English

Month: November 2022

PROJECT A TETΡΑΜΗΝΟΥ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ PROJECT A TETΡΑΜΗΝΟΥ, Χωρίς κατηγορία 0 Comment

 

  1. ΔΙΑΒΑΣΤΕ  ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΌΣΚΑΡ ΟΥΑΛΝΤ  ΚΑΙ α.Να το αναλύσετε πλήρως. β. Να μιλήσετε για το ρόλο του θεάτρου στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων γ

  2. Όσκαρ Ουάιλντ

    Το θέατρο στο Άργος

    Τσουκνίδες και παπαρούνες φθείρουν το λαξευτό σκαλί:

    κανένας ποιητής στεφανωμένος με την ελιά της αθανασίας

    δεν τραγουδά το ευχάριστο άσμα του, ούτε η γοερή Τραγωδία

    τρομάζει τον αέρα· το πράσινο στάρι κυματίζει γλυκά

    εκεί που κάποτε ο Χορός κινούνταν με γοργούς ρυθμούς·

    μακριά στην Ανατολή μια πορφυρή έκταση θάλασσας,

    οι χρυσαφένιοι βράχοι που φυλάκισαν τη Δανάη·

    και το βεβηλωμένο Άργος μπρος στα πόδια μου.

     

    Δεν είναι τώρα η εποχή να θρηνούμε τα περασμένα,

    το ναυάγιο ενός έθνους πάνω στην πέτρα του Χρόνου,

    ή τις φοβερές καταιγίδες της παμφάγου Μοίρας,

    διότι τώρα οι άνθρωποι φωνασκούν μπρος στην πόρτα μας,

    ο κόσμος γέμισε πανούκλα, αμαρτία και έγκλημα,

    ακόμα και ο Θεός έχει χάσει το μισό θρόνο του για Χρυσάφι!

                                                                                                   Άργος 1877

2. Να διερευνήσετε το ρόλο της Δημοκρατίας για την κορυφαία ανάπτυξη της Αθήνας τον 5ο αιώνα.

3.NA ΔΙΑΛΕΞΕΤΕ ΈΝΑ ΈΡΓΟ από την αρχαία ελλάδα (γλυπτό- μνημείο κ.λπ.) να το περιγράψετε και να πείτε την ιστορία του.

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) Πρόσθετα παραθέματα / πηγές

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ 2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) Πρόσθετα παραθέματα / πηγές 0 Comment

[ΠΗΓΗ : http://katerinapothou.blogspot.com/2019/07/blog-post_2.html]

Η συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή συμμαχία:

Παράθεμα 1
Η Συμμαχία της Δήλου

«Στη συνέχεια, όταν η πόλη αναθάρρησε και είχαν συγκεντρωθεί πολλά χρήματα,
ο Αριστείδης συμβούλευε τους Αθηναίου να επιβάλουν την ηγεμονία τους και να
φύγουν από τα χωράφια για να ζήσουν στην πόλη γιατί θα υπήρχε τροφή για όλους,
και για τους στρατιώτες, και για τους φρουρούς, και για όσους ασχολούνταν με τα
κοινά - έτσι θα διατηρούσαν την ηγεμονία τους. Πείστηκαν, και ανέλαβαν την
αρχηγία των συμμάχων, στους οποίους φέρονταν δεσποτικά, εκτός από τους
κατοίκους της Χίου, της Λέσβου και της Σάμου (αυτούς τους είχαν για φύλακες της
ηγεμονίας τους, αφήνοντάς τους να διατηρήσουν τα πολιτεύματά τους και την
εξουσία τους σε όσους ήδη εξουσίαζαν). Υπήρχε αφθονία τροφής για το λαό, όπως
είχε προβλέψει ο Αριστείδης. Διότι οι περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες άντρες
τρέφονταν από τους φόρους και τα τέλη των συμμάχων. Έξι χιλιάδες ήταν οι
δικαστές, χίλιοι εξακόσιοι οι τοξότες, χίλιοι διακόσιοι οι ιππείς, πεντακόσιοι οι
βουλευτές, πεντακόσιοι οι φρουροί των νεωρίων, πενήντα οι φρουροί της πόλης,
περίπου επτακόσιοι οι διάφοροι άρχοντες της πόλης, περίπου επτακόσιοι οι άρχοντες
εκτός της πόλης επιπλέον, όταν αργότερα άρχισε ξανά ο πόλεμος, υπήρχαν δυόμισι
χιλιάδες οπλίτες, είκοσι πλοία για τη φύλαξη των ακτών, και άλλα πλοία που έφερναν
τους φόρους, με δύο χιλιάδες άντρες οι οποίοι κληρώνονταν. Επίσης υπήρχε το
πρυτανείο, τα ορφανά και οι δεσμοφύλακες. Όλοι αυτοί λοιπόν συντηρούνταν από το
κοινό ταμείο».

Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, XXIV από το βιβλίο της Claude Mosse
Οι θεσμοί στην κλασική Ελλάδα, μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη.

Ερώτηση:
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το παράθεμα 1, να αναφερθείτε στα οφέλη
που αποκόμισαν οι Αθηναίοι από τη συμμαχία της Δήλου, σύμφωνα με τον
Αριστοτέλη.

****

 Η εποχή του Περικλή:
Παράθεμα 1
«Ο Περικλής πρώτος έδωσε μισθό στους δικαστές για να συναγωνιστεί τον
Κίμωνα που ήταν πλούσιος και ξόδευε για το λαό... Μερικοί τον κατηγορούν ότι από
τότε χειροτέρεψε η κατάσταση επειδή παρευρισκόταν στην κλήρωση όποιος τύχαινε
και όχι οι ευκατάστατοι. Άρχισαν επίσης να χρηματίζονται οι δικαστές και πρώτος
έδωσε το παράδειγμα ο Άνυτος μετά τη στρατηγία του στην Πύλο. Όταν κατηγορήθηκε από μερικούς ότι έχασε την Πύλο, δωροδόκησε το δικαστήριο και αθωώθηκε...».

Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 27.

****

 

Παράθεμα 2
«...αλλά το εξής πες μου ακόμη - αν λέγεται ότι οι Αθηναίοι έγιναν καλύτεροι

εξαιτίας του Περικλή ή, ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή διεφθάρησαν από εκείνον-
διότι εγώ, τουλάχιστον, αυτά ακούω, ότι δηλαδή ο Περικλής έκανε τους Αθηναίους

οκνηρούς, δειλούς, φλύαρους και άπληστους, διότι πρώτος εισήγαγε την πληρωμή
μισθών στους πολίτες για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στην πόλη...».

Πλάτωνος, Γοργίας, 515 θ.

***

 

Παράθεμα 3
Στην κωμωδία του Αριστοφάνη «Σφήκες», ο Βδελυκλέων καταβάλλει ιδιαίτερη
προσπάθεια προκειμένου να γλιτώσει τον πατέρα του, Φιλοκλέωνα, από τη μανία που
είχε να δικάζει.
«Βδε: Πατέρα να χαρείς, σ’ εμένα πείσου.
Φιλ: Σ’ ό,τι αγαπάς, εκτός μονάχα σε ένα.
Βδε: Και ποιο είναι αυτό;
Φιλ: Μην πεις να μη δικάζω. Αυτό πριν γίνει, ο Άδης θα το κρίνει.
Βδε: Αλλ’ αν αυτό τόση χαρά σου δίνει, αντί να τρέχεις έξω, του σπιτιού σου
δίκαζε τους ανθρώπους εδώ μέσα.
Φιλ: Σάχλες! Πάνω σε τι;
Βδε: Μα πάνω στα ίδια που γίνονται εκεί κάτω. Η οικονόμα κρυφάνοιξε την
πόρτα; Ένα και μόνο θα της ορίσεις πρόστιμο - σαν τι άλλο κάνεις δα κι εκεί πέρα
κάθε τόσο; Πιο λογικά εδώ κιόλας. Ξημερώνει λιακάδα; Ηλιαστής στον ήλιο θα
είσαι. Χιονίζει; Θα δικάζεις πλάι στο τζάκι. Βρέχει; Θα μπαίνεις μέσα. Θεσμοθέτης
κανείς στην καγκελόπορτα μπροστά σου, και μεσημέρι να ’βγεις, δε θα κλείνει».
Αριστοφάνους, Σφήκες, στ. 760-775,
μτφρ. Θ. Σταύρου, εκδ. Εστία, Αθήνα 1967, σ. 235.

