Ελληνικά

Ο πολιτισμός της κλασσικής περιόδου.

Ο πολιτισμός της κλασσικής περιόδου.

Γενικά: Η πολιτιστική ανάπτυξη της κλασσικής περιόδου γίνεται αντιληπτή: α) από τα
πνευματικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα και β) από την καθημερινή ζωή στις ελληνικές
πόλεις (μητροπολιτική Ελλάδα και αποικίες).

α) Επιτεύγματα:

 5ος και 4ος αι. π.Χ. → έργα απαράμιλλα σε πνευματική και καλλιτεχνική λαμπρότητα.
πρότυπα για τους μεταγενέστερους δημιουργούς.
 Αθήνα → τα πρωτεία στην πολιτιστική ανάπτυξη: ευημερία και ποιότητα ζωής,
πόλος έλξης για καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους, δράση Περικλή,
οικοδόμηση σπουδαίων έργων στην Ακρόπολη, τέλεση λαμπρών πανηγύρεων και
πνευματικών εκδηλώσεων (Παναθήναια, Ελευσίνια μυστήρια, θεατρικές
παραστάσεις κ.ά.).

β) Καθημερινή ζωή:

 περιφρονητική αντιμετώπιση της χειρωνακτικής εργασίας ∙
 ενασχόληση των ελεύθερων πολιτών με τα κοινά ∙
 διασκέδαση σε ιδιωτικά συμπόσια και σε δημόσιες γιορτές και πανηγύρια (π.χ.
θεατρικές παραστάσεις) ∙
 κοινωνικός ο χαρακτήρας των ειδικών τελετών που πλαισίωναν τη γέννηση, το γάμο
και τον θάνατο.

 Φιλοσοφία επίκεντρο ο άνθρωπος και τα προβλήματά του ∙ ερμηνεία των
φαινομένων με βάση τη λογική (ορθολογισμός). Εκπρόσωποι: σοφιστές και
Σωκράτης (5ος αι.), Πλάτων και Αριστοτέλης (4ος αι) – όλοι επιδίωξαν με τις
προτάσεις τους να βελτιώσουν τον άνθρωπο και τη ζωή του.

 Ιστοριογραφία → Ηρόδοτος και Θουκυδίδης (5ος αι.), Ξενοφών (4ος αι.). Ο
Θουκυδίδης με το έργο του έθεσε τα θεμέλια της επιστήμης της ιστορίας.

 Ποιητική τέχνη → Τεράστια η προσφορά της Αθήνας της κλασικής περιόδου στη
σύγχρονη πολιτισμένη ανθρωπότητα με την τραγωδία (Αισχύλος, Σοφοκλής,
Ευριπίδης) και με την κωμωδία (Αριστοφάνης).

 Ρητορικός λόγος → Καλλιεργήθηκε κυρίως τον 4ο
αι. (Λυσίας, Ισοκράτης,
Δημοσθένης), στο πλαίσιο της άνθησης του δημοκρατικού πολιτεύματος και της
οργάνωσης της δικαιοσύνης προς το συμφέρον του πολίτη.

 Επιστήμες → Κατά την κλασσική περίοδο συστηματοποιήθηκαν οι γνώσεις για τη
φύση και τον άνθρωπο ∙ οι περισσότεροι φιλόσοφοι ήταν και ειδικοί ερευνητές σε
κάποιο τομέα της επιστήμης, π.χ. Μέτων ο Αθηναίος (μαθηματικά και αστρονομία),
Ιππόδαμος ο Μιλήσιος (πολεοδομία), Ιπποκράτης ο Κώος (ιατρική ∙ ο Ιπποκράτης
εισήγαγε τη θεμελιώδη αντίληψη ότι όλες οι ασθένειες έχουν φυσικά αίτια).

 Τέχνες → Μεγάλη η ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών κατά την κλασσική περίοδο .
ειδική μνεία αξίζει να γίνει στην αρχιτεκτονική (Ικτίνος, Καλλικράτης, Μνησικλής),
στην πλαστική (Φειδίας και οι μαθητές του Αλκαμένης και Αγοράκριτος, Μύρων,
Πολύκλειτος (5ος αι.), Πραξιτέλης, Σκόπας και Λύσιππος (4ος αι.) και στη ζωγραφική
(Πολύγνωτος, Μίκων, Ζεύξις 5ος αι. και Πάμφυλος, Απελλής και Πρωτογένης (4ος αι)
και την αγγειογραφία.

