H Φυσική Αγωγή στην Εκπαίδευση (Πηγή ΕΥ ΖΕΙΝ)

Η Φυσική Αγωγή αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι του σχολικού προγράμματος στις περισσότερες χώρες του κόσμου και η καθημερινή Φυσική Αγωγή συστήνεται από πολλούς επιστημονικούς φορείς (1-3). Εκτός του να παρέχει τη δυνατότητα για σωματική δραστηριότητα και οργανωμένη άσκηση, η Φυσική Αγωγή εμπεριέχει στους σκοπούς της και θέματα που δεν σχετίζονται ευθέως με το θέμα της υγείας, όπως γνωστικά, κοινωνικά και συναισθηματικά ζητήματα. Σύμφωνα με τις τρέχουσες διεθνείς συστάσεις, ο συνιστώμενος χρόνος της Φυσικής Αγωγής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι 150 λεπτά εβδομαδιαίως (4).

Η σωματική άσκηση κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας φαίνεται να βρίσκεται σε κίνδυνο «περιθωριοποίησης». Κατά τα τελευταία έτη, ο χρόνος που αφιερώνεται στη Φυσική Αγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώνεται σταδιακά. Συγκεκριμένα, από το 2002 έως το 2007 μειώθηκε από τα 121 στα 109 λεπτά εβδομαδιαίως στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και από τα 117 λεπτά στα 101 λεπτά στη δευτεροβάθμια, ενώ σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπάρχουν ενδείξεις ότι η επισήμως συνιστώμενη διάρκεια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής στα σχολεία δεν ακολουθείται πιστά από όλες τις χώρες, δεδομένου ότι δεν εμπίπτει στις νομικές υποχρεώσεις όλων των χωρών (5).

Στη χώρα μας ο εβδομαδιαίος χρόνος της Φυσικής Αγωγής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση κυμαίνεται από 80 έως 90 λεπτά και είναι σημαντικά μικρότερος από το μέσο χρόνο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών αλλά και από αυτόν που συστήνεται. Προσφάτως, η Ελληνική πολιτεία προχώρησε σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα διπλασιασμού των εβδομαδιαίων ωρών της Φυσικής Αγωγής (160-180 λεπτά εβδομαδιαίως) στις τέσσερις πρώτες τάξεις (Α΄- Δ΄ τάξη) 1.200 περίπου σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΕΑΕΠ, Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα). Σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα στη χώρα μας, ο συνολικός χρόνος που αφιερώνεται σε σωματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανόμενης και της οργανωμένης σωματικής άσκησης τις ημέρες του σχολείου όπου διεξάγεται και το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, είναι 69 ± 23 λεπτά για τα αγόρια και 62 ± 21 λεπτά για τα κορίτσια. Από τον παραπάνω χρόνο τα 59 ±21 λεπτά στα αγόρια και τα 44 ±26 λεπτά στα κορίτσια αφορούν μέτριας έως υψηλής έντασης σωματικές δραστηριότητες, όταν οι διεθνείς συστάσεις προτείνουν τουλάχιστον 60 λεπτά ημερήσιας συμμετοχής σε μέτριας έως υψηλής έντασης σωματικές δραστηριότητες. Περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε ότι στη διάρκεια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής ο μέσος χρόνος άσκησης με μέτριας έως υψηλής έντασης σωματικές δραστηριότητες είναι περίπου 35 λεπτά και για τα δύο φύλα, εύρημα που υποδηλώνει τη σημαντική συμβολή της καθημερινής ένταξης στο ημερήσιο πρόγραμμα του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής (6).

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines for school and community programs to promote lifelong physical activity among young people. MMWR Recomm Rep. 1997; 46:1–36.
  2. US Department of Health and Human Services. Healthy People 2010conference ed. Washington, DC: US Department of Health and Human Services; 2000.
  3. US Department of Health and Human Services, US Department of Education. Promoting Better Health for Young People Through Physical Activity and Sports: A Report to the President from the Secretary of Health and Human Services and the Secretary of Education. Washington, DC: US Department of Health and Human Services/ US Department of Education; 2000.
  4. Burgeson CR, Wechsler H, Brener ND, et al. Physical education and activity: results from the School Health Policies and Programs Study 2000J Sch Health. 2001; 71:279 –293.
  5. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [2007/2086(INI)]. Έκθεση σχετικά με το ρόλο του αθλητισμού στην παιδεία. Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας. Εισηγητής: Pal Schmitt, 2007.
  6. Τάμπαλης Κωνσταντίνος. Διδακτορική διατριβή. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα 2011.

