Ξενοφῶντος Ἑλληνικά

Κεφάλαιο 3. Παράγραφος 51

https://filologika.gr/lykio/a-lykiou-2/archaia-ellinika-a-likeiou/xenofontas/xenofon-ellinika-kefalaio-2-paragrafos-4/

Πρωτότυπο Κείμενο

Πάλιν δὲ εἰσελθὼν εἶπεν· «Ἐγώ͵ ὦ βουλή͵ νομίζω προστάτου ἔργον εἶναι οἵου δεῖ͵ ὃς ἂν ὁρῶν τοὺς φίλους ἐξαπατωμένους μὴ ἐπιτρέπῃ. Καὶ ἐγὼ οὖν τοῦτο ποιήσω. Καὶ γὰρ οἵδε οἱ ἐφεστηκότες οὔ φασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν͵ εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα τὸν φανερῶς τὴν ὀλιγαρχίαν λυμαινόμενον. Ἒστι δὲ ἐν τοῖς καινοῖς νόμοις τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοις ὄντων μηδένα ἀποθνῄσκειν ἄνευ τῆς ὑμετέρας ψήφου͵ τῶν δ΄ ἔξω τοῦ καταλόγου κυρίους εἶναι τοὺς τριάκοντα θανατοῦν. Ἐγὼ οὖν͵ ἔφη͵ Θηραμένην τουτονὶ ἐξαλείφω ἐκ τοῦ καταλόγου͵ συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν. Καὶ τοῦτον͵ ἔφη͵ ἡμεῖς θανατοῦμεν».

Μετάφραση

Και αφού ξαναμπήκε, είπε: «Εγώ, κύριοι βουλευτές, νομίζω ότι είναι καθήκον κάθε άξιου πολιτικού ηγέτη, όταν βλέπει ότι οι φίλοι του εξαπατούνται, να μην το επιτρέπει. Και εγώ αυτό θα κάνω. Γιατί και αυτοί που έχουν σταθεί εδώ λένε ότι δεν θα μας επιτρέψουν, εάν αθωώσουμε ένα άνδρα που φανερά βλάπτει την ολιγαρχία. Αναγράφεται, βέβαια, στους νέους νόμους να μην θανατώνεται κανείς από όσους ανήκουν στις τρεις χιλιάδες, χωρίς την δική σας ψήφο, αυτοί, όμως, που βρίσκονται εκτός καταλόγου οι τριάκοντα να έχουν το δικαίωμα να τους καταδικάζουν σε θάνατο. Εγώ, λοιπόν, είπε, τον Θηραμένη, αυτόν εδώ, τον διαγράφω από τον κατάλογο με τη σύμφωνη γνώμη όλων σας. Και αυτόν, είπε, εμείς τον καταδικάζουμε σε θάνατο».

Θεματικό κέντρο ενότητας:

Ο Κριτίας αδιάντροπα και αυθαίρετα διαγράφει το Θηραμένη από τον κατάλογο των τριών χιλιάδων έμπιστων ολιγαρχικών και τον καταδικάζει σε θάνατο.

ἐν τοῖς καινοίς νόμοις: πρόκειται για τους νόμους που συνέταξαν οι ίδιοι οι Τριάκοντα και φυσικά και ο Κριτίας. Οι τύραννοι δεν τηρούν ούτε τους  νόμους που ψήφισαν οι ίδιοι. Έτσι, καταλύεται κάθε έννοια νομιμότητας και ο νόμος γίνεται παιχνίδι στα χέρια του ισχυρού της στιγμής.

(Τους απλούς πολίτες μπορούσε να τους θανατώσει οποιοσδήποτε από τους Τριάκοντα και τα όργανά τους με την κατηγορία ότι είναι επικίνδυνοι για το καθεστώς).

κατάλογος: ο κατάλογος αυτός περιλάμβανε τα ονόματα τριών χιλιάδων ανθρώπων που ήταν έμπιστοι οπαδοί των Τριάκοντα. Αν κάποιος από τους «εντός του καταλόγου» είχε κατηγορηθεί, άδικα ή δίκαια, για ανατρεπτικές ενέργειες, για να καταδικαστεί σε θάνατο έπρεπε να αποφασίσουν οι πεντακόσιοι βουλευτές. Για τους «εκτός του καταλόγου» αποφάσιζαν μόνο οι Τριάκοντα.

πάλιν δὲ εἰσελθὼν εἶπεν: κύρια πρόταση κρίσεως.

εἶπεν: ρήμα/ ὁ Κριτίας: ενν. υποκείμενο / εἰσελθὼν: επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος / πάλιν: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου-επανάληψης

Ἐγώ͵ ὦ βουλή͵ νομίζω προστάτου ἔργον εἶναι: κύρια πρόταση κρίσεως.

νομίζω: ρήμα / ἐγώ: υποκείμενο / ἒργον εἶναι: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο / προστάτου: γενική κτητική στο ἒργον / τοιοῦτου: ενν. επιθετικός προσδιορισμός.