ΠΗΓΗ: Β. Δημοπούλου, Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Διαγράμματα.

http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf

ΦΥΛΛΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ /// 1ο ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ  Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ/// Α ΛΥΚΕΙΟΥ /// ‘ΕΤΟΣ 2022-2023

ΙΣΤΟΡΙΑ 

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ : ΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

 

ΤΜΗΜΑ __________________________        ΌΝΟΜΑ__________________________________

                                                                            

  1. ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ  ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ:

Α. Μεγάλης δυσκολίας                  Β. Μέτριας δυσκολίας                     Γ.Μηδενικής δυσκολίας

 

  1. ΘΕΩΡΩ  ΟΤΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ...ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ:
  1. AΠΟΛΥΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ        Β.ΛΙΓΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ        Γ. ΚΑΘΟΛΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΣ

 

  1. ΣΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΜΟΥ (ΤΕΣΤ-ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ-ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ):

Α.Πήρα άριστα       Β.Πήγα πολύ καλά        Γ.Δεν πήγα καθόλου καλά.       Δ.Πήγα μέτρια.

 

  1. ΛΑΜΒΑΝΩ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΜΟΥ ΠΟΥ:

Α.Απόλυτα καταλαβαίνω           Β.Καθόλου δεν καταλαβαίνω         Γ. Κάποιες φορές καταλαβαίνω

 

  1. ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ :

Α.’Εχω πολλά    Β. Έχω πάρα πολλά    Γ. Δεν χρειάζομαι, γιατί πηγαίνω τέλεια ήδη.

 

  1. ΠΡΟΦΟΡΙΚΑ:

Α. Λέω πάντα  Β. Δεν συμμετέχω ποτέ.  Γ.Λίγες φορές  συμμετέχω

 

  1. ΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΜΟΥ: 

Α.Περιέχει λυμένες όλες τις ασκήσεις που μου έχουν ανατεθεί  Β. Περιέχει λυμένες κάποιες από τις ασκήσεις που μου έχουν ανατεθεί.

 

8. Η  ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΟΥ ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙΝΑΙ: 

Α.Πολύ καλή   Β. Πότε καλή πότε κακή    Γ. Συχνά κακή, γίνομαι ενοχλητικός προς όλους

 

9. ΈΝΑ ΠΑΡΑΠΟΝΟ/MIA EΠΙΘΥΜΙΑ/ΣΚΕΨΗ/ΙΔΕΑ/ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ   ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΩ EΛΕΥΘΕΡΑ:

 

______________________________________________________________________________

 

___________________________________________________________________________________

 

 

10.Ο ΒΑΘΜΟΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΩ ΠΩΣ ΜΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΕΙΝΑΙ________________________________

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ  ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ:

«ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ»

ΠΗΓΗ: http://lyk-aradippou-lar.schools.ac.cy/data/uploads/a_lykeiou/istoria/alexander.pdf

«ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ»

[σ. 109-111]

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (356-323 π.Χ) είχε τη σφραγίδα της
οικουμενικότητας, και οδήγησε τον Ελληνισμό στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου.
Αναλυτικότερα, το έργο του Αλέξανδρου στους διάφορους τομείς, είχε ως εξής:

Α. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ → Ο Αλέξανδρος ήταν διορατικός
στρατηγός με μεγαλοφυή σκέψη → εφάρμοζε τον κατάλληλο σχεδιασμό για
την αντιμετώπιση του αντιπάλου.

Β. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ → Επεδίωκε την ανάμειξη του ασιατικού με
τον ελληνικό πολιτισμό κάτω από μια ισχυρή διοίκηση:
α) Ένωση κάτω από μια ισχυρή διοίκηση.
β) Γίνονται αποδεκτές οι τοπικές συνήθειες και παραδόσεις.
γ) Διατηρήθηκε ο θεσμός των σατραπειών και τη διοίκηση τους αναλάμβαναν Έλληνες ή
Πέρσες ηγεμόνες.

Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ → Προώθησε το σύστημα της νομισματικής οικονομίας:
α) Νομισματική οικονομία, ενιαίο νομισματικό σύστημα.
β) Ίδρυση φορολογικής περιφέρειας και οι θησαυροί που συγκεντρώνονταν μεταβάλλονταν
σε χρυσό νόμισμα.

Δ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ→ Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου πήρε τη
διάσταση ένοπλης εξερεύνησης:
α) Διάδοση ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού.
β) Υιοθέτηση πολιτιστικών στοιχείων από τους λαούς της Ανατολής.
γ) Ιδρύση πόλεων που εξελίχθηκαν σε σπουδαία εμπορικά και πνευματικά κέντρα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:
▪ Παρά το περιορισμένο χρονικό διάστημα της βασιλείας του, ο Μ. Αλέξανδρος έμεινε
ζωντανός στη μνήμη των λαών.
▪ Το έργο του αποτέλεσε τομή για μια διαφορετική πορεία των λαών της Ανατολής και
της Μεσογείου.
▪ Η ζωή και η δράση του έγιναν θρύλος στην παράδοση πολλών λαών.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
«Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΟΣ»
[σ. 108-109]
Ο Μέγας Αλέξανδρος ενσαρκώνοντας την πανελλήνια ιδέα του Ισοκράτη, ένωσε όλους τους
Έλληνες κάτω από το σκήπτρο του και τους οδήγησε στη Μικρά Ασία, εναντίον των Περσών.
Κύπρος: Πνυταγόρας (Σαλαμίνα)
Ανδροκλής (Αμαθούντα) διαθέτουν στόλο στην υπηρεσία
Πασικράτης (Σόλοι) του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Στόχος: εδραίωση κυριαρχίας στα παράλια της ανατολικής Μεσογείου.
Κατάληψη Τύρου: αποφασιστικής σημασίας για περαιτέρω πορεία του Μ. Αλεξάνδρου.
Πτώση Γάζας + Αιγύπτου → κατάρρευση ναυτικής δύναμης Περσών
Ο Μ. Αλέξανδρος ανταμείβει τους βασιλιάδες της Κύπρου:
• Τους άφησε να διαχειρίζονται ελεύθευρα τις υποθέσεις τους.
• Τους επέτρεψε να ζητήσουν ό,τι ήθελαν (Ο Πνυταγόρας περιλαμβάνει στο βασίλειο
του και το βασίλειο της Ταμασού)
Βασιλιάς Νικοκρέων (332-311 π.Χ.) διάδοχος Πνυταγόρα → φιλελληνική πολιτική
➔ Συνεργασία με Αλέξανδρο
(Κύπριοι ναύτες είχαν πείρα)

http://lyk-aradippou-lar.schools.ac.cy/data/uploads/a_lykeiou/istoria/alexander.pdf

Ο Φίλιππος Β’ και η ένωση των Ελλήνων (Σελ. 105-114)

http://filologikigonia.weebly.com/uploads/3/9/9/5/39958455/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CF%83%CE%B5%CE%BB._105-114.pdf

Στόχοι: α) Η ισχυροποίηση του μακεδονικού κράτους

β) Η επέκταση της εξουσίας του

Ενέργειες για την ισχυροποίηση του μακεδονικού κράτους :

 Αποτελεσματική αντιμετώπιση των Ιλλυριών και των Παιόνων στα βόρεια
σύνορα.
 Οργάνωση ισχυρού στρατού → μακεδονική φάλαγγα ˂ πεζέταιροι βάθους
16 σειρών + σάρισα (δόρυ 6μ)+ ιππικό + ακοντιστές, τοξότες και πελταστές.
 Δημιουργία ισχυρής οικονομίας ˂ κατάληψη ορυχείων χρυσού του Παγγαίου
→ κοπή νομίσματος ( χρυσός στατήρας )→ εκποίηση περσικών δαρεικών.
 Επεκτατική εξωτερική πολιτική.

Στόχοι:

α) νέες εκτάσεις γης στον μακεδονικό στρατό
β) ένωση των Ελλήνων υπό την αρχηγία του

Στάδια επεκτατικής πολιτικής

1ο στάδιο: Χαλκιδική, εδάφη Ανατολικής Θράκης κ’ Μακεδονίας, δυτικές
ακτές Ευξείνου Πόντου.
2ο στάδιο: Θεσσαλία, νότια Ελλάδα.