Η σημασία της άσκησης στη υγεία και την παιδεία των ελληνόπουλων (Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής Ειρήνη Τουπογιάννη)

Αισθάνομαι  την επιθυμία να γράψω αυτό το άρθρο, μετά από χρόνια εμπειρίας στο χώρο της Φυσικής Αγωγής και μετά από τόσα που έχουν ακούσει τα αφτιά μου. Στην αρχή ήθελα να εκφραστώ σαν μητέρα ενός κοριτσιού 7 ετών, σκέφτηκα όμως πως ο ρόλος της μάνας ίσως δεν με άφηνε να σκεφτώ με τη λογική και θα άφηνα το συναίσθημα να με συνεπάρει, και αυτό δεν θα ήταν  καλό. Όταν τα αισθήματα μας και τα συναισθήματα που τρέφουμε από υπερβολική αγάπη για τα παιδιά μας μπαίνουν εμπόδιο στην σωστή διαπαιδαγώγηση τους, τότε ΝΑΙ αυτό δεν είναι καλό.

Έχω άπειρα παραδείγματα να σας αναφέρω με απίστευτες δικαιολογίες γονέων σε ότι αφορά την υγεία των παιδιών τους. Θυμάμαι πρόσφατα σε ένα πάρτι που πήγα την κόρη καθόμουν στο τραπέζι και άκουγα άλλες μανάδες να μιλάνε για τα παιδιά τους. Μια από αυτές όχι απλά υπέρβαρη αλλά στην κατηγορία της παχύσαρκης, μιλούσε για την κόρη της, 6 ετών, ότι έχει υποθυρεοειδισμό. Νόσημα μεταβολικό με κινδύνους για την υγεία, σωματική και ψυχική. Ένα παιδάκι που για την ηλικία του, και το ύψος του, τα κιλά του ήταν όχι απλά μακράν του φυσιολογικού αλλά  ήταν στα όρια ανάμεσα στα υπέρβαρα παιδιά και τα παχύσαρκα. Η ίδια επίσης με το ίδιο πρόβλημα και έλεγε πως ενώ ο γιατρός της σύστησε να μπει το παιδί άμεσα σε αγωγή, αυτή υποστήριζε πως δεν θα κάνει τίποτα, γιατί δεν ήθελε λέει το παιδί της να πάρει φάρμακα αλλά και να τραβήξει ότι είχε τραβήξει και η ίδια στο ανάλογο πρόβλημα υγείας που είχε από μικρή. Η άσκηση δεν υπήρχε στο πρόγραμμα του παιδιού με δικαιολογία ‘το οικονομικό’ και φυσικά δεν το συζητώ για την προσεγμένη διατροφή, όση ώρα ήμασταν εκεί το παιδί αυτό έφαγε ότι αηδία υπήρχε στο πάρτι και σε ποσότητα…… τόση όση έφαγαν όλα τα άλλα παιδιά μαζί.

Μια άλλη, γιαγιά ήταν αυτή, με πήρε να πάω να κάνω γυμναστική στην κόρη της 45 ετών και στην εγγονή της, 12 ετών στο σπίτι, γιατί λέει η μικρή ήθελε να πάει στο ΟΑΚΑ να γυμνάζεται το παιδάκι και ποιος θα την έτρεχε πάνω κάτω. Οπότε ήθελε να την καλοπιάσει για να αποφύγει το πάνω κάτω με το αμάξι.

Αναφέρω αυτά τα παραδείγματα ως τα πιο πρόσφατα που έχω στο μυαλό μου γιατί συνέβησαν και τα δυο τους τελευταίους μήνες. Αυτά με εξόργισαν τόσο πολύ, γιατί σκέφτηκα, πως είναι δυνατόν σε μια χώρα που έφερε την άσκηση, την υγεία, την ευρωστία σε όλο τον κόσμο, έχουμε καταφέρει αυτές τις αρχές που εμείς διδάξαμε στους άλλους λαούς, όχι απλά να τις σβήσουμε από τις μνήμες μας, αλλά σταματήσαμε πλέον να τις διδασκόμαστε, και φυσικό και επόμενο να μην τις περνάμε στα παιδιά μας. Η χώρα μας κατέχει μια από τις πρώτες πέντε θέσεις στην τοπ λίστα με τα πιο παχύσαρκα παιδιά και με αυξητικές τάσεις για να ανέβει θέση. Σε μια χώρα που ζουν 10.000.000 Έλληνες είμαστε στην πρώτη πεντάδα στον Παγκόσμιο χάρτη. Να και κάτι στο οποίο είμαστε πρώτοι!!!!!

