Σχολεία στην Ιστορία

ΣΧΟΛΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΑ ΜΕΡΖΙΦΟΥΝΤΑΣ

Το κολλέγιο  Ανατόλια είναι γνωστό επίσης και ως Αμερικανικό Κολλέγιο είναι ιδιωτικό σχολείο πρωτοβάθμιας  δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Πυλαία  Θεσσαλονίκης .Ιδρύθηκε το 1886 από Αμερικανούς  ιεραποστόλους στη Μαρζιφούντα της Μικράς Ασίας . Το 1924 μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα έχει 1285 μαθητές.

Συγκαταλέγεται στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της  Ελλάδος λόγω της ιστορίας και των ακαδημαικών επιδόσεων των μαθητών. Κάποια απ τα μαθήματα γίνονται στα Αγγλικά και άλλα στα Ελληνικά. Το σχολείο έχει επίσης τρείς βιβλιοθήκες και περιέχει 30.000 τόμους βιβλίων. Πολλά  βιβλία προέρχονται από την αρχική βιβλιοθήκη του σχολείου της Μικράς Ασίας γι αυτό θεωρούνται άλλωστε και σπάνια.

Τα μαθήματα που προσφέρονταί στο Λύκειο χωρίζονταί σε κατηγορίες όπως :

1Γλωσσα και Λογοτεχνια

2Εκμαθηση Γλωσσας

3Κοινωνικες και Ανθρωπιστικες Επιστημες

4Πειραματικες Επιστημες

5Μαθηματικα

6Εικαστικες Τεχνες και Μθηματα Επιλογης

Το κολλέγιο Ανατόλια μέσω των βιβλιοθηκών του επιδιώκει την ανάπτυξη τον ενθουσιασμό και την αποτελεσματική χρήση και δημιουργία πληροφόρησης και  ιδεών . Εμπλουτίζει την συλλογή της και βελτιώνει συνεχώς τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες της ώστε να προωθήσει και να υποστηρίξει την φιλαναγνωσία , την διδασκαλία και την μάθηση σε όλες τις βαθμίδες.

ΛΥΚΕΙΟ ΓΟΥΜΕΡΑΣ

Ο αγωνιστής του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου ο ιδρυτής του Λυκείου Γουμεράς, ο ιδρυτής της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και εμπνευστής της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών ο Θεοφύλακτος Θεοφυλάκτου  γεννήθηκε το 1885 και γεννήθηκε στο χωριό Τσίτη της Αργυρούπολης στον Πόντο .

Τα κύρια μαθήματα τα οποία διδάσκονταν ήταν τα Αρχαία Ελληνικά ,η Έκθεση , τα τούρκικα, τα Λατινικά, τα Γαλλικά, η Φυσική ,  τα Μαθηματικά , η  πειραματική , η φιλοσοφία , τα Θρησκευτικά ενώ από βοηθητικά μαθήματα διδάσκονταν η ωδική ,η Γυμναστική, η Καλλιγραφεία και η Ατλογραφία .

      ΗΜΙΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΑΣ

 

Σχολεία της Σμύρνης

ΣΧΟΛΗ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ(η δομή και η λειτουργία του)

Έδρα της σχολής αρχικά ήταν ο ναός του Αγίου Ευγενίου, όπου ο Τυχικός εγκατέστησε τη βιβλιοθήκη του, ήδη από τον 7ο αιώνα, όπως παραδίδεται, ενώ μετά την καταστροφή του από πυρκαγιά, το 1340, τα μαθήματα συνεχίστηκαν στο ναό της Αγίας Σοφία, δύο χιλιόμετρα δυτικά της Τραπεζούντας.

Η σχολή λειτουργούσε με επίκεντρο κάθε φορά έναν συγκεκριμένο διδάσκοντα, ο οποίος παρέδιδε μαθήματα που απευθύνονταν σε σπουδαστές ανώτερου επιπέδου, όπως άλλωστε συνέβαινε και στις άλλες σχολές της ίδιας περιόδου. Ο διδάσκων αποφάσιζε για το περιεχόμενο και τη μορφή της διδασκαλίας, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του.

