Μουσική Γωνιά

Ο Μορμόλης

Πρώτη Γνωριμία

Τι είναι ο Μορμόλης; Ο Μορμόλης δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις, είναι ο φανταστικός φίλος των παιδιών, που ξεφωνίζει ελεύθερα αυτά που δεν τολμούν να πουν οι μικροί στους μεγάλους. Οι μεγάλοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι είναι αυτό το μυστηριώδες και ανατρεπτικό “ξύλινο κουτί”.   Τον Μορμόλη δεν μπορείς να τον συλλάβεις, να τον τιμωρήσεις, να τον καταστρέψεις, είναι άτρωτος ... γιατί είναι η φαντασία των παιδιών και μπορεί να γίνεται ότι θέλουν τα παιδιά: παπούτσι, καπέλο, ποτήρι ή μπουρί της σόμπας. Αν κόψεις έναν Μορμόλη στα δυο έχεις δυο Μορμόληδες κι αν τον έκοβες στα τρία, τρεις!

Ιστορία του έργου

Το έργο άνηκε στο ρεπερτόριο του πρωτοποριακού θιάσου του Volker Ludwig (Φόλκερ Λούντβιχ) «Gripstheater» («Θέατρο Γκρίπς»)  της πρώην Δυτικής Γερμανίας που πιστοποιεί την ίδια εποχή στη Δυτική Ευρώπη την ανανέωση του ρεπερτορίου και της σκηνοθεσίας στο θέατρο για παιδιά, δίνοντας του κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.  Ο Rainer Hachfeld, αδελφός του Ludwig, γνωστός πολιτικός γελοιογράφος αναμίχθηκε ενεργά στον θίασο «Grips». Το έργο του Ο Μορμόλης είχε ανέβει μόλις τρία χρόνια πριν από το θέατρο «Grips» και ήταν η τρίτη παραγωγή του θιάσου. Ο Μορμόλης ήταν ένα έργο που αποκήρυττε τα χαρακτηριστικά του μυθοποιητικού ρεύματος στο θέατρο για παιδιά: δεν ήταν ρομαντικό, ούτε διδακτικό. Απεναντίας, αναφερόταν σε δύο αδέλφια, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, που περνούσαν τις διακοπές τους κοντά στο θείο και τη θεία τους και μια μέρα ξεκίνησαν να παίζουν με ένα κουτί: το Μορμόλη. Ο Μορμόλης έγινε ένας φανταστικός φίλος των παιδιών, όπως αυτούς που συνηθίζουν να έχουν τα παιδιά και έλεγε στους μεγάλους όσα δεν τολμούσαν να πουν οι μικροί. Οι μεγάλοι δεν καταλάβαιναν τι είναι αυτό το μυστηριώδες και ύποπτο κουτί. Το φοβούνταν και θύμωναν. Το κουτί- σύμβολο πήρε μεγάλες προεκτάσεις μέσα στον κόσμο των ενηλίκων και άρχισε να τρομάζει ολόκληρη την πολιτεία που επιστρατεύτηκε εναντίον ενός φοβερού εχθρού. Ο αστυνόμος ήρθε να το συλλάβει, ο στρατηγός προσπάθησε να το καταστρέψει με ένα κανόνι, ακόμα και ο υπουργός επενέβη. Τελικά, ο γκρινιάρης γείτονας κύριος Μπουρίνιας πήρε το πριόνι του και κομμάτιασε το Μορμόλη. Ο Μορμόλης όμως ήταν άτρωτος, μια και μπορούσε να γίνεται ότι θέλουν τα παιδιά : παπούτσι, καπέλο, ποτήρι ή μπουρί της σόμπας. Κι αν έκοβες έναν Μορμόλη στα δυο, είχες δυο Μορμόληδες, αν τον έκοβες στα τρία, είχες τρεις Μορμόληδες. Στο τέλος, τα παιδιά που με τη φαντασία τους έβλεπαν τα πράγματα διαφορετικά από τη στεγνή πρακτική των μεγάλων νίκησαν. Και κάποιοι από τους μεγάλους κατάλαβαν το μυστικό: πως αν αγαπάς τα παιδιά, αγαπάς και τους Μορμόληδες.

