουργίας του ο βασιλιάς Γεώργιος του απένειμε το Παράσημο του Φοίνικος. Στη συγγραφή αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του, την οποία πέρασε στην Αθήνα στην οδό Ασκληπιού αρ.3, όπου βρίσκεται σήμερα το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά. Μοναδική μετακίνησή του η μετακόμιση στην οδό Περιάνδρου προς το τέλος της ζωής του. Εκεί πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Η κηδεία του στο πρώτο νεκροταφείο έμεινε στην ιστορία ως ένα είδος αντικατοχικής διαδήλωσης.

Ο Παλαμάς κάλυψε με το έργο του ολόκληρο το φάσμα του γραπτού λόγου. Ασχολήθηκε με την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, τη δημοσιογραφία, την αρθρογραφία, τη μελέτη, την κριτική. Στο ποιητικό του έργο που ξεπερνά τις είκοσι συλλογές κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, η προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης, το πνεύμα της οικουμενικότητας του πολιτισμού. Στάθηκε ο εμπνευστής και εισηγητής της λεγόμενης γενιάς του 1880 ή παλαμικής γενιάς στην ελληνική ποίηση, όταν γύρω στα 1879-1880, αντιδρώντας στη ρητορεία της ρομαντικής ποίησης της Α' Αθηναϊκής Σχολής και επηρεασμένος από το ρεύμα του γαλλικού Παρνασσισμού, ηγήθηκε της ανανέωσης της ποιητικής θεματολογίας και έκφρασης.

Σταθμοί στην ποιητική δημιουργία του θεωρούνται Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου και Η Φλογέρα του βασιλιά, γραμμένα στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του αιώνα μας. Παράλληλα προς την ποίηση τον απασχόλησε ιδιαιτέρως το Γλωσσικό Ζήτημα, στο χώρο του οποίου υπήρξε δια βίου ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής και κορυφαία μορφή του δημοτικιστικού κινήματος με το κύρος του αλλά και με τις κυρώσεις που υπέστη για τον γλωσσικό του αγώνα (προσωρινή απομάκρυνσή του από το πανεπιστήμιο). Αξιοσημείωτη είναι η στάση του στα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά».

Από το πεζογραφικό του έργο, περιορισμένο σε έκταση συγκριτικά προς το ποιητικό, ξεχωρίζει ο Θάνατος παλληκαριού.

Στον χώρο του θεάτρου έγραψε για τη «Νέα Σκηνή» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου την Τρισεύγενη, απέσυρε ωστόσο το έργο πριν την παράστασή του όταν ο Χρηστομάνος θέλησε να επέμβει στην τελική μορφή του.

Ο Παλαμάς υπήρξε τέλος ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες μελετητές και κριτικούς της λογοτεχνίας και πρόδρομος ενός μεγάλου μέρους της μεταγενέστερης ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής. Σημειώνεται εδώ ως παράδειγμα η σημαντική μελέτη του για το έργο του Σολωμού.

Εργογραφία

Ι.Ποίηση

• Μισολόγγι. Μεσσολόγγι, τυπ. Δυτική Ελλάς, 1878.

• Τραγούδια της πατρίδος μου. Αθήνα, 1886.

• Ύμνος εις την Αθηνάν. Αθήνα, τυπ. αφων Περρή, 1889.

• Τα μάτια της ψυχής μου. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1892.

• Ίαμβοι και ανάπαιστοι. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1897.

• Τάφος. Αθήνα, Εστία, 1898.

• Οι χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης. Πειραιάς, τυπ. Σφαίρα, 1900.

• Η ασάλευτη ζωή. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1904.

• Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1907.

• Η φλογέρα του Βασιλιά με την Ηρωική τριλογία, Πρόλογο κι Επίλογο. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1910.

• Οι καημοί της λιμνοθάλασσας και Τα Σατυρικά γυμνάσματα. Αθήνα, Φέξης, 1912.

• Η Πολιτεία και η Μοναξιά. Αθήνα, Εστία, 1912.

• Βωμοί. Αθήνα, Εστία, 1915.

• Τα παράκαιρα. Αθήνα, Ι.Ν.Σιδέρης, 1919.

• Τα δεκατετράστιχα. Αλεξάνδρεια, τυπ.Κασιμάτη-Ιωνά, 1919.

• Οι πεντασύλλαβοι - Τα παθητικά κρυφομιλήματα - Οι λύκοι - Δυο λουλούδια από τα ξένα. Αθήνα, Κολλάρος, 1925.

• Δειλοί και σκληροί στίχοι. Σικάγο, τυπ. Ο Νεοελληνικός Μέρκουρι, 1928.

• Ο κύκλος των τετραστίχων. Αθήνα, τυπ. Ο Κοραής, 1929.

• Περάσματα και χαιρετισμοί. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1931.

• Οι νύχτες του Φήμιου. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1935.

• Βραδινή φωτιά. 1944. (μεταθανάτια έκδοση από το γιο του ποιητή Λέανδρο).

ΙΙ.Κριτική- Αυτοβιογραφικά κείμενα- Μελέτες

• Το έργον του Κρυστάλλη. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1894.

• Διονυσίου Σολωμού · Άπαντα τα ευρισκόμενα. Αθήνα, τυπ. Π.Δ.Σακελλαρίου, 1901.

• Γράμματα. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1904.

• Γράμματα2. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1907.

• Ηρωικά πρόσωπα και κείμενα. Αθήνα, εκδ. της "Φοιτητικής Συντροφιάς", 1911.

• Τα πρώτα κριτικά. Αθήνα, Φέξης, 1913.

• Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1914.

• Ιούλιος Τυπάλδος. Αθήνα, τυπ. Π.Δ.Σακελλαρίου, 1917 (στη σειρά .Διαλέξεις Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού12· Διαλέξεις περί ελλήνων ποιητών του ΙΘ΄ αιώνος)

• Βιζυηνός και Κρυστάλλης. Αθήνα, τυπ. Π.Δ.Σακελλαρίου, 1917 (στη σειρά Διαλέξεις Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού16· Διαλέξεις περί ελλήνων ποιητών του ΙΘ΄ αιώνος).

• Ανατόλ Φρανς. Αθήνα, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1925.

• Γύρω στο Σολωμό. Αθήνα, τυπ. Προμηθεύς, 1927.

• Πεζοί Δρόμοι Α΄. Αθήνα, Ζηκάκης, 1928.

• Πεζοί δρόμοι Β΄. Αθήνα, Ζηκάκης, 1928.

• Προσφώνησις· του αντιπροέδρου της Ακαδημίας Αθηνών… Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1929.

• Ο Γκαίτε στην Ελλάδα. Αθήνα, Δημητράκος, 1932.

• Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου · Η ποιητική μου Α'. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1933.

• Πεζοί δρόμοι Γ΄· Κάποιων νεκρών η ζωή. Αθήνα, Δημητράκος, 1934.

• Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου2. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1940.

ΙΙΙ.Διηγήματα

• Θάνατος παλληκαριού. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1901.

• Διηγήματα. Αθήνα, Ι.Ν.Σιδέρης, 1920.

IV.Θέατρο

• Τρισεύγενη· Δράμα σε τέσσερα μέρη. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1903.

V.Μεταφράσεις

• Andre Laurie, Πρόας ο Νικίου. 1898.

• Emile Verhaeren, Η Ελένη της Σπάρτης. Αθήνα, Τα έργα, 1916.

• Ξανατονισμένη μουσική. Αθήνα, Εστία, 1930.

VI.Αλληλογραφία

• Γράμματα στη Ραχήλ. 1960.

• Αλληλογραφία Α΄ (1875-1915), Εισαγωγή - Φιλολογική Επιμέλεια- Σημειώσεις Κ.Γ.Κασίνη. Αθήνα, έκδοση του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά, 1975.

• Αλληλογραφία Β΄ (1916-1928), Εισαγωγή - Φιλολογική Επιμέλεια- Σημειώσεις Κ.Γ.Κασίνη. Αθήνα, έκδοση του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά,1978.