Η σχολή της Τραπεζούντας έχει συνδεθεί με πολύ σημαντικούς λογίους της Υστεροβυζαντινής εποχής. Σε αυτή δίδαξαν μεταξύ άλλων ο Γρηγόριος Χιονιάδης, ο κληρικός Μανουήλ, ο Κωνσταντίνος Λουκίτης και ο Ανδρέας Λιβαδηνός, που επιδόθηκαν στη μελέτη της αστρονομίας και των μαθηματικών με σημαντικά για την εποχή αποτελέσματα. Ανάμεσα μάλιστα σε αυτούς που παρακολούθησαν μαθήματα ήταν ο Γεώργιος Χρυσοκόκκης, ο καρδινάλιος Βησσαρίων, ο Αμιρούτζης και άλλοι. Η σχολή λειτούργησε ως πόλος έλξης για λογίους με αστρονομικά ενδιαφέροντα από πολλές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως μεταξύ άλλων ο Γεώργιος Ακροπολίτης, που επισκέφθηκε την πόλη τo 1281 ως απεσταλμένος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου (1261-1282).

 

 

 

 ΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΜΥΡΝΗΣ

Αποβλέποντας σε εκπαιδευτική ανανέωση της Ιωνίας ιδρυθηκε το 1803 το Φιλολογικό Γυμνάσιο. Χαρακτηριστικά ο Ν. Βέης γράφει:

 «Η παλαιά της Σμύρνης Ευαγγελική Σχολή εθεωρήθη πλέον αρχομένου του 19ου αιώνος υπό νεωτεριζόντων και προοδευτικών ανθρώπων της Σμύρνης και τον Αδαμάντιο Κοραή καθυστερημένον ίδρυμα, ούτε προς τας ανάγκας της Σμύρνης και του έθνους, ούτε προς ορθάς εκπαιδευτικάς τάσεις δυνάμενον πλέον να ανταποκριθεί. Διά τούτο οι νεωτερίζοντες και προοδευτικοί της Σμύρνης, ών ηγούντο τρείς μάλιστα άνδρες ο Γεώργιος Όμηρος, ο Δημήτρης Τουφεκτζόγλου και ο μετά ταύτα μέτοχος του Αγώνος του 1821 Φίλιππος Κασπαρης ο Χιος, ίδρυσαν αυτόθι το 1803 τη Νέαν Δημόσιαν Σχολήν, η οποία, μετονομάσθη “Φιλολογικόν Φροντιστήριον” και “Φιλολογικόν Γυμνάσιον».

Με παρέμβαση του Αδαμάντιου Κοραή κάλεσαν διευθυντή τον Κωνσταντίνο Κούμα και ως καθηγητή τον Κωνσταντίνο Οικονόμου. Ο Κοραής αποκαλεί τον Κωνσταντίνο Κούμα «σοφότατον και ένα από τους σημαντικότερους Έλληνες της εποχής του».

Για τη λειτουργία του Φιλολογικού Γυμνασίου και την απήχησή του ο Κωνσταντίνος Κούμας σε επιστολή του προς τον Κοραή γράφει:

 «Συντρέχουν πολλοί πολίται καθ’ εκάστην να ακούσωσι των μαθημάτων την παράδοσιν. Αφήνουσι τα εμπορικά των Εργαστήρια και παρευρίσκονται εις την παράδοσιν. Εγώ δε, όταν αθροίζονται πολλοί, παρεκτρέπομαι εις τον περί της παιδείας λόγον, εις τρόπον ώστε οι Σμυρναίοι να με ονομάζουσιν ευεργέτην της πατρίδος τους».

