Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Θα ξεκινήσω με μια προσωπική μου εμπειρία από την επίσκεψή μου σε ένα Γενικό Λύκειο στον Ίλιον. Πριν τρία χρόνια, ήμουν καλεσμένη σε τάξη Β Λυκείου από την καθηγήτρια φιλόλογο για να μιλήσω για την ποίηση. Ήταν Μάρτιος που θεωρείται ο μήνας της ποίησης λόγω και της Παγκόσμιας Ημέρας (21 Μάρτη).

Συνάντησα λοιπόν εκεί έναν μαθητή λιγάκι παράξενο, λιγάκι αντιδραστικό, το όνομά του ήταν Φοίβος. Δήλωσε αμέσως και ρητά σε όλους μας πως θα αποχωρήσει, δεν «ήταν σε φάση», όπως χαρακτηριστικά είπε, να παρακολουθήσει μια διάλεξη περί ποίησης. Πήρα πρωτοβουλία και του είπα: «Εντάξει Φοίβο, μπορείς να φύγεις, αλλά πες μου κάτι πρώτα! Έχεις κοπέλα;»« Βεβαίως και έχω», μου απαντά περήφανος εκείνος. «Ωραία, πάρε αυτό το ποίημά μου, να το χαρίσεις στην κοπέλα σου! Μιλάει για αγάπη». Του δίνω λοιπόν το ποίημα σε φωτοτυπία και βγαίνει έξω! Μετά από 2-3 λεπτά  ανοίγει την πόρτα και μπαίνει μέσα πάλι και μου λέει: «Το διάβασα το ποίημα. Ωραίο! Θα της το δώσω.»

Για να μην μακρηγορώ, όχι μόνο έμεινε σε όλο το δίωρο, αλλά συμμετείχε και στο μικρό εργαστήρι γραφής που κάναμε στο τέλος. Έγραψε κι εκείνος τους στίχους του, έκανε τις ερωτήσεις του και για μένα ήταν πολύτιμη η παρουσία του. Γιατί σκέφτηκα πως κάτι έχει αρχίσει να γίνεται και πως αξίζει να γράφω ποίηση.

Το ίδια είχα νιώσει και όταν κάποτε ένας άλλος μαθητής μου από την έκτη (δίδασκα θέατρο στο δημοτικό τότε που ακόμα υπήρχε το μάθημα του θεάτρου  στις τάξεις Ε και ΣΤ΄) με περίμενε έξω από το γραφείο με ένα ποίημα του Βρεττάκου στο χέρι και μου είπε σοβαρός: «Κυρία οι ποιητές κατοικούν πέρα απ’ το φόβο» Γι’ αυτά και για πολλά άλλα γράφω ποίηση και δεν θα σταματήσω να φωνάζω πόσο ουσιαστική είναι η ποίηση, όπως και κάθε μορφή τέχνης, για τους εφήβους! Βοηθά τους νέους να στοχαστούν, να νιώσουν, να βιώσουν, να δημιουργήσουν, να κάνουν συνδέσεις, να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους.

Η ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή που θα ‘λεγε και ο Παυλόπουλος. Τα κλειδιά που δίνει μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να κάνουν μια βυθοσκόπηση στο εγώ τους.

Μη ξεχνάμε τον ρόλο που απέδιδαν στην ποίηση οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Οι ποιητές υπήρξαν πρότυπα για τους νέους. Οι αρχαίοι τραγικοί και κωμικοί ποιητές μας μίλησαν σχεδόν για όλα, προσέγγισαν πολλές απόψεις τις ανθρώπινης ύπαρξης.

Αφορμώμενη από το ποίημα του Ελύτη Είσαι νέος καταθέτω πως η ποίηση αφορά τους νέους, τους ερωτοφωτόσχιστους, που τους ανήκει ο κόσμος, ακριβώς επειδή αυτή η τέχνη του λόγου μπορεί να τους συνδέσει με το όνειρο, το συναίσθημα, τη φαντασία, τη δημιουργικότητας τους. Οι νέοι, όπως γράφει ο Ελύτης, έχουν τεράστια δύναμη, είναι σαν μικροί θεοί, Δίες που κρατούν τον κεραυνό στα χέρια τους. Έχουν ορμή, απεύθυνση, θράσος, θάρρος και στην ενδεχόμενη ερώτηση ποιο είναι το χρώμα της εφηβείας, η απάντηση θα ήταν το «κόκκινο».