• Αλληλογραφία Γ΄ (1929-1941) ), Εισαγωγή - Φιλολογική Επιμέλεια- Σημειώσεις Κ.Γ.Κασίνη. Αθήνα, έκδοση του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά, 1981.

• Αλληλογραφία Δ΄, Γράμματα στη Λιλή Ζηρίνη, Εισαγωγή - Φιλολογική Επιμέλεια- Σημειώσεις Κ.Γ.Κασίνη. Αθήνα, έκδοση του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά, 1986.

• Αλληλογραφία Ε΄· Γράμματα στη Στέλλα Διαλέττη. Αθήνα, έκδοση του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 1 Μαΐου, 2024

ΚΡΙΤΗΡΙΟ 2 για διακοπές

με

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οι λέξεις και τα τούβλα

Το κείμενο είναι διασκευασμένο απόσπασμα από το βιβλίο του Φοίβου Παναγιωτίδη «Μίλα μου για γλώσσα», μια σύντομη επιστημονική εισαγωγή στη Γλωσσολογία, που επιχειρεί να δείξει πώς η σύγχρονη γλωσσολογία μπορεί να προσφέρει απαντήσεις σε κοινές απορίες και προβληματισμούς σχετικούς με τη γλώσσα εν γένει και την ελληνική γλώσσα ειδικότερα.

Συνήθως όταν μιλάμε για γλώσσα, είτε γενικά για το φαινόμενο της γλώσσας είτε για συγκεκριμένες γλώσσες, αναφερόμαστε στις λέξεις και μόνο. Με άλλα λό­για, αντιλαμβανόμαστε τη γλώσσα σαν να ήτανε λέξεις και μόνο λέξεις. Οι λέξεις όμως ανταποκρίνονται σε νοητικές έννοιες. Κατά συνέπεια, είναι λάθος να τις θε­ωρούμε απλές ταμπέλες ή ετικέτες για τα ίδια τα πράγματα στον κόσμο γύρω μας.

Αν λοιπόν πράγματι η γλώσσα ήταν απλώς ένας σωρός από λέξεις, θα απο­κτούσε μεγάλη σπουδαιότητα η υποθετική ερώτηση «ποια γλώσσα έχει τις πε­ρισσότερες λέξεις», αφού η γλώσσα με τις περισσότερες λέξεις (και μάλιστα σε έναν συγκεκριμένο τομέα, για παράδειγμα στην πληροφορική, στο εμπόριο, στην ιατρική ή στην κτηνοτροφία) θα ήταν η καταλληλότερη για να μιλήσουμε και να σκεφτούμε (στον συγκεκριμένο τομέα). Τα πράγματα όμως –ευτυχώς για την πο­ρεία της ανθρωπότητας και της ανθρώπινης σκέψης– είναι κάπως πολυπλοκότε­ρα.

Πρώτα απ’ όλα, το σύνολο των λέξεων που διαθέτει μια γλώσσα δεν παραμέ­νει σταθερό και αναλλοίωτο. Αρχαίες λέξεις έχουν εκλείψει προ πολλού από την ελληνική γλώσσα, ταυτόχρονα όμως έχουν προστεθεί χιλιάδες άλλες κάποτε με δανεισμό, κάποτε με βάση γραμματικές διαδικασίες και κάποτε με αλλαγή της σημασίας παλιότερων λέξεων. Πολύ απλά, όταν οι ομιλητές της ελληνικής χρει­άστηκαν μια λέξη για το τηλέφωνο, τη δανείστηκαν από τα γαλλικά και την προ­σάρμοσαν στις ελληνικές της καταβολές. Όταν χρειάστηκαν μια λέξη για το κινητό (τηλέφωνο), χρησιμοποίησαν μια υπάρχουσα λέξη αλλάζοντας τη σημασία της. Τέλος, όταν ορισμένοι χρειάζονται έναν όρο για κάποιον κολλημένο στο κινητό του, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις γραμματικές δυνατότητες της ελληνικής και να παράγουν το «κινητ-άκιας» (κατά το «στοιχηματ-άκιας» κ.ο.κ.)

Και κάτι ακόμα, καμιά λέξη δεν είναι ιδιοκτησία μιας συγκεκριμένης γλώσσας. Ο δανεισμός μεταξύ γλωσσών δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση σημερινό ή ασυ­νήθιστο φαινόμενο. Το αντίθετο, μάλιστα. Υπάρχουν γλώσσες, όπως τα αγγλικά, τα τουρκικά, τα ιαπωνικά και τα ελληνικά, που ένα μεγάλο μέρος του λεξιλογίου τους είναι «εισαγόμενο», προϊόν δανεισμού. Έτσι υπολογίζεται ότι το 40% των αγ­γλικών λέξεων είναι δάνεια από τα γαλλικά. Ωστόσο, κανείς δεν θ’ αποτολμούσε να θεωρήσει την αγγλική διάλεκτο της γαλλικής. Κοινώς, τα αγγλικά δεν είναι γαλ­λικά, τα τουρκικά δεν είναι περσοαραβικά και ούτω καθεξής. Γιατί; Γιατί η γλώσσα δεν είναι απλώς ένας σωρός από λέξεις.

Τι είναι λοιπόν γλώσσα; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, ας χρησιμοποιή­σουμε μια μεταφορά. Αν οι λέξεις είναι δομικά υλικά, όπως τα τούβλα και οι πέ­τρες, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε πως όποιος έχει έναν σωρό από δομικά υλικά έχει αυτομάτως μια συνοικία με κτήρια, δρόμους και πλατείες. Αυτό που θα έλειπε στην προκειμένη περίπτωση είναι τα σχέδια, η τεχνική και η μέθοδος συνδυασμού των υλικών, δηλαδή οι δομικοί κανόνες με τους οποίους χτίζεται ένας τοίχος, ένας όροφος, ένα σπίτι. Επομένως (μια) γλώσσα δεν είναι μό­νον οι λέξεις, αλλά και οι γραμματικοί κανόνες που διέπουν τον συνδυασμό των λέξεων (σύνταξη), οι γραμματικοί κανόνες σχηματισμού των λέξεων (μορφολο­γία) και οι γραμματικοί κανόνες για το πώς προφέρεται μια γλώσσα (φωνολογία).

Φοίβος Παναγιωτίδης, Μίλα μου για γλώσσα. Ηράκλειο Κρήτης: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2017, σελ. 17-21 (διασκευή)

Παρατηρήσεις

ΘΕΜΑ 1

ΘΕΜΑ 1α

Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε σύμφωνα με το κείμενο της παρακάτω διαπι­στώσεις γράφοντας δίπλα σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας με αποσπάσματα από το κείμενο.

  1. Οι λέξεις αντιστοιχούν σε νοητικές αναπαραστάσεις των πραγμάτων που περι­βάλλουν τον άνθρωπο.
  2. Το σύνολο των λέξεων μιας γλώσσας μεταβάλλεται με την πάροδο των χρόνων.
  3. Η προσθήκη νέων λέξεων σε μια γλώσσα γίνεται κυρίως με τον δανεισμό από άλλες γλώσσες.
  4. Ο δανεισμός μεταξύ γλωσσών αποτελεί ένα διαχρονικό φαινόμενο.
  5. Η γλώσσα κάθε λαού συναποτελείται από τη σύνταξη, τη γραμματική και τη φωνολογία.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ 1β

«Πρώτα απ’ όλα, το σύνολο… δεν είναι απλώς ένας σωρός από λέξεις». Να παρου­σιάσετε συνοπτικά (70-80 λέξεις) το περιεχόμενο του αποσπάσματος.