****

Παράθεμα 4

«Βλέπυρος: Εσύ από πού έρχεσαι;
Χρέμης: Από τη συνέλευση.
Βλ: Τελείωσε κιόλας;
Χρ: Ναι, πρωί-πρωί...
Βλ: Πήρες τριώβολο;
Χρ: Μακάρι να το ’παιρνα.
Μα πήγα αργά και, μα το Δία, δεν τρέπομαι
κανέναν άλλον εξόν από την τσέπη μου.
Βλ: Για ποιο λόγο;
Χρ: Είχε πολύ κόσμο...
γι’ αυτό δεν πήρα το τριώβολο εγώ κι άλλοι πολλοί.
Βλ: Ούτε κι εγώ θα το πάρω αν πάω;
Χρ: Από πού; Δεν θα το ’παιρνες ούτε κι αν πήγαινες
όταν για δεύτερη φορά λαλούσαν τα κοκόρια».

Αριστοφάνους, Εκκλησιάζουσαι, στ. 376-391.

***

Παράθεμα 5

«Ο δικαστικός μισθός έχει μακρινή καταγωγή: ήδη στην ομηρική πόλη οι γέροντες
έβαζαν τους αντίδικους να καταθέσουν μικρά κομμάτια χρυσού, ως αμοιβή της
διαιτησίας που ζήτησαν, και αργότερα οι «δωροφάγοι» που κυριαρχούσαν στη
Βοιωτία δεν απέδιδαν δικαιοσύνη χωρίς αντάλλαγμα. Γιατί η δημοκρατία θα έκανε
διαφορετικά, όταν η θυσία μιας χαμένης ημέρας ήταν πιο βαριά για τους απλούς
ανθρώπους; Το ύψος του μισθού, στο κάτω κάτω, ήταν πολύ μικρό: την εποχή που
καθιερώθηκε στην Αθήνα και που αντιστοιχούσε σε δύο οβολούς, στην Αλικαρνασσό
ήταν ένα ημίεκτον, που άξιζε εφτά φορές περισσότερο. Το τρίβολο των
εκκλησιαστικών, ακόμη περισσότερο η δραχμή ξεσήκωσε πολλές κριτικές. Στην
αρχαιότητα, τη δημοκρατία την κατηγορούσαν οι εχθροί της ότι έκανε το πλήθος
οκνηρό, φλύαρο και άπληστο· πολλοί νεότεροι έχουν εκφέρει την ίδια γνώμη. Σ’
αυτές τις κριτικές η απάντηση είναι εύκολη. Είδαμε ποιοι υλικοί και ηθικοί λόγοι
δικαιολογούν το θεσμό: έπρεπε να εξασφαλίζει στους λιγότερο εύπορους πολίτες την
απαραίτητη οικονομική άνεση, ώστε να μετέχουν στην πολιτική ζωή. Θα ήταν όμως
αξιοκατάκριτο τέχνασμα, αν είχε καταστρέψει οικονομικά το κράτος. Αλλά οι
οικονομικές επιπτώσεις δεν ήταν τόσο σοβαρές. Σε εποχή που ο ημερήσιος μισθός
ενός εργάτη ήταν μιάμιση δραχμή, το τριώβολο ήταν απλώς μια μικρή αποζημίωση.
Δεν δινόταν άλλωστε σε όλους τους πολίτες: ένα προκαθορισμένο κονδύλι του
προϋπολογισμού κατανεμόταν ανάμεσα στις συνεδριάσεις του χρόνου, και το ποσό
που προοριζόταν για κάθε συνεδρίαση καθόριζε και τον αριθμό των κερμάτων που θα
μοιράζονταν σε όσους έφταναν πρώτοι. Για να πάρει κανείς τριώβολο, έπρεπε να
είναι εκεί από πολύ νωρίς, από το «δεύτερο λάλημα του πετεινού», και να περιμένει
ως το τέλος της συνεδρίας, για να αλλάξει το κέρμα με χρήματα. Κοντολογίς, με λίγα
έξοδα επιτεύχθηκαν μεγάλα αποτελέσματα. Αλλά, όσο και αν ο εκκλησιαστικός
μισθός δεν αξίζει τις κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον του, εξακολουθεί να
παραμένει αξιόλογη ένδειξη για την αλλαγή που έγινε τον 4ο αιώνα στα ήθη και στο
δημόσιο πνεύμα. Δεν είναι πια η εποχή όπου ο πολίτης αφιερωνόταν στην πόλη,
χωρίς άλλο κέρδος από την ικανοποίηση που παρέχει η εκτέλεση του καθήκοντος και
η συνείδηση ότι συμβάλλει στο κοινό καλό. Τώρα η πόλη πρέπει να καταλάβει ότι
δεν μπορεί να υπάρχει παρά ενόσω φροντίζει πρώτα για τα συμφέροντα των ιδιωτών
που ασχολούνταν μ’ αυτήν: για να πετύχει από τους πολίτες τη συνδρομή που
χρειάζεται, πρέπει να πληρώσει».

G. Glotz, Η Ελληνική «πόλις 1», σ. 260, 341.

Ερωτήσεις:
Αφού μελετήσετε τα παραθέματα 1, 2, 3, 4 και 5:
α. Να κρίνετε τις απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη σχετικά με τις
συνέπειες καθιέρωσης του «δικαστικού» μισθού από τον Περικλή.
β. Να σχολιάσετε τον τρόπο με τον οποίο ο Αριστοφάνης αντιμετώπισε στις
κωμωδίες του τον «εκκλησιαστικό» μισθό και τη δικομανία των ηλιαστών.

Παράθεμα 6
Τι είναι δημοκρατία
«Το πολίτευμα που έχουμε δεν επιδιώκει να μιμηθεί τους νόμους των άλλων, αλλά
πιο πολύ εμείς οι ίδιοι είμαστε παράδειγμα σε μερικούς παρά μιμητές άλλων. Και ως
προς το όνομα, επειδή η εξουσία δε βρίσκεται στα χέρια των ολιγαρχικών, αλλά του
δήμου, έχει ονομασθεί δημοκρατία».

Θουκυδίδου, Ιστορία, Β, 37, 1 (μτφρ. Ι. Θ. Κακριδή).