 Είναι γεγονός ότι το Φιλολογικό Γυμνάσιο τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της Παιδείας και έγινε θετικός πόλος έλξης των φιλομαθών Μικρασιατών. Ο Κωνσταντίνος Κούμας κατηγορήθηκε, ως άλλοτε ο Σωκράτης στην Αρχαία Αθήνα, ότι εισήγαγε “καινά δαιμόνια” στην Εκπαίδευση. Οι αντιδράσεις της Εκκλησίας και του Πατριαρχείου το 1918 οδήγησαν στην εξασθένηση και διάλυση του Φιλολογικού Γυμνασίου. Ο Γρηγόριος ο Ε’ στο Συνοδικό Τόμο καταφέρεται κατά της διδασκαλίας των νέων επιστημών. Το κλείσιμο του Φιλολογικού Γυμνασίου γίνεται το 1919, αλλά το έργο του θα παραμείνει ανεξίτηλο για τα δεδομένα της Ιστορίας της Μικρασιατικής Εκπαίδευσης.

 

ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

 Κολλέγιο Ανατόλια (Αγγλικά: Anatolia College), γνωστό επίσης και ως Αμερικάνικο Κολλέγιο, είναι ιδιωτικό σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Πυλαία της Θεσσαλονίκης. Ιδρύθηκε το 1886 από Αμερικανούς ιεραπόστολους στη Μερζιφούντα της Μικράς Ασίας. Το 1924 μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα έχει 1,285 μαθητές (γυμνάσιο-λύκειο) από όλες τις περιοχές της Ελλάδος και από το εξωτερικό. Συγκαταλέγεται ως ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδος λόγω της ιστορίας και των ακαδημαϊκών επιδόσεων των μαθητών του σχολείου. Τα μαθήματα στο σχολείο γίνονται στα Ελληνικά καθώς και κάποια στα Αγγλικά .Είναι το μόνο σχολείο στην Ελλάδα που προσφέρει τόσο εκτεταμένο πρόγραμμα υποτροφιών, καθώς και το μόνο με οικοτροφείο.Το σχολείο διαθέτει δύο γυμνάσια, δύο λύκεια και ένα τμήμα International Baccalaureate. Στον ίδιο χώρο λειτουργούν επίσης και το νηπιαγωγείο καθώς και το δημοτικό σχολείο Ανατόλια..Το Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης (κοινώς American College of Thessaloniki ή ACT),^[13] το οποίο προσφέρει πανεπιστημιακά πτυχία, στεγάζεται σε έναν ξεχωριστό χώρο ακριβώς δίπλα από το γυμνάσιο-λύκειο. Ο Σύλλογος Αποφοίτων Αμερικανικού Κολλεγίου Ανατόλια (ΣΑΑΚ) είναι ιδιαίτερα ενεργός και εκδίδει το τριμηνιαίο περιοδικό "Anatolia Alumnus" από το 1982. Ο αριθμός των καθηγητών ανέρχεται στους 126 (γυμνάσια/λύκεια), αρκετοί από τους οποίους είναι από το εξωτερικό (π.χ. Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία).Το Ανατόλια ακολουθεί το πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας, εκτός από το πρόγραμμα του Ι.Β, το οποίο ακολουθεί το δικό του πρόγραμμα. Το Ανατόλια θεωρείται ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδος, κάτι το οποίο εδραίωσε η φήμη του σχολείου ως ένα μοντέρνο ίδρυμα (ήταν το πρώτο σχολείο στην βόρεια Ελλάδα με δανειστική βιβλιοθήκη, καθώς και το πρώτο με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, με εργαστήρια χημείας, κ.ά.) καθώς και οι ακαδημαϊκές επιδώσεις των φοιτητών. Είναι χαρακτηριστικό πως σε πρόσφατες Πανελλαδικές Εξετάσεις οι μαθητές του σχολείου είχαν επιτυχία 100% (2008 και 2010).