Η ποίηση καλό είναι να διδάσκεται στα σχολεία με ένα τρόπο ελεύθερο και βιωματικό. Μέσω και άλλων τεχνών όπως αυτή του θεάτρου. Μέσω της δραματοποίησης για παράδειγμα, καθώς εκείνη είναι ένας όμορφος και δραστικός τρόπος για να προσεγγίσεις την ποίηση παντοιοτρόπως και να δώσεις στα παιδιά την ευκαιρία να αυτενεργήσουν, να αυτοσχεδιάσουν, να επεκτείνουν, να διευρύνουν το βλέμμα τους για τον κόσμο. Στα πλαίσια των μεταπτυχιακών μου σπουδών στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Αθήνας, και στα πλαίσια της Διδασκαλίας του Θεάτρου στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση μου εδόθη η ευκαιρία να διδάξω το συγκεκριμένο ποίημα του Ελύτη σε τάξεις του Λυκείου, αλλά μέσω των θεατρικών τεχνικών. Παίρνοντας λοιπόν feedback από τους μαθητές, σημείωσα εκφράσεις όπως «μακάρι έτσι να διδάσκεται η Λογοτεχνία στο σχολείο!»Kαι άλλα πολλά και ενδιαφέροντα σχόλια που έχουν καταγραφεί και βοηθούν την γράφουσα στην έρευνα! Σε επίσκεψή μου σε σχολείο το 2014 η καθηγήτρια φιλόλογος είχε σχολιάσει «πως η ποίηση θυσιάζεται στο βωμό των Πανελληνίων.» Η ποίηση λοιπόν πρέπει να διδάσκεται συνεχώς και να επικοινωνείται και μέσω των άλλων τεχνών με τις οποίες μπορεί να συνεργαστεί. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη την ποίηση για να τους κινητοποιήσει εσωτερικά, ψυχικά και νοητικά και με όλους τους τρόπους. Να τους ωθήσει να ψάξουν μέσα τους, να δουν την αλήθεια τους!

Με το ποίημά του Είσαι νέος ό Ελύτης ανιχνεύει τους εφήβους και τον τρόπο τους. Είναι ελεύθεροι μες την παντοδυναμία τους λόγω της φύσης της εφηβείας. Ο ποιητής τους προτρέπει να «πιάσουν το πρέπει από το ι και να το γδάρουν ίσα με το π». Είναι ο ίδιος ο Ελύτης που έχει πει «Την Άνοιξη , αν δεν την βρεις τη φτιάχνεις». Μέσω της ποίησης και με αφορμή αυτήν μπορούν  οι νέοι να στοχαστούν πάνω σε διαχρονικά αλλά και σύγχρονα -επίκαιρα ζητήματα πάνω σε έννοιες όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αγάπη, ο ρατσισμός, και πάρα πολλά άλλα. Αυτό το πρέπει που έρχεται συχνά σε αντιπαλότητα στον κάθε άνθρωπο με ένα θέλω ο νέος που το ερμηνεύει και πώς το διαχειρίζεται; Λόγω της  φύσης της εφηβείας, αλλά και την υφής της, ο Ελύτης προτείνει πως αυτή είναι  πως θα γδάρει τα πρέπει και όσα αυτά πρεσβεύουν. Άρα εδώ η ποίηση προτείνει μια στάση ζωής, όπως ο Κ.Π. Καφάβης προτείνει στάσεις ζωής στο ποίημά του Όσο μπορείς, αλλά και στην Ιθάκη. Επίσης, στο πάθημά του Ένας Γέρος ο Καβάφης πάλι μιλά στους νέους μέσω του προσωπείου του γέρου που αναπολεί την ζωή του και στοχάζεται πόσα πράγματα έχασε από τη ζωή τους. Είναι σαν να συνδέεται αυτό το ποίημα με το Είσαι νέος. Αν ο γέρος του Καφάβη μιλούσε στον νέο του Ελύτη και του μετέφερε την εμπειρία του, σίγουρα θα τον βοηθούσε.

Στο υποθετικό ερώτημα αν η ποίηση μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά ή και ιαματικά στον ψυχισμό των εφήβων, η απάντηση είναι ένα μεγάλο και ηχηρό «ναι». Βεβαίως και μπορεί. Επειδή η ποίηση, η γνήσια ποίηση έχει τον μαγικό τρόπο να μιλήσει στις  καρδιές των εφήβων, να τους διεγείρει να τους δείξει τους δρόμους, τις δυνατότητες ,τις ποιότητες. Δεν μιλάμε για στείρο διδακτισμό, αλλά για ευφάνταστες  προεκτάσεις.

Η ποίηση μπορεί να μιλήσει στους νέους γιατί τους μοιάζει. Διαθέτει όπως και κείνοι ορμή, τόλμη, φαντασία , εφευρετικότητα, πλουραλισμό και αυθεντικότητα.