Ερώτηση:
Τι είναι η δημοκρατία, σύμφωνα με τον Περικλή, όπως παραθέτει τη σκέψη του ο
Θουκυδίδης;

Παράθεμα 7
Ο θεσμός της μισθοφορίας
«Ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει αριστοκρατικό κατά κάποιον τρόπο το καθεστώς του
Περικλή, και μόνο κατ’ όνομα δημοκρατία, αφού στην πραγματικότητα την εξουσία
είχε ο πρώτος άντρας· πολλοί άλλοι ιστορικοί λένε ότι από αυτόν ο λαός συνήθισε -
κακώς- στους κλήρους, τα θεωρικά και τους μισθούς, και λόγω αυτού του τρόπου
διακυβέρνησης στράφηκε στην πολυτέλεια και την ακολασία, ενώ ως τότε ήταν
συνετός και εργατικός. Τα ίδια τα γεγονότα δείχνουν την αιτία αυτής της μεταβολής.
Στην αρχή, όπως έχει ήδη ειπωθεί, ο Περικλής θέλοντας να αντισταθμίσει τη δόξα
του Κίμωνα, κολάκευε το λαό για να τον κερδίσει. Δεν είχε όμως πλούτο και
χρήματα, με τα οποία ο Κίμων αναλάμβανε το καθημερινό γεύμα των φτωχών
Αθηναίων και έντυνε τους ηλικιωμένους. Ο Κίμων επίσης είχε βγάλει τους φράχτες
από τα κτήματά του, για να μπορεί όποιος θέλει να παίρνει λαχανικά. Έτσι, ο
Περικλής, βλέποντας ότι ο αντίπαλός του υπερτερούσε, στράφηκε στη διανομή του
δημόσιου χρήματος, όπως τον συμβούλευε ο Δαμωνίδης από την Οίη· έτσι εξιστορεί
τα πράγματα ο Αριστοτέλης. Και σύντομα, έχοντας πάρει με το μέρος του το λαό με
τα θεωρικά, τους δικαστικούς μισθούς και τις υπόλοιπες μισθοφορίες και χορηγίες,
τον μεταχειριζόταν όπως ήθελε εναντίον της Βουλής του Αρείου Πάγου, στην οποία
ο ίδιος δεν ήταν μέλος, αφού ποτέ δεν είχε κληρωθεί άρχοντας, ούτε θεσμοθέτης,
ούτε βασιλιάς, ούτε πολέμαρχος. Διότι τα αξιώματα αυτά ήταν κληρωτά από πολύ
παλιά, και με αυτά, όσοι περνούσαν με επιτυχία τη δοκιμασία, γίνονταν μέλη του
Αρείου Πάγου. Όταν ο Περικλής έγινε ισχυρός, παρακίνησε το λαό σε εξεγέρσεις
κατά της Βουλής του Αρείου Πάγου, η οποία έτσι, με τη βοήθεια και του Εφιάλτη,
έχασε τις περισσότερες δικαστικές της δικαιοδοσίες, ενώ ο Κίμων οστρακίστηκε ως
φιλολάκων και εχθρός του λαού».

Πλούταρχος, Περικλής, 9, από το βιβλίο της Claude Mosse
Οι θεσμοί στην κλασική Ελλάδα, μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη.

Ερώτηση:
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το παράθεμα 7, να αναφερθείτε στα μέτρα
του Περικλή που συνέβαλαν στην ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών.

 

Παράθεμα 8
Η θέση των μετοίκων

«Οι μέτοικοι ήταν μη πολίτες που «άλλαξαν κατοικία» (αυτή είναι η κυριολεκτική σημασία του όρου μέτοικοι), παίρνοντας επίσημη άδεια παραμονής στο άστυ. Φυσικά, οποιοσδήποτε ξένος έμπορος ήταν ελεύθερος να μεταφέρει φορτίο
εμπορευμάτων στο λιμάνι του Πειραιά, πληρώνοντας τα κανονικά λιμενικά τέλη, και να εξάγει από την Αθήνα οτιδήποτε έπαιρνε σε αντάλλαγμα. Η διαφοροποίηση των μετοίκων έγκειται στο ότι ήταν επίσημα καταχωρισμένοι ως μόνιμοι κάτοικοι της Αθήνας ή του Πειραιά. Με την καταχώρισή τους αυτή δεν αποκτούσαν κανένα πολιτικό δικαίωμα. Δεν είχαν ψήφο στην Εκκλησία του Δήμου ούτε δικαίωμα γαιοκτησίας, όπως είχαν οι πολίτες, εκτός αν τους δινόταν ειδική άδεια - στα δικαστήρια δεν μπορούσαν να εμφανιστούν οι ίδιοι, αλλά έπρεπε να αντιπροσωπεύονται από κάποιον πολίτη. Πλήρωναν έναν ετήσιο φόρο, όχι ιδιαίτερα επαχθή, είχαν υποχρέωση στρατιωτικής θητείας, αν και ίσως τις περισσότερες φορές υπηρετούσαν ως εφεδρικοί στην άμυνα της πόλης».

A. Andrewes, Αρχαία Ελληνική Κοινωνία.

Ερώτηση:
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το παραπάνω απόσπασμα, να αναφερθείτε
στις διαφορές ως προς τα δικαιώματα ανάμεσα σε ένα μέτοικο και έναν Αθηναίο
πολίτη.

 

 Ο Φίλιππος Β ́ και η ένωση των Ελλήνων :
Παράθεμα 1
Το συνέδριο της Κορίνθου
«Όταν ο Φρύνιχος ήταν άρχοντας στην Αθήνα [...] ο βασιλιάς Φίλιππος, έχοντας
πάρει θάρρος από τη νίκη στη Χαιρώνεια και από τον τρόμο που είχε προκαλέσει στις
λαμπρότερες πόλεις, θέλησε να γίνει κύριος ολόκληρης της Ελλάδας. Πρώτα άφησε
να διαδοθεί η φήμη ότι ήθελε να κάνει πόλεμο στον Πέρση βασιλιά, για να πάρει
εκδίκηση για τους Έλληνες για τις ιεροσυλίες που είχαν διαπράξει οι βάρβαροι στους
ναούς των Ελλήνων· αυτό του προσέφερε την εκτίμηση των Ελλήνων. Τόσο στις
δημόσιες εμφανίσεις του όσο και στις ιδιωτικές του συναντήσεις εμφανιζόταν
γεμάτος γλυκύτητα και καλοσύνη προς όλους. Πρότεινε σε κάθε πόλη να κάνει μαζί
του διάσκεψη με θέμα τα κοινά τους προβλήματα. Η διάσκεψη αυτή έγινε στην
Κόρινθο, και εκεί ο Φίλιππος πρότεινε να κηρύξουν πόλεμο στο Μεγάλο Βασιλιά,
πράγμα που γέννησε μεγάλες ελπίδες σε όλους τους παρευρισκόμενους. Οι Έλληνες
εμπιστεύτηκαν στο Φίλιππο την ηγεμονία της Ελλάδας· έχοντας αποκτήσει
απεριόριστη εξουσία, προετοίμασε με μεγάλη φροντίδα την εκστρατεία του εναντίον
του Βασιλιά· συγχρόνως όρισε με πόσα στρατεύματα θα έπρεπε να συμβάλει η κάθε
πόλη στην εκστρατεία».

Διόδωρος, XVI, 89,
Από το βιβλίο της Claude Mosse, Οι θεσμοί στην κλασική Ελλάδα,
μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2000, σ. 193.

Ερώτηση:
Με βάση το παράθεμα 1 και τις ιστορικές σας γνώσεις, να καταγράψετε τις
προτάσεις του Φιλίππου στο συνέδριο των ελληνικών πόλεων στην Κόρινθο καθώς
και τον τρόπο αντιμετώπισής τους.

 

 Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου:
Παράθεμα 1
Το πολιτισμικό έργο του Αλέξανδρου
«Ο Αλέξανδρος, όταν έφθασε στην Τροία, θυσίασε προς τιμή της Αθηνάς, της
προστάτισσας της πόλης και αφιέρωσε την πανοπλία του στο ναό. Πήρε δε από εκεί
μερικά από τα ιερά όπλα που σώζονταν από την εποχή του Τρωικού πολέμου. Και
λέγουν ότι οι υπασπιστές του κρατούσαν αυτά τα όπλα μπροστά του σ’ όλες τις μάχες...  Και ο ίδιος ο Αλέξανδρος στεφάνωσε τον τάφο του Αχιλλέα... Και όπωςλέγεται μακάρισε τον ήρωα, επειδή του έτυχε να έχει τον Όμηρο ως υμνητή του και να διατηρηθεί η μνήμη του στους αιώνες».

Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 1, 11,7-12,1.

Ερώτηση:
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το παράθεμα 1, να αναφερθείτε στο ρόλο
που διαδραματίζει η ελληνική παιδεία στο έργο του Μ. Αλέξανδρου.

Παράθεμα 2
Οι ηγετικές ικανότητες του Αλέξανδρου
«Μια προσεκτική εξέταση των πράξεων του Αλέξανδρου δείχνει ότι προσπάθησε
μόνο να συνενώσει στην κυριαρχία της αυτοκρατορίας δύο λαούς (και κυρίως δύο
αριστοκρατίες), τους Μακεδόνες και τους Ιρανούς. Ένα τέτοιο σχέδιο παραμένει
ιδιαίτερα τολμηρό: ακόμα κι αν η ένταξη μη Μακεδόνων μεταξύ των εταίρων (σημ.
Μακεδόνες αριστοκράτες) είναι προγενέστεροι του Αλέξανδρου, και οι γάμοι
ανάμεσα σε Πέρσες και μη Πέρσες μαρτυρούνται και στην περσική αυτοκρατορία, ο
Αλέξανδρος όμως αναπτύσσει αυτές τις δύο πρακτικές με πολύ γοργό ρυθμό, χωρίς
να διστάζει να τις επιβάλλει σε απρόθυμους υπηκόους. Η ιδέα να διοικήσει την
αυτοκρατορία του με μια μεικτή τάξη αποτελεί εξαίρεση στην ιστορία».

Pierre Carlier, Ο ελληνικός κόσμος τον 4ο π.Χ. αιώνα μέχρι το θάνατο του
Μεγάλου Αλεξάνδρου, μτφρ. Μ. Στεφάνου.

Ερώτηση:
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το παράθεμα 2, να αναφερθείτε στο
πολιτικό σχέδιο που ήθελε να εφαρμόσει ο Αλέξανδρος.

 Ο πολιτισμός:
Παράθεμα 1
Ο Ξενοφών στον «Οικονομικό» του λέγει:
«Οι ταπεινές μονότονες χειρωνακτικές εργασίες έχουν κακή φήμη στις
πολιτισμένες κοινωνίες και όχι άδικα. Διότι είναι η καταστροφή του σώματος όλων
όσων ασχολούνται με αυτές, εργατών και επιστατών, που είναι υποχρεωμένοι να
παραμένουν σε στάση καθισμένου ανθρώπου ή στο σκοτάδι, ή να γονατίζουν
ολόκληρες μέρες μπροστά στο καμίνι. Παράλληλη με τον φυσικό εκνευρισμό
επέρχεται η εξασθένηση της ψυχής, ενώ ο χρόνος που απαιτούν αυτές οι ταπεινές
μηχανικές εργασίες από εκείνους που ασχολούνται με αυτές, δεν τους αφήνει τον
καιρό να αφοσιωθούν στις απαιτήσεις της φιλίας και της πολιτείας».

Ξενοφών, Οικονομικός, Δ, 2.

Ερωτήσεις:
Αφού μελετήσετε προσεκτικά το παραπάνω κείμενο και όσα σχετικά αναφέρει το
σχολικό σας εγχειρίδιο:
α. Να αναφέρετε ποιοι ήταν εκείνοι που ανέλαβαν σταδιακά τις περισσότερες
χειρωνακτικές ή μισθωτές εργασίες στην αρχαία Αθήνα.
β. Να εξηγήσετε γιατί συνέβη αυτό.
γ. Να συσχετίσετε τις απόψεις αυτές με ανάλογες αντιλήψεις άλλων εποχών.

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.)

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ 2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.): 0 Comment

 

[ΠΗΓΗ :http://katerinapothou.blogspot.com/2019/07/blog-post_2.html]

 

2.3. Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.):
 Κλασική εποχή: Η περίοδος από το τέλος των περσικών πολέμων (480 π.Χ.)
έως το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.).

 Η σημασία της νίκης στους περσικούς πολέμους:
1. Αυτοπεποίθηση, αίσθηση αυτάρκειας και υπεροχής απέναντι στους βαρβάρους.
2. Ψυχική ευφορία του νικητή.

 Δημιουργία επιτευγμάτων στην πολιτική, στα γράμματα και τις τέχνες.
 Εξέλιξη Αθήνας σε ηγεμονική δύναμη - αντιπαράθεση με τη Σπάρτη 
Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.
 Η παρέμβαση Περσών (πρώτο μισό 4ου αιώνα π.Χ.).
 Η πανελλήνια ιδέα (δεύτερο μισό 4ου αιώνα π.Χ.).

 Η συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία:
 Ίδρυση: 478/7π.Χ.
 Έδρα συμμαχίας: Δήλος.
 Δήλος: συμμαχικό ταμείο, ετήσια συγκέντρωση των αντιπροσώπων.
 Μέλη: ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις.
 Φόρος: πλοία ή χρήματα.

 Για την Αθήνα η συμμαχία ως μέσο:
α. Επικράτησης στους Πέρσες και στους υπόλοιπους Έλληνες.
β. Επιβολής στους συμμάχους της.

 Για τους εκτός συμμαχίας Έλληνες, συμπεριλαμβανομένων και των
Σπαρτιατών, ήταν στην αρχή κάπως επιφυλακτικοί απέναντι στην Αθήνα.

 Ο Κίμων, ως αρχιστράτηγος της Συμμαχίας, νίκησε τους Πέρσες στον
Ευρυμέδοντα ποταμό (467 π.Χ.) και ως αρχηγός της αριστοκρατικής παράταξης
τήρησε φιλολακωνική πολιτική. Ηττήθηκε όμως από τους δημοκρατικούς υπό τον
Εφιάλτη και εξοστρακίστηκε (461 π.Χ.), ενώ τον Εφιάλτη, που δολοφονήθηκε, τον
διαδέχτηκε ο Περικλής.

 Ακολούθησε η μετατροπή της Αθηναϊκής Συμμαχίας σε ηγεμονία και το
συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε από τη Δήλο στην Αθήνα (454 π.Χ.).

 Ο Κίμων το 451 π.Χ. επανήλθε στο προσκήνιο, συνήψε ειρήνη με τους
Σπαρτιάτες και στράφηκε εναντίον των Περσών στην Κύπρο, όπου και πέθανε. Οι
επιτυχίες των Ελλήνων στην Κύπρο οδήγησαν στην Καλλίειο ή Κιμώνιο
Συνθήκη, με την οποία οι Πέρσες αναγνώρισαν την ανεξαρτησία των ελληνικών
πόλεων της Μ. Ασίας.

 Μετά τον Κίμωνα πολιτική δράση ανέλαβε ο Περικλής, που συνήψε συνθήκη
ειρήνης με τους Σπαρτιάτες για 30 χρόνια (Τριακοντούτεις σπονδαί, 445
π.Χ.).

 Η εποχή του Περικλή:
 5ος αιώνας π.Χ.:
 «Χρυσούς αιών του Περικλέους».
 «Του πρώτου ανδρός αρχή».

 

 Ο Περικλής στρατηγός (εκλογή με δημοκρατικές διαδικασίες).
 Η ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος :
1. Καθιέρωση χρηματικής αποζημίωσης σε κληρωτούς άρχοντες, βουλευτές και
λαϊκούς δικαστές.
2. Τα θεωρικά: το αντίτιμο ελεύθερης εισόδου των πολιτών στο θέατρο (το
θέατρο αποτελούσε χώρο παιδείας για τους Αθηναίους).

