Για να μπορούμε να φροντίζουμε αποτελεσματικά τους ανθρώπους που αγαπάμε είναι απαραίτητη προϋπόθεση να μην ξεχνάμε να φροντίζουμε πρώτα τον εαυτό μας. Ο Εθνικός Σύλλογος Σχολικών Ψυχολόγων των Η.Π.Α (National Association of School Psychologists-NASP) αναφέρεται στην ανάγκη φροντίδας της υγείας των φροντιστών, είτε αυτοί είναι γονείς είτε εκπαιδευτικοί είτε ασκούν κάποιο παρεμφερές έργο.
“Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και άλλοι φροντιστές διαδραματίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη των παιδιών να διαχειριστούν τις κρίσεις, και συχνά το κάνουν αυτό αγνοώντας τις δικές τους ανάγκες κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Ωστόσο, οι φροντιστές πρέπει να φροντίζουν πρώτα από όλους τον ίδιο τους τον εαυτό για να μπορούν να παραμένουν διαθέσιμοι και να προσφέρουν τη φροντίδα τους στα παιδιά που έχουν υπό την ευθύνη τους.
- Ένα φυσικό ένστικτο για γονείς και άλλους ενήλικους φροντιστές είναι να βάλουν στην άκρη τις προσωπικές τους ανάγκες για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια και την ευζωία των παιδιών που φροντίζουν. Όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό οι ίδιοι να παρακολουθούν τις δικές τους αντιδράσεις κι να φροντίζουν τις ανάγκες τους καθώς η αποτυχία σε αυτόν τον τομέα μπορεί να οδηγεί σε στρες και εξουθένωση (burnout). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε καταστάσεις κρίσης που τα συνήθη υποστηρικτικά δίκτυα και οι ρουτίνες έχουν αποδιοργανωθεί και η αποκατάσταση της κανονικότητας παίρνει περισσότερο καιρό.
- Η εξουθένωση επηρεάζει την ικανότητα του ανθρώπου να παρέχει υποστήριξη στην κρίση να διενεργεί παρεμβάσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από μια ξαφνική κρίση όπως μια φυσική καταστροφή ή μια επίθεση ή κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης περιόδου άγχους.
- Εκτός από την εξουθένωση οι φροντιστές είναι επίσης ευάλωτοι στο να αναπτύξουν δευτερογενές ψυχικό τραύμα ή στρες, που συμβαίνει σαν αποτέλεσμα της έκθεσής μας σε πληροφορίες που αφορούν τραυματικές εμπειρίες άλλων ανθρώπων, ή κατά τη διάρκεια της παροχής υποστήριξης σε ανθρώπους που έχουν πληγεί άμεσα από μια τραγωδία.
- Ενώ ο κάθε φροντιστής μπορεί να δείχνει σημάδια και συμπτώματα στρες και δευτερογενούς ψυχικού τραύματος, οι φροντιστές που έχουν τις δικές τους ιστορίες απώλειας και πένθους, προηγούμενου ψυχολογικού τραύματος, ψυχικής ασθένειας, κατάχρησης ουσιών, έλλειψη κοινωνικών και οικογενειακών πηγών υποστήριξης, θα είναι πιο ευάλωτοι σε τέτοια θέματα.
- Κάποιες αντιδράσεις αποτελούν συνηθισμένες εμπειρίες που μοιράζονται όλοι οι άνθρωποι μετά από μία κρίση. Ωστόσο, άλλες μπορεί να χρήζουν επαγγελματικής βοήθειας ή παρακολούθησης. Αυτές συμπεριλαμβάνουν:
- Γνωστικές αντιδράσεις όπως αδυναμία να σταματήσεις να σκέφτεσαι για την κρίση, απώλεια αντικειμενικότητας, αδυναμία λήψης αποφάσεων, αδυναμία λεκτικής προφορικής ή γραπτής έκφρασης
- Σωματικές αντιδράσεις όπως χρόνια κόπωση και εξάντληση, γαστρο-οισοφαγικά προβλήματα, πονοκέφαλοι και άλλοι πόνοι, απώλεια όρεξης ή δυσκολίες με τον ύπνο
- Συναισθηματικές αντιδράσεις όπως υπερβολική ανησυχία ή άγχος, μούδιασμα, ευερεθιστότητα, θυμός ή οργή, αγχωτικές σκέψεις ή όνειρα, και/ή αυτοκτονικός ιδεασμός και/ή κατάθλιψη
- Συμπεριφορικές/ Κοινωνικές αντιδράσεις όπως κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών, απόσυρση από την επικοινωνία με αγαπημένους ανθρώπους, αδυναμία να ολοκλήρωσης ή επιστροφής σε εργασιακές υποχρεώσεις
6. Όλοι οι φροντιστές χρειάζεται να σκεφτούν τις ακόλουθες προτάσεις για να αποφύγουν την εξουθένωση
- Σωματική αυτο-φροντίδα: Διατηρήστε υγιεινές συνήθειες διατροφής και πίνετε πολύ νερό. Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Κοιμηθείτε όσο χρειάζεστε.
- Συναισθηματική αυτο-φροντίδα: Να γνωρίζετε ποια είναι τα όριά σας. Αναγνωρίστε ότι οι αντιδράσεις σας είναι φυσιολογικές και συμβαίνουν συχνά στους φροντιστές, ακόμα και σε εξειδικευμένους καλά εκπαιδευμένους επαγγελματίες στη διαχείριση κρίσεων.
- Κοινωνική αυτο-φροντίδα και σύνδεση: Διατηρήστε κανονικές καθημερινές συνήθειες, δημιουργώντας μια ρουτίνα. Ελάτε σε παφή με έμπιστους φίλους ή μέλη της οικογένειάς σας. Συνδεθείτε με θεσμικά δίκτυα όπως οι σχολικές και θρησκευτικές κοινότητες που ανήκετε. Επεξεργαστείτε ή απαριθμήστε τα γεγονότα της ημέρας στο τέλος της ημέρας, μαζί με άλλους φροντιστές ή συναδέλφους.
- Επαρκείς υποστηρικτικές πηγές: Αναγνωρίστε το γεγονός ότι μπορεί να χρειάζεστείτε επιπλέον βοήθεια. Ζητήστε τη συνδρομή υπηρεσιών υποστήριξης που διατίθενται από την πολιτεία.
- Υπερασπιστείτε το δικαίωμά σας να ξεκουράζεστε θέτοντας όρια στον αριθμό των υπηρεσιών που μπορείτε να προσφέρετε. Διεκδικήστε από τους ανθρώπους που σας πλαισιώνουν να διατηρούν μια υποστηρικτική ατμόσφαιρα συνεργασίας που να επιτρέπει την αυτο-φροντίδα.
Μετάφραση/προσαρμογή από: https://www.nasponline.org/resources-and-publications/resources-and-podcasts/school-climate-safety-and-crisis/mental-health-resources/care-for-caregivers-tips-for-families-and-educators