ε

ΟΜΗΡΕΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ ΣΜΥΡΝΗΣ

Tο 1881 ιδρύθηκε από τη «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Σμύρνης» το Ομήρειο Παρθεναγωγείο με πρωτοβουλία τού Παύλου Αθηνογένη και τού Διονυσίου Μαρκόπουλου. Περιελάμβανε πλήρες 11τάξιο σχολείο με 2 τάξεις νηπιαγωγείου, 5 Ελληνικού σχολείου και 4 γυμνασίου. Σε αυτό γίνονταν δεκτές «πλην των ορθοδόξων και μαθήτριαι ανήκουσαι εις παν έτερον ανεγνωρισμένον θρήσκευμα, μη ούσαι αι τελευταίαι υπόχρεοι να ακολουθώσι τα εις τας ορθοδόξους διδασκόμενα μαθήματα». Τον Οκτώβριο τού 1886, ύστερα από εισήγηση τού Παύλου Αθηνογένη προς την εφορεία του Παρθεναγωγείου, μετονομάζεται σε «Ομήρειον», προς τιμήν τού «αθανάτου Σμυρναίου ραψωδού». Στο «Ομήρειον» διδάσκονταν έξι γλώσσες (Ελληνικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Αρμενικά), θρησκευτικά, φιλοσοφικά, γραμματολογία (αρχαία και νέα), μαθηματικά, ιστορία, γεωγραφία, φυσική, χημεία, φυσική ιστορία, κοσμογραφία, μουσική, φωνητική, χορός, ιχνογραφία, εργόχειρα και γυμναστική.Για να εξασφαλίσει την καλύτερη λειτουργία τού σχολείου η «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Σμύρνης» επικοινώνησε με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία στην Αθήνα και ζήτησε να της προτείνουν μία διευθύντρια ικανή να αντεπεξέλθει στις περιστάσεις. Ο Χρήστος Νικολαΐδης Φιλαδελφεύς, επίτιμος Γραμματέας και σύμβουλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, παρά το γεγονός ότι η Ελένη Λοΐζου είχε σπουδάσει στο εξωτερικό με υποτροφία τής Φ.Ε., δεν δίστασε να τη συστήσει ως την ικανότερη εκπαιδευτικό που διέθετε το Αρσάκειο, με μεγάλη μόρφωση και διδακτική εμπειρία. Έτσι το Διοικητικό Συμβούλιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας τής επέτρεψε να μην εργαστεί στο Αρσάκειο αλλά να μεταβεί τη Σμύρνη και να αναλάβει τη διεύθυνση τού Ομηρείου. Η Ελένη Λοΐζου διετέλεσε, λοιπόν, διευθύντρια τού Ομηρείου από τη σύστασή του έως τη Μικρασιατική καταστροφή. Επί σαράντα και πλέον έτη υπήρξε η ψυχή και η ήρεμη δύναμη τού ιστορικού αυτού σχολείου. Με την οξυδέρκεια και την εργατικότητά της και με το κατάλληλο πρόγραμμα κατόρθωσε οι «Ομηρειάδες», όπως ονομάζονταν οι μαθήτριες τού σχολείου, να μιλούν άριστα Γαλλικά και Αγγλικά, χωρίς αυτό να αποβαίνει εις βάρος τής ελληνικής τους παιδείας. Άλλωστε το 1885 το σχολείο αναγνωρίστηκε από το ελληνικό Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως ως ισόβαθμο με το Αρσάκειο με την υποχρέωση να συμμορφώνεται «προς το κατ’ έτος εγκρινόμενον υπό τού καθ’ ημάς Υπουργείου πρόγραμμα των διδακτέων εν τω Αρσακείω Μαθημάτων». Το 1886 μάλιστα άρχισε στο Ομήρειο η λειτουργία διδασκαλείου. Έτσι πολλές απόφοιτες δασκάλες δίδαξαν στα βάθη τής Μικράς Ασίας την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. 