 Η επέκταση της Αθήνας προς τη Δύση:
1. Συμμαχία με την Εγέστα, τους Λεοντίνους, το Ρήγιο.
2. Ίδρυση της αποικίας των Θουρίων (444/3 π.Χ.).
3. Εξέλιξη του Πειραιά σε μεγάλο εμπορικό λιμάνι, το κυριότερο της Μεσογείου.

 Τα έσοδα του Αθηναϊκού κράτους:
1. Εκμετάλλευση των μεταλλείων.
2. Φορολογία.
3. Φόρο των συμμάχων (τακτική και έκτακτη εισφορά).
4. Έκτακτες εισφορές (ο θεσμός της λειτουργίας).

 Η Φορολογία:
1. Απουσία άμεσης φορολογίας.
2. Το μετοίκιο: φόρος που πλήρωναν οι εγκατεστημένοι από άλλες πόλεις στην
Αθήνα.

 Έμμεση φορολογία για τα εισαγόμενα και εξαγόμενα από τα αθηναϊκά λιμάνια
και τον Πειραιά προϊόντα.
 Ο θεσμός της λειτουργίας:
 Βασική πηγή εσόδων από έκτακτες εισφορές.
 Δαπάνες στρατιωτικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων από τους πλουσιότερους
πολίτες.
 Ήταν υποχρεωτικές με τιμητικό χαρακτήρα.

 Οι σπουδαιότερες:
1. Χορηγία: η κάλυψη των εξόδων για τη διδασκαλία ενός θεατρικού έργου.
2. Τριηραρχία: η υποχρέωση συντήρησης και εξοπλισμού μιας τριήρους.
3. Αρχιθεωρία: η κάλυψη των εξόδων της επίσημης αποστολής (θεωρίας) σε
πανελλήνιες γιορτές.
4. Εστίαση: η κάλυψη των εξόδων του δείπνου μιας φυλής σε θρησκευτικές
γιορτές.
5. Γυμνασιαρχία: η κάλυψη των εξόδων για την τέλεση αγώνων
λαμπαδηδρομίας στα Παναθήναια.

 Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431-404 π.Χ.):
 Οι ρίζες αντιπαράθεσης Αθηναϊκής - Πελοποννησιακής
συμμαχίας:
1. Φυλετική διαφορά (Αθηναίοι Ίωνες - Σπαρτιάτες Δωριείς).
2. Πολιτειακή συγκρότηση (δημοκρατική Αθήνα - ολιγαρχική Σπάρτη).
3. Ηγεμονικές τάσεις Αθήνας.

 Εξιστόρηση των γεγονότων του Πελοποννησιακού πολέμου: Θουκυδίδης
(431-411 π.Χ.) - Ξενοφώντας (411-404 π.Χ.).

 Περίοδοι Πελοποννησιακού πολέμου:
1. Αρχιδάμειος ή Δεκαετής πόλεμος (431-421 π.Χ.).
2. Σικελική εκστρατεία (415-413 π.Χ.).
3. Δεκελικός ή Ιωνικός πόλεμος (413-404 π.Χ.).

 Οι επιπτώσεις του πολέμου:
1. Υλικές καταστροφές.
2. Εξαχρείωση (= ηθική διαφθορά) των ανθρώπων.
3. Ανάμειξη Περσών στα εσωτερικά θέματα των Ελλήνων.
4. Σπαρτιατική ηγεμονία (404 π.Χ.).
5. Κρίση πόλης-κράτους.

 Η κρίση της πόλης-κράτους:
 4ος αιώνας π.Χ.:
1. Εκδήλωση οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στο εσωτερικό.
2. Εκδήλωση ανταγωνισμών και συγκρούσεων στο εξωτερικό, παρέμβαση των
Περσών με στόχο τη διάσπαση των ελληνικών δυνάμεων.
 Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και την επικράτηση των Σπαρτιατών, οι
Πέρσες ξεσηκώνουν τις ελληνικές πόλεις εναντίον των Σπαρτιατών:
 Δημιουργία αντισπαρτιατικού συνασπισμού:  Θήβα
 Κόρινθος
 Άργος
 Αθήνα

 Ο Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος (395-386 π.Χ.):
1. Ο Κόνων οργανώνει τον περσικό στόλο και νικά τους Σπαρτιάτες στην Κνίδο.
2. Οι Σπαρτιάτες χάνουν την κυριαρχία τους στο Αιγαίο και η Αθήνα οικοδομεί τα
μακρά τείχη με τη βοήθεια των Περσών.

 Η Ανταλκίδειος ειρήνη ή Βασίλειος ειρήνη ή Ειρήνη του
Βασιλέως 386 π.Χ. (Σπαρτιάτες - Πέρσες):
1. Παράδοση στους Πέρσες των Ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας και της Κύπρου.
2. Διακήρυξη της αυτονομίας όλων των Ελληνικών πόλεων εκτός Ίμβρου,
Λήμνου, Σκύρου (που παρέμειναν στους Αθηναίους).
3. Οι Σπαρτιάτες τοποτηρητές της Ειρήνης στην κυρίως Ελλάδα.

 Η Θηβαϊκή Ηγεμονία:
 Λεύκτρα (371 π.Χ.): Επαμεινώνδας με τους Θηβαίους εναντίον των
Σπαρτιατών - ήττα Σπαρτιατών - εξασθένιση Σπαρτιατών και Αθηναίων.
 Μαντίνεια (362 π.Χ.): Θηβαίοι εναντίον Σπαρτιατών και Αθηναίων και
των συμμάχων τους - θάνατος Επαμεινώνδα - ειρήνη με τους Σπαρτιάτες.

 Τα συμπτώματα παρακμής των ελληνικών πόλεων-κρατών:
1. Πόλεμοι μεταξύ των ελληνικών πόλεων.
2. Πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές.
3. Παρέμβαση Περσών.

 Η πανελλήνια ιδέα:
 Κρίση πόλης-κράτους  οραματισμός πανελλήνιου συνασπισμού από
πνευματικούς ανθρώπους.
 Πανελλήνια ιδέα: νέα πολιτική έκφραση που διατυπώθηκε στα τέλη 5ου
αιώνα π.Χ. από το σοφιστή Γοργία στην Ολυμπία.
 Κύριος εκφραστής της ιδέας ο Ισοκράτης.
 Ο Ισοκράτης:
1. Τόνισε την ανάγκη συνασπισμού ενάντια στους Πέρσες με την Αθήνα σε
ηγετικό ρόλο («Πανηγυρικός» λόγος, 480 π.Χ.).
2. Αδυναμία Αθήνας να εμπνεύσει εμπιστοσύνη - ένωση Ελλήνων από έναν
ισχυρό μονάρχη (π.χ. Ευαγόρα, Ιάσονα, Διονύσιο Α ́ ή Φίλιππο Β ́) εναντίον των
Περσών.

 

 Αντίθετος στην άποψη αυτή και πιστός στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Αθήνας
ο Δημοσθένης.
 Ο Φίλιππος Β ́ και η ένωση των Ελλήνων :
 Ο Φίλιππος Β ́ (βασιλιάς των Μακεδόνων): Πολιτικοί στόχοι
του:
1. Η ισχυροποίηση της Μακεδονίας.
2. Η επέκταση της εξουσίας του.

