http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf
Η δημιουργία του χριστιανικού ρωμαϊκού κράτους.
Η κατάσταση του κράτους και τα γεγονότα μέχρι την ανάδειξη του Μ. Κωνσταντίνου σε
μονοκράτορα:
ενίσχυση των ανταγωνισμών και προβολή των φιλοδοξιών των συναρχόντων λόγω του
συστήματος της Τετραρχίας ∙
απόσυρση του Διοκλητιανού από την εξουσία το 305 μ.Χ. ∙
αλληλοεξόντωση των διαδόχων του Διοκλητιανού και των συναρχόντων τους για είκοσι
χρόνια (305‐324 μ.Χ.) ∙
ανάδειξη μέσα από τις συγκρούσεις του Κωνσταντίνου, γιου του Κωνσταντίου Χλωρού και
κληρονόμου του τίτλου του Καίσαρα των δυτικών επαρχιών της αυτοκρατορίας ∙
νίκη του Κωνσταντίνου στη Μουλβία γέφυρα του Τίβερη επί του αντιπάλου του στη Δύση
Μαξεντίου (312 μ.Χ.) ∙
επικράτηση του Κωνσταντίνου ως μόνου κυρίαρχου στη Δύση και αναγόρευσή του σε
Αύγουστο ∙ συνεννόηση με το Λικίνιο (Αύγουστο της Ανατολής) και κοινή απόφαση στο
Μιλάνο (313 μ.Χ.) για συνεργασία ως προς τη διοίκηση της αυτοκρατορίας, χωρίς την
πρόσληψη Καισάρων ∙
νίκη στη σύγκρουση με το Λικίνιο κοντά στην Αδριανούπολη κα μετά από λίγο θανάτωση
του Λικίκιου (324 μ.Χ.) ∙
ανακήρυξη του Κωνσταντίνου σε μονοκράτορα (324 μ.Χ.).
Η μονοκρατορία του Κωνσταντίνου.
Αλλαγές στο πολίτευμα :
πολίτευμα περισσότερο απολυταρχικό από ό, τι την εποχή του Διοκλητιανού ∙
αυτοκράτορας απρόσιτος και στους υπηκόους και στη σύγκλητο ∙
ανακτορικοί υπάλληλοι και ανακτορικό συμβούλιο που συμβούλευαν τον
αυτοκράτορα μόνο όταν ο ίδιος το επέλεγε ∙
μεταφορά της συγκλήτου στην Κωνσταντινούπολη και μετατροπή της σε σώμα με
διακοσμητικό χαρακτήρα (πλαισίωση του αυτοκράτορα στις δεξιώσεις).
Στάση του Κωνσταντίνου στο θέμα της αυτοκρατορικής λατρείας και της θρησκείας γενικά:
αυτοκράτορας όχι θεός αλλά εκλεκτός του Θεού που κυβερνούσε με τη θεία χάρη ∙
σειρά ενεργειών που σήμαιναν υποστήριξη στον Χριστιανισμό, παρά τη διατήρηση
του ειδωλολατρικού τίτλου του «Μεγίστου Αρχιερέως» (Pontifex Maximus) ∙
απόφαση ενίσχυσης της αυτοκρατορίας μέσω της προβολής και της εύνοιας της
νέας θρησκείας (του Χριστιανισμού).
Οι ενέργειες του Κωνσταντίνου για την υποστήριξη του Χριστιανισμού:
1) Το διάταγμα των Μεδιολάνων / το Διάταγμα της Ανεξιθρησκίας:
καμπή στην ιστορία των σχέσεων του κράτους και της νέας θρησκείας ∙
υπογραφή στα Μεδιόλανα (Μιλάνο) το Φεβρουάριο του 313 μ.Χ. για το δυτικό
τμήμα της αυτοκρατορίας ∙
επέκταση της ισχύος του για το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας με
αντίστοιχη υπογραφή στη Νικομήδεια της Βιθυνίας λίγους μήνες αργότερα ∙
καθιέρωση απόλυτης ελευθερίας στην επιλογή λατρείας για όλους τους
κατοίκους της αυτοκρατορίας με κοινή απόφαση Κωνσταντίνου και Λικινίου ∙
άρση όλων των διακρίσεων κατά των χριστιανών υπηκόων της αυτοκρατορίας.
2) Άλλες πράξεις / ενέργειες που αποδεικνύουν αποδοχή του Χριστιανισμού από τον
Κωνσταντίνο μετά τη νίκη στη Μουλβία γέφυρα:
υιοθέτηση του χριστογράμματος ως επίσημου συμβόλου και τοποθέτησή του
στις ασπίδες των στρατιωτών και στην αυτοκρατορική σημαία ∙
προστασία του Χριστιανισμού από τις αιρέσεις με την καθιέρωση του θεσμού
των Οικουμενικών συνόδων ∙
οικοδόμηση εκκλησιών μαζί με τη μητέρα του ∙
βάφτιση στη χριστιανική θρησκεία λίγο πριν το θάνατό του.
Το όλο ζήτημα της «μεταστροφής» του Μ. Κωνσταντίνου προς τον Χριστιανισμό υπήρξε
ζήτημα επιστημονικής σύγκρουσης.
Η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης. Οι βασικές παράμετροι:
1. Πολιτικό υπόβαθρο → απόφαση για μεταφορά του κέντρου των αποφάσεων στην
Ανατολή προς επίτευξη α) της ισχυροποίησης της απόλυτης μοναρχίας και β) του
εκχριστιανισμού της αυτοκρατορίας.
2. Αίτια → διοικητική ανάγκη για μεταφορά της πρωτεύουσας α) για την
αντιμετώπιση των επιδρομών των βαρβαρικών λαών, β) επειδή η Ρώμη ήταν
ταυτισμένη με τον αρχαίο κόσμο και τη ρωμαϊκή παράδοση, γ) για την εξασφάλιση
καλύτερης άμυνας και οικονομικής ανάπτυξης και δ) για τη μεταφορά του κέντρου
βάρους σε περιοχές που κατοικούσαν κατά πλειοψηφία Έλληνες χριστιανοί.
3. Ονομασία → Νέα Ρώμη αρχικά, Κωνσταντίνου‐πόλις ευρύτερα γνωστή αργότερα.
4. Θέση → στο Βυζάντιο, την αρχαία αποικία των Μεγαριτών (7ος αι. π.Χ.) με οικιστή
τον Βύζαντα.
5. Εγκαίνια → 11 Μαΐου 330 ∙ χρονολογία – ορόσημο για την αρχή της Ρωμαϊκής
αυτοκρατορίας της Ανατολής, δηλ. της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ∙ για 11 αιώνες η
τύχη της Κωνσταντινούπολης ταυτίστηκε με την τύχη του κράτους.
6. Αποτέλεσμα → μεταφορά του κέντρου βάρους από το λατινικό στον ελληνικό
πολιτιστικό χώρο ∙ αυτοκρατορία με προοδευτικά ελληνικό χαρακτήρα.
Συμπέρασμα. Τα τρία (3) στοιχεία, στα οποία βασίστηκε η καινούργια αυτοκρατορία:
η ρωμαϊκή πολιτική παράδοση ∙
η χριστιανική πίστη ∙
η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.