Updated on April 1, 2021
Μάθημα 1ο: Χορός και παράδοση
Ο Χορός από την Αρχαιότητα έως Σήμερα
Στην αρχαία Ελλάδα ο χορός ήταν ένα από τα βασικότερα στοιχεία της εκπαίδευσης των νέων. Στην αρχαία Σπάρτη για παράδειγμα, ο χορός αποτελούσε μέρος της σκληρής στρατιωτικής εκπαίδευσης των νέων Σπαρτιατών.
Oι θρησκευτικοί χοροί αποτελούσαν μέρος των θρησκευτικών τελετών και μυστηρίων των αρχαίων Ελλήνων. Στις θεατρικές παραστάσεις επαγγελματίες χορευτές δηλαδή οι ορχηστές εκτελούσαν τους χορούς στην τραγωδία, στην κωμωδία και στο σατυρικό δράμα. Επίσης, η προετοιμασία για τους αγώνες και τους πολέμους περιελάβανε και πολεμικούς χορούς. Αλλά και στον ιδιωτικό τους βίο οι αρχαίοι Έλληνες χόρευαν στα συμπόσια και στους γάμους ενώ οι θρηνωδοί εκτελούσαν τους χορούς του πένθους. Η Τερψιχόρη μια από τις εννέα μούσες ήταν γι’ αυτούς η προστάτιδα του χορού. Οι χοροί συνοδεύονταν και με τους ήχους μουσικών οργάνων.
Πολιτισμικές κοινότητες και παραδοσιακοί χοροί
Oι Έλληνες, ως έθνος, συγκροτούνται από πολιτισμικές κοινότητες, δηλαδή ομάδες ανθρώπων που έχουν κοινή καταγωγή και συνδέονται με δεσμούς κοινής πολιτισμικής δράσης (π.χ. κοινές παραδόσεις, κοινά ήθη κι έθιμα). Στον ελλαδικό χώρο, τέτοιες πολιτισμικές κοινότητες βρίσκουμε στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη, στο Μοριά, στην Κρήτη, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, στην Κύπρο. Κάθε πολιτισμική κοινότητα έχει τους δικούς της τοπικούς χορούς οι οποίοι διαφέρουν από πόλη σε πόλη ή από χωριό σε χωριό.
Σε κάθε περιοχή της χώρας μας υπάρχουν τοπικοί χοροί. Χορεύονται συνήθως σε μεγάλες ετήσιες γιορτές όπως το Πάσχα, τις αποκριές, την πρώτη μέρα της άνοιξης, καθώς επίσης στη βάφτιση, στον αρραβώνα, στο γάμο κ.α. Μαθαίνοντας τους χορούς, τα τραγούδια και τις παραδόσεις μας, μαθαίνουμε πώς ζούσαν οι πρόγονοί μας σε παλαιότερες εποχές.
Oνοματολογία χορών
Η ονομασία των χορών προέρχεται κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται ο καθένας ή από τη γεωγραφική περιοχή στην οποία έχει πρωτοχορευτεί. O ζωναράδικος, για παράδειγμα, πήρε το όνομά του απ’ το γεγονός ότι οι χορευτές πιάνονται από τα ζωνάρια τους. Η σβαρνιάρα (καραγκούνα), από τον τρόπο που κινείται η κοπέλα που τον χορεύει. Η ζαχαρούλα, από το όνομα μιας κοπέλας. O αντικριστός από την αντικριστή θέση των χορευτών. O ζαγορίσιος ή συρτός χανιώτικος, είναι χοροί που χορεύονται στο Ζαγόρι της Ηπείρου και στα Χανιά της Κρήτης αντίστοιχα κι από εκεί πήραν το όνομά τους.
Παραδοσιακές φορεσιές
Κάθε πολιτισμική κοινότητα του ελληνισμού έχει τη δική της παραδοσιακή φορεσιά. Oι φορεσιές διακρίνονταν σε γιορτινή, καθημερινή και του γάμου (νυφιάτικη, γαμπριάτικη). Η γυναικεία φορεσιά παρουσιάζει πολύ μεγάλη ποικιλία με έντονους χρωματισμούς, κεντήματα και στολίδια. Η ανδρική φορεσιά είναι πιο λιτή από τη γυναικεία και κυριότεροι τύποι αυτής είναι η βράκα και η φουστανέλα.