Μονάδες 20

Εναλλακτικά

ΘΕΜΑ 1β

«Τι είναι λοιπόν γλώσσα;… μια γλώσσα (φωνολογία)». Για ποιον λόγο υποστηρίζει ο συγγραφέας ότι τελικά η γλώσσα δεν αποτελείται μόνο από λέξεις; (60-70 λέξεις)

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ 2

ΘΕΜΑ 2α

«Πρώτα απ’ όλα, το σύνολο… δεν είναι απλώς ένας σωρός από λέξεις». Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφέα στην παραπάνω παράγραφο; Πώς ο τρό­πος που επιλέγει να αναπτύξει την παράγραφο συμβάλλει στη στήριξη αυτού του ισχυρισμού;

Μονάδες 20

Εναλλακτικά

ΘΕΜΑ 2α

Να καταγράψετε τρεις διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις που εξασφαλίζουν τη συ­νοχή της πρώτης παραγράφου του κειμένου. Να γράψετε τι δηλώνει καθεμία από αυτές και να τις αντικαταστήσετε με άλλες διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις χωρίς να αλλοιώσετε το νόημα του κειμένου.

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ 2β

(Τράπεζα Θεμάτων 2020)

Ένα από τα σημεία στίξης που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενό του είναι τα εισαγωγικά. Να εντοπίσεις τα σχετικά χωρία και να εξηγήσεις τη λειτουργία των εισαγωγικών σε καθένα από αυτά.

Μονάδες 10

Εναλλακτικά

ΘΕΜΑ 2β

«Συνήθως όταν μιλάμε για γλώσσα, είτε γενικά για το φαινόμενο της γλώσσας είτε για συγκεκριμένες γλώσσες, αναφερόμαστε στις λέξεις και μόνο. Με άλλα λόγια, αντιλαμβανόμαστε τη γλώσσα σαν να ήτανε λέξεις και μόνο λέξεις. Οι λέξεις όμως ανταποκρίνονται σε νοητικές έννοιες. Κατά συνέπεια, είναι λάθος να τις θεωρού­με απλές ταμπέλες ή ετικέτες για τα ίδια τα πράγματα στον κόσμο γύρω μας». Να ξαναγράψετε το παραπάνω απόσπασμα αντικαθιστώντας το α’ πληθυντικό πρό­σωπο με το γ’ πληθυντικό. Με ποιο από τα δύο ρηματικά πρόσωπα το ύφος του κειμένου γίνεται αντικειμενικό και αποστασιοποιημένο;

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ 3

(Τράπεζα Θεμάτων 2020)

«Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένας σωρός από λέξεις». Το σχολείο σου ετοιμάζει ένα αφιέρωμα στη σχολική εφημερίδα με κεντρικό θέμα την ελληνική γλώσσα. Γράφεις ένα άρθρο στο οποίο σχολιάζεις τη θέση αυτή, αναπτύσσοντας την επι­χειρηματολογία σου για τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της γλώσσας ως μέσου επι­κοινωνίας αλλά και ως πολιτισμικού αγαθού. (250-300 λέξεις)

Μονάδες 40

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 1 Μαΐου, 2024

ΚΡΙΤΗΡΙΟ 1 για διακοπές

με

Οι ξένες γλώσσες στο σχολείο

Είναι περίεργο. Με τη χειρότερη ίσως –σε μέσα, χρόνο, μέθοδο, αναλογία διδασκόντων-διδασκομένων κ.λπ.– ξενόγλωσση σχολική εκπαίδευση, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με την υψηλότερη γλωσσομάθεια! Οι Έλληνες μαθαίνουν τελικά ξένες γλώσσες. Η γλωσσομάθεια των Ελλήνων ανάμεσα στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι στατιστικώς αποδεδειγμένη.

Μόνο που μαθαίνουν ξένες γλώσσες πληρώνοντας «έξτρα». Με άλλα λόγια, την απαραίτητη πια σήμερα για τον πολίτη της Ευρώπης γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (απαραίτητη υπό τις σημερινές συνθήκες όσο τα μαθηματικά λ.χ. ή και αυτή ακόμα η μητρική γλώσσα, ας μη φανεί υπερβολή) την έχουμε παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στα φροντιστήρια και στα ιδιωτικά σχολεία, προς δόξαν και πάλι της «δωρεάν παιδείας» που παρέχουμε στην Ελλάδα. Γιατί, όσο κι αν έχει βελτιωθεί η κατάσταση έναντι του παρελθόντος, όσο κι αν διαθέτουμε σήμερα πια στη δημόσια εκπαίδευση ένα καλό δυναμικό, ικανό να διδάξει σωστά την ξένη γλώσσα, η κατάσταση στη δημόσια εκπαίδευση από πλευράς ξενόγλωσσης παιδείας παραμένει προβληματική έως απογοητευτική. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν μέσα στο σχολείο μία έστω ξένη γλώσσα σε επίπεδο που να μπορούμε να πούμε ότι τη γνωρίζουν. Για απόκτηση πιστοποιητικού γνώσης της ξένης γλώσσας, με μόνη τη διδασκαλία στο δημόσιο σχολείο, δεν μπορεί φυσικά να γίνει λόγος, όπως έχουν σήμερα τα πράγματα.

Κι όμως, η κατάσταση της παιδείας μας και στον τομέα αυτόν πρέπει και μπορεί να αλλάξει ριζικά. Δεν είναι ανέφικτο να μαθαίνουν οι μαθητές μας μέσα στο σχολείο τους μία τουλάχιστον ξένη γλώσσα. Χρειάζεται να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των ξένων γλωσσών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, να χρησιμοποιούνται κατάλληλα ξενόγλωσσα βιβλία και αποτελεσματικές μέθοδοι διδασκαλίας, να γίνεται η διδασκαλία της ξένης γλώσσας σε ολιγομελή και ομοιογενή, από πλευράς γνώσης και επίδοσης, τμήματα μαθητών, να στηρίζεται οπτικοακουστικά με σύγχρονα τεχνολογικά εκπαιδευτικά μέσα (μαγνητόφωνο, βίντεο, ηλεκτρονικό υπολογιστή), και να έχουν οι διδάσκοντες της ξένης γλώσσας την απαιτούμενη επιστημονική και διδακτική επάρκεια. Αν γίνουν όλα αυτά, τότε ασφαλώς τα αποτελέσματα θα είναι πολύ καλύτερα.

Γ. Μπαμπινιώτης, Παιδεία, Εκπαίδευση και Γλώσσα (Αθήνα: Gutenberg, 1994).

Παρατηρήσεις

Α. Να αποδώσετε το κείμενο περιληπτικά σε 80-100 λέξεις.

Β1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση.

Γλωσσομάθεια σημαίνει:

  • εκμάθηση της μητρικής γλώσσας.
  • διδασκαλία ξένων γλωσσών.
  • γνώση ξένων γλωσσών.
  • χρήση ξένων λέξεων σε μια άλλη γλώσσα.

Β2. «Η διδασκαλία της ξένης γλώσσας χρειάζεται να στηρίζεται οπτικοακουστικά με σύγχρονα τεχνολογικά εκπαιδευτικά μέσα». Να αναπτύξετε και να αιτιολογήσετε την περίοδο αυτή σε μια παράγραφο με 60-80 λέξεις.

Β3. Να γράψετε μια αντώνυμη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ιδιωτική, έχει βελτιωθεί, γνωρίζουν, ανέφικτο, ολιγομελή.

Β4. γλωσσομάθεια, εκπαίδευση, ξενόγλωσση, διαθέτουμε, παραμένει, ομοιογενή, οπτικοακουστικά, μαγνητόφωνο:

  • Να διακρίνετε τις λέξεις στα συνθετικά τους μέρη.
  • Να φτιάξετε από μια νέα σύνθετη λέξη διατηρώντας το β΄ συνθετικό.

Παραγωγή Λόγου

Γ. Γιατί θεωρείται απαραίτητη στην εποχή μας η καλή γνώση ξένων γλωσσών; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με επιχειρήματα και παραδείγματα από τη σύγχρονη ζωή (400-600 λέξεις)

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 22 Απριλίου, 2024

φωτογραφιεςγια εφηβεία και γηρατειά

με

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 22 Απριλίου, 2024

TA 3 KEIMENA ΓIA THN ENOTHTA NEOI – ΓΕΡΟΙ

με

Δείχνοντας ενσυναίσθηση προς τους ηλικιωμένους

Κείμενο Δείχνοντας ενσυναίσθηση προς τους ηλικιωμένους Το κείμενο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο www.grandmama.gr (προσπέλαση 26. 4. 2021). H Γιαννούλα Δικαίου επισημαίνει τη σημασία της ενσυναίσθησης προς τους ηλικιωμένους και την αναγκαιότητα κατανόησης των προβλημάτων τους.