Τα οφέλη της άσκησης είναι ευρέως γνωστά και αποδεδειγμένα. Οι Έλληνες ήταν οι πρωτοπόροι της άσκησης και της υγείας από αρχαιοτάτων χρόνων. Από την γνωστή φράση « νους υγιής εν σώματι υγιεί», το οποίο είναι λατινικό κι ανήκει στον σατιρικό ποιητή Ιούνιο Ιουβενάλη (60 – 127 μ.χ) μέχρι τον Αριστοτέλη ο οποίος  είπε ότι τρία πράγματα χρειάζεται η εκπαίδευση: τη φύση, τη μάθηση και την άσκηση. Έθεσε τον ορισμό της επιστήμης της φυσικής αγωγής, λέγοντας ότι εξετάζει το είδος της εκγύμνασης που ταιριάζει σε όλους, αφού αποσκοπεί στην γυμναστική εκπαίδευση όλων και όχι μόνων αυτών με φυσικά σωματικά χαρίσματα. Κατά τον Αριστοτέλη ο σκοπός της γυμναστικής είναι παιδαγωγικός και αισθητικός. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι η γυμναστική δεν πρέπει να περιλαμβάνει ακρότητες που καταστρέφουν την σωματική αρμονία. Γενικά οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούσαν να είναι υπέρ του μέτρου στη ζωή, αλλά και να κατακτήσουν την ευδαιμονία, την ευτυχία δηλαδή η οποία βρίσκεται στο αγαθό, στην αρετή. Ο Πλούταρχος  είπε ότι  η υγεία είναι πολύτιμη αλλά ευμετάβλητη.

Στην αρχαία Ελλάδα η γυμναστική θεωρούνταν απαραίτητο μέρος της αγωγής των αγοριών, και των κοριτσιών στη Σπάρτη. Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που επινόησε τις αθλοπαιδιές και τις ανήγαγε σε αγωνίσματα στα οποία οι αθλητές συναγωνίζονταν. Ο Μέγας Αλέξανδρος επέκτεινε τα όρια του Ελληνισμού όσο κανένας άλλος. Σε όλες τις παλιές και ιδιαίτερα στις νέες πόλεις που θεμελίωσε αυτός και οι διάδοχοι του, ιδρύθηκαν γυμνάσια και οργανώθηκαν αγώνες. Μέσα από τα γυμνάσια εκφράζονταν η Ελληνικότητα (Ελληνικός τρόπος ζωής, Ελληνική Παιδεία).

Την αξία της σωματικής αγωγής την συναντάμε και σε άλλες εποχές. Στο μεσαίωνα οι ιππότες καλλιεργούσαν μαχητικά αγωνίσματα κατάλληλα να δημιουργούν τραχείς μαθητές. Στην Βυζαντινή εποχή συναντάμε κονταρομαχίες, θηριοδρομίες, ιπποδρομίες. Στη Ρωμαϊκή εποχή οι Ρωμαίοι  είδαν από άλλη οπτική γωνία την άθληση, δεν την είδαν ως μέσο αγωγής και παιδείας αλλά χρησιμοποίησαν την σωματική αγωγή κυρίως  για την στρατιωτική τους προετοιμασία.

Κατά την περίοδο της Φεουδαρχίας μόνο τα αγόρια είχαν δικαίωμα στη φυσική άσκηση και αγωγή, η οποία και εδώ απέβλεπε στην πολεμική τους ετοιμότητα. Ασκούνταν από την παιδική ηλικία τελειοποιώντας τις δεξιότητες τους στο κυνήγι, στην αναρρίχηση, στην ξιφομαχία και στην ιππασία με σκοπό να αποκτήσουν τον τίτλο του ιππότη.

Κατά την περίοδο της Αναγέννησης, μεταξύ των ιδεών που χαρακτήριζαν αυτή την περίοδο ήταν η ενότητα σώματος και πνεύματος, η σχέση φυσικής υγείας και μάθησης, τα οφέλη της ξεκούρασης και των δραστηριοτήτων αναψυχής για την ανακούφιση από το στρες των διανοητικών εργασιών και της χειρωνακτικής εργασίας. Οι άνθρωποι έδωσαν έμφαση στην Φυσική Αγωγή ως μέσο για την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων, εισάγοντας την σωματική αγωγή στα σχολεία.

Το 17ο και 18ο αιώνα παρατηρείται στη Ευρώπη μια πνευματική κίνηση γνωστή ως ‘ Διαφωτισμός’. Ο Άγγλος φιλόσοφος Τζων Λοκ συνιστούσε την Σωματική Αγωγή από πολύ μικρή ηλικία, πιστεύοντας ότι μέσω της άσκησης προάγεται η ‘υγεία’ των νέων  και οι πνευματικές τους ικανότητες’. Ένας άλλος μεγάλος φιλόσοφος της εποχής ο Ζαν Ζακ Ρουσό, πίστευε ότι η σωματική και πνευματική αγωγή πρέπει  να συμβαδίζουν.

Κατά την βιομηχανική επανάσταση, η έννοια της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού πήραν άλλη διάσταση. Στην αρχή του 19ου αιώνα ένας μεγάλος αριθμός δημόσιων σχολείων στην Αγγλία άρχισε να αναπτύσσει τον αθλητισμό ως μέσο αγωγής ευγενών νέων.