Δραστηριότητα 1η Άκουσε μουσικές από όλες τις περιοχές της Ελλάδας
περιηγηθείτε στο χάρτη με τα παραδοσιακά τραγούδια από το Γυμνάσιο Αμαρουσίου «Η Ελληνική Παιδεία». Πείτε, για ένα τουλάχιστον τραγούδι ο καθένας, ποιους ήρωες της Επανάστασης του 1821 ακούσατε να αναφέρονται στο τραγούδι αυτό.
Δραστηριότητα 2η
Παρακολουθήστε τον τρόπο με τον οποίο χορεύονται οι παραδοσιακοί χοροί σε όλη την Ελλάδα κι όταν πάτε σχολείο χορέψτε και γιορτάστε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821
https://video.link/w/Myugc Μάνα μου ένα κλεφτόπουλο
https://video.link/w/Vv0gc Ο χορός του Ζαλόγγου
https://video.link/w/6z0gc Έντεκα Κοζάνη Παραδοσιακός Χορός
https://video.link/w/r00gc "Απ' το Λασίθι ως τα Χανιά" Χανιώτικο Συρτό Κουρήτες
https://video.link/w/500gc Δυτική Θράκη - Ζωναράδικος-Κλωστρός-Κουλουριαστός
https://video.link/w/U00gc ΡΟΥΜΕΛΗ & ΜΟΡΗΑΣ: Τσάμικος "Ένας αητός καθότανε"
https://video.link/w/910gc Ικαριώτικος - 4ο Συναπάντημα Παραδοσιακών Χορών - Πάτμος 2013
https://video.link/w/m20gc ΜΗΛΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΛΛΙΑΡΑ-''ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ'' ΤΡΙΚΑΛΩΝ-2019
https://video.link/w/I30gc Τικ διπλό, Καλόν κορίτσ'-Ν.Κοζάνης (Χοροστάσι)
https://video.link/w/S40gcΚότσαρι-Ν.Κοζάνης (Χοροστάσι, "Αλέξανδρος")
https://video.link/w/I60gc ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ ΧΟΡΟΣ, Olympic Games - Athens, 2004
Δραστηριότητα 3η
Δοκιμάστε τις γνώσεις σας για την ιστορία του χορού από την Αρχαιότητα έως Σήμερα στο παρακάτω quiz:
Updated on March 30, 2021
Μάθημα 2ο: μουσική και παράδοση
Γνωριμία με τους ρυθμούς της παράδοσή μας
Οι παραδοσιακοί χοροί συνοδεύονταν και με τους ήχους μουσικών οργάνων. Ας γνωρίσουμε ήχους και μουσικά όργανα
Προαιρετική Δραστηριότητα 1η:
Μπορείτε να ζωγραφίσετε στο πρόγραμμα της Ζωγραφικής του υπολογιστή σας ή να εγκαταστήσετε το παρακάτω πρόγραμμα ζωγραφικής και να ζωγραφίσετε ένα από τα παρακάτω παραδοσιακά μουσικά όργανα ή την ελληνική σημαία:
http://www.tuxpaint.org/screenshots/showshot.php3?which=7
Δραστηριότητα 3η Ταξιδεύοντας με τους ήχους
Γνώρισε τους ρυθμούς της δικής μας παράδοσης πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο: http://aesop.iep.edu.gr/node/22555/5698
Δραστηριότητα 4η Μάντεψε το μουσικό όργανο
Πάτησε το σύνδεσμο για να γνωρίσεις τα ελληνικά παραδοσιακά μουσικά όργανα https://quizizz.com/join/quiz/5ea9e68e6b5d46001bd0ecd6/start?from=soloLinkShare&referrer=5e861fceca8705001b4f8ca6
Δραστηριότητα 5η
Λύσε τα κουίζ για να δοκιμάσεις τις γνώσεις σου στα ελληνικά παραδοσιακά μουσικά όργανα
https://learningapps.org/display?v=pomnhz5rk20
https://learningapps.org/display?v=pk1v61ruc20
Updated on April 1, 2021
Μάθημα 3ο: εκμάθηση του παραδοσιακού χορού “Ζωναράδικος”