Μάχη στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.)

Νίκη του Φιλίππου ενάντια στο συνασπισμό Θηβαίων - Αθηναίων → Ηγέτης
Ελλήνων.
Συνέδριο στην Κόρινθο (337 π.Χ.)
Πανελλήνια ένωση κατά των Περσών.(Συμμετοχή όλων των πόλεων εκτός
της Σπάρτης).

Συμφώνησαν τα εξής:
 Απαγορεύτηκαν οι συγκρούσεις των ελληνικών πόλεων και η βίαιη
μεταβολή των καθεστώτων τους.
 Προστατεύθηκε η ελεύθερη ναυσιπλοΐα και καταδικάστηκε η
πειρατεία. Ιδρύθηκε πανελλήνια συμμαχία (αμυντική και επιθετική,
με ισόβιο αρχηγό το Φίλιππο Β΄.

336 π.Χ. επανάληψη του συνεδρίου με επικεφαλής τον Αλέξανδρο.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Στρατιωτικός τομέας: Αλέξανδρος διορατικός στρατηγός με μεγαλοφυή
σκέψη-εφαρμογή κατάλληλου σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του
αντιπάλου.
Πολιτικός τομέας: στόχος η ανάμειξη του ελληνικού με τον ασιατικό κόσμο.
Αποδοχή των συνηθειών-παραδόσεων και του διαφορετικού τρόπου
άσκησης εξουσίας. Διατήρησε τις σατραπείες → ανάθεση σε Έλληνες ή
Πέρσες ηγεμόνες → καινούργια διοικητική παράδοση.
Οικονομικός τομέας: 1. Προωθεί το σύστημα της νομισματικής οικονομίας
και εγκαταλείπει την ιδέα του αυτοκρατορικού θησαυροφυλακίου. 2.
Δημιουργία φορολογικής περιφέρειας (περισσότερες από μία σατραπείες)
→ οι σατραπείες δεν ασχολούνται με τη συγκέντρωση φόρων και τη
διαχείριση του δημόσιου πλούτου. 3. Οι θησαυροί → χρυσό νόμισμα.
Πολιτιστικός τομέας: 1. Διάδοση της ελληνικής γλώσσας. 2. Διάδοση
ελληνικού πολιτισμού. 3. Υιοθέτηση πολιτιστικών στοιχείων από την
παράδοση της Ανατολής.4. Ίδρυση νέων πόλεων → εμπορικά και πνευματικά
κέντρα 5. Εξερευνήσεις περιοχών. 6. Επιθυμία για έρευνα (συμμετοχή
φιλοσόφων και ερευνητών) → η εκστρατεία είχε χαρακτηριστικά της
ένοπλης εξερεύνησης.

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Η πολιτισμική ανάπτυξη των κλασικών χρόνων προσδιορίζει και την καθημερινή ζωή
των Ελλήνων:
 Αντίληψη για την εργασία: υποτίμηση της χειρωνακτικής εργασίας → οι
ελεύθεροι πολίτες ασχολούνται με τα κοινά
 Τρόπος διασκέδασης ( ιδιωτικά συμπόσια και δημόσιες γιορτές) → θέατρο
 Ο κοινωνικός χαρακτήρας των τελετών της γέννησης, του γάμου, του
θανάτου → πολιτιστικό επίπεδο.

ΑΘΗΝΑ: έχει τα πρωτεία της πολιτιστικής ανάπτυξης .

5ος αι.π.Χ.- Περικλής-Ακρόπολη-πνευματικές εκδηλώσεις (Παναθήναια,
Μεγάλα Διονύσια, Ελευσίνια Μυστήρια)-αρχαίο θέατρο = πόλος έλξης.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: Επίκεντρο ο άνθρωπος και ο ορθολογισμός.
Σωκράτης, σοφιστές Πλάτων , Αριστοτέλης.

ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ηρόδοτος, Θουκυδίδης: θεμέλιο ιστορικής συγγραφής
Ξενοφών.

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ: Αρχαίο θέατρο:1.τραγωδία-Αισχύλος, Σοφοκλής,
Ευριπίδης. 2. Κωμωδία: Αριστοφάνης.

ΡΗΤΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ: Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ: Αστρονομία, μαθηματικά (Μέτων ο Αθηναίος),
ιατρική (Ιπποκράτης από Κω →όλες οι ασθένειες έχουν φυσικά αίτια),
χωροταξική οργάνωση των πόλεων (Ιππόδαμος από Μίλητο).

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ: Αρχιτεκτονική (Ικτίνος, Καλλικράτης,
Μνησικλής), πλαστική (Φειδίας, Μύρων, Αλκαμένης, Λύσιππος), ζωγραφική
(Πολύγνωτος, Μίκων, Ζεύξις, Πάμφυλος).

http://filologikigonia.weebly.com/uploads/3/9/9/5/39958455/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CF%83%CE%B5%CE%BB._105-114.pdf

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ

 Επεξεργασία των γραπτών πηγών – παραθεμάτων:

Οι τρόποι και οι τεχνικές αξιοποίησης των πηγών στο μάθημα της ιστορίας εξαρτώνται κυρίως από τους διδακτικούς στόχους που θέτουμε, το περιεχόμενο της

διδασκαλίας και κυρίως από τις ικανότητες των μαθητών. Είναι πλεονέκτημα η πηγή να έχει μικρή έκταση, κυρίως στο Γυμνάσιο. Θα μπορούσε η ανάλυση και η ερμηνεία των γραπτών πηγών να ακολουθήσει τα εξής βήματα:

Α. Ανάγνωση – γλωσσική εξομάλυνση:

  • Φωναχτή ανάγνωση των πηγών από μαθητές μέσα στην τάξη: ενισχύεται η αναγνωστική αυτοπεποίθηση, εξακριβώνουμε το βαθμό κατανόησης του περιεχομένου.//////Λεξιλογική εξομάλυνση, πραγματολογικά στοιχεία, διευκρίνιση ιστορικών όρων, ορολογία: διατρέχουμε την πηγή και υπογραμμίζουμε σημεία που δεν κατανοούνται εύκολα. Για τη διευκρίνιση όρων καταφεύγουμε στο γλωσσάριο του βιβλίου ή σε λεξικά – εγκυκλοπαίδειες.
  • Β. Προσέγγιση της πηγής:
    • Συμφραζόμενα: αναγνώριση της ταυτότητας της ιστορικής πηγής: εξετάζουμε σε τι είδος ανήκει το απόσπασμα (ιστορικό, ποιητικό, ρητορικό κλπ.), ποιος είναι ο δημιουργός του, το χρόνο (πηγή σύγχρονη ή μεταγενέστερη) και το σκοπό της συγγραφής, ποιες είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφηκε η πηγή. Ένταξη της πηγής στο ιστορικό πλαίσιο. Εξέτασητης αντικειμενικότητας και της αξιοπιστίας της πηγής: επισημαίνονται η σχέση του συγγραφέα με τα ιστορσύμενα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής του, η προέλευση πληροφοριών, παραλείψεις, αναζήτηση κινήτρων και προθέσεων του δημιουργού, διάκριση σχολίων-γεγονότων. Συγκέντρωση των πληροφοριών – δεδομένων της πηγής, οι οποίες σχετίζονται με την ιστορική περίσταση και μπορούν να αξιοποιηθούν στην απάντησή μας (μπορούμε να υπογραμμίζουμε στο παράθεμα τις πληροφορίες που θα αξιοποιήσουμε).
    • Γ. Ερμηνεία – σύνδεση πηγής με την αφήγηση του βιβλίου – απάντηση σε ερωτήσεις:
      • Ερμηνεία της πηγής με βάση τη διατύπωση συγκεκριμένων ερωτημάτων, τα οποία θέτουμε. Αναδιήγηση και σύνδεση της πηγής με την ιστορική αφήγηση. Η σύνδεση αυτή μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: είτε παραγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της ιστορικής αφήγησης και καταλήγοντας στην πηγή, είτε επαγωγικά, ξεκινώντας από τα στοιχεία της πηγής και καταλήγοντας στην ιστορική αφήγηση.
      • Σύγκριση πηγών που προσεγγίζουν το θέμα από διαφορετικές οπτικές, εντοπισμός ομοιοτήτων και διαφορών, εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων (σε περίπτωση που ζητάμε συγκριτική μελέτη πηγών).
      • Απάντηση σε ερωτήσεις. (Διαβάζουμε προσεκτικά το ερώτημα ή τα ερωτήματα για να κατανοήσουμε ποιο ή ποια είναι τα ζητούμενα).
      • ► Για να απαντήσουμε γραπτά σε ερώτηση που σχετίζεται με ένα παράθεμα:Ακολουθούμε τις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου. (Οι απαιτήσεις μας είναι πιο αυξημένες στο Λύκειο και ιδιαίτερα Β’ και Γ’):