  • Φύλλο εργασίας για το 1ο κείμενο (21 λεπτά)

    Με βάση το κείμενο:

  • α.Τι είναι η ενσυναίσθηση και για ποιους λόγους πρέπει να την δείχνουμε στους ηλικιωμένους. Να δώσετε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

  • β.Να δώσετε στο κείμενο α. Έναν άλλο μεταφορικό / συνυποδηλωτικό τίτλο και β. Έναν άλλο δικό σας κυριολεκτικό τίτλο.

«Εκεί που είσαι ήμουνα και εδώ που είμαι θα έρθεις.» Το έχουμε ακούσει όλοι, ίσως από τους γονείς ή τους παππούδες μας. Μπορεί μάλιστα να το έχουμε πει και εμείς οι ίδιοι στα παιδιά μας. Κατά πόσο, όμως, μπορούμε να έρθουμε στη θέση του άλλου και να δείξουμε κατανόηση και ενσυναίσθηση τελικά; Η ενσυναίσθηση αποτελεί έναν όρο απλό και, ταυτόχρονα, σύνθετο. Απλό, γιατί η έννοιά του αναγνωρίζεται, πλέον, από τους περισσότερους κι όχι μόνο από ειδικούς του χώρου της ψυχολογίας ή συναφών επιστημών. Παρατηρούμε να καταλαμβάνει προνομιούχο θέση ακόμη και σε συζητήσεις ανθρώπων που έτυχε, απλά, να ακούσουν τον όρο αυτό (π.χ. «Να δείχνεις ενσυναίσθηση στο παιδί σου, μην το καταπιέζεις, αφουγκράσου το!»). Και παρόλο που θεωρητικά και σημασιολογικά πρόκειται για κάτι απλό (ενσυναίσθηση <εν + συν +αισθάνομαι = μπαίνω στη θέση του άλλου, στα «παπούτσια» του, όπως λένε και οι Άγγλοι, τον καταλαβαίνω, τον συναισθάνομαι), πρακτικά υπάρχει, ίσως, μια συνθετότητα. Σήμερα, λοιπόν, σκέφτηκα πως η συνθετότητα αυτή έγκειται στη στάση που καλούμαστε να τηρήσουμε απέναντι στους ηλικιωμένους. Στο παράδειγμα με το μικρό μας παιδί, ναι μπορούμε να είμαστε πιο ενσυναισθητικοί. Γιατί, ίσως, περάσαμε κι εμείς από αυτή την ηλικία, τη βιώσαμε και τη νιώσαμε μέσα από τα μάτια της παιδικής μας ψυχής, γεγονός που μας προβλημάτισε και μας έκανε, πράγματι, πιο ενσυναισθητικούς και ευαίσθητους σήμερα απέναντι στα δικά μας παιδιά. Είμαστε, όμως, ενσυναισθητικοί απέναντι στους ηλικιωμένους; Γιατί έχουμε αντοχές για το παιδί μας και δεν θα μπορούσε καν να μας περάσει από το μυαλό το ενδεχόμενο να το εγκαταλείψουμε σε κάποιο ίδρυμα, όταν αυτό ξεπερνά τα όρια, ενώ για τους ηλικιωμένους είμαστε πιο δεκτικοί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο (π.χ. κάποιο γηροκομείο) σε στιγμές ανάλογης εξάντλησης; Εντάξει … δεν έχουμε βιώσει την Τρίτη Ηλικία, δεν γνωρίζουμε τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της. Και είναι λογικό … είμαστε ακόμα νέοι ή τέλος πάντων πριν το κατώφλι αυτής της ηλικιακής φάσης. Πολλοί μάλιστα λένε ότι οι νέοι δεν θέλουν να βρίσκονται κοντά σε ηλικιωμένους για πολύ, διότι η επαφή αυτή, υποσυνείδητα, τους υπενθυμίζει το θάνατο…! Ξέρετε, το γήρας ή αν θέλετε να το πω πιο «κομψά» η ωρίμανση δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Περνάμε φάσεις. Η κρίση της ηλικίας των 30, των 40 και των 50 - με τις ενδιάμεσες κρίσεις για πολλούς - σίγουρα μας δίνουν τη δυνατότητα να έρθουμε λίγο πιο κοντά σε αυτό που βιώνει ο ηλικιωμένος. Γιατί, πραγματικά, ευτυχώς ή δυστυχώς, η παιδική και νεανική ηλικία είναι σύντομη. Ας μπούμε, λοιπόν, στη θέση τους, γιατί οι περισσότεροι από εμάς βρεθήκαμε, έστω για λίγο, σε παρόμοιες στιγμές ανασφάλειας. Μπορούμε να βοηθήσουμε με μια απλή κουβέντα, έναν όμορφο λόγο και την αμέριστη, φυσικά, συμπαράστασή μας, όχι απαραίτητα, για να «ανθίσουν», όπως πρώτα, αλλά για να αντέξουν, ζώντας με ποιότητα κι αξιοπρέπεια.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

  • **Φύλλο εργασίας για το 2ο κείμενο( 21-λεπτά)

    Με βάση το κείμενο:

    • α. Ποιες σημαντικές αλλαγές επιφέρουν τα γηρατειά στη ζωή του ανθρώπου; Σε ποιους τομείς;

    • β. Με ποιες διαρθρωτικές λέξεις επιτυγχάνεται η συνοχή στην πρώτη παράγραφο (Η «τρίτη

Τρίτη ηλικία

α Η «τρίτη ηλικία» ή τα γηρατειά είναι μια συνεχιζόμενη και εξελισσόμενη διαδικασία, που αρχίζει σε διαφορετική στιγμή και εξελίσσεται με διαφορετικό ρυθμό. Ακόμη, συνοδεύεται από διαφορετικές για τον κάθε άνθρωπο βιολογικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Εύλογα, λοιπόν, ο ορισμός της τρίτης ηλικίας είναι πολυσύνθετος και κάθε επιστήμη προσεγγίζει την ηλικία αυτή από τη δική της σκοπιά. Σύμφωνα με τη βιολογία, γηρατειά είναι το βιολογικό φαινόμενο κατά το οποίο οι ζωντανοί οργανισμοί παρουσιάζουν προοδευτική κάμψη των φυσιολογικών λειτουργιών τους. Έτσι, μειώνεται βαθμιαία η δύναμη στα ηλικιωμένα άτομα. Παράλληλα, αρχίζουν να εμφανίζονται χρόνιες ασθένειες. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η μείωση της δραστηριότητας του ατόμου, η ελάττωση του αποθέματος ενέργειάς του και μια ποικιλία άλλων εξωτερικών (φυσιογνωμικών και αισθητικών) αλλαγών. Η ψυχολογία από την πλευρά της υπογραμμίζει κυρίως τις μεταβολές του κεντρικού νευρικού συστήματος, που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ικανότητας της αντίληψης. Επίσης, ενδιαφέρεται για την άμβλυνση1 των αισθήσεων, καθώς και την ελάττωση της ικανότητας για τη σωστή χρήση πληροφοριών. Η κοινωνιολογία, και ιδιαίτερα η κοινωνική ψυχολογία, ενδιαφέρεται για τις αλλαγές που υφίσταται η κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων στις σχέσεις της με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Ειδικότερα, παρατηρεί ότι αλλάζει ο ρόλος των ηλικιωμένων μέσα στην οικογένεια και η σχέση τους με τον χώρο της εργασίας τους, εφόσον μετά τη συνταξιοδότηση απομακρύνονται από αυτόν και συχνά ζουν στο περιθώριο. Ακόμη, μελετά το πώς μεταβάλλεται η συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στους ηλικιωμένους και αυτών απέναντι στην κοινωνία, γεγονός που οφείλεται κυρίως στον περιορισμό των δραστηριοτήτων τους. Τέλος, οι οικονομικές επιστήμες προσεγγίζουν την τρίτη ηλικία από οικονομική άποψη. Μελετούν, δηλαδή, πόσα άτομα είναι οικονομικά ενεργά, πόσα 1 άμβλυνση: μείωση, ελάττωση συνταξιοδοτούνται, πόσα είναι άπορα και πόσα έχουν πρόσθετες οικονομικές ανάγκες λόγω προβλημάτων υγείας και στέγης. Από όλες αυτές τις προσεγγίσεις στην τρίτη ηλικία γίνεται σαφές πως είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ορίσει κανείς αυτήν την ομάδα. Για λόγους καθαρά πρακτικούς έχει οριστεί το 60ο ή το 65ο έτος της ηλικίας των ανθρώπων ως ενδεικτικό της έναρξης της γεροντικής ηλικίας, γιατί στις περισσότερες χώρες το άτομο συνταξιοδοτείται, όταν φθάσει σ’ αυτή την ηλικία. Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες κάνουν τον διαχωρισμό μεταξύ «τρίτης» και «τέταρτης ηλικίας» και χρησιμοποιούν ως κριτήριο διάκρισης των δύο αυτών ηλικιακών ομάδων τη δυνατότητα του ατόμου για αυτοεξυπηρέτηση.