Οι βασικότερες λαβές στους παραδοσιακούς χορούς είναι:
- Λαβή από τις παλάμες με τα χέρια κάτω
- Λαβή από τις παλάμες με τα χέρια πάνω λυγισμένους αγκώνες
- Λαβή από τους ώμους
- Λαβή «αγκαζέ»
- Λαβή με τα χέρια χιαστί (Σταυρωτή λαβή ή ζωναράδικη )
Δραστηριότητα 2η Κουίζ
Δοκίμασε τις γνώσεις σου στις λαβές (τον τρόπο με τον οποίο πιάνονται οι χορευτές) λύνοντας το παρακάτω κουίζ:
Δραστηριότητα 3η
Η λαβή με τα χέρια χιαστί ή σταυρωτή λαβή λέγεται και ζωναράδικη διότι οι χορευτές πιάνονται από τα ζωνάρια τους. Ένας χορός με χιαστή λαβή είναι και ο παραδοσιακός χορός «Ζωναράδικος». Είναι Θρακιώτικος χορός, δηλαδή χορεύεται στη περιοχή της Θράκης αλλά τον συναντάμε να χορεύεται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ονομάστηκε «ζωναράδικος» από την χιαστί λαβή των χορευτών από τα ζωνάρια. Οι χορευτές είναι σε κύκλο, με τους άντρες στο πρώτο μισό του κύκλου και τις γυναίκες στο δεύτερο μισό. Το μουσικό μέτρο του χορού είναι 6/8 και τα βασικά του βήμα τα έξι (6). Οι χορευτές εκτελούν κάποιες σειρές βημάτων στη φορά του κύκλου και κάποιες προς το κέντρο και πίσω. Χωριό από χωρίο στην Θράκη τον χορεύει διαφορετικά και με διαφορετική λαβή (ώμους, χέρια κάτω και κίνηση χεριών ).
Δραστηριότητα 4η
- Δοκίμασε τις γνώσεις σου στο Ζωναράδικο χορό στο παρακάτω κουίζ: https://quizizz.com/join/quiz/5eaab1b4c443cf001bfedf89/start?from=soloLinkShare&referrer=5e861fceca8705001b4f8ca6
Δραστηριότητα 5η
- Μέτρησε και περπάτησε τα βήματα του χορού σύμφωνα με το παρακάτω βίντεο:
Δραστηριότητα 5η
Γνωρίζετε ότι έχει γραφτεί μουσική με θέμα «Ο χορός των σπαθιών» από τον Αρμένιο μουσικοσυνθέτη Άραμ χατσατουριάν;
- Πατήστε τον σύνδεσμο για να ακούσετε την μουσική https://video.link/w/OviA
- Με τα αδέρφια ή τους γονείς προσπαθήστε να μετακινηθείτε με διαφορετικές λαβές στη διάρκεια της μουσικής: Λαβή από τις παλάμες με τα χέρια κάτω, Λαβή από τις παλάμες με τα χέρια πάνω λυγισμένους αγκώνες, Λαβή από τους ώμους, Λαβή «αγκαζέ», Λαβή με τα χέρια χιαστί (Σταυρωτή λαβή ή ζωναράδικη
- Με ποια λαβή μετακινείστε καλύτερα;
- Συζητήστε το στον «τοίχο» της ψηφιακής τάξης σας με τους συμμαθητές σας.
Updated on April 1, 2021
Μάθημα 4ο “εκμάθηση παραδοσιακού χορού «Συρτός καλαματιανός»
Δραστηριότητα 1η
Ο συρτός - καλαματιανός είναι ο μοναδικός χορός που συναντάται με διάφορες παραλλαγές, σχεδόν σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα και τις πολιτισμικές κοινότητες του ελληνισμού.
O συρτός - καλαματιανός χορός χορεύεται κυκλικά σε ρυθμό 7/8 κι έχει 12 χορευτικά βήματα. Το ρυθμό του συρτού καλαματιανού χορού (7/8), τον συναντάμε στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους με το όνομα «επίτρητος» και παραμένει μέχρι σήμερα προσαρμοσμένος πάντα στις μελωδικές και στιχουργικές ανάγκες της κάθε εποχής.