 

Φιλολογικό Γυμνάσιο & Φροντιστήριο Αργυρούπολης

Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης

Ιδρύθηκε το 1803 σαν Νέα Δημόσια Σχολή το 1803 έλαβε πρόσκληση από τους. Έλληνες της Σμύρνης να αναλάβει την σχολή ο Κωνσταντίνος Κούμας. Με προτροπή  του Αδαμάντιου Κοραή, έφεραν στην σχολή τον Κωνσταντίνο Οικονόμου. Μαζί δίδαξαν θρησκευτικά, ιστορία και γλώσσα και πιο μοντέρνα μαθήματα όπως μαθηματικά, φιλοσοφία, πειραματική φυσική ,χημεία, γεωγραφία και ηθική ενώ οργάνωσαν φυσικά και χημικά πειράματα εξοπλίζονται την σχολή με τα αντίστοιχα όργανα Με την διδασκαλία τους εισήγαγαν τον ορθολογισμός και το πείραμα, την εκκλησιαστική παράδοση διδασκαλίας, που στηριζόταν στην υποστήριξη και την υπακοή Απέναντι υπήρχε η Ευαγγελιστικη Σχολή, παρά το ένδοξο παρελθόν της είχε αποκλίσεις κάθε νεωτερισμούς και προοδευτική ιδέα κυρίως αυτές του Διαφωτισμού και των νέων προσανατολισμών κι αντιλήψειων σε θέματα παιδείας. Πολλοί γονείς θεώρησαν το ίδρυμα οπισθοδρομικό και έστειλα τα παιδιά τους στο Φιλολογικό εκτός από τον Κουμα και τον Οικονόμου δίδασκαν ο αδερφός τους Οικονόμου, Στέφανος Απόστολος Σμύρνης, Ιωάννης Πελοποννήσιος, Αναστάσιος Ιθακήσιος και Δημήτρης Θετταλός. Στις 16 Ιουλίου 1819 μια βίαιη ολλοκρατικη κίνηση καταλύσει το Φιλολογικό. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Στέφανου Οικονόμου κατονομάζει υπεύθυνους για το κλείσιμο της σχολής τον κ.Ανθισεο, επίσκοπο Σμύρνης Ερυθρός, κυρ Καλλίνικο και τον Σάββα Μουσουδακη. Οι δημογέροντες φίλοι του Φιλολογικού συμφιλιώθηκαν με τους επιτρόπους της Ευαγγελική Σχολής αποφάσισαν το Οκτώβριο του 1820 να βελτιώσουν το διδακτικό προσωπικό, να εκσυγχρονίσουν και να προσαρμόσουν τα αναλυτικά  προγράμματα στα νέα εκπαιδευτικά δεδομένα της εποχής Έκαναν διευθυντή τον Βενιαμίν Λέσβιο όμως πρόλαβε να είναι διευθυντής  για ένα εξάμηνο γιατί η έκρηξη της επανάστασης το 1821 έφερε αντίποινα των Τούρκων καταλήγοντας η σχολή να αναστείλει την λειτουργία της.

 

Φροντιστήριο της Αργυρούπολης

Ιδρύθηκε το 1723 στην Αργυρούπολη από το αρχιεπίσκοπο Χαλκίδας Ιγνάτιου Σκριβα με ηθική και υθικη συμπαράσταση των αρχιμεταλουργων των μοναστηριων και των κοινοτήτων της περιοχής Αρχικά ονομάστηκε Σχολή Ελληνικών Μαθημάτων με πρώτο Δάσκαλο τον Θεόδωρο Παύλου Βυζανο Το 1840 δόθηκε  η ονομασία Φροντιστήριο από τον διευθυντή Σεραφείμ Χατζηακεψιμα Από το 1854 διεύθυνση  ανέλαβε ο Γεώργιος Παπαδοπουλος-Κυριακιδης εισαγε στο Φροντιστήριο περισσότερες τάξεις, βιβλία,προγράμματα,μητρώα σπουδών,μαθητολογια,ημερισιους ελέγχους και χειμερινές εξετασεις Ήταν διευθυντής 1854-1860 αλλά βοήθησε μέχρι το 1877 Η βιβλιοθήκη  αποτελούνταν από χειρόγραφα και σπάνιες εκδόσεις βιβλίων μαθηματικών,ανθρωπιστικων ,αλλά και θετικών επιστημονική σπουδαστές διδάσκονταν από νωρίς τα κλασικά γραμματα και μαθηματικα.Πολλοι από τους αποφοίτους μετά τον ξεριζωμό έπανιδρυσαν σχολεια στην Μητροπολίτικη Ελλάδα κάνοντας εμφανείς τον άψογο μαθευτικο τους καταρτισμο (Θωμάς Παυλίδης,Δημοσθένης Οικονομική,Μελανοφρυδης,Κυριακίδης,Ζερδελιδης.) Έκλεισε το 1922.Σημερα το κτήριο είναι ερειπωμένο.