 Ενέργειες του Φιλίππου για την ισχυροποίηση της Μακεδονίας :
1. Αντιμετώπιση των Ιλλυριών και των Παιόνων στα βόρεια σύνορα.
2. Οργάνωση ισχυρού στρατού με κύριο στρατιωτικό σώμα τη μακεδονική
φάλαγγα (πεζέταιροι, σάρισα).
3. Δημιουργία ισχυρής οικονομίας - αξιοποίηση των κοιτασμάτων χρυσού του
Παγγαίου Όρους - κοπή νομισμάτων (χρυσοί στατήρες).
4. Επεκτατική εξωτερική πολιτική.

 Ενέργειες του Φιλίππου για την επέκταση της εξουσίας του :
Αίτια: α. Εξασφάλιση νέων εκτάσεων γης στους στρατιώτες του.
β. Ένωση των Ελλήνων υπό την αρχηγία του εναντίον των Περσών.

1. Χαλκιδική, εδάφη ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έως δυτικές ακτές
Εύξεινου Πόντου.
2. Θεσσαλία, νότια Ελλάδα, νίκη στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) εναντίον
Θηβαίων και Αθηναίων.
3. Ένωση των Ελλήνων υπό την αρχηγία του - συνέδριο της Κορίνθου 337
π.Χ. - συμμετοχή όλων των πόλεων εκτός Σπάρτης.

 Οι αποφάσεις του Συνεδρίου:
1. Απαγορεύτηκαν οι συγκρούσεις μεταξύ των ελληνικών πόλεων και η βίαιη
μεταβολή των καθεστώτων τους.
2. Προστατεύτηκε η ελεύθερη ναυσιπλοΐα και καταδικάστηκε η πειρατεία.
3. Ιδρύθηκε πανελλήνια συμμαχία, αμυντική και επιθετική, με ισόβιο αρχηγό το
Φίλιππο Β ́.

Μετά τον θάνατό του ανέλαβε ο γιος του Αλέξανδρος.
 Το οικουμενικό κράτος του Μ. Αλεξάνδρου:
 Σε διάστημα έντεκα χρόνων (334-325 π.Χ.) ο Μ. Αλέξανδρος κατάκτησε την
Ανατολή φτάνοντας μέχρι τον Ινδό ποταμό.

Οι εκστρατείες του έγιναν σε τρεις φάσεις. Κατά τη διάρκεια της πρώτης
φάσης (334-331 π.Χ.) ο στρατός του Αλεξάνδρου κυριάρχησε στη Μ. Ασία και
απελευθέρωσε τις ελληνικές πόλεις. Νίκησε δύο φορές τον περσικό στρατό στο
Γρανικό ποταμό (334 π.Χ.) και στην Ισσό της Κιλικίας (333 π.Χ.).
Ακολούθως κατέλαβε τη Φοινίκη και την Παλαιστίνη. Τέλος κατέκτησε την
Αίγυπτο. Στο Δέλτα του Νείλου ίδρυσε την Αλεξάνδρεια (331 π.Χ.), η οποία
επρόκειτο να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορικό και πνευματικό κέντρο της
Μεσογείου.
 Στη δεύτερη φάση (331-327 π.Χ.) προχώρησε στη Μεσοποταμία
έπειτα από τη νίκη στα Γαυγάμηλα (331 π.Χ.). Κατέκτησε τις ανατολικές επαρχίες
της περσικής αυτοκρατορίας.
 Στην τρίτη φάση (327-325 π.Χ) επιχείρησε την εκστρατεία στην ινδική
χερσόνησο. Έφθασε μέχρι τον Ύφαση ποταμό. Δεν προχώρησε προς το Γάγγη
λόγω της αντίδρασης του μακεδονικού στρατού. Ο Αλέξανδρος πέθανε το 323 π.Χ.
στη Βαβυλώνα.

 Το έργο του Μ. Αλεξάνδρου:
 Στο στρατιωτικό τομέα:
1. Διορατικός στρατηγός με μεγαλοφυή σκέψη λόγω της εφαρμογής κατάλληλου
σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του αντιπάλου.
 Στον πολιτικό τομέα:
1. Ανάμειξη ελληνικού με ασιατικό κόσμο.
2. Διατήρηση των συνηθειών, των παραδόσεων και του διαφορετικού τρόπου
άσκησης της εξουσίας.
3. Διατήρηση του θεσμού των σατραπειών - ανάθεση της διοίκησης σε Έλληνες ή
Πέρσες ηγεμόνες  δημιουργία νέας διοικητικής παράδοσης.

 Στον οικονομικό τομέα:
1. Προώθηση συστήματος νομισματικής οικονομίας.
2. Από την σατραπεία (φορολογική μονάδα) στη φορολογική περιφέρεια
(περισσότερες από μια σατραπείες).
3. Μεταβολή θησαυρών σε χρυσό νόμισμα.

 Στον πολιτιστικό τομέα:
1. Διάδοση ελληνικής γλώσσας και ελληνικού πολιτισμού.
2. Υιοθέτηση πολιτιστικών στοιχείων των λαών της Ανατολής.
3. Ίδρυση νέων πόλεων.
4. Εξερευνήσεις περιοχών (ένοπλη εξερεύνηση).

 Ο πολιτισμός:
 Η πολιτιστική ανάπτυξη των κλασικών χρόνων
διαφαίνεται και από την καθημερινή ζωή:
1. Η αντίληψη για την εργασία (περιφρονητική αντιμετώπιση της χειρωνακτικής
εργασίας, ενασχόληση με τα κοινά).
2. Ο τρόπος διασκέδασης (ιδιωτικά συμπόσια, δημόσιες εορτές και πανηγύρια,
θεατρικές παραστάσεις).
3. Ο κοινωνικός χαρακτήρας των τελετών που πλαισίωναν τη γέννηση, το γάμο, το
θάνατο.

 Η Αθήνα (5ος αιώνας π.Χ.):
1. Η δράση του Περικλή.
2. Οικοδόμηση σπουδαίων έργων στην Ακρόπολη.
3. Τέλεση λαμπρών πανηγύρεων, πνευματικών εκδηλώσεων και θεατρικών
παραστάσεων.
 Τα γράμματα και οι τέχνες τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.:
 Η φιλοσοφική σκέψη:
 Ανθρωποκεντρισμός (= κέντρο του ενδιαφέροντος ο άνθρωπος).
 Ορθολογισμός (= λογική).
 Σοφιστές και Σωκράτης.
 Πλάτων και Αριστοτέλης.
 Η ιστοριογραφία:
 Ηρόδοτος.
 Θουκυδίδης (επιστημονική ιστορική συγγραφή).
 Ξενοφών.
 Η ποιητική τέχνη:
 Τραγωδία (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης).
 Κωμωδία (Αριστοφάνης)

 Σατυρικό δράμα.
 Ο ρητορικός λόγος:
 Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης.
 Η επιστημονική σκέψη:
 Αστρονομία, μαθηματικά (Μέτων από την Αθήνα).
 Χωροταξική οργάνωση των πόλεων (Ιππόδαμος από τη Μίλητο).
 Ιατρική (Ιπποκράτης από την Κω).
 Η τέχνη:
 Αρχιτεκτονική (Ικτίνος, Καλλικράτης, Μνησικλής).
 Πλαστική (Φειδίας, Μύρων, Πολύκλειτος, Αλκαμένης, Αγοράκριτος, Πραξιτέλης,
Σκόπας, Λύσιππος).
 Ζωγραφική (Πολύγνωτος, Μίκων, Ζεύξις, Πάμφυλλος, Απελλής, Πρωτογένης).

 Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)/// ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 0 Comment
 Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)
(ΠΗΓΗ Ιστολόγιο της  Κατερίνας Πόθου)
Παράθεμα 1
«Η εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας (μυκηναϊκά κέντρα) και η αραίωση του
πληθυσμού... συντελούν στη μετακίνηση συγγενών προς τους Αχαιούς φυλών από τα
ορεινά όπου κατοικούσαν στα πεδινά. Οι πρώτες μετακινήσεις τοποθετούνται το
1125 περίπου και με αυτές συμπίπτει το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού. Οι
μεγάλες ηγεμονίες κερματίζονται και καταρρέει η οργάνωση και λειτουργία των
μυκηναϊκών κρατών».
Άννα Ράμου-Χαψιάδη, Από τη φυλετική κοινωνία στην πολιτική, σ. 33.
Παράθεμα 2
«Πολλές και αλληλένδετες μετακινήσεις ελληνικών φύλων πραγματοποιήθηκαν
κατά το τελευταίο τέταρτο του ΙΒ ́ αιώνα π.Χ. Κατά το 1125 π.Χ. διαπεραιώθηκαν
από τη Στερεά στην Πελοπόννησο Δωριείς και Αιτωλοί. Οι πρώτοι, που αποτελούσαν
το μεγαλύτερο μέρος του φύλου τους και είχαν ενισχυθεί από ομάδες άλλων φύλων
που συνέρρευσαν από γειτονικές περιοχές και από την Ήπειρο, μοιράστηκαν σε τρεις
ομάδες, η καθεμιά από τις οποίες έδρασε για λογαριασμό της. Η πρώτη κατέλαβε τις
Μυκήνες και το Άργος, η δεύτερη εγκαταστάθηκε στο βορειότερο τμήμα της λεκάνης
του Ευρώτα, όπου αργότερα έκτισε τη Σπάρτη, η τρίτη έθεσε κάτω από τον έλεγχό
της το κέντρο της μεσσηνιακής πεδιάδος. Οι Αιτωλοί, που δεν ήταν παρά ένα τμήμα
του φύλου τους, κατέλαβαν την Ήλιδα, δηλαδή, το χαμηλότερο μέρος της λεκάνης
του Πηνειού. Αυτές οι εισβολές έθεσαν σε κίνηση τμήματα των παλιότερων
κατοίκων. Μερικοί από αυτούς αναζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικές περιοχές. Έτσι
Αχαιοί από την Αργολίδα συνέρρευσαν στη βόρεια παραλία της Πελοποννήσου, από
όπου με τη σειρά τους εκτόπισαν τον παλαιό ιωνικό πληθυσμό της περιοχής και
έδωσαν το όνομά τους στην περιοχή, που από τότε ονομάσθηκε Αχαΐα. Αλλά οι
περισσότεροι από τους πρόσφυγες προτίμησαν να μεταναστεύσουν σε μακρινά
υπερπόντια μέρη. Αχαιοί και Αρκάδες της Αργολίδος και της Λακωνίας, ως λίγο πριν
οι πρώτοι κύριοι και οι δεύτεροι υποτελείς, μέτοχοι τώρα της ίδιας τύχης,
διαπεραιώθηκαν στη Λέσβο, στην Τένεδο, στην Κρήτη, στην Παμφυλία, στην Κύπρο.
Οι Ίωνες που έδιωξαν οι Αχαιοί από τα βόρεια παράλια της Πελοποννήσου
διέρρευσαν προς τα παράλια του Σαρωνικού κόλπου και την Αττική, πριν ακόμη
φθάσει στην Κορινθία ένα καθυστερημένο τμήμα Δωριέων. Συγχρόνως ή λίγο
αργότερα εισέβαλαν στη Θεσσαλία οι Θεσσαλοί, προερχόμενοι από την ηπειρωτική
πλευρά της κεντρικής Πίνδου, καίτοι κατέλαβαν την περιοχή που θα ονομασθεί
αργότερα Θεσσαλιώτις, οι δεύτεροι εισχώρησαν στο Πήλιο. Εκτοπισμένοι από τους
Θεσσαλούς, οι Βοιωτοί άφησαν την Άρνη και κινήθηκαν προς Ν., ως την πεδινή
έκταση δυτικά από την Κωπαΐδα, που την κατέλαβαν, αφού έδιωξαν από εκεί στίφη
Θρακών».
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Β ́, σ. 2.
Παράθεμα 3
Γενικές παρατηρήσεις για τις μεταναστεύσεις
«Στις μεταναστευτικές κινήσεις ελληνικών ομάδων από το 1125 έως το 800 π.Χ.
... έλαβαν μέρος τουλάχιστον 15 από τα 32 ελληνικά φύλα που μας είναι γνωστά από
την εποχή της Χαλκοκρατίας, συγκεκριμένα: Άβαντες, Αθαμάνες, Αινιάνες, Αιολείς,
Αιτωλοί, Αρκάδες, Αχαιοί, Βοιωτοί, Δωριείς, Θεσσαλοί, Ίωνες, Λαπίθες, Μάγνητες,
Μινύες, Μολοσσοί. ....Η δωρική ομάδα που κατέκτησε την αργολική πεδιάδα ίδρυσε
5 αποικίες στη ΒΑ Πελοπόννησο και συνέβαλε στον εκδωρισμό της Μεγαρίδας, της
Κρήτης και του ΝΑ Αιγαίου. Οι Ίωνες της Αιγιαλείας διασκορπίσθηκαν στην
παρίσθμια περιοχή, στην Αττική, στην Εύβοια, στις Κυκλάδες, στο Ανατολικό
Αιγαίο. ...Από ειδολογική άποψη, οι μετακινήσεις αυτές... (μπορεί να θεωρηθούν
ως) εισχωρήσεις ελληνικών φύλων από τον περίγυρο στο εσωτερικό του χώρου όπου
αναπτύχθηκε ο μυκηναϊκός πολιτισμός. Τα φύλα που μετακινήθηκαν είχαν μείνει σε
χώρες ορεινές και με περιορισμένους πόρους και είχαν καθυστερήσει σε σχέση με
τους άλλους Έλληνες που είχαν απολαύσει τα πλεονεκτήματα των πεδιάδων, των
λιμανιών και των επαφών με το Αιγαίο, την Κρήτη και την Ανατολή. Βέβαια, όταν
άρχισαν αυτές οι μεταναστεύσεις, οι προνομιούχοι πληθυσμοί (π.χ. Μυκηναίοι) είχαν
περιέλθει σε παρακμή».
Μ. Σακελλαρίου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Β ́, σ. 26-27.
Ερωτήσεις:
Με βάση τα παραθέματα 1, 2 και 3:
α. Να καταγράψετε τις σπουδαιότερες μετακινήσεις ελληνικών φύλων.
β. Να προσδιορίσετε το χρόνο έναρξης των μεταναστευτικών κινήσεων και να
εξηγήσετε τους λόγους που τις προκάλεσαν.
 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση:
Παράθεμα 1
Ο Εύμαιος περιγράφει τα πλούτη του Οδυσσέα
«Ήταν αλήθεια εκείνου αμέτρητο το βίος. Κανένας τόσα από τους ήρωες δεν
απόχτησε. Κι είκοσι άντρες να μαζευτούν πάλι δεν θα ’φταναν τα πλούτη του.
Αντίκρυ έχει δώδεκα μαντριά για βόδια, άλλα τόσα κοπάδια γίδες, τόσα κοπάδια
αρνιών και τόσα χοίρων, που τα βόσκουν δικοί μας άνθρωποι και ξένοι ρογιασμένοι».
Οδύσσεια, ραψωδία ξ, στ. 96 και εξής.
1. Η Οδύσσεια αποτελεί σημαντικότατη γραπτή πηγή για τη μεταμυκηναϊκή
κοινωνία.
2. Ο Οδυσσέας ήταν κύριος του σπουδαιότερου οίκου της Ιθάκης.
3. Στο πλαίσιο του οίκου εξασφαλιζόταν η οικονομική αυτάρκεια.