Η παράσταση ξεκινούσε με την αφήγηση ενός παραμυθιού που εμπεριείχε πολλά χαρακτηριστικά μοτίβα: ένα δάσος, μια μάγισσα, έναν βασιλιά με μια κόρη, ένα δράκο κτλ. Αναιρώντας τα παραδοσιακά όρια της θεατρικής δράσης, δυο παιδιά ξεπήδαγαν από το κοινό, διέκοπταν την αφήγηση, ξαναμοίραζαν τους ρόλους στους ηθοποιούς του παραμυθιού και ξεκινούσαν να παρουσιάσουν τη δική τους ιστορία που αφορούσε ρεαλιστικούς πρωταγωνιστές και διαδραματιζόταν σε ένα οικείο περιβάλλον. Το παράλογο χιούμορ του κειμένου όριζε ως πρωταγωνιστή ένα κουτί που λειτουργούσε ως σύμβολο της ελευθερίας της γνώμης και γύρω από αυτό εξελισσόταν ένα παιχνίδι κατά τη διάρκεια του οποίου θίγονταν θέματα που απασχολούσαν το παιδί στη σύγχρονη καθημερινότητά του. Η ποιότητα των παιδικών εκπομπών και η χρήση της τηλεόρασης, η έλλειψη χώρων παιχνιδιού και πρασίνου στις πόλεις, η άσκηση της βίας ως τρόπος διαπαιδαγώγηση, η έλλειψη επικοινωνίας στην οικογένεια, τα δικαιώματα των παιδιών και η χρήση της εξουσίας ως μέθοδος εκφοβισμού και υποταγής ήταν κάποια από τα ζητήματα που εκφράζονταν στο Μορμόλη, χωρίς την ίδια στιγμή το έργο να χάνει το χιούμορ και την παιδικότητα που το χαρακτήριζε. Καταργώντας την ψευδαίσθηση, οι ηθοποιοί τηρούσαν αποστάσεις από την αναπαραγόμενη σκηνική πραγματικότητα. Μπαινοβγαίνανε στους ρόλους τους, υποδύονταν πολλά διαφορετικά πρόσωπα σε σημείο που μπερδεύονταν μεταξύ τους και σχολίαζαν τη σκηνική δράση. Ακόμα ένα στοιχείο αποστασιοποίησης από το μύθο ήταν η παρεμβολή τραγουδιών που σχετίζονταν με τα σκηνικά δρώμενα, ενώ δεν έλειπε και η αποστροφή στο κοινό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, τα παιδιά της ιστορίας απευθύνονταν στο κοινό, είτε για να σχολιάσουν τα σκηνικά δρώμενα, είτε για να ζητήσουν τη συμβουλή τους. Έτσι, το κοινό γνώριζε από νωρίς το μυστικό της ταυτότητας του Μορμόλη και συμμαχώντας με τα παιδιά συμμετείχε στο παιχνίδι τους.  Η πρώτη παράσταση του έργου είχε προγραμματιστεί για τις 23 Νοεμβρίου.  Μεσολάβησαν όμως τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και ο θίασος, όπως και κάποια αλλά θέατρα της πόλης, ανέβαλε την πρεμιέρα του σε ένδειξη συμπαράστασης στους έγκλειστους του Πολυτεχνείου,  η οποία τελικά πραγματοποιήθηκε στις 30 Νοεμβρίου του 1973. Έκτοτε παίζεται στην Ελλάδα και στην Κύπρο, με τεράστια επιτυχία, όχι μόνο από επαγγελματικά θέατρα, αλλά και από αναρίθμητους ερασιτεχνικούς θιάσους και από παιδιά δημοτικών σχολείων που έχουν την τύχη να έχουν εμπνευσμένους δασκάλους.