οἵου δεῖ: δευτερεύουσα αναφορική παραβολική της ποιότητας.

δεῖ: ρήμα / εἶναι: τελικό απαρέμφατο, ενν. υποκείμενο / τὸν προστάτην: ενν. υποκείμενο στο απαρέμφατο / οἵου (αντί οἷον): κατηγορούμενο στο υποκείμενο του απαρέμφατου, έλξη του αναφορικού.

ὃς ἂν ὁρῶν τοὺς φίλους ἐξαπατωμένους μὴ ἐπιτρέπῃ: αναφορική ονοματική πρόταση, προσδιοριστική στο (τοιούτου) προστάτου οἳου. Λειτουργεί ως υποκείμενο στο ἒργον εἶναι.

ἂν μὴ ἐπιτρέπῃ: ρήμα/ ὃς: υποκείμενο / ὁρῶν: επιρρηματική χρονικοϋποθετική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος / τοὺς φίλους: αντικείμενο / ἐξαπατωμένους: κατηγορηματική μετοχή, συνημμένη στο φίλους.

καὶ ἐγὼ οὖν τοῦτο ποιήσω: κύρια πρόταση κρίσεως.

ποιήσω: ρήμα / ἐγώ: υποκείμενο / τοῦτο: αντικείμενο.

καὶ γὰρ οἵδε οἱ ἐφεστηκότες οὔ φασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν κύρια πρόταση κρίσεως.

φασιν: ρήμα/ οἳδε: υποκείμενο / οἱ ἐφεστηκότες: παράθεση, επιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της, οἱ / οὒ ἐπιτρέψειν: ειδικό απαρέμφατο, άμεσο αντικείμενο με υποκείμενο οἳδε (ταυτοπροσωπία) ἡμῖν: έμμεσο αντικείμενο.

εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα τὸν φανερῶς τὴν ὀλιγαρχίαν λυμαινόμενον: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση.

ἀνήσομεν: ρήμα/ ἡμεῖς: ενν. υποκείμενο / ἄνδρα: αντικείμενο / τὸν λυμαινόμενον: επιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της τὸν, ως επιθετικός προσδιορισμός στο ἂνδρα / τὴν ὀλιγαρχίαν: αντικείμενο / φανερῶς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.

ἔστι δὲ ἐν τοῖς καινοῖς νόμοις τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοις ὄντων μηδένα ἀποθνῄσκειν ἄνευ τῆς ὑμετέρας ψήφου͵ τῶν δ΄ ἔξω τοῦ καταλόγου κυρίους εἶναι τοὺς τριάκοντα θανατοῦν: κύρια πρόταση κρίσεως.

ἔστι: απρόσ. έκφραση, ρήμα/ μὴ ἀποθνήσκειν μεν — εἶναι δε: τελικά απαρέμφατα, υποκείμενα της απρόσωπης έκφρασης με υποκείμενο στο ἀποθνήσκειν μηδένα (ετεροπροσωπία), στο εἶναι τοὺς τριάκοντα (ετεροπροσωπία) / τῶν ὂντων: επιθετική μετοχή ως γενική διαιρετική στο μηδέ­να / ἐν τοῖς τρισχιλίοις: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του μεταξύ / ἄνευ τῆς ψήφου: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της στέρησης-τρόπου/ ὑμετέρας: επιθετικός προσδιορισμός / κυρίους: κατηγορούμενο στο τοὺς τριάκοντα μέσω του συνδετικού ρήματος εἶναι / τῶν δ΄ ἔξω: γενική αντικειμενική στο κυρίους/ τοῦ καταλόγου: γενική της αναφοράς στο ἒξω/ θανατοῦν: απαρέμφατο του σκοπού / ἐν τοῖς νόμοις: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο μεταφορικά / καινοῖς: επιθετικός προσδιορισμός.

ἐγὼ οὖν-Θηραμένην τουτονὶ ἐξαλείφω ἐκ τοῦ καταλόγου͵ συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν: κύρια πρόταση κρίσεως.

ἐξαλείφω: ρήμα/ ἐγώ: υποκείμενο / Θηραμένην: αντικείμενο/ τουτονί: επιθετικός προσδιορισμός/ ἐκ τοῦ καταλόγου: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της απομάκρυνσης / συνδοκοῦν: επιρρηματική αιτιολογική μετοχή με υποκείμενο τοῦτο (απόλυτη)/ ἡμῖν: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στη μετοχή/ ἅπασιν: κατηγορηματικός προσδιορισμός

ἔφη: κύρια παρενθετική πρόταση.

ἔφη: ρήμα/ ὁ Κριτίας: ενν. υποκείμενο.

καὶ τοῦτον-ἡμεῖς θανατοῦμεν: κύρια πρόταση κρίσεως.

Θανατοῦμεν: ρήμα / ἡμεῖς: υποκείμενο / τοῦτον: αντικείμενο.

ἔφη: κύρια παρενθετική πρόταση.

ἔφη: ρήμα/ ὁ Κριτίας: ενν. υποκείμενο.