Μ. Μαλικιώση – Λοΐζου. (2000). «Τρίτη ηλικία». Στο: Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια Λεξικό, τ. 8ος, σελ. 4838. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (διασκευή).

 

Φύλλο εργασίας για το 3ο Κείμενο(21 λεπτά)

Με βάση το κείμενο:

a.Ποια χαρακτηριστικά αποδίδει ο Καβάφης στον γέρο;

β.Ποιος ο ρόλος της Φρόνησης μέσα στο ποίημα;

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος
σκυμένος στο τραπέζι κάθετ’ ένας γέρος·
με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.

Και μες των άθλιων γηρατειών την καταφρόνια
σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια
που είχε και δύναμι, και λόγο, κ’ εμορφιά.

Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.
Κ’ εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθες. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.

Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·
και πως την εμπιστεύονταν πάντα — τι τρέλλα! —
την ψεύτρα που έλεγε· «Aύριο. Έχεις πολύν καιρό.»

Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση
χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι
κάθ’ ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.

…. Μα απ’ το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται
ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται
στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984) 

 

 

 

 

 

 

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 22 Απριλίου, 2024

ΓΕΡΟΣ (Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ)

με

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος
σκυμένος στο τραπέζι κάθετ’ ένας γέρος·
με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.

Και μες των άθλιων γηρατειών την καταφρόνια
σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια
που είχε και δύναμι, και λόγο, κ’ εμορφιά.

Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.
Κ’ εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθες. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.

Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·
και πως την εμπιστεύονταν πάντα — τι τρέλλα! —
την ψεύτρα που έλεγε· «Aύριο. Έχεις πολύν καιρό.»

Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση
χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι
κάθ’ ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.

…. Μα απ’ το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται
ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται
στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984) 

 

 

 

ΠΗΓΗ: www.kavafis.gr

 

Εικόνα: https://cuartilla.wordpress.com/2010/03/06/68/

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 22 Απριλίου, 2024

Μια νύχτα…. Διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη

με

Κάναμε στην τάξη με τα παιδιά το εν λόγω κείμενο από το βιβλίο του Αντώνη Σαμαράκη «Ζητείται Ελπίς»

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

Nα δώσετε εσείς...το δικό σας τέλος στο διήγημα

Επέκταση

Τι θα ρωτούσατε τον συγγραφέα,  αν τον είχατε μπροστά σας;

 

 

Αφήστε ένα σχόλιο

Δημοσιεύτηκε στις 16 Απριλίου, 2024

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

με

ΣΑΠΦΩ, ΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΠΟΙΗΤΡΙΑ

Εγραψε για τον έρωτα χωρίς ενδοιασμούς, εξύμνησε τη γυναικεία ομορφιά αλλά και την γοητεία της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας. Όπως κι αν έζησε βέβαια η Σαπφώ, όποια κι αν ήταν, δεν έμεινε στην Ιστορία άδικα ως η μεγαλύτερη ποιήτρια της αρχαιότητας! Ο ζωντανός, έντονος και συναισθηματικά φορτισμένος τρόπος γραφής της έμελλε να έχει απήχηση στο παγκόσμιο κοινό κάθε εποχής, κάνοντας τους στίχους της πραγματικά πανανθρώπινους.

Και βέβαια, από κοινού με τους άλλους μεγάλους λυρικούς της αρχαιότητας, όπως ο Αλκαίος και ο Πίνδαρος, συνέβαλε τα μέγιστα στην απομάκρυνση της αρχαιοελληνικής ποιητικής παράδοσης από το δράμα και το έπος.

 

ΣΑΠΦΩ

ΕΡΩΤΙΚΗ ΑΝΤΙΖΗΛΙΑ

 

Μου φαίνεται ίσος με θεό πως είναι

κείνος ο άντρας που απέναντί σου

κάθεται, και που τη γλυκιά φωνή σου

σκύβει ν’ ακούσει

 

κι αυτό το γέλιο σου που ανάβει πόθους. Μα εμένα

μέσα στα στήθια σπαρταρά η καρδιά μου: λίγο

μονάχα αν σε κοιτάξω, τότε αμέσως

σβήνει η φωνή μου,

 

βουβαίνεται η γλώσσα τσακισμένη· νιώθω

κάτω απ’ το δέρμα μου μια σιγανή να τρέχει

φλόγα· τα μάτια μου δεν βλέπουν·

βουίζουνε τ’ αφτιά μου·

 

 

με περιλούζει κρύος ιδρώτας· με κυριεύει

ολόκληρη ένα τρέμουλο· στην όψη

γίνομαι πιο χλωρή κι απ’ το χορτάρι· λίγο ακόμα

και θα μου βγει η ψυχή, νομίζω.

Μα όλα πρέπει να τ’ αντέξω.

 

 

Ο Έρως με δονεί, με παραλύει,

γλυκόπικρο, αμάχητο ερπετό.

*

Ήρθες –και πώς σ’ αποζητούσα–

και το μυαλό μού δρόσισες, που τό ’καιγε ο πόθος.

 

*

Ο Έρως μου τράνταξε τον νου

σαν άνεμος, που στις βουνίσιες δρυς έχει χυμήξει.

 

 

Α ΣΤΑΣΙΜΟ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ

ΧΟΡ. Έρωτ᾽ ανίκητε στον πόλεμο

που κάνεις κτήμα σου όπου πέσεις,

που στ᾽ απαλά τα μάγουλα

της κορασίδας νυχτερεύεις

και γυρνάς πάνω από τα πέλαγα

και στους πιο απόμερους τους τόπους,

δε σου ξεφεύγει εσένα ούτε θεός

ούτε κανείς απ᾽ τους λιγόζωους ανθρώπους

κι όποιον θα πιάσεις γίνεται τρελός.

 

Εσύ και των δικαίων τους λογισμούς

στην αδικία ξεσέρνεις για όλεθρό τους,

εσύ έχεις και την έχθρ᾽ ανάψει αυτή

ανάμεσα  στο παιδί και το γονιό του·

μα ολόφαντος μέσ᾽ απ᾽ τα βλέφαρα

της νύφης τής λαχταριστής νικάει ο Πόθος,

πάρεδρος των μεγάλων των θεσμών

που αιώνια κυβερνούν τον κόσμο·

γιατί ανίκητη η Κύπριδα παίζει με μας.

 

 

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

 

Αν βουληθώ

 

Αν βουληθώ, αν βουληθώ

να σ’ αρνηθώ

να σ’ απολησμονήσω

να μην εβρώ νερό να πιω

μη ρούχο να φορήσω

 

Αν βουληθώ, αν βουληθώ

να σ’ αρνηθώ

να σ’ απολησμονήσω

να μην μπορώ φιλί να βρω

μη δάκρυ να δακρύσω!

