Την Τετάρτη 1/3 στον Όμιλο Κινηματογράφου προβλήθηκε η ταινία "Enigma" του Michael Apted (2001), με θέμα της το "σπάσιμο" του κωδικού της περίφημης συσκευής κρυπτογράφησης των Ναζί από μια ομάδα επιστημόνων στο Bletchley Park του Λονδίνου. Πρόκειται για ένα σπουδαίο κατόρθωμα που επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου χάρη στη συνεργασία της Γαλλικής μυστικής υπηρεσίας, του Γραφείου αποκρυπτογράφησης της Πολωνίας και του Μπλέτσλι Παρκ, της Υπηρεσίας αποκρυπτογραφήσεων της Βρετανικής κυβέρνησης.

Πηγές πληροφόρησης για τον Β΄ Παγκόσμιο

• 7 ερωτήσεις-απαντήσεις για να καταλάβετε τι συνέβη στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
• World War II: Every Day (βίντεο)

Κατά τη δεκαετία του '30 ο Πολωνός μαθηματικός Marian Rejewski, βασισμένος στα εγχειρίδια χρήσης του Enigma που εξασφάλισε η Γαλλική αντικατασκοπεία, "έσπασε" τον κωδικό με την ομάδα του λίγο πριν από την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία. Οι Πολωνοί διαβίβασαν τις πληροφορίες που είχαν στους Βρετανούς, αλλά εντωμεταξύ οι Γερμανοί είχαν αναβαθμίσει τον κωδικό. Έτσι, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου συγκροτήθηκε μια νέα μυστική ομάδα στο Bletchley Park, η ομάδα Ultra, με σκοπό την εκ νέου αποκρυπτογράφηση. Στο όλο εγχείρημα πρωτοστάτησε  ο Άγγλος μαθηματικός Alan Turing, δημιουργός - μαζί με τον Gordon Welchman - της μηχανής Bombe, ενός υπερυπολογιστή της εποχής που επιτάχυνε σημαντικά τη διαδιακασία και ήδη από τα μέσα του 1940 οι Βρετανοί αποκρυπτογραφούσαν τα περισσότερα μηνύματα της αεροπορίας των αντιπάλων τους. Τέλος, το 1941 κατάφεραν να αποκρυπτογραφήσουν και τον κωδικό που χρησιμοποιούσαν τα υποβρύχια των Γερμανών (U-boats) και με αυτή τη γνώση μπόρεσαν να αποφύγουν τις επιθέσεις των υποβρυχίων στις συμμαχικές νηοπομπές που διέσχιζαν τον Ατλαντικό.

Πηγές πληροφοριών: Britannica, Imperial War Museums

Περισσότερα για τον κωδικό Enigma και την αποκρυπτογράφησή του:

• Κωδικός Enigma
• Πώς λειτουργεί μια μηχανή Enigma
• Το "σπάσιμο" του κωδικού από τον Alan Turing
• Bletchley Park - Virtual Tour
• Alan Turing: The man who cracked the Nazi code (ντοκιμαντέρ)

 

 

Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στο μυθιστόρημα "Enigma" του Robert Harris (1995) για τη δράση της ομάδας του Bletchley Park στον τομέα της αποκρυπτογράφησης. Το θέμα έχει απασχολήσει κι άλλες φορές τους κινηματογραφιστές. Ταινίες που αναφέρονται στην αποκρυπτογράφηση του κωδικού του Enigma (με συνδέσμους για τα επίσημα τρέιλερ):

• U-571 του Jonathan Mostow (2000)
• Το παιχνίδι της μίμησης του Morten Tyldum (2014), με έμφαση στον ρόλο του μαθηματικού Alan Turing (Benedict Cumberbatch)

Στην ταινία "Enigma", μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, η σφαγή του Κατίν, παρουσιάζεται να παίζει κομβικό ρόλο στην αποκρυπτογράφηση του κωδικού Enigma. Πρόκειται για τη μαζική δολοφονία χιλιάδων Πολωνών αξιωματικών και πολιτών στο δάσος του Κατίν την άνοιξη του 1940 από τους Σοβιετικούς. Αργότερα, το 1943, όταν έγινε γνωστό το γεγονός με την ανακάλυψη ομαδικών τάφων στην περιοχή, οι Σοβιετικοί απέδωσαν την ευθύνη για τη σφαγή στους Ναζί. Οι Δυτικές Δυνάμεις συγκάλυψαν τις ευθύνες των Σοβιετικών, καθώς τότε πια είχαν γίνει σύμμαχοί τους, και αγνόησαν τις πολωνικές διαμαρτυρίες. Επίσημα η ευθύνη για την εξόντωση των περίπου 20.000 Πολωνών αναλήφθηκε από τη ρωσική κυβέρνηση μόλις το 1990. Η σφαγή στο δάσος του Κατίν αποτελεί και το θέμα ταινίας του Πολωνού σκηνοθέτη Andrzej Wajda (Katyn, 2007).