4. Ο Εύμαιος ως δούλος ήταν περιουσιακό στοιχείο του Οδυσσέα.
5. Η ομηρική κοινωνία ήταν κοινωνία με αγροτικό χαρακτήρα.
6. Η κατοχή πλούτου διευκόλυνε την κοινωνική ανέλιξη κατά την Ομηρική εποχή.
7. Στο πλαίσιο του οίκου καταργείται η παροχή υπηρεσιών από ελεύθερους
ανθρώπους.
Ερώτηση:
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που συνοδεύουν το παραπάνω κείμενο με την
ένδειξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι
λανθασμένη. Στη συνέχεια, κάθε πρόταση που θεωρήσατε λανθασμένη, να την
αναδιατυπώσετε ώστε να γίνει σωστή.
Παράθεμα 2
Ο μνηστήρας Ευρύμαχος μιλά στον μεταμφιεσμένο
Οδυσσέα
«Θα ’θελες ξένε, αν σ’ έπαιρνα, να μπεις στη δούλεψή μου, μακριά στην εξοχή - κι
η ρόγα σου θα ’ναι αρκετή - λιθάρια να κουβαλάς για φράχτες, ψηλά να μου φυτεύεις
δέντρα; Ολοχρονίς θα σου ’δινα να τρως την πάσα μέρα, και για τα ρούχα σου θα
φρόντιζα και για την ποδεμή σου».
Οδύσσεια, ραψωδία σ, στ. 357 και εξής.
1. Ο Ευρύμαχος προτείνει στον ξένο να μπει στη δούλεψή του ως:
(Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση).
α. Δημιουργός.
β. Δούλος.
γ. Εξειδικευμένος εργάτης.
δ. Θήτης.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
2. Ο Ευρύμαχος ως ευγενής:
(Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση).
α. Επέβλεπε τις εργασίες του οίκου του.
β. Ασχολούνταν με το εμπόριο.
γ. Απείχε από κάθε παραγωγική δραστηριότητα.
δ. Διέθετε εργαστήριο επεξεργασίας γεωργικών προϊόντων.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΣΗΜΙΝΑ Χωρίς κατηγορία 0 Comment
Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)
*πηγή :http://katerinapothou.blogspot.com/2019/07/blog-post_2.html
2.1. Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.):
 Παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων (1100 π.Χ.)  περίοδος αναστατώσεων για
περίπου τρεις αιώνες.
 Συνεχείς μετακινήσεις ελληνικών φύλων  απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων.
 Κύριες πηγές πληροφοριών:
1. Η αρχαιολογική έρευνα.
2. Τα ομηρικά έπη (ομηρική εποχή / ελληνικός μεσαίωνας / σκοτεινοί χρόνοι).
 Περίοδος ανασυγκρότησης και δημιουργίας ελληνικού πολιτισμού.
 Οι μετακινήσεις (11ος-9ος αι. π.Χ.):
 Η Κάθοδος των Δωριέων: η απουσία αντίστασης διευκολύνει την
επικράτησή τους και οδηγεί σε ανακατατάξεις των ελληνικών πληθυσμών και στη
δημιουργία μεταναστευτικού ρεύματος στις ακτές της Μ. Ασίας.
 [1η θεωρία διείσδυσης Δωριέων]:
 11ος αιώνας π.Χ.: Διείσδυση των Δωριέων στη βορειοδυτική Ελλάδα.
 Μετακίνηση στην Πελοπόννησο: στρατιωτική επιχείρηση και υποταγή
μυκηναϊκών πληθυσμών - εγκατάσταση στη Λακωνία.
 [2η θεωρία διείσδυσης Δωριέων]:
 Οι Δωριείς ήταν ελληνικό φύλο που ζούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και
μετακινήθηκε στα πεδινά.
 (Δωριείς: δωρίμαχος / δορύμαχος: δεινός χειριστής του δόρατος).
 Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός :
 11ος-9ος αι. π.Χ.: Κάθοδος Δωριέων  εξάπλωση των Ελληνικών Φύλων
στο Αιγαίο και στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας.
Οι Αιολείς: μετακίνηση από Θεσσαλία στη Λέσβο, Τένεδο και στα παράλια
Μ. Ασίας (Αιολίς).
Οι Ίωνες: από την ΒΑ Πελοπόννησο, Αττική και Εύβοια στη Σάμο, Χίο και
στις ακτές Μ. Ασίας - Πανιώνιο (Ιωνία).
Οι Δωριείς: από Λακωνία, Επίδαυρο, Τροιζήνα στη Ρόδο, Κω και ΝΔ Μ.
Ασίας (δωρική εξάπολη).
 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση:
α) Η οικονομία:
 Κύρια πηγή οικονομικής ανάπτυξης: η γη.
 Κλειστή αγροτική οικονομία.
 Ο ομηρικός οίκος: τα μέλη μιας οικογένειας μαζί με άλλα άτομα με
οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια επιτελούσαν όλες τις παραγωγικές
εργασίες.
 Απουσία εργασιακής ειδίκευσης  απουσία βιοτεχνικής ανάπτυξης.
 Τα γεωργικά και κτηνοτροφικά παραγόμενα προϊόντα καταναλώνονται μέσα
στον οίκο.
 Έλλειψη αγαθών  Τρόποι αναπλήρωσής τους με:
1. Περιορισμένο ανταλλακτικό εμπόριο.
2. Ανταλλαγή δώρων.
3. Πόλεμος.
4. Πειρατεία.
Μέτρα αξιολόγησης ανταλλασσόμενων αγαθών: βόδι, δέρματα ζώων, μέταλλα,
δούλοι.
β) Η κοινωνία:
 Ο οίκος = μονάδα κοινωνικής συγκρότησης.
1. Άριστοι (ευγενείς):
 Μέλη του οίκου που συνδέονταν με συγγενικούς δεσμούς.
 Κάτοχοι της γης.
 Με οικονομική ισχύ.
2. Πλήθος:
 Πολυάριθμη κοινωνική ομάδα.
 Χωρίς άμεσους συγγενικούς δεσμούς με τους ευγενείς.
3. Δημιουργοί:
 Οικονομικά εξαρτώμενοι από τους οίκους μιας ευρύτερης περιοχής.
 Ειδικευμένοι εργάτες (π.χ. ξυλουργοί, αγγειοπλάστες κ.ά.).
4. Δούλοι:
 Περιουσιακό στοιχείο του οίκου.
 Από πολέμους ή πειρατεία.
γ) Η πολιτική οργάνωση:
 Οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες: κράτη φυλετικά.
 Οι φυλετικοί αρχηγοί  κληρονομικοί βασιλείς.
1. Ο βασιλιάς:
 Αρχηγός του στρατού.
 Κυβερνήτης με θρησκευτική και δικαστική εξουσία.
2. Η βουλή των γερόντων:
 Αρχηγοί των ισχυρών γενών, συμβούλιο του βασιλιά.
3. Η εκκλησία του δήμου:
 Κυρίως πολεμιστές, γνωμοδοτούν για σημαντικά θέματα.
 Ο πολιτισμός:
 Η γραφή:
 Τέλη 9ου - αρχές 8ου αιώνα π.Χ.: Επανεμφάνιση γραφής στον ελλαδικό
χώρο.
 Ελληνική αλφαβητική γραφή.
 Η θρησκεία:
 Δημιουργία των πρώτων ιερών.
 Τοπικές λατρείες και ολυμπιακό δωδεκάθεο.
 Πολιτιστικά επιτεύγματα:
 Επική ποίηση (ηρωικά τραγούδια - ραψωδοί - ομηρικά έπη).
 Έργα γεωμετρικής τέχνης (κεραμικής και μικροτεχνίας).