 

 

Σχολεία της Σμύρνης

Κεντρικό Παρθεναγωγείο Αγίας Φωτεινής Σμύρνης 

Οι αντιλήψεις της εποχής ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να μορφώνονται, αλλά και η σκλαβιά μας στους Τούρκους καθυστέρησε πολύ την απόφαση όλων των Ελλήνων να στείλουν τα κορίτσια στο σχολείο. Τον 19ο αιώνα, όμως άρχισαν να φτιάχνονται σιγά σιγά Παρθεναγωγεία σε όλη την Μικρά Ασία. Το πρώτο Παρθεναγωγείο άρχισε να λειτουργεί το 1830 στο περίβολο του Γραικικού Νοσοκομείου. Έπειτα το 1837 η σχολή αυτή στεγάστηκε στο οίκημα του Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής και ονομάστηκε Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Αγίας Φωτεινής. Επιπλέων, το 1866 εγκαταστάθηκε σε δικό του διδακτήριο με σημαντική πηγή χρημάτων του Μητροπολιτικού ναού  και έγινε πλήρες γυμνάσιο. Το πρόγραμμα σπουδών περιελάμβανε  Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά, Θρησκευτικά, Αριθμητική, Γεωμετρία, Γεωγραφία, Φυσική και Γαλλικά. Η Δομή της Σχολής ήταν Δημοτικό – Γυμνάσιο, αργότερα ήταν και μια επιπλέον τάξη για μέλλουσες δασκάλες που διορίζονταν στα σχολεία των μικρασιατικών πόλεων.  Εκεί δίδαξαν σημαντικοί λόγιοι της Σμύρνης, όπως οι Παύλος Καρολίδης, Νικόλαος Καπετανάκης, Δημήτριος Γεωργακάκης, Αδαμάντιος Διαμαντόπουλος και Κωνσταντίνος Στυλιανόπουλος. Η διευθύντρια του τότε Παρθεναγωγείου ήταν η Σαπφώ Λεοντιάς.  Στις αρχές του 20ού αιώνα στο σχολείο φοιτούσαν 2.000 μαθήτριες και δίδασκαν 23 εκπαιδευτικοί. Ενώ, το 1922 με την καταστροφή της Σμύρνης σταμάτησε να λειτουργεί.

Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης 

Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης ήταν ένα μορφωτικό ίδρυμα, μάλιστα ήταν ένα από τα σημαντικότερα της εποχής. Ιδρύθηκε το 1717 από το Μητροπολίτη Σμύρνης Ανανία και έγινε το πρώτο κοινοτικό σχολείο. Το 1778, ένας ισχυρός σεισμός και μία πυρκαγιά που επακολούθησε κατέστρεψαν τη Σχολή, με δωρεές όμως ανεγέρθηκε σε νέο κτίριο της. Κάποιοι από τους πολλούς ευεργέτες της Ευαγγελικής Σχολής ήταν ο Ιωάννης Κανάς, ο Ιωάννης Μαρτζέλλας, ο Δημήτρης Κιουπετζόγλου και πολλοί άλλοι. Το 1908 πήρε το όνομά της “Ευαγγελική Σχολή”, ενώ τα πρώτα 80 χρόνια της ίδρυσής της η Σχολή πήρε διάφορα ονόματα, όπως Μεγάλον Σχολείον, Ελληνικόν Σχολείον, Ευαγγελικόν Φροντιστήριον κ.ά. Το 1910 ιδρύθηκε και το τριετούς φοίτησης Διδασκαλείο από όπου απεφοίτησαν πολλοί δάσκαλοι. Επίσης, ο πρώτος διευθυντής του σχολείου ήταν ο Ιερόθεος Δενδρινός. Ενώ, κάποιοι από τους καθηγητές της σχολής ήταν ο Θεόφιλος Καΐρης και ο ιερέας Ιωσήφ Μπρούερ. Τα βασικά μαθήματα που διδάσκονταν ήταν Ευριπίδης, Αριστοφάνης, Όμηρος, ρητορική, άλγεβρα, αστρονομία, φυσική και ψυχολογία. Το 1894 ίδρυσε ανεξάρτητη εμπορική σχολή και τμήμα ξένων γλωσσών, μάλιστα οι τελειόφοιτοι της μπορούσαν να εγγράφονται στο πανεπιστήμιο χωρίς εξετάσεις. Ακόμα, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η βιβλιοθήκη, το μουσείο και το τυπογραφείο της σχολής. Το μουσείο περιελάμβανε 3.000 ευρήματα, και η βιβλιοθήκη είχε πάνω από 50.000 τόμους με σπανιότατα χειρόγραφα. Δυστυχώς, όμως, η λειτουργία της Σχολής σταμάτησε το 1922 με τη μικρασιατική καταστροφή.

Η εκπαίδευση στη Μ. Ασία

    Τα σχολεία της Μ. Ασίας χωρίζονταν σε κοινοτικά και ιδιωτικά. Το κοινοτικό σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παρουσιάζει τις μορφές: Αρρεναγωγείο, Παρθεναγωγείο, Νηπιαγωγείο. Το 19^ο αι. εφαρμόστηκε μάλιστα η αλληλοδιδακτική μέθοδος για πάνω από 50 χρόνια καθώς και η συνδιδακτική μέθοδος στα μικτά σχολεία της Σμύρνης. Ακολουθούσε το  ελληνικό σχολείο τριετούς φοίτησης. Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία καταργούμενα σιγά – σιγά αντικαθίσταντο από τις αστικές σχολές, που συνήθως ήταν επτατάξιες. Αυτές αποτελούσαν ένα αυτοτελή παιδευτικό κύκλο μαθημάτων, που αποσκοπούσε στην παροχή ωφέλιμων γνώσεων, την κατάρτιση γραμματισμένων ανθρώπων των κοινοτήτων για τη διοίκησή τους (δημογερόντων, εφόρων, επιτρόπων, γραμματέων Μητροπόλεων) και τη δημιουργία ικανών προσώπων για το μικρεμπόριο, για την καλύτερη καλλιέργεια των κτημάτων και την αποδοτικότερη εξάσκηση των λοιπών πρακτικών επαγγελμάτων. Σκοπός των παρθεναγωγείων εξάλλου ήταν η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας από τα κορίτσια για την πληρέστερη ένταξή τους στην εθνική κοινότητα του μικρασιατικού ελληνισμού, η ανάγκη της γνωριμίας ενός γλωσσικού οργάνου για την αλληλογραφία με τους μακριά από την πατρίδα ξενιτεμένους συνήθως συζύγους τους, η δυνατότητα να παρακολουθήσουν και να βοηθούν τη μόρφωση και την αγωγή των παιδιών τους αργότερα, η μετάδοση γνώσεων υγιεινής, καθαριότητας, μαγειρικής, ραπτικής, κοπτικής, κεντημάτων κλπ.