 

 

ΓΙΑΣΕΜΙ ΜΟΥ

 

Το γιασεμί στην πόρτα σου

γιασεμί μου

ήρθα να το κλαδέψω

ωχ γιαβρί μου

και νόμισε η μάνα σου

γιασεμί μου

πως ήρθα να σε κλέψω

ωχ γιαβρί μου

 

Το γιασεμί στην πόρτα σου

γιασεμί μου

μοσκοβολά τις στράτες

ωχ γιαβρί μου

κι η μυρωδιά του η πολλή

γιασεμί μου

σκλαβώνει τους διαβάτες

ωχ γιαβρί μου

ΜΙΚΡΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΡΩΦΙΛΗ ΤΟΥ ΧΟΡΤΑΤΣΗ

ΕΡΩ.

Τόσες δεν είναι οι ομορφιές, τόσα δεν είν' τα κάλλη,

μα τούτο εκ την αγάπη σου γεννάται* τη μεγάλη.

Μα γή όμορφή 'μαι γή άσκημη, Πανάρετε ψυχή μου,

για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου.

 

ΠΑΝ.

 

Νερό δεν έσβησε φωτιά ποτέ, βασίλισσά μου,

καθώς τα λόγια τα γροικώ* σβήνουσι την πρικιά* μου.

Μ' όλον ετούτο, αφέντρα μου, μα την αγάπη εκείνη,

που μας ανάθρεψε μικρά, και πλια παρ' άλλη εγίνη

πιστή και δυνατότατη σ' εμένα κι εις εσένα,

και τα κορμιά μας σ'άμετρο* πόθο κρατεί δεμένα,

περίσσα* σε παρακαλώ ποτέ να μην αφήσεις

να σε νικήσει ο βασιλιός, να μ' απολησμονήσεις.

ΜΙΚΡΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟ

  APETOYΣA

 

Λέγει τση μιά από τσι πολλές· “Nένα, τον Kόσμο χάνω,

γιατί ήβαλα στο λογισμό να πέσω ν’ αποθάνω·

γ-ή πούρι κι ο Pωτόκριτος τα Πάθη μου ν’ ακούσει,

και ταχτικά τα χείλη μου μιάν ώρα να τα πούσι,

με γνώση, εις μόδο φρόνιμον, οπού να μη γρικήσει,

πως έχω Aγάπης βάσανα, πως έχω Πόθου κρίση.

Θωρείς με πώς επόδωκα, πάντα γρινιώ και κλαίγω,

κι ό,τι μιλήσω κι ό,τι πω, πάντα για κείνον λέγω.”

ΚΑΒΑΦΗΣ

ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με, 

αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με-

όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,

κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα·

όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,

κ’ αισθάνονται τα χέρια

σαν ν’ αγγίζουν πάλι.

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,

όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται

 

 

Ηδονή

 

Χαρά και μύρο της ζωής μου η μνήμη των ωρών

που ηύρα και που κράτηξα την ηδονή ως την ήθελα.

Χαρά και μύρο της ζωής μου εμένα, που αποστράφηκα

την κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας.

 

Έτσι Πολύ Ατένισα-

 

Τὴν ἐμορφιὰ ἔτσι πολὺ ατένισα,

ποῦ πλήρης εἶναι αὐτῆς ἡ ὅρασίς μου.

 

Γραμμὲς τοῦ σώματος. Κόκκινα χείλη. Μέλη ἡδονικά.

Μαλλιὰ σὰν ἀπὸ ἀγάλματα ἑλληνικά παρμένα·

πάντα ἔμορφα, κι ἀχτένιστα σὰν εἶναι,

καὶ πέφτουν, λίγο, ἐπάνω στ’ ἄσπρα μέτωπα.

Πρόσωπα τῆς ἀγάπης, ὅπως τἄθελεν

ἡ ποίησίς μου……. μὲς στὲς νύχτες τῆς νεότητός μου,

μέσα στὲς νύχτες μου, κρυφά, συναντημένα……


ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ
Κι ήμουν στο σκοτάδι.

Κι ήμουν το σκοτάδι.

Και με είδε μια αχτίδα.

Δροσούλα το ιλαρό το πρόσωπό της

κι εγώ ήμουν το κατάξερο ασφοδίλι.

Πώς μ’ έσεισε το ξύπνημα μιας νιότης,

πώς εγελάσαν τα πικρά μου χείλη!

Σάμπως τα μάτια της να μου είπαν ότι

δεν είμαι πλέον ο ναυαγός κι ο μόνος,

κι ελύγισα σαν από τρυφερότη,

εγώ που μ’ είχε πέτρα κάνει ο πόνος.

ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ

 

ΕΛΥΤΗΣ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

 

Οδυσσέα Ελύτη, Το Μονόγραμμα (αποσπάσματα)

ΙΙΙ

ΆΝΝΑ

Έτσι μιλώ για σένα και για μένα

ΔΙΟΜΗΔΗΣ

Επειδή σ’ αγαπώ και στην αγάπη ξέρω
Να μπαίνω σαν Πανσέληνος
Από παντού, για το μικρό το πόδι σου μες στ’ αχανή σεντόνια
Να μαδάω γιασεμιά — κι έχω τη δύναμη
Αποκοιμισμένη, να φυσώ να σε πηγαίνω
Μες από φεγγερά περάσματα και κρυφές της θάλασσας στοές
Υπνωτισμένα δέντρα με αράχνες που ασημίζουμε

ΑΝΝΑ

Ακουστά σ’ έχουν τα κύματα
Πώς χαϊδεύεις, πώς φιλάς
Πώς λες ψιθυριστά το «τί» και το «έ»
Τριγύρω στο λαιμό στον όρμο
Πάντα εμείς το φώς κι η σκιά

ΔΙΟΜΗΔΗΣ

Πάντα εσύ τ’ αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο

ΑΝΝΑ
Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά

Το βρεμένο μουράγιο και η λάμψη επάνω στα κουπιά

ΔΙΟΜΗΔΗΣ
Ψηλά στο σπίτι με τις κληματίδες
Τα δετά τριαντάφυλλα, το νερό που κρυώνει
Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνει

ΑΝΝΑ
Το γερτό παντζούρι εσύ, ο αέρας που το ανοίγει εγώ
Επειδή σ’ αγαπώ και σ’ αγαπώ
Πάντα εσύ το νόμισμα και εγώ η λατρεία που το εξαργυρώνει:

ΔΙΟΜΗΔΗΣ

Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο
Τόσο η στάλα στον αέρα, τόσο η σιγαλιά
Τριγύρω η θάλασσα η δεσποτική
Καμάρα τ’ ουρανού με τ’ άστρα
Τόσο η ελάχιστή σου αναπνοή

ΑΝΝΑ

Που πια δεν έχω τίποτε άλλο
Μες στους τέσσερις τοίχους, το ταβάνι, το πάτωμα
Να φωνάζω από σένα και να με χτυπά η φωνή μου

ΔΙΟΜΗΔΗΣ
Να μυρίζω από σένα και ν’ αγριεύουν οι άνθρωποι
Επειδή το αδοκίμαστο και το απ’ αλλού φερμένο
Δεν τ’ αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ’ ακούς

ΑΝΝΑ
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου

Να μιλώ για σένα και για μένα.

ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

ΚΙ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΕΙΜΑΣΤΕ ΗΔΗ ΝΕΚΡΟΙ

 

ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΠΑΝΤΟΥ

Κι ἂν ἔρθει κάποτε ἡ στιγμὴ νὰ χωριστοῦμε, ἀγάπη μου,

μὴ χάσεις τὸ θάρρος σου.

Ἡ πιὸ μεγάλη ἀρετὴ τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι νὰ ᾿χει καρδιά.

Μὰ ἡ πιὸ μεγάλη ἀκόμα, εἶναι ὅταν χρειάζεται

νὰ παραμερίσει τὴν καρδιά του.

