Η δεκαετία του ’10 (2010 – 2019) ήταν αυτή που έφερε στο προσκήνιο τις ψηφιακές τεχνολογίες αλλά και την «περίφημη» πλέον 4^η βιομηχανική επανάσταση. Παράλληλα, όμως, ήταν και μία δεκαετία όπου ακόμη και οι Έλληνες -παρά την οικονομική κρίση- άρχισαν να κάνουν εκτενή χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Τα ποσοστά διείσδυσης του Διαδικτύου και των smartphones, ειδικά στις ηλικίες έως 45 ετών, κινούνται σε επίπεδα άνω του 90%, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και γενικότερα οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν βασικό κομμάτι της καθημερινότητας μας.

Ποιες ήταν όμως οι τεχνολογικές εξελίξεις εκείνες που επηρέασαν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο την καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών;

Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να ξεκινήσουμε με το smartphone και γενικότερα τις φορητές υπολογιστικές συσκευές, στις οποίες πρέπει να περιλάβουμε και τα tablets, τα οποία στα μέσα της τρέχουσας δεκαετίας ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή. Απλά, τώρα η «μεγέθυνση» των οθονών των smartphones έχει ως αποτέλεσμα τα tablets να μην είναι απαραίτητα. Σε κάθε περίπτωση, οι φορητές συσκευές και ειδικά τα smartphones, άλλαξαν άρδην την καθημερινότητα των Ελλήνων, οι οποίοι περνούν περισσότερες από 2 ώρες ημερησίως μπροστά στην οθόνη του «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου τους. Και χρησιμοποιούν το smartphone κυριολεκτικά για τα πάντα: για να ενημερωθούν, για να ψυχαγωγηθούν, για να μπουν στα social media, για να δουν ταινίες, για να ακούσουν μουσική, για να κλείσουν εισιτήρια για τον κινηματογράφο ή το θέατρο, για να παραγγείλουν φαγητό ή ταξί, ακόμη και για να κλείσουν ξαπλώστρα στην παραλία! Η δεκαετία των ’10 θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί ως η δεκαετία των smartphones, τα οποία μπορεί να εμφανίστηκαν λίγο νωρίτερα αλλά από το 2011 και έπειτα άρχισαν να γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλή στην ελληνική αγορά.

Αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πάντως ότι η ευρεία χρήση του smartphone δεν θα ήταν και τόσο εφικτή αν στην Ελλάδα δεν είχαν αναπτυχθεί τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 4^ης γενιάς (4G). Με δεδομένο ότι δεν «διαφημίστηκαν» όσο το 3G παλαιότερα ή το 5G τώρα, τα δίκτυα 4G δεν έχουν πάρει τη δημοσιότητα που τους «αξίζει». Παρά το γεγονός ότι η ανάπτυξη τους και η ταχύτατη επέκταση τους στην ελληνική επικράτεια -στα μέσα της δεκαετίας των ’10- έπαιξε καταλυτικό ρόλο ώστε να μπορέσουν οι Έλληνες καταναλωτές να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των smartphones αλλά των διαφόρων εφαρμογών και υπηρεσιών οπουδήποτε και αν βρίσκονται.

Οι εφαρμογές και οι υπηρεσίες ή απλά τα apps που έκαναν την εμφάνιση τους τη συγκεκριμένη δεκαετία άλλαξαν κυριολεκτικά τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε διάφορα πράγματα στην καθημερινότητα μας. Πλέον, δεν χρησιμοποιούμε χάρτες αλλά το Google Maps, αγοράζουμε εισιτήρια για τα ταξίδια μας online, κλείνουμε δωμάτια μέσω Διαδικτύου, παραγγέλνουμε φαγητό μέσα από διάφορα apps που είναι διαθέσιμα και γενικότερα περνούμε πολλές ώρες online. Επιπλέον, το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να παρουσιάζει εντυπωσιακή άνοδο και να έχει φθάσει πλέον να αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό κομμάτι των πωλήσεων λιανικής αλλά και χονδρικής με το Διαδίκτυο να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κανάλια διανομής για τις επιχειρήσεις. Συν ότι πλέον υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν το Διαδίκτυο ως αποκλειστικό κανάλι για τις πωλήσεις τους.

Ένας λόγος που περνούμε πολλές ώρες online είναι και οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (social media), οι οποίες τη δεκαετία του ’10 έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς στην Ελλάδα. Είναι μάλλον είδηση να βρεις Έλληνα που να μην έχει λογαριασμό στο Facebook, το οποίο πλέον είναι ιδιαίτερα δημοφιλές και στις μεγαλύτερες ηλικίες σε σημείο μάλιστα που οι νεαρές ηλικίες να το αποφεύγουν και να χρησιμοποιούν περισσότερο το Instagram. Το Twitter ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές πριν από μερικά χρόνια και έφθασε στο σημείο να αποτελέσει και πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης αν και πλέον η δημοτικότητα του έχει πέσει. Γενικότερα, πάντως, τα social media χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στο χώρο της πολιτικής τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό σε σημείο που οι έννοιες των trolls και των fake news να μην είναι πλέον άγνωστες στο ευρύ κοινό.