       Στις έδρες των μητροπόλεων, στις μεγάλες πόλεις, σε φημισμένα μοναστήρια ή στο κέντρο μεγάλων αγροτικών συνοικισμών είχαν ιδρυθεί κεντρικές σχολές ή κοινοβιακά σχολεία  με οικοτροφεία. Οι κεντρικές σχολές είχαν ολόκληρο ελληνικό σχολείο και τάξεις ή και πλήρες γυμνάσιο. Μετά τον κύκλο των μαθημάτων των ελληνικών σχολείων ή των ολοκληρωμένων αστικών σχολών υπήρχε το Γυμνάσιο, όπου δίδασκαν πτυχιούχοι του πανεπιστημίου Αθηνών ή ευρωπαϊκών πανεπιστημίων ή απόφοιτοι ιερατικών σχολών. Όταν συμπλήρωναν τις τρεις πρώτες γυμνασιακές τάξεις, σχηματιζόταν το ημιγυμνάσιο. Ακόμη  υπήρχαν στη Μ. Ασία ιερατικές σχολές, που ιδρύθηκαν για να μορφώνουν ιερείς και δασκάλους για τις ελληνικές κοινότητες όλης της Ανατολής, νυχτερινές σχολές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και πλήθος από επαγγελματικά σχολεία καθώς και ορφανοτροφεία, που είχαν ιδρυθεί σε πόλεις, επαρχιακά κέντρα και μοναστήρια της Μ. Ασίας μέσα στα οποία λειτουργούσαν δημοτικά σχολεία για την παροχή στοιχειωδών γνώσεων στα ορφανά.

Πέρα από την καχυποψία και την εχθρότητα των Τούρκων, στον τομέα της εκπαίδευσης οι Έλληνες Μικρασιάτες είχαν να αντιμετωπίσουν και την οργανωμένη προσπάθεια ταγμάτων της Καθολικής και Προτεσταντικής Εκκλησίας που, με πρόσχημα τη στήριξη των Ευρωπαίων που εγκαταστάθηκαν εκεί βάσει των διομολογήσεων, συστηματικά επιχειρούσαν τον προσηλυτισμό νέων ανθρώπων στα δικά τους δόγματα με την ίδρυση ξένων σχολείων και την προσφορά πλήθους παροχών, ειδικά σε εξαθλιωμένους χριστιανικούς πληθυσμούς.

Τέλος τη μεγάλη εκπαιδευτική κίνηση στη Μ. Ασία συντηρούσαν οι εκεί ελληνικές κοινότητες, ποικίλοι φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι του τόπου και ελληνικών παροικιών του εξωτερικού και κάποιες υποτροφίες του ελληνικού κράτους. Με την άνοδο όμως των σοβινιστών Νεότουρκων και στη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου η λειτουργία των σχολείων γίνεται προβληματική. Τα ελληνικά σχολεία κλείνουν το ένα μετά το άλλο, πολλοί φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι διαλύονται, δάσκαλοι διώκονται ενώ το ιδρυμένο από τον Ελευθέριο Βενιζέλο Πανεπιστήμιο στη Σμύρνη, που είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από τον Σεπτέμβριο του 1922 υπό την ηγεσία του διεθνούς φήμης καθηγητή Κων/νου Καραθεοδωρή, καταστράφηκε.

Τα κυριότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν:                                                                                                       

Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης (1733)

Ομήρειο Παρθεναγωγείο Σμύρνης (1881)

Κεντρικό Παρθεναγωγείο  Αγίας Φωτεινής Σμύρνης (1830)

Ελληνικόν Παιδαγωγείον Σμύρνης (1851)

Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης (1809), με πνευματικό ηγέτη τον Αδαμάντιο Κοραή

Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον Ικονίου

Φροντιστήριο της Τραπεζούντας

Φροντιστήριο της Αργυρούπολης

Λύκειο Γουμεράς

Ημιγυμνάσιο Κερασούντας

Γυμνάσιο Αμισού

Κολέγιο Ανατόλια Μερζιφούντας

Ακαδημία Κυδωνιών, Αϊβαλί (1800)

Σχολές Μονής Ταξιαρχών στην Καισάρεια

Αστική Σχολή Προκοπίου

Αστική Σχολή Αττάλειας

Ιωνικό Ελληνικό Πανεπιστήμιο Σμύρνης

Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο Κων/πολης