Σημασία του έργου
Η ιστορία του Μορμόλη επέδρασε καθοριστικά στις γενιές παιδιών της μεταπολίτευσης και έθεσε το σημείο εκκίνησης νέων παιδαγωγικών προσεγγίσεων παγκοσμίως. Ποιο είναι το μυστικό της ζωής του επί μισόν αιώνα αυτού θεατρικού έργου για παιδιά; Πόσα από τα δεκάδες χιλιάδες θεατρικά έργα, για μικρούς και μεγάλους, έχουν επιζήσει σήμερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο; Ο μεγάλος δάσκαλος του διδακτικού θεάτρου, ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, έχει πει: «Το θέατρο πρέπει πρώτα απ’ όλα να διασκεδάζει.» Ο Μορμόλης και διασκεδάζει και διδάσκει. Μικρούς και μεγάλους. Γονείς και παιδιά.  Ο καλύτερος και ασφαλέστερος κριτικός θεάτρου ειν’ο χρόνος. Ένα θεατρικό έργο για παιδιά που ανθοβολεί και είναι νέο επί μισόν αιώνα δεν χρειάζεται σύσταση και έπαινο.

Ακούστε το δίσκο από την ηχογράφηση της παράστασης του 1974:

Στοιχεία του δίσκου:

Μουσική, τραγούδια από το Θεατρικό έργο "ΜΟΡΜΟΛΗΣ" του Ράινερ Χάχφελντ, που παρουσιάστηκε στο θέατρο ΑΘΗΝΑ από την παιδική σκηνή του ΓΙΑΝΝΗ ΦΕΡΤΗ και της ΞΕΝΙΑΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ.
Ο ΜΟΡΜΟΛΗΣ παίχτηκε σε μετάφραση Παναγιώτη Σκούφη, σκηνοθεσία Ξένιας Καλογεροπούλου, σκηνικά-κοστούμοα Διονύση Φωτόπουλου, μουσική Γιάννη Σπανού, στίχους Εύας Κυριαζή και χορογραφίες Λεωνίδα Ντε Πιαν.

ΠΑΙΖΟΥΝ & ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ:
Χρήστος Λεττονός (ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ)
Τάνια Τσανακλίδου (ΜΑΝΤΑ)
Χρήστος Βαλαβανίδης (ΡΙΚΗΣ)
Πάνος Δελής (ΘΕΙΟΣ)
Έρση Μαλικένζου (ΘΕΙΑ)
Ντίνος Δουλγεράκης (ΜΠΟΥΡΙΝΙΑΣ - ΔΗΜΑΡΧΟΣ - ΥΠΟΥΡΓΟΣ)
Γιώργος Χριστόπουλος (ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠ' ΤΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ - ΑΣΤΥΦΥΛΑΚΑΣ)
Γιάννης Φέρτης (ΑΦΗΓΗΤΗΣ)

Το εξώφυλλο του δίσκου είναι του Διονύση Φωτόπουλου.

Ο Μορμόλης του Παναγιώτη Σκούφη

Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη του μεταφραστή του Μορμόλη στα ελληνικά. Ο Παναγιώτης Σκούφης μιλά για τη δική του εμπειρία με το θεατρικό έργο, θυμάται την επαφή με την Ξένια Καλογεροπούλου και καταθέτει την προσωπική αποτίμηση του έργου.

 

Η Εισαγωγή του έργου

Ο Μορμόλης είναι ο Μορμόλης!