Ο αθλητισμός χωρίς αμφιβολία ήταν το σπουδαιότερο σύμβολο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και ένα από τα πιο ζωντανά κληροδοτήματα του αρχαίου κόσμου προς το σύγχρονο. Το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός της Ελληνικής αρχαιότητας, ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες (Ολύμπια), οι οποίοι τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια στον ιερό ναό της αρχαίας Ολυμπίας, προς τιμή του πατέρα των θεών Δία.

            Η σύγχρονη ιστορία της Φυσικής Αγωγής αρχίζει από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Ιωάννης Φωκιανός (1845-1896), συνέβαλε περισσότερο από κάθε άλλον στην εξάπλωση της άσκησης και την εισαγωγή της στα σχολεία. Από το 1868 ως το θάνατο του το1896, υπήρξε διευθυντής πολλών γυμναστηρίων αρκετά από Τα οποία ιδρύθηκαν με δική του πρωτοβουλία. Επιδίωξε η γυμναστική να γίνει υποχρεωτικό μάθημα και ισότιμο με τα άλλα μαθήματα. Και ερχόμαστε στο ρόλο που είχε η Φυσική Αγωγή ΤΟΤΕ και τον ρόλο που έχει ΤΩΡΑ!!!

            Η Φυσική Αγωγή επιδιώκει μέσα από κινητικές και αθλητικές δραστηριότητες, γνώσεις και βιωματικές διαδικασίες, να βοηθήσει τη σωματική, ψυχική, πνευματική και γνωστική ανάπτυξη των μαθητών. Να συμβάλλει στην ψυχική και πνευματική τους καλλιέργεια, καθώς και την αρμονική τους ένταξη στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και την κοινωνία. Η Φυσική Αγωγή συνδυάζει γνώσεις και αξίες μέσα από φυσικές δραστηριότητες και σωματικές ασκήσεις. Αναπτύσσει κινητικές και κοινωνικές δεξιότητες ώστε να μπορεί το άτομο να ενταχθεί ομαλά σε ομάδες, δεξιότητες συνεργασίας και ηγεσίας. Διδάσκει σεβασμό στο συνάνθρωπο, ευγένεια, πειθαρχία, αγάπη για τη ζωή, την υγεία. Αναπτύσσει δραστηριότητες για τη ζωή και κοινωνικές και ανθρωπιστικές αξίες.

Έρχομαι τώρα σαν μάνα να ρωτήσω …… που πήγαν όλες αυτές οι αρχές;;;;;;;;;;; Υπάρχει τόση άγνοια;;;;; Δεν έχουμε παιδεία να διδαχτούμε για να μπορέσουμε να διδάξουμε τα παιδιά μας την αξία της ΑΣΚΗΣΗΣ  για την ΥΓΕΙΑ μας;;;;;; Και απαντώ ως εκπρόσωπος της Φυσικής Αγωγής, ως υπέρμαχος της Άσκησης, της Υγείας και όλων όσων μας δίδαξαν όλοι οι πρόγονοι του ανθρώπινου γένους, σε όλες τις εποχές.

Τα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν πως όλες αυτές οι ΑΡΧΕΣ που οι πρόγονοι, μας άφησαν σαν κληρονομιά, έχουν περάσει και μας έχουν προσπεράσει. Αυτό αποδεικνύεται καθημερινά από τα ΜΜΕ, τους γιατρούς και κάθε λογής επιστήμονες οι οποίοι ασχολούνται με την υγεία μας.

            Πολύ μεγάλη μάστιγα έχει πλέον καταντήσει η Παχυσαρκία η οποία ξεκινάει από την παιδική ηλικία, αναπτύσσεται ραγδαία και με ταχείς ρυθμούς, και όπως είναι φυσικό, παχύσαρκα παιδιά ισούνται με παχύσαρκους ενήλικες. Αυτό συνεχίζεται και διαιωνίζεται αφού υπάρχει παντελής έλλειψη παιδείας και εκπαίδευσης.

Παχυσαρκία είναι η νόσος του ενεργειακού μεταβολισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από παθολογικά αυξημένη συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα σαν αποτέλεσμα διαταραχής του ενεργειακού ισοζυγίου της ισορροπίας δηλαδή μεταξύ της πρόληψης και της κατανάλωσης ενέργειας. Η παχυσαρκία (και ιδιαίτερα η κοιλιακή παχυσαρκία) σχετίζεται με πολλά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές, αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μια παγκόσμια επιδημία εφόσον σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) 1,6 δισεκατομμύριο άτομα άνω των 15 ετών είναι υπέρβαρα και 400 εκατομμύρια είναι παχύσαρκα, με πρόβλεψη μέχρι το τέλος του 2015  να φτάσουν τα 2,5 δισ. και τα 700 εκατ. αντίστοιχα. Ανάλογο είναι  το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα σχετικά με την παιδική και την εφηβική παχυσαρκία.