        Στην αρχή, στον πρόλογο, κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο είδος του παραθέματος (δημοσίευμα τύπου, ιστοριογραφία, επίσημο έγγραφο) και μια σύντομη εισαγωγή στο γεγονός με το οποίο θα ασχοληθούμε. Ο πρόλογος προετοιμάζει την κυρίως απάντηση. Ακολουθεί η κυρίως απάντηση, στην οποία συνδυάζουμε δημιουργικά το σχολικό εγχειρίδιο και το παράθεμα, το οποίο λειτουργεί είτε παραπληρωματικά είτε συμπληρωματικά στην αφήγηση του εγχειριδίου. Επισημαίνουμε στους μαθητές ότι σε καμία περίπτωση η απάντησή μας δεν αποτελεί το νόημα της πηγής!! Έχουμε υπόψη μας ότι η πηγή τεκμηριώνει την ιστορική αφήγηση του βιβλίου και όχι το αντίστροφο. Η απάντησή μας ολοκληρώνεται με έναν επίλογο, στον οποίο καταγράφουμε κάποιες γενικότερες εκτιμήσεις και συμπεράσματα σχετικά με το θέμα που αναπτύξαμε στην κυρίως απάντηση. Μπορούμε επίσης να κάνουμε σύντομη αναφορά στις μετέπειτα εξελίξεις που αφορούν το συγκεκριμένο θέμα με βάση τις ιστορικές μας γνώσεις.

        Για να είναι άρτια και ορθή η αξιοποίηση των πηγών θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις βασικές αρχές παραγωγής γραπτού λόγου: προσέχουμε το περιεχόμενο, την έκφραση και τη δομή:Περιεχόμενο: Η διατύπωση είναι ακριβής και σαφής. Αποφεύγουμε να μεταφέρουμε στην απάντηση μας αυτούσια αποσπάσματα από την πηγή (χρησιμοποιούμε μόνο τους ιστορικούς όρους – ορολογία) και να διατυπώνουμε υποκειμενικές κρίσεις (όταν δεν μας ζητούνται). Προσπαθούμε πάντα να γενικεύουμε τις πληροφορίες που μας δίνει η πηγή ακολουθώντας την επαγωγική μέθοδο.

        Έκφραση: σωστή χρήση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων. Αποφεύγουμε το λογοτεχνικό ύφος, το μακροπερίοδο λόγο.Δομή: ο λόγος μας δομείται σε πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο. Φυσικά ακολουθούμε βασικές αρχές παραγραφοποίησης* Για να δίνονται σωστές απαντήσεις από τους μαθητές πρέπει να δίνονται κατάλληλες και σαφείς ερωτήσεις για την αξιοποίηση των πηγών.Γ. Άλλοτε ζητείται η σύγκριση και εξαγωγή πληροφοριών και συμπερασμάτων από δύο πηγές – παραθέματα. Συνήθως τα παραθέματα αυτά περιέχουν διαφορετικές πληροφορίες και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε τις διαφορετικές πληροφορίες, έχοντας υπόψη την ιστορική αφήγηση και να συνθέσουμε την απάντησή μας, η οποία αξιοποιεί τις πληροφορίες του βιβλίου και τα δεδομένα του παραθέματος Η συγκριτική μελέτη των πηγών συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.Δ. Άλλοτε ζητείται ο σχολιασμός ενός παραθέματος. Συχνά εντοπίζονται κάποια γεγονότα, πράξεις, πρόσωπα και κίνητρα και ζητείται η αξιολόγηση τους. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με βάση τις ιστορικές γνώσεις των μαθητών