Oνοματολογία. Την ονομασία «συρτός» τη συναντάμε ήδη στην αρχαιότητα. Το επίθετο δηλώνει τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται ο καλαματιανός χορός (δηλαδή συρτά, με τα πόδια να σύρονται στο έδαφος). Επίσης, την ονομασία «συρτός» τη συναντάμε και σε άλλους χορούς διαφορετικών περιοχών (π.χ. συρτός συγκαθιστός, συρτός νησιώτικος, συρτός χανιώτικος κλπ.). Το δεύτερο επίθετο («καλαματιανός») προέρχεται είτε από το τραγούδι «Μαντήλι Καλαματιανό φορείς στον άσπρο σου λαιμό» είτε από τους ίδιους τους οργανοπαίχτες για να το ξεχωρίσουν από συρτούς χορούς των άλλων περιοχών.
Δραστηριότητα 2η Κουίζ
Δοκίμασε τις γνώσεις σου στο Συρτό-Καλαματιανό λύνοντας το παρακάτω κουίζ: https://quizizz.com/join/quiz/5eaad8064e1dc1001cbc60a1/start?from=soloLinkShare&referrer=5e861fceca8705001b4f8ca6
Δραστηριότητα 3η
Μέτρησε και περπάτησε τα βήματα του χορού σύμφωνα με τα παρακάτω βίντεο:
https://video.link/w/9fngc https://video.link/w/Ljngc
Δραστηριότητα 4η
Προσπάθησε να ακολουθήσεις τα βήματα των χορευτών του παρακάτω βίντεο: https://video.link/w/ccngc
Δραστηριότητα 5η
Με τα βήματα του συρτού-Καλαματιανού προσπάθησε να ακολουθήσεις το ρυθμό της μουσικής του «Κερκυραϊκού χορού» στο παρακάτω βίντεο: https://video.link/w/wvngc
Updated on April 12, 2021
Μάθημα 5o: Οι παραδοσιακές φορεσιές του 1821 μέσα από τα γραμματόσημα
Tαξιδέψτε με τις μουσικές και τους χορούς σε όλη την Ελλάδα:
https://www.thinglink.com/scene/1436265352500609025
Δοκιμάστε τις γνώσεις σας στις παραδοσιακές φορεσιές:
https://learningapps.org/18919831
https://learningapps.org/display?v=pvutdx0ia21
https://learningapps.org/display?v=pz6pt5qxt21
https://www.liveworksheets.com/tc1797468py
https://www.liveworksheets.com/dq1797963ve
Πόσες παραδοσιακές φορεσιές κρύβει το πάζλ;
https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=35cb8f8d075d
Παίξτε το memory με τις παραδοσιακές φορεσιές:
Updated on April 13, 2021
Μάθημα 6o: Ταξίδι στην ιστορία των παραδοσιακών παιχνιδιών
Ανοίξτε το ηλεκτρονικό βιβλίο για να γνωρίσετε μερικά παραδοσιακά παιχνίδια:
https://www.flipbookpdf.net/web/site/505583a1960604b5d43378321d325c4300576996202104.pdf.html#page/16
Για περισσότερα παιχνίδια θα ανοίξετε το παρακάτω ηλεκτρονικό βιβλίο:
https://www.flipbookpdf.net/web/site/921c9574781b6a72061af567638c7ae7cf99766c202104.pdf.html
https://docplayer.gr/6480188-Taxidi-stin-istoria-ton-paihnidion.html
Μάντεψε τα παραδοσιακά παιχνίδια πατώντας το παρακάτω λινκ:
2.https://learningapps.org/display?v=p0e2sfctj21
Παρακολούθησε το βίντεο με παρακάτω παραδοσιακά παιχνίδια:
4.https://video.link/w/ikHjc Οργανώστε ένα φεστιβάλ παραδοσιακών χορών και παιχνιδιών στην αυλή του σχολείου σας
5.https://learningapps.org/display?v=pnm28p3z321
6.https://learningapps.org/19059313
7.https://learningapps.org/19149309
8.https://www.liveworksheets.com/xi1789363yz στείλτε το στο email: maggounat@gmail.com
9.Με ποια παραδοσιακή φορεσιά θα ντύνατε την πλαγγόνα; Δείτε τις φορεσιές και επιλέξτε:
10.
Επίσκεψη στο Μουσείο Παιχνιδιών Μπενάκη