Σύμφωνα με την Πανελλήνια επιδημιολογική μελέτη που έγινε το 2003 από την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ) σε δείγμα 17.341 ενηλίκων και 18.055 παιδιών και εφήβων διαπιστώθηκε ότι το 21,9% των ενηλίκων ήταν παχύσαρκοι και το 57,1% υπέρβαροι. Ταυτόχρονα, παρατηρήθηκε συνεχής και σταθερή αύξηση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας σε ποσοστά που κυμαίνονται από 7,2% έως 20,7%. Σχετικά με την ανησυχητική αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα, η ΕΙΕΠ και το Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης χρηματοδότησαν το 2010-2011 το πρόγραμμα COSI του ΠΟΥ, που περιέλαβε συνολικά 150 σχολεία και 5.701 μαθητές ηλικίας 7-8 ετών (2ας Δημοτικού) και 9-10 ετών (4ης Δημοτικού). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στη 2α Δημοτικού οι υπέρβαροι αποτελούσαν το 23,03% οι παχύσαρκοι το 13,65% ενώ στην 4η Δημοτικού τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 28,87% και 13,42%. Και στις δύο ομάδες οι λιποβαρείς μαθητές αποτελούσαν μόνο το 3,78%.

Η παιδική παχυσαρκία, έχοντας φτάσει σε επίπεδα επιδημίας, αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους κινδύνους για την υγεία των παιδιών (Lobstein, Baur & Uauy, 2004; Manios et al., 2007). Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010 διαπιστώθηκε ότι 43 εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ενώ 92 εκατομμύρια είχαν οριακά φυσιολογικό βάρος. Όσον αφορά τη χώρα μας, τα ποσοστά παχυσαρκίας παιδιών ηλικίας από ενός έως πέντε ετών υπολογίζονται γύρω στο 15-16% (Manios et al., 2007), ενώ για τα παιδιά ηλικίας από έξι έως δεκαεφτά ετών αυξάνονται στο 16-18% (Georgiadis & Nassis, 2007).

Έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά, όντας «θύματα» του σύγχρονου τρόπου ζωής που τους επιβάλλει μετακινήσεις με αυτοκίνητο, διαβίωση σε διαμερίσματα, έλλειψη γειτονιάς για παιχνίδι κ.ά., κινούνται λιγότερο από όσο θα έπρεπε (Pate et al., 2010) και δαπανούν πολύ χρόνο μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης ή του υπολογιστή (Hinkley et al., 2008; Oliver et al., 2007; Pate et al., 2004; Timmons et al., 2007). Η υποκινητικότητα αυτή, μάλιστα, αυξάνεται με το πέρασμα στην εφηβεία (Armstrong et al., 1990; Cale, 1996).

Από τη στιγμή που ένα παιδί ή ένας ενήλικας είναι παχύσαρκος, είναι δύσκολο να χάσει κιλά μέσω της άσκησης και της υγιεινής διατροφής. Γι’ αυτό, η παρεμπόδιση του περιττού βάρους στις μικρές ηλικίες θεωρείται μια στρατηγική η οποία μπορεί να προσφέρει σημαντικά, μακροχρόνια οφέλη (World Health Organization, 2010). Η συνύπαρξη των δυο επιβάλλεται από την  παιδική ηλικία. Η ισορροπία υγιεινής διατροφής και οργανωμένης άσκησης απαιτούν προϋποθέσεις για την αποφυγή παχύσαρκων ενηλίκων.

Έρευνες έχουν δείξει πως η απαρχή της αθηροσκλήρωσης και των σχετιζόμενων με αυτή κινδύνων σημειώνεται ήδη από την παιδική και εφηβική ηλικία (Berenson et al., 1992; 1998; Strong et al., 1999). Η άσκηση φαίνεται πως μειώνει τους παράγοντες κινδύνου για τις ασθένειες της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος. Κινητικά δραστήρια παιδιά παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα συνολικής χοληστερόλης, HDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων (Metcalf et al., 2008; Saakslahti et al., 2004).

Η οστεοπόρωση και τα κατάγματα που προκαλεί προλαμβάνεται με άσκηση κατά την παιδική ηλικία, καθώς η άσκηση αποτελεί, μαζί με την πρόσληψη ασβεστίου, τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες για την αύξηση της οστικής μάζας (Specker & Binkley, 2003). Ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την οστική πυκνότητα φαίνεται να είναι δραστηριότητες στις οποίες τα παιδιά σηκώνουν το βάρος του σώματός τους (Kemper, 2000; McKelvie, Kahn & McKay, 2000). Ο παιδικός σκελετός ανταποκρίνεται στα προπονητικά ερεθίσματα και προσαρμόζεται έτσι, ώστε να ανταποκριθεί στα φορτία που δέχεται (Bass et al., 1999), με αποτέλεσμα να αυξάνεται η οστική πυκνότητα (Karlsson et al., 2008).