 

1η Δραστηριότητα

Με βάση το κείμενο της εισαγωγής, το παλιό παραμύθι

1. να φτιάξετε ένα storyboard. Βρείτε το απαραίτητο υλικό και τη φόρμα για το storyboard εδώ.
2. Να κατασκευάσετε από μαύρο χαρτόνι τους ήρωες τις ιστορίας. Βρείτε Οδηγίες για την κατασκευή εδώ.
3. Να φωτογραφίσετε τις σκηνές της ιστορίας πάνω σε λευκό φόντο. Βρείτε οδηγίες για τη φωτογράφηση εδώ.
4. Να συρράψετε τις φωτογραφίες στο πρόγραμμα Movie Maker και να δημιουργήσετε μία ταινία animation. Βρείτε οδηγίες για τη δημιουργία animation στο Movie maker εδώ.
5. Η ταινία θα αναρτηθεί στο επόμενο άρθρο του Ιστολογίου μας.

Καλές δημιουργίες!

Το ηχοτοπίο της γειτονιάς μου.

Δραστηριότητα ηχογράφησης του ηχοτοπίου της γειτονιάς μας. Σε αυτή την δραστηριότητα θα δουλέψουμε σε ομάδες.

Ακολουθούμε την ηχοδιαδρομή του χάρτη.

 

Με αφετηρία την αυλή του σχολείου μας ακολουθούμε την κυκλική διαδρομή και κατά τη διάρκεια του περιπάτου μας ακούμε προσεκτικά τους ήχους του περιβάλλοντος και ηχογραφούμε στη συσκευή μας (κινητό τηλέφωνο/καταγραφικό ήχου κλπ) ότι μας κινεί το ενδιαφέρον. Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στα σημεία ηχογραφικού ενδιαφέροντος που σημειώνονται στο χάρτη.

Κάθε ομάδα ορίζει αρμοδιότητες στα μέλη της:

• ερευνητής τοπίου (χειρίζεται τον χάρτη και συμπληρώνει το φύλλο εργασίας της ομάδας)
• ηχολήπτης (ηχογραφεί στο πεδίο και αποθηκεύει τα αποσπάσματα σε ψηφιακά αρχεία)
• κειμενογράφος (επιμελείται το κείμενο της ομάδας, σύντομη περιγραφή των αρχείων)
• προαιρετικά φωτογράφος (φωτογραφίζει τα σημεία ενδιαφέροντος)

Φροντίζουμε οι ηχογραφήσεις να είναι καλής ποιότητας, να είναι ευδιάκριτες οι πηγές του ήχου και η διάρκεια της κάθε ηχογράφησης να είναι 30-120 ''. Το φύλλο εργασίας είναι καλό να το συμπληρώσουμε κατά την επιτόπια έρευνα, αν χρειαστεί βέβαια, μπορούμε να το επιμεληθούμε και αργότερα. Όσον αφορά στα κείμενα φροντίζουμε να είναι σύντομα και να καλύπτουν τα σημαντικά στοιχεία της εργασίας. Οι φωτογραφίες είναι προαιρετικές μεν, αλλά εάν είναι καλής ποιότητας και συνδέονται με τα αρχεία ήχου θα χρησιμοποιηθούν και μέσα στην πλατφόρμα soundcloud, αλλά και στο άρθρο της Κυψέλης.

Τα μέλη της ομάδας συνεργάζονται και τέλος τα αρχεία ήχου τους με τα συνοδευτικά κείμενα περιγραφής "ανεβαίνουν" στο λογαριασμό της ομάδας στο soundcloud. [Δημιουργείστε λογαριασμό της ομάδας εδώ].

Το τελικό προιόν από τις εργασίες όλων των ομάδων είναι το ηχοτοπίο της γειτονιάς μας που θα αναρτηθεί με όλες τις ηχογραφήσεις και τις περιγραφές σε επόμενο άρθρο εδώ στην Κυψέλη.

Ακούστε το ηχοτοπίο της αυλής του σχολείου μας (αφετηρία της ηχοδιαδρομής) όπως το ηχογράφησαν οι μαθητές της Ε' τάξης κατά τη διάρκεια του αποκριάτικου χορού μας στις 28-02-2020 στις 11:45 π.μ.

Βρείτε κι εκτυπώστε το Φύλλο Εργασίας  για την επιτόπια έρευνά σας εδώ.

 

Καλές ηχογραφήσεις!