Χρειάζεται να διευκρινιστεί κάτι πολύ σημαντικό που συχνά γίνεται αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ γονέων αλλά και εκπαιδευτικών, τον ρόλο του παιχνιδιού στην προσχολική ηλικία (αλλά και την πρωτοσχολική, στο δημοτικό).
Από πολλές νηπιαγωγούς έχω ακούσει πως συχνά τους λένε "όλο παίζετε στο σχολείο". Μα παίζουμε γιατί το παιχνίδι, σύμφωνα με πολυετείς έρευνες, αποτελεί το κεντρικό στοιχείο που διευκολύνει την μάθηση και την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Η απουσία παιχνιδιού ή οι περιορισμένες ευκαιρίες για παιχνίδι μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στην αναπτυξιακή πορεία του παιδιού και συνδέεται με την σχολική αποτυχία μετέπειτα (και όχι μόνο).
Το παιδί όταν παίζει ελεύθερα ή οργανωμένα (δηλαδή μέσω παιχνιδιάρικων δραστηριοτήτων στο σχολείο) εξερευνά τον κόσμο γύρω του, ανακαλύπτει σχέσεις μεταξύ πραγμάτων, πειραματίζεται, αποκτά χρήσιμες γνώσεις. Συνολικά αναπτύσσει γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες, ενισχύεται η ικανότητά του να επιλύει συγκρούσεις, προωθείται η γλωσσική του ανάπτυξη, η κριτική σκέψη αλλά και η συναισθηματική του νοημοσύνη. Η λίστα με τα οφέλη δεν έχει τέλος αλλά δεν γίνεται να μην αναφέρουμε ότι το παιχνίδι βοηθά στην κοινωνικοποίηση, στη συγκέντρωση, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης, ζητήματα εξαιρετικής σημασίας για τους μαθητές/τριες κάθε ηλικίας.
Ένα μικρό παράδειγμα παιχνιδιού:
η προσπάθεια δύο παιδιών να στερεώσουν μερικά ακόμη τουβλάκια πάνω σε έναν ψηλό πύργο τα βοηθά να εξασκήσουν τη λεπτή τους κινητικότητα κάτι που θα χρησιμεύσει αργότερα και σε άλλες δραστηριότητες, όπως η γραφή. Εκείνη την ώρα "μαθαίνουν" την αξία της συνεργασίας (μαζί τα καταφέραμε να κάνουμε κάτι πολύ δύσκολο!) και επικοινωνούν λεκτικά (ενίσχυση προφορικού λόγου και επικοινωνιακών δεξιοτήτων). Επιπλέον, εξερευνούν την έννοια της ισορροπίας, του βάρους κοκ (φυσικές επιστήμες).
Για τους παραπάνω λόγους θα παρατηρήσετε ότι στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα το παιχνίδι κατέχει κεντρική θέση. Στο νηπιαγωγείο δεν παίζουμε απλώς! Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε, μεγαλώνουμε, αναπτυσσόμαστε!
*Σημείωση: Τα παραπάνω δεδομένα προέρχονται από τις σελίδες 35-46 του βιβλίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών "Πρόγραμμα Προαγωγής Ψυχικής Υγείας και της Μάθησης: Κοινωνική και Συναισθηματική αγωγή στο Σχολείο, βιβλίο για τον Εκπαιδευτικό, τεύχος 1 (Εκδόσεις Τυπωθήτω-ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ).
Για το λόγο αυτό, στην τάξη μας γίνεται προσπάθεια να δοθούν πολλές επιλογές για ελεύθερο παιχνίδι. Καθημερινά τα παιδιά επιλέγουν μόνα τους σε ποιες «γωνιές» της τάξης θα παίξουν.
Πλαστελίνες και ζωγραφική, εικονογραφημένα βιβλία, παζλ και επιτραπέζια, κουζίνα/σπιτάκι, οικοδομικό υλικό, ζωάκια, παιχνίδια ισορροπίας και άλλο υλικό δίνονται ως επιλογές. Όσο περνάει ο καιρός και τα παιδιά εξοικειώνονται με τα παιχνίδια τους, θα προστεθούν και άλλα υλικά ώστε να έχουν ακόμη περισσότερες ευκαιρίες για να αναπτύξουν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τις δεξιότητές τους.