Διαχρονικές μελέτες δείχνουν πως η συμμετοχή σε τακτική άσκηση κατά την παιδική ηλικία σχετίζεται με υψηλή οστική πυκνότητα κατά την ενηλικίωση (Valimaki et al., 1994; Welten et al., 1994). Η «αχίλλειος πτέρνα» της άσκησης είναι η διακοπή της. Έτσι, τα οφέλη που έχουν αποκτηθεί από την άσκηση, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, χάνονται όταν η άσκηση διακοπεί, ενώ αντίθετα διατηρούνται ακόμα και με μειωμένα επίπεδα άσκησης (Karlsson et al., 2008).

Λύση στα παραπάνω αποτελεί η απλή συμμετοχή παιδιών σε προγράμματα αύξησης της φυσικής δραστηριότητας με στόχο τη μείωση του σωματικού τους λίπους; Τα αποτελέσματα δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά. Αντίθετα, μακροχρόνιες έρευνες έχουν δείξει πως όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας των παιδιών όταν βρίσκονται σε μικρή ηλικία, τόσο μικρότερη είναι η αύξηση του σωματικού τους λίπους καθώς μεγαλώνουν (Klesges et al., 1995; Moore et al., 1995) καταδεικνύοντας, με αυτό τον τρόπο, την προληπτική δύναμη της φυσικής δραστηριότητας κατά της αύξησης του σωματικού βάρους που προκαλείται από την ανισορροπία μεταξύ της ενέργειας που προσλαμβάνει ένα παιδί και αυτής που δαπανά.

`Είναι, πλέον, ευρέως αποδεκτό πως η κίνηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη μάθηση (NASPE, 2002). Ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, όπου η κίνηση αποτελεί το μέσο για να γνωρίσουν τα παιδιά τον κόσμο γύρω τους, κάθε άγγιγμα, κάθε κίνηση, κάθε αντίληψη των αισθήσεων μεταφράζεται σε ηλεκτρική και χημική δραστηριότητα, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου (Zimmer, 2004).

Η φυσική δραστηριότητα είναι μία φθηνή θεραπεία, με σημαντικές προληπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες, για τη γνωστική λειτουργία και τη λειτουργία του εγκεφάλου» (Kramer & Erickson, 2007).

Οι κινητικές εμπειρίες θεωρούνται η βάση για την ανάπτυξη της ταυτότητας του παιδιού. Μέσα από αυτές, αντιλαμβάνεται τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει, βιώνει την επιτυχία και την αποτυχία και συνειδητοποιεί πώς μπορεί να πετύχει την  ανεξαρτητοποίησή του (Gallahue & Ozmun, 1996; Ignico, 1994; Zimmer, 2007). Βοηθούν, επίσης, το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να δράσει αυτόνομα και να προκαλέσει ένα αποτέλεσμα, ιδιότητα που δεν μπορεί να έχει η τηλεόραση, που το μόνο που ζητά από το παιδί-θεατή είναι να κάνει ζάπινγκ στα κανάλια.

Το σημαντικότερο όφελος που αποκομίζουν τα παιδιά από τη συμμετοχή τους σε προγράμματα άσκησης είναι, ίσως, η βελτίωση της ψυχικής τους υγείας  (Sallis, 2000),.

Zώντας σε μια εποχή όπου η παιδική παχυσαρκία και η έλλειψη κίνησης έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, η ιδέα της «επένδυσης» στη συμμετοχή των παιδιών σε προγράμματα άσκησης είναι, ίσως, η μόνη βιώσιμη λύση για την προστασία της υγείας των πολιτών. Τα σημερινά παιδιά δαπανούν πολλές ώρες καθηλωμένα σε μια θέση (είτε αυτή είναι το σχολικό θρανίο, είτε το πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, είτε ο καναπές) και έχουν άμεση ανάγκη στοχευμένης άσκησης, έτσι ώστε να αποφευχθούν σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η παιδική ηλικία είναι η ιδανικότερη περίοδος για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, της γνώσης και των στάσεων που θα οδηγήσουν σε έναν δραστήριο και υγιή τρόπο ζωής και αυτό αυξάνει την ευθύνη όλων όσων εμπλέκονται στην εκπαίδευση των παιδιών. Ένα πρόγραμμα άσκησης δεν ασκεί μόνο το σώμα αλλά επιδρά στο σύνολο της προσωπικότητας του παιδιού, ενώ συγχρόνως αναπτύσσει την αγάπη για την κίνηση και παρέχει αναρίθμητες ευκαιρίες για συμμετοχή, μάθηση και, βεβαίως, διασκέδαση. Κάθε δραστηριότητα του προγράμματος μπορεί να εξασφαλίσει στα παιδιά που συμμετέχουν ένα βήμα προς την ομαλή ανάπτυξή τους. Κάθε προπονητική μονάδα μπορεί να ενισχύει τη θετική τους στάση για δια βίου άθληση. Για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω, κάθε προπονητική μονάδα, κάθε παιχνίδι, κάθε άσκηση πρέπει να έχει σαφείς στόχους και προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Την περίοδο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού ο Piaget, κορυφαίος παιδαγωγός της εποχής, διακήρυξε ότι τα παιδιά δεν αποτελούν μικρογραφία των ενηλίκων, γι’ αυτό η εκπαιδευτική παρέμβαση που θα τύχουν σε κάθε τομέα θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ικανότητες και ανάγκες της ηλικίας, στην οποία βρίσκονται. Τα τελευταία ερευνητικά δείχνουν ότι η άσκηση και γενικότερα το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας χρειάζεται να πρωταγωνιστεί στη καθημερινότητα των παιδιών, προκειμένου να αναπτυχθούν ισορροπημένα και αρμονικά.