 

Τὴν ἀγάπη μας αὔριο, θὰ τὴ διαβάζουν τὰ παιδιὰ στὰ σχολικὰ βιβλία, πλάι στὰ ὀνόματα τῶν ἄστρων καὶ τὰ καθήκοντα τῶν συντρόφων.

Ἂν μοῦ χάριζαν ὅλη τὴν αἰωνιότητα χωρὶς ἐσένα,

θὰ προτιμοῦσα μιὰ μικρὴ στιγμὴ πλάι σου.

 

Θὰ θυμᾶμαι πάντα τὰ μάτια σου, φλογερὰ καὶ μεγάλα,

σὰ δύο νύχτες ἔρωτα, μὲς στὸν ἐμφύλιο πόλεμο.

 

Ἄ! ναί, ξέχασα νὰ σοῦ πῶ, πὼς τὰ στάχυα εἶναι χρυσὰ κι ἀπέραντα, γιατὶ σ᾿ ἀγαπῶ.

 

Κλεῖσε τὸ σπίτι. Δῶσε σὲ μιὰ γειτόνισσα τὸ κλειδὶ καὶ προχώρα. Ἐκεῖ ποὺ οἱ φαμίλιες μοιράζονται ἕνα ψωμὶ στὰ ὀκτώ, ἐκεῖ ποὺ κατρακυλάει ὁ μεγάλος ἴσκιος τῶν ντουφεκισμένων. Σ᾿ ὅποιο μέρος τῆς γῆς, σ᾿ ὅποια ὥρα,

ἐκεῖ ποὺ πολεμᾶνε καὶ πεθαίνουν οἱ ἄνθρωποι γιὰ ἕνα καινούργιο κόσμο… ἐκεῖ θὰ σὲ περιμένω, ἀγάπη ΜΟΥ!

ΡΙΤΣΟΣ

 

ΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΈΡΩΤΑ

Βιάζονταν πολύ να φιληθούν. Μπήκαν στο σπίτι. Κλείδωσαν.Τις δυο καρέκλες τις άφησαν στον κήπο. Όσο έλειπαν τα πουλιά οικειοποιήθηκαν τις καρέκλες τους, τις έκανανσκάλες για τα δωμάτια τους. Όταν βράδιασε, όλα τα κατάπιανε τα φύλλα, χτυπώντας ηδονικά τις γλώσσες τους.

Οι δυο καρέκλες περίμεναν ακόμη σα δυο μικρά ικριώματα

στο χείλος μιας πράσινης μοναξιάς μπροστά στο φεγγάρι.

ΜΑΤΣΗ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ ΕΡΩΣ ΜΕΛΑΧΡΙΝΟΣ

Σκέπτουμαι μια ζωή που θα ‘τανε βαριά σα σήμερα,

μονάχα αν έλειπες ταξίδι. Το πρωί σκέπτουμαι

τα μέλη σου σφιχτοδεμένα – εκεί κάπως εντοπίζω

την αγκαλιά σου. Το βράδυ βλέπω τα χείλια σου σαν

το δαγκωμένο φρούτο.

Έλα, η μέρα είναι τόσο ωραία – τα ποιήματα που

αγαπώ θέλω να τα ζήσω μαζί σου. Μπορούσα τόσα πράματα

να τα μετατρέψω σε χαρά και να σ’ τα δώσω.

Κάθε στιγμή μπορούσα να σου την κάνω μουσική

πρωτόγονη, γούνα μαλακιά, ζεστή, ηλεκτρισμένη, που

βουλιάζει βαθιά μέσα. Χορός τέλεια ελεύθερος, αντί από

μέλη να ‘χεις φτερά, και πάλι φτερά ονείρου. Ή μυρουδιές

—μήπως θέλεις μυρουδιές; Τότε θα ‘ναι μυρουδιές δροσερές,

σαν μικροί καταρράκτες όλο πολυτρίχι – ή σαν γιαλός

το πρωινό όπου βγαίνει και λιάζεται το φύκι, ο σταυρός,

ο αχινός – και το κύμα στην αμμουδιά δεν είναι σοβαρό,

μα παίζει. Πέρα βέβαια η θάλασσα έχει μιαν απαλή τραγικότητα.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Σαν τον καφέ είναι ο έρωτας

Αλλοι τον προτιμούν βαρύγλυκο,

άλλοι τον θέλουν με ολίγη

οι πιο πολλοί τον πίνουν με μέτρο

όλοι το λιδιο τον πληρώνουν

 

Το φιλί

ενώνει πιο πολύ απ΄το κορμί

γι αυτό το αποφεύγουν οι πιο πολλοί

 

ΟΤΑΝ ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΩ

Όταν σε περιμένω και δεν έρχεσαι,
ο νους μου πάει στους τσαλακωμένους,
σ’ αυτούς που ώρες στέκονται σε μια ουρά,
έξω από μια πόρτα ή μπροστά σ’ έναν υπάλληλο,
κι εκλιπαρούν με μια αίτηση στο χέρι
για μια υπογραφή, για μια ψευτοσύνταξη.

Όταν σε περιμένω και δεν έρχεσαι,
γίνομαι ένα με τους τσακισμένους.

Από τη συλλογή Ανυπεράσπιστος καημός (1960

 

Η θάλασσα είναι σαν τον έρωτα:

μπαίνεις και δεν ξέρεις αν θα βγεις.
Πόσοι δεν έφαγαν τα νιάτα τους –
μοιραίες βουτιές, θανατερές καταδύσεις,
γράμπες, πηγάδια, βράχια αθέατα,
ρουφήχτρες, καρχαρίες, μέδουσες.

Αλίμονο αν κόψουμε τα μπάνια
Μόνο και μόνο γιατί πνίγηκαν πεντέξι.
Αλίμονο αν προδώσουμε τη θάλασσα
Γιατί έχει τρόπους να μας καταπίνει.
Η θάλασσα είναι σαν τον έρωτα:
χίλιοι τη χαίρονται – ένας την πληρώνει

 

 

ΕΜΙΛΥ ΝΤΙΚΙΝΣΟΝ

Άγριες νύχτες-Άγριες νύχτες!

Αν ήμασταν μαζί

Οι Άγριες νύχτες θα ήταν για εμάς

Η απόλαυση!

 

Μάταιοι-οι άνεμοι-

Σαν βρει η Καρδιά λιμάνι-

Πετάω την Πυξίδα-

Πετάω και τον Χάρτη!

 

Κωπηλατώ στην Εδέμ-

Αχ-η Θάλασσα!

Μονάχα ν' άραζα-απόψε

Σ' εσένα!

Η ΑΓΑΠΗ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΜΠΟΡΕΙ

 

Τὰ πάντα ἡ ἀγάπη τὰ μπορεῖ,
νεκροὺς δὲν ἀνασταίνει –
δὲν λέω, γιγάντια ἔχει ἰσχὺ
μὰ ἀξίζει ἀλήθεια νὰ σωθεῖ
ἡ σάρκα ἡ πεθαμένη;

Ἐξάλλου ἔχει ἀποκάμει πιά,
ν’ ἀναπαυτεῖ ζητάει –
τὰ μάτια της κρατάει κλειστὰ
ὥσπου τὰ ὁλόφωτα πανιὰ
νὰ βυθιστοῦν στὰ χάη

 

ΡΙΛΚΕ

 

Σβήσε τα μάτια μου· μπορώ να σε κοιτάζω,

τ’ αυτιά μου σφράγισέ τα, να σ’ ακούω μπορώ.

Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να ’ρθω σ’ εσένα,

και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ.

Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω,

σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά.

Σταμάτησέ μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ
με το κεφάλι.
Κι αν κάμεις το κεφάλι μου σύντριμμα, στάχτη, εγώ

μέσα στο αίμα μου θα σ’ έχω πάλι.

 

 

ΠΛΑΘ /// ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΝΟΣ ΤΡΕΛΟΥ ΚΟΡΙΤΣΟΥ

Κλείνω τα μάτια, χάνεται όλη η πλάση.

Τα βλέφαρα ανοίγω και γεννιούνται πάλι όλα.

(Θαρρώ πως μέσα στο μυαλό μου σ’ έχω πλάσει).

