Ενημερώθηκε στις 17 Ιανουαρίου, 2022
Η σχέση του Σεφέρη με το BBC
Το BBC ήταν οικείος χώρος για τον Σεφέρη από τα τέλη κιόλας της δεκαετίας του ’40.
Στη δεκαετία του ’50 (αλλά και αργότερα) ακούστηκαν επίσης πολλές φορές από τη ραδιοφωνία του BBC απαγγελίες ποιημάτων του ίδιου. Τον Δεκέμβριο του 1959, όταν υπηρετούσε ως πρέσβης της Ελλάδος στο Λονδίνο, το πρόγραμμα του BBC μετέδωσε ένα ημίωρο πρόγραμμα που ήταν αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στο λογοτεχνικό του έργο.
Ο ίδιος είχε αποφασίσει να μη δημοσιεύσει νέα εργασία του σε εφημερίδες και περιοδικά μετά την επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα στις 21 Απριλίου 1967, αλλά αποφάσισε τον Μάρτιο του 1969 να λύσει τη σιωπή του και να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στο στρατιωτικό καθεστώς για την τραγωδία στην οποία οδηγούσε τη χώρα.
*Πηγή φωτογραφίας: https://www.bbc.co.uk/greek/seferis.shtml
Ενημερώθηκε στις 18 Μαρτίου, 2022
Τα νεανικά χρόνια του Γιώργου Σεφέρη
Ο Γεώργιος Σεφεριάδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου του 1900 στη Σμύρνη. Ήταν το μεγαλύτερο παιδί του Στυλιανού Σεφεριάδη (1873-1951) - δικηγόρου, σημαντικού κοινωνικού παράγοντα της Σμύρνης και ανθρώπου με λογοτεχνικές ανησυχίες - και της Δέσποινας Τενεκίδη με καταγωγή από τη Νάξο. Το ζευγάρι είχε άλλα δυο παιδιά, τον Άγγελο (1905-1950) και την Ιωάννα (1902-2000), σύζυγο του φιλόσοφου και πολιτικού Κωνσταντίνου Τσάτσου.
Ο Σεφέρης ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του το 1906 στη Σμύρνη και τις ολοκλήρωσε το 1918 στην Αθήνα, όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του από το 1914. Στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, από την οποία αποφοίτησε με διδακτορικό το 1924. Τα χρόνια παραμονής του στο Παρίσι ήταν καθοριστικά για τη διαμόρφωση της ποιητικής του φυσιογνωμίας. Ήταν η εποχή που το κίνημα του μοντερνισμού βρισκόταν στην ακμή του.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα διορίστηκε υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών (1926), αρχίζοντας έτσι μια λαμπρή καριέρα στο διπλωματικό σώμα, που κορυφώθηκε το 1957, με την τοποθέτησή του ως πρεσβευτή της Ελλάδας στη Μεγάλη Βρετανία. Παρέμεινε στο Λονδίνο έως το 1962, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Στις 10 Απριλίου του 1941, μία ημέρα μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, παντρεύτηκε στην Πλάκα τη Μαρώ Ζάννου, με την οποία δεν απέκτησε παιδιά.
Στα ελληνικά γράμματα ο Γιώργος Σεφέρης εμφανίστηκε το 1931, με την ποιητική συλλογή Στροφή, η οποία από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας της προκάλεσε το ενδιαφέρον της λογοτεχνικής κοινότητας της Αθήνας, με θετικές και αρνητικές αντιδράσεις. Οι θαυμαστές του -Γιώργος Θεοτοκάς, Γιώργος Κατσίμπαλης και Ανδρέας Καραντώνης- υποστήριξαν ότι η Στροφή εγκαινιάζει μια καινούργια εποχή για την ελληνική ποίηση, ενώ οι επικριτές του, όπως ο Άλκης Θρύλος και ο Τάκης Παπατσώνης, ισχυρίστηκαν ότι η ποίηση του Σεφέρη είναι σκοτεινή και εγκεφαλική, χωρίς πραγματικό συναίσθημα. Με την πάροδο του χρόνου, η Στροφή απέκτησε τεράστιο συμβολικό βάρος, επειδή θεωρήθηκε από την κριτική ότι έστρεψε την ελληνική ποίηση από την παραδοσιακή στη μοντέρνα γραφή. Ο Μοντερνισμός του Σεφέρη, παρατηρεί ο Γιώργος Θεοτοκάς, υπήρξε «ένας μοντερνισμός τολμηρός, αλλά που κρατούσε το νήμα της παράδοσης, με αίσθημα ευθύνης και με σεβασμό για τη γλώσσα». Ο θόρυβος που δημιουργήθηκε, αλλά και το ειδικό βάρος των Κατσίμπαλη και Καραντώνη στα λογοτεχνικά πράγματα, τον βοήθησε να επιβληθεί ως ένας πολλά υποσχόμενος νέος ποιητής.