Είναι καιρός, γονείς και εκπαιδευτικοί να αναθεωρήσουν τις απόψεις για τη συμμετοχή των παιδιών στα προγράμματα μύησης στα διάφορα αθλήματα. Ένα παιδί δε συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα άσκησης για να γίνει οπωσδήποτε αθλητής. Αν αυτό προκύψει στην πορεία έχει καλώς, όμως δεν είναι αυτός ο στόχος. Στόχος είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής ο οποίος θα απαρτίζεται από οργανωμένη άσκηση και ισορροπημένη διατροφή.

Με αγάπη, αφοσίωση και σεβασμό στην επιστήμη της Φυσικής Αγωγής που τόσα πράγματα μου δίδαξε και συνεχίζει να με κάνει να αισθάνομαι πως έχω ένα σκοπό…… Να κάνω τον άνθρωπο να εκτιμήσει αυτό το τόσο πολύτιμο αγαθό που μας έχει δοθεί απλόχερα.

 

Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής

Ειρήνη Τουπογιάννη

Τι είναι σημαντικό να θυμόμαστε όταν έχουμε Φυσική Αγωγή

Τι είναι σημαντικό να θυμόμαστε όταν έχουμε Φυσική Αγωγή

  • ΟΛΟΙ ΚΑΙ ΟΛΕΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ. Το πόσο καλός είναι κάποιος σ' ένα άθλημα δεν εξαρτάται μόνο από το ταλέντο αλλά κυρίως από την προσπάθεια που καταβάλλει.
  • ΠΡOΣΠΑΘΩ. Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, δεν έχει τόση σημασία η νίκη σ’ ένα παιχνίδι αλλά το να παίζουμε όσο πιο καλά μπορούμε, να χαιρόμαστε το παιχνίδι και να συνεργαζόμαστε με τους συμμαθητές μας. Αυτό θα μας βοηθήσει να βελτιωνόμαστε και να διασκεδάζουμε περισσότερο στο μάθημα.
  • ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ - OΜOΝOΙΑ - ΑΛΛΗΛOΣΕΒΑΣΜOΣ. Συνεργαζόμενοι με τους άλλους αναπτύσσουμε πιο εύκολα και πιο γρήγορα τις ικανότητές μας. Συνεργασία και καλές σχέσεις με τα άλλα παιδιά σημαίνει ότι βοηθώντας τους άλλους καταλαβαίνουμε καλύτερα αυτά που ήδη ξέρουμε. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τους συμμαθητές μας, ανεξάρτητα από τα φυσικά τους χαρίσματα.
  • ΜΑΘΑΙΝΩ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΝOΜΑΙ. O στόχος του μαθήματος είναι η προσωπική πρόοδος του κάθε μαθητή και μαθήτριας και όχι η διάκριση ή η σύγκριση με τους συμμαθητές σας. Αυτό που έχει σημασία, είναι να δούμε αν βελτιωθήκαμε, αν γίναμε καλύτεροι σε σύγκριση με τον εαυτό μας κι όχι σε σύγκριση με τους άλλους.
  • O ΣYΝΑΓΩΝΙΣΜOΣ EINAI ENA MEΣO ΓIA NA BEΛTIΩΘOYME. Όσο πιο καλά παίζει ο αντίπαλός μας, τόσο το καλύτερο για μας γιατί κι εμείς θα παίζουμε καλύτερα. Έτσι γινόμαστε καλύτεροι και οι δυο. Στο τέλος, θα συγχαρούμε τον αντίπαλό μας για την καλή του απόδοση.
  • ΜΑΘΑΙΝΩ ΜΕ ΤO ΔΙΚO ΜOY ΡYΘΜO. Όλοι μπορούμε να μάθουμε αν προσπαθήσουμε. Άλλοι βελτιώνονται πιο γρήγορα, άλλοι πιο αργά. Αυτό είναι φυσικό, γιατί ο καθένας μαθαίνει με τον δικό του ρυθμό.
  • ΜΑΘΑΙΝΩ ΑΠO ΤΑ ΛΑΘΗ ΜOY. Όταν κάποιος προσπαθεί να μάθει είναι φυσικό να κάνει και λάθη. Τα λάθη είναι μέρος της μάθησης και δεν χρειάζεται ν’ ανησυχούμε ιδιαίτερα γι’ αυτά. Μπορεί κάποιος να προσπαθεί πολύ αλλά να μην τα καταφέρνει. Αυτό δεν είναι κακό, απλά σημαίνει ότι χρειάζεται ν’ ασχοληθεί περισσότερο μ’ αυτό που θέλει να καταφέρει.
  • ΒΑΖΩ ΣΤOΧOYΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡOΣΩΠΙΚΗ ΜOY ΠΡOOΔO. Είναι απαραίτητο να βάζουμε στόχους στην εξάσκηση για να συνεχίζουμε την προσπάθεια μέχρι να πετύχουμε το στόχο που έχουμε θέσει. Eίναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να βάζουμε στόχους και να προσπαθούμε να τους πετύχουμε. H επίτευξη των στόχων έχει γενικότερα αξία για τη ζωή μας.
  • ΣYΜΜΕΤΕΧΩ ΓΙΑΤΙ ΝOΙΑΖOΜΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ YΓΕΙΑ ΜOY. Ένας ακόμη στόχος του μαθήματος είναι η ανάπτυξη της υγείας.