 

Χορό μπλε, κόκκινα αστέρια έχουν στήσει,

Κι ορμά στα ξαφνικά καλπάζοντας το σκότος.

Κλείνω τα μάτια και η πλάση έχει σβήσει.

Στ’ όνειρο, με μάγια στο κρεβάτι μ’ είχες ρίξει,

Ερωτοχτυπημένη, στο φιλί σου τρελαμένη.

(Θαρρώ πως μέσα στο μυαλό μου σ’ έχω φτιάξει).

 

Κυλά ο Θεός από ψηλά, η Κόλαση αργοσβήνει·

Και εφορμούν τα σεραφείμ και του διαβόλου οι φίλοι·

Κλείνω τα μάτια, και η πλάση όλη κλείνει.

 

Πως θα γυρνούσες πίστεψα το είχες τάξει

Όμως γερνώ και το όνομά σου το ξεχνώ

(Θαρρώ πως μέσα στο μυαλό μου σ’ έχω φτιάξει).

 

 

Πουλί φωτιάς θα έπρεπε να ‘χω αγαπήσει

Την άνοιξη τουλάχιστον αυτό θα ξαναρχόταν.

Κλείνω τα μάτια και η πλάση όλη έχει σβήσει

(Θαρρώ πως μέσα στο μυαλό μου σ’ έχω κλείσει).

ΠΙΚΕΡΑΣ

ΕΓΩ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΣΟΥ

 

Εγώ στη θέση σου θα με αγαπούσα,

θα τηλεφωνούσα,

δεν θα έχανα χρόνο,

θα μου έλεγα ναι.

 

Δεν θα είχα ενδοιασμούς,

θα δραπέτευα.

 

Θα έδινα αυτό που έχεις,

αυτό που έχω,

για να έχω αυτό που δίνεις,

αυτό που θα μου έδινες.

Θα τραβούσα τα μαλλιά μου,

θα έκλαιγα από ηδονή,

θα τραγουδούσα ξυπόλυτη,

θα χόρευα,

θα έβαζα στον Φλεβάρη ένα ήλιο Αυγούστου,

θα πέθαινα από ευχαρίστηση,

δεν θα μπορούσα κανέναν αλλά αυτόν τον έρωτα,

θα εφεύρισκα ονόματα και ρήματα καινούρια,

θα έτρεμα από φόβο μπρος στην αμφιβολία

πως υπήρξε μόνο ένα όνειρο,

θα έφευγα για πάντα από σένα,

από εκεί,

μαζί μου.

 

Εγώ στη θέση σου θα με αγαπούσα

 

e.e. cummings,


Ο e.e. cummings, από τους κορυφαίους Αμερικανούς ποιητές του μοντερνισμού, έγραφε μερικά από τα πιο συγκλονιστικά και δραστικά ερωτικά ποιήματα του 20ού αιώνα. Με τρόπο απαράμιλλο και μοναδικό αποτυπώνουν όλες τις εκφάνσεις του έρωτα, από τις πιο φιλήδονες και άσεμνες ως τις πιο αγνές και τρυφερές. Εδώ ανθολογούνται σαράντα εννέα ποιήματα - από τα σημαντικότερα και πιο χαρακτηριστικά του έργου του.

 

"Κυρία, θα σε αγγίξω με τον νου μου.

Θα σε αγγίξω και θα σε αγγίξω και θα σε αγγίξω

ώσπου να μου δώσεις/ξαφνικά ένα χαμόγελο, συνεσταλμένα άσεμνο

(κυρία θα σε

αγγίξω με τον νου μου.)

Θα σε αγγίξω,

αυτό είναι όλο,

απαλά κι εσύ ολότελα θα γίνεις

με απέραντη ευκολία

το ποίημα που δεν θα γράψω".

e.e. cummings,

 

Τα δάχτυλά σου φτιάχνουν μπουμπούκια

από το καθετί.

τα μαλλιά σου πάνω απ’ όλα οι ώρες αγαπάνε:

απαλότητα που

τραγουδά,λέγοντας

(μια μέρα κι αν διαρκεί ο έρωτας)

μη φοβάσαι,θα πιάσουμε τον Μάη.

τα λευκότατα πόδια σου κοφτά ξεστρατίζουν.

Διαρκώς

τα υγρά σου μάτια με τα φιλιά παίζουν,

που η μυστικοπάθειά τους πολλά

λέει∙τραγουδώντας

(μια μέρα κι αν διαρκεί ο έρωτας)

για ποια κοπέλα λουλούδια φέρνεις;

 

Να είμαι τα χείλη σου είναι πράγμα

γλυκό

και μικρό.

Θάνατε,Εσένα θ’ αποκαλέσω

πλούσιο πέρα από κάθε προσδοκία

αυτό αν αρπάξεις

αλλιώς απόντα.

(μια μέρα κι αν διαρκεί ο έρωτας

και τίποτα αν η ζωή δεν σημαίνει,δεν

θα πάψει να μοιράζει τα φιλιά του).

 

Ναζίμ Χικμέτ – Η πιο όμορφη θάλασσα

«Να γελάσεις απ’ τα βάθη των χρυσών σου ματιών

 

είμαστε μες στο δικό μας κόσμο.

 

Η πιο όμορφη θάλασσα

 

είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει.

 

Τα πιο όμορφα παιδιά

 

δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα.

 

Τις πιο όμορφες μέρες μας

 

δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα.

 

Κι αυτό που θέλω να σου πω,

 

το πιο όμορφο απ’ όλα,

 

δε σ’ τό ‘χω πει ακόμα.»

 

Μετάφραση Γιάννης Ρίτσος

 

Ένας έρωτας γεννιέται μες στον έρωτα

μεγαλώνει μες στα σπλάχνα του

απλώνεται στον χώρο του, τον κατοικεί

επιθυμεί διάρκεια, διεκδικεί χρόνο

κυριαρχεί, απολαμβάνει την υπεροχή του

και μόλις αρκεστεί στα κεκτημένα

άλος έρωτας γεννιέται μες στα σπλάχνα του

μεγαλώνει, απλώνεται στον χώρο του

απειλεί να τον κατασπαράξει.

 

Όμως οι έρωτες κάποτε παύουν

να τρέφονται με σάρκες ανταγωνιστών

ανταλλάσσουν μόνο πέτρινα ομοιώματα

που μένουν αναλλοίωτα μέσα στις φθορές

που συνυπάρχουν χωρίς άσκοπες εχθρότητες

περίπου φιλικά, όπως οι προτομές

αντίπαλων ηγετών στα νεκροταφεία.

Η ηδονή των παρατάσεων, Διάττων 1992∙ Κέδρος 1998  (Ποιήματα Β΄, 1959-2017, Κίχλη, 2018)

 

 

 

ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ

Μου άρεσε που μου ΄λεγε στον έρωτα

λέξεις σε γλώσσα απρόσιτη για μένα

λέξεις που αυθαίρετα τους έδινα

όλες τις σημασίες που θα ΄θελα να έχουν.

Ποιήματα Β', 1959-2017/ 2000

 

 

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΡΟΥΚ

ΑΝ ΣΕ ΕΧΕΙ ΞΕΧΑΣΕΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ


Αν σ’ έχει ξεχάσει ο έρωτας
εσύ θα τον ξαναθυμηθείς
μόλις η ματιά σου αγγίξει τη φύση
τις πλαγιές, τα κύματα
τα φυλλοβόλα δέντρα
που δεν αμφισβητούν ποτέ τις εποχές
τα ζώα που βγαίνοντας
απ’ την κοιλιά της μάνας τους
ξέρουν κιόλας πώς να ζήσουν
πώς ν’ αντισταθούν στους εχθρούς
που τους έχει ορίσει η φύση.
Πρόσεξε μόνο μην η ζωντανεμένη ανάμνηση
πέσει πάνω στο σωρό
απ’ τις προδομένες προσδοκίες σου
τ’ αναπάντητα όνειρά σου.

Kατηγορίες

ΕΚΘΕΣΗ -ΚΕΙΜΕΝΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ /// ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