Μία άλλη εξέλιξη που άλλαξε την καθημερινότητα μας και στην Ελλάδα ήταν οι εφαρμογές άμεσων μηνυμάτων (instant messaging). Η δημοτικότητα των σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) έχει μειωθεί σημαντικά αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει περιοριστεί η γραπτή επικοινωνία (texting). Απλά, οι Έλληνες προτιμούν να μιλούν μέσω του Facebook Messenger, του Viber και του WhatsApp, που είναι οι τρεις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες instant messaging. Η δυνατότητα να επικοινωνείς δωρεάν -αρκεί να έχεις πρόσβαση στο Διαδίκτυο- άλλαξε αρκετές συνήθεις των Ελλήνων, ενώ είναι ενδιαφέρον ότι το WhatsApp και το Viber χρησιμοποιούνται αρκετά και για φωνητική επικοινωνία κυρίως με ανθρώπους που είναι εκτός Ελλάδας καθώς το κόστος της επικοινωνίας κινείται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

Το 4G και οι βελτιωμένες ευρυζωνικές συνδέσεις σε συνδυασμό με την αλλαγή των συνηθειών άρχισαν να κάνουν στην Ελλάδα δημοφιλείς και τις αποκαλούμενες streaming υπηρεσίες μουσικής και video. Το Netflix, όσον αφορά το video περιεχόμενο, και το Spotify, όσον αφορά στη μουσική, έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο και οι Έλληνες καταναλωτές. Ειδικά, το Netflix -σε συνδυασμό και με την αυξημένη δημοτικότητα του YouTube- έχουν ως αποτέλεσμα να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τηλεοπτικό και video περιεχόμενο με τη γραμμική (linear) προσέγγιση να αντικαθίσταται από τη δυνατότητα να βλέπεις ότι θες όποτε θες.

Μία εξέλιξη που δεν είναι τόσο τεχνολογική αλλά δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την υποστήριξη της τεχνολογίας και η οποία έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα ακόμη και στην ελληνική οικονομία είναι η αποκαλούμενη οικονομία διαμοιρασμού (sharing economy). Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Airbnb, μία υπηρεσία που έδωσε τη δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες να νοικιάζουν το σπίτι τους σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και άλλων πόλεων σε τουρίστες από ολόκληρο τον κόσμο. Φυσικά, το Airbnb δεν είναι το μόνο παράδειγμα υπηρεσίας του sharing economy, απλά είναι αυτή τη στιγμή εκείνο που έχει αλλάξει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη την καθημερινότητα των Ελλήνων.

Μία ακόμη τεχνολογική εξέλιξη που έκανε αισθητή την παρουσία της και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια και αλλάζει την καθημερινότητα των πολιτών είναι οι διασυνδεδεμένες συσκευές και το «περίφημο» Internet of Things (IoT) ή Διαδίκτυο των Πραγμάτων. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το IoT συνδέεται με αισθητήρες και το χώρο της βιομηχανίας, η πραγματικότητα είναι ότι σε αυτό εντάσσονται όλες οι συσκευές που διαθέτουν σύνδεση στο Διαδίκτυο. Και σε αυτές περιλαμβάνονται τόσο οι smart TVs όσο και τα smartwatches, τα οποία έχουν αρχίσει να γίνονται όλο και πιο δημοφιλή στη χώρα μας. Οι smart TVs έχουν βοηθήσει στην αλλαγή των συνηθειών μας όσον αφορά στην παρακολούθηση τηλεοπτικού περιεχόμενου, ενώ τα smartwatches και τα smartbands αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούμε τα βιομετρικά χαρακτηριστικά μας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο γυμναζόμαστε.

Όλα τα παραπάνω πάντως δεν θα ήταν εφικτά αν δεν υπήρχαν δύο σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις. Η πρώτη έχει να κάνει με την αξιοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων, τα αποκαλούμενα big data, τα οποία σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες cloud, όπου τα πάντα «τρέχουν» στο Διαδίκτυο, έχουν κάνει εφικτή την παροχή μίας σειράς από εφαρμογές και υπηρεσίες, οι οποίες υπήρχαν στη σκέψη από τη δεκαετία του ’00 αλλά ήταν αδύνατο να εφαρμοστούν. Όπως επίσης σε όλες αυτές τις εξελίξεις έχει βοηθήσει σημαντικά και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), η οποία επιτρέπει -σε αυτή τη φάση τουλάχιστον- την παροχή περισσότερο προσωποποιημένων υπηρεσιών. Αυτό που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι πως το ΑΙ δεν είναι μία τεχνολογία που θα δούμε να έρχεται και στην Ελλάδα, αλλά πολύ απλά είναι ήδη εδώ και αλλάζει την καθημερινότητα μας με πολλαπλούς τρόπους.

Η επόμενη δεκαετία