 

 

 

Τι σημαίνει Φυσική Αγωγή;

Τι σημαίνει Φυσική Αγωγή;
Σημαίνει «μαθαίνω μέσα από την κίνηση». Μαθαίνω για το σώμα μου, μαθαίνω να ασκούμαι, μαθαίνω για τα αθλήματα.

Οι άνθρωποι σήμερα, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας και των επιστημών, έχουν εξασφαλίσει ένα υψηλό επίπεδο διαβίωσης. Όλοι αναγνωρίζουμε ότι ο μέσος όρος ζωής είναι υψηλότερος παρά ποτέ. Ωστόσο, παρά το αυξημένο όριο επιβίωσης του ανθρώπου και παρά τις ανέσεις και ευκολίες που όλοι απολαμβάνουμε, η υπερκατανάλωση, η υποκινητικότητα και το άγχος - συνέπεια της ζωής στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις - αποτελούν δυστυχώς στοιχεία του καθημερινού τρόπου ζωής. Οι ασθένεις που οφείλονται στην υποκινητικότητα και το άγχος συνεχώς αυξάνονται. Στόχος των επιστημών υγείας είναι όχι μόνο η καταπολέμηση των ασθενειών αυτών αλλά και η βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσω της δια βίου άσκησης. Σήμερα λοιπόν είναι επιτακτική η ανάγκη όλοι οι άνθρωποι - παιδιά και ενήλικες - να βάλουν την άσκηση στο καθημερινό τους πρόγραμμα.

Με την τακτική άσκηση και τις φυσικές δραστηριότητες ενισχύουμε την υγεία μας, βελτιώνουμε τη στάση του σώματος, ελέγχουμε το βάρος μας, δυναμώνουμε τα οστά μας, νιώθουμε καλύτερα και απολαμβάνουμε περισσότερο τη ζωή μας. Ευκαιρίες για άσκηση και παιχνίδια υπάρχουν παντού! Στο σχολείο κατά τη διάρκεια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής, αλλά κι εκτός σχολείου. Στο γήπεδο της γειτονιάς μας, στις αυλές, στα πάρκα, στις πλατείες ή στις παραλίες.

Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής θα μυηθείτε στα αθλήματα και τους παραδοσιακούς χορούς μέσα από ευχάριστες ασκήσεις και παιχνίδια. Θα μάθετε και θα δοκιμάσετε ποικιλία παιχνιδιών. Θα δοκιμάσετε και θα εξερευνήσετε τις δυνατότητές σας. Θα μάθετε τους βασικούς κανόνες των αθλημάτων. Θα γυμναστείτε και θα συνεργαστείτε με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας. Όμως, το πιο σημαντικό απ’ όλα, είναι να μάθετε να γυμνάζεστε σωστά. Φυσικά θα χρειαστεί να συμβουλευτείτε ή να συζητήσετε αρκετές φορές με τον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής για θέματα σχετικά με την άσκηση.

 

50 δραστηριότητες στο σπίτι για παιδιά (για βροχερές μέρες και όχι μόνο)

50 δραστηριότητες στο σπίτι για παιδιά (για βροχερές μέρες και όχι μόνο)