Η καθιέρωση του Σεφέρη ως μείζονος ποιητή έγινε το 1935, με την ποιητική συλλογή Μυθιστόρημα. Σ’ αυτό το έργο βλέπουμε πλήρως διαμορφωμένα τα σύμβολα που συνθέτουν την ποιητική μυθολογία του Σεφέρη: το «ταξίδι», οι «πέτρες», τα «μάρμαρα», τα «αγάλματα», η «θάλασσα», ο «Οδυσσέας» κ.ά. Εκτός από το πλούσιο ποιητικό έργο του, ο Σεφέρης διακρίθηκε και στον δοκιμιακό λόγο, με μία σειρά ρηξικέλευθων κριτικών δοκιμίων, στα οποία τόνισε τη σημασία της ελληνικής παράδοσης και ανέδειξε το έργο περιθωριακών μορφών της, όπως του Γιάννη Μακρυγιάννη και του Θεόφιλου. Το μεταφραστικό του έργο είναι μικρό σε ποσότητα, αλλά σημαντικό. Μετέφρασε δύο έργα του αμερικανού ποιητή Τ.Σ. Έλιοτ (Έρημη Χώρα και Φονικό στην Εκκλησιά), ενώ μετέφερε στη νέα ελληνική δύο έργα της Βίβλου (Άσμα Ασμάτων και Αποκάλυψη του Ιωάννη). Ο Τ.Σ. Έλιοτ, ηγετική φυσιογνωμία της μοντερνιστικής ποίησης του 20ου αιώνα, ήταν ο ποιητής που τον επηρέασε όσο κανένας άλλος.
Από τη δεκαετία του '50 το έργο του Σεφέρη μεταφράστηκε και εκτιμήθηκε στο εξωτερικό. Συνεπεία αυτού ήταν η βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας τον Δεκέμβριο του 1963, «για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες», όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας.
Κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας, έσπασε η σιωπή του στις 28 Μαρτίου του 1969 και στηλίτευσε τη χούντα με την περίφημη δήλωσή του στο ραδιόφωνο του BBC. «Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτές να καταποντισθούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά» τόνισε μεταξύ άλλων.
Στις αρχές Αυγούστου του 1971 ο Γιώργος Σεφέρης εισάγεται στον Ευαγγελισμό και εγχειρίζεται στον δωδεκαδάκτυλο. Θα πεθάνει από μετεγχειρητικές επιπλοκές τα ξημερώματα της 20ης Σεπτεμβρίου του 1971. Η κηδεία του, δύο ημέρες αργότερα, θα είναι πάνδημη και θα λάβει αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Στη νεκρώσιμη πομπή προς το Α' Νεκροταφείο, μπροστά στην Πύλη του Αδριανού, το πλήθος σταματά την κυκλοφορία και αρχίζει να τραγουδά το απαγορευμένο τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Σεφέρη Άρνηση (Στο περιγιάλι το κρυφό, όπως είναι πιο γνωστό). Στις 23 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύεται στην εφημερίδα Το Βήμα, το τελευταίο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη Επί Ασπαλάθων, που έγραψε στις 31 Μαρτίου 1971 και αποτελεί μία ακόμη καταγγελία κατά της δικτατορίας.
Αρκετοί συνθέτες έχουν μελοποιήσει ποιήματά του, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Νίκος Μαμαγκάκης, Μίλτος Πασχαλίδης, Αδελφοί Κατσιμίχα, Ηλίας Ανδριόπουλος, Δήμος Μούτσης, Αργύρης Μπακιρτζής, Δημήτρης Αγραφιώτης, Θεόδωρος Αντωνίου, Λεωνίδας Ζώρας, Θεόδωρος Καρυωτάκης, Περικλής Κούκος, Γιώργος Κουρουπός, Γεώργιος Πονηρίδης, Θάνος Μικρούτσικος και Τζον Τάβενερ.
*Εικόνα 1: Γιώργος, Ιωάννα και Άγγελος, τα τρία αδέλφια Σεφεριάδη σε νεαρή ηλικία. Αντλήθηκε από http://enosivourlioton.gr/?p=838
*Εικόνες 2 και 3: Αντλήθηκαν αντίστοιχα από https://empros.gr/2014/02/poia-elliniki-leksi-einai-archaia-kai-poia-nea-apo-ton-omiro-sto-simera/ και https://www.thessalonikiartsandculture.gr/kosmos/art-salad/giorgos-seferis-5-exairetika-poiimata-toy-nompelista-logotechni/
Ενημερώθηκε στις 20 Φεβρουαρίου, 2022
Γιώργος Σεφέρης-Βιογραφικά στοιχεία
Ο Γιώργος Σεφέρης (πραγματικό όνομα: Γεώργιος Σεφεριάδης, 13 Μαρτίου 1900 – 20 Σεπτεμβρίου 1971) ήταν Έλληνας διπλωμάτης και ποιητής και ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και εκ των δύο μοναδικών Ελλήνων βραβευμένων με Νόμπελ Λογοτεχνίας, μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη.
Γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου 1900 στα Βουρλά, στην Μικρά Ασία. Το 1914, εποχή κατά την οποία άρχισε να γράφει τους πρώτους στίχους του, με το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου κατά τη θερινή περίοδο του έτους, η οικογένεια μετανάστευσε στην Ελλάδα.
Αποφοίτησε από το Πρότυπο Κλασσικό Γυμνάσιο Αθηνών τον Μάϊο του 1917. Ένα χρόνο αργότερα πήγε στο Παρίσι και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, από την οποία αποφοίτησε με διδακτορικό το 1924.
Ο Γιώργος Σεφέρης εμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα το 1931 με την ποιητική συλλογή “Στροφή” η οποία προκάλεσε θετικές και αρνητικές αντιδράσεις στη λογοτεχνική κοινότητα γιατί γίνεται φανερή η διαφοροποίηση του από την ποίηση της γενιάς του 1920.
Μετά την “Στέρνα” (1932) καθιερώθηκε με την ποιητική του συλλογή “Μυθιστόρημα”(1935). Διακρίνεται η επίδραση που δέχτηκε από την καθαρή ποίηση του Πωλ Βαλερύ και από τον μοντερνισμό του Τόμας Έλιοτ. Ακολούθησαν οι συλλογές “Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄” (1940), “Τετράδιο Γυμνασμάτων” (1940), “Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄” (1944), “Κίχλη”(1947),“Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄”(1955) όπου ο ποιητής εμπνέεται από την Κύπρο. Το 1963, βραβεύεται με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών.
Στις 16 Απριλίου 1964 αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, ενώ το καλοκαίρι του ίδιου έτους αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και τον Ιούνιο του 1965 επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πρίνστον.
Στις 28 Μαρτίου 1969 ο Γιώργος Σεφέρης μίλησε για πρώτη φορά δημόσια εναντίον της Χούντας και για το λόγο αυτό του αφαιρέθηκε ο τίτλος του πρέσβη επί τιμή, καθώς και το δικαίωμα χρήσης διπλωματικού διαβατηρίου.
Απεβίωσε στις 20 Σεπτεμβρίου 1971 και δύο ημέρες μετά που πραγματοποιήθηκε η κηδεία του, εξελίχθηκε σε σιωπηρή πορεία κατά της δικτατορίας.
 |
 |
 |
 |
 |
Ενημερώθηκε στις 8 Φεβρουαρίου, 2022
Στίχοι και σκέψεις του Σεφέρη που ξεχωρίζουν για μένα, τον Παναγιώτη
Ενημερώθηκε στις 13 Ιανουαρίου, 2022
Γιώργος Σεφέρης: ο ποιητής, ο πολίτης, ο άνθρωπος της σκέψης και της ευθύνης
Οι πρώτες μας συζητήσεις για τον Γιώργο Σεφέρη με τα παιδιά της ΣΤ΄ τάξης ξεκίνησαν σχεδόν συμπτωματικά με μια αναφορά στα βραβεία Νόμπελ. Ποιος ήταν ο Νόμπελ; Γιατί αυτά τα διεθνή βραβεία που έχουν το όνομά του και απονέμονται κάθε χρόνο σε διακεκριμένους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Επιστημών είναι τόσο σημαντικά; Πόσα χρωστάει ο Πολιτισμός μας στα "θεμέλιά" του, δηλαδή στα Γράμματα και τις Επιστήμες;
 |
 |
 |
| 1. Άλφρεντ Νόμπελ | 2. Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ 1963) | 3. Οδυσσέας Ελύτης (Νόμπελ 1979) |
Η χώρα μας, η Ελλάδα, είναι μια μικρή χώρα αλλά είχε άξιους εκπροσώπους για να τιμηθούν με βραβείο Νόμπελ. Πρώτα τιμήθηκε ο Γιώργος Σεφέρης (το 1963) και μετά από λίγα χρόνια ο Οδυσσέας Ελύτης (το 1979). Και οι δύο ήταν άνθρωποι των Γραμμάτων, σπουδαίοι ποιητές που το έργο τους αναγνωρίστηκε μέσα και έξω από την Ελλάδα. Είχαν βεβαίως ως "εργαλείο" την ελληνική γλώσσα, μια γλώσσα από τις πιο παλιές και τις πιο πλούσιες που ακούστηκαν και γράφτηκαν στον κόσμο μας. Μια γλώσσα που περιέγραψε φωτεινές σκέψεις φιλοσόφων, μια γλώσσα στην οποία αντήχησε καταπληκτικός θεατρικός λόγος, μια γλώσσα που δημιούργησε απαράμιλλες αφηγήσεις, εξαιρετικά λογοτεχνικά και ποιητικά κείμενα, από τον καιρό του Ομήρου ως τους πιο σύγχρονους ποιητές. Ξέρουμε ότι κι άλλοι προτάθηκαν για Νόμπελ, κι άλλοι άξιζαν και αξίζουν βραβεία και τιμή. Ας θυμηθούμε μερικά ονόματα: τον Διονύσιο Σολωμό, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Κωστή Παλαμά,..
Ωστόσο, είχαμε μια παραπάνω αφορμή να μάθουμε περισσότερα για τον Γιώργο Σεφέρη: φέτος συμπληρώθηκαν 50 χρόνια ακριβώς από τον θάνατό του στις 20 Σεπτεμβρίου του 1971. Πέθανε στη διάρκεια της δικτατορίας και χιλιάδες άνθρωποι τον αποχαιρέτισαν νιώθοντας πως χάνουν έναν Έλληνα-σύμβολο που τους έκανε να νιώθουν υπερήφανοι. Η δικτατορία όμως που είχε ξεκινήσει από το 1967 δεν τους έκανε καθόλου υπερήφανους, το ακριβώς αντίθετο, κι έτσι η πάνδημη αυτή κηδεία έγινε σχεδόν ένα αντιδικτατορικό συλλαλητήριο όπου αυθόρμητα οι άνθρωποι προσπάθησαν να εκφράσουν την θλίψη, τον θυμό, την απελπισία αλλά και την ελπίδα τους για λύτρωση. Με δύναμη και συγκίνηση χειροκρότησαν φωνάζοντας "Αθάνατος", τραγούδησαν γνωστά μελοποιημένα ποιήματα του ποιητή ενώ ακούστηκε από χιλιάδες στόματα και ο Εθνικός Ύμνος της χώρας μας. Ο ίδιος ο Γιώργος Σεφέρης είχε εκφράσει λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1969, από το Λονδίνο και τον ραδιοφωνικό σταθμό του ΒΒC την αντίθεσή του στην τυραννία, κάνοντας την περίφημη -λιγόλογη, όμως πολύ σαφή- "Δήλωσή" του εναντίον της ανώμαλης και επικίνδυνης για τον τόπο μας κατάστασης.
Επομένως, αποφασίσαμε πως αξίζει να μάθουμε περισσότερα για τον Γιώργο Σεφέρη. Έναν σημαντικό ποιητή, έναν συνειδητοποιημένο πολίτη, έναν άνθρωπο των στοχασμών και της ευθύνης. Αξίζει πάντα να μαθαίνουμε, να συζητάμε, να κάνουμε πρότυπά μας τους φωτεινούς ανθρώπους.
Πηγές φωτογραφιών:
- Άλφρεντ Νόμπελ, Παρατίθεται από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CF%80%CE%B5%CE%BB#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:AlfredNobel_adjusted.jpg
- Γιώργος Σεφέρης. Παρατίθεται από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%B5%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Giorgos_Seferis_1963.jpg
- Οδυσσέας Ελύτης. Παρατίθεται από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD%CE%B1%CF%82_%CE%95%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7%CF%82#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Odysseas_